Исландские пословицы и поговорки

Íslenzkir málshættir ok orðatiltœki

На этой страничке я буду собирать исландские пословицы и поговорки и по мере сил буду стараться переводить их. Так как дело это непростое (литературный перевод — очень сложная вещь!), отнеситесь к этому начинанию снисходительно, и если чем сможете, то помогите, пожалуйста. Кстати, на пасху исландцы дарят шоколадные яйца, внутрь которых вкладывается листок бумаги с какой-нибудь пословицей или просто крылатым выражением или нравоучением.

Á morgun segir sá lati.

Allir eldar brenna út um síðir.

Allt er gott sem endar vel. — Все хорошо, что хорошо кончается.

Allt er leyfilegt í ástum og stríði.

Allt orkar tvímælis þá sagt er.

Annarra herðum er byrðin létt.

Auðkenndur er asninn á eyrunum. — Осла узнаешь по ушам.

Barnið vex en brókin ekki. — Дитя растет, а штаны — нет.

Ber er hver að baki nema sér bróður eigi. — Гол тот, у кого сзади нет своего брата.

Bernska er bráðgeð. — Горяча юность.

Best um heilt að binda. — Всего легче перевязывать здорового.

Betri er einn fugl í hendi en tveir í skógi. — Лучше одна птица в руке чем две в лесу.

Betur sjá augu en auga. — Лучше смотреть [двумя] глазами, чем [одним] глазом. ≅ Одна голова хорошо, а две лучше.

Blessun vex með barni hverju.

Blindur er bóklaus maður. — Слеп человек без книги.

Digur rass þarf víða brók. — Толстому заду нужны широкие штаны.

Dramb er falli næst. — Гордыня до добра не доводит.

Dýrt er drottins orð. — Слово господина — закон.

Eigi leyna augu ef ann kona manni. — Глаза не могут скрыть любви.

Eigi má feigum forða. — Ничто не спасет обреченного.

Eigi má sköpunum renna. — От судьбы не уйдешь.

Eigi veldur sá, er varar annan. — Невиновен тот, кто предостерег.

Einn óréttur býður öðrum heim.

Eins dauði er annars brauð. — Что полезно одному, то вредно другому.

Eins og maðurinn sáir, svo skal hann og uppskera. — Что посеешь, то и пожнешь.

Ekki er allt gull, sem glóir. — Не все то золото, что блестит.

Ekki er allt vakurt þó riðið sé.

Ekki er fjandinn frændrækinn.

Ekki er sopið kálið þótt í ausuna sé komið. — Не говори «гоп», пока не перепрыгнешь.

Ekki eru allar syndir Guði að kenna.

Ekki fretar mús eins og hestur þó rauf rifni.

Ekki má benda bogann um of.

Engin kona verður skækja af eins manns völdum.

Engin rós utan þyrna. — Нет роз без колючек.

Enginn eignast krónuna nema hann hirði eyrinn.

Enginn er hærri þó hann hreyki sér.

Enginn spegill er betri en gamall vinur. — Зеркало не лучше, чем старый друг.

Enginn verður óbarinn biskup. — Никто небитым не станет епископом. ≅ Пожалеешь розгу, испортишь ребенка.

Engum er lýti að því sem allir hafa.

Fátt er rammara en forneskjan. — Ничего нет сильнее, чем злые чары.

Fátt er svo með öllu illt, að ekki boði nokkuð gott. — Плох тот ветер, который никому не приносит добра.

Fátæks manns festi hefur marga hlekki.

Fátækur má ei fríða konu eiga né fagran hest.

Fer í geitarhús ullar að biðja. — Пошел у коз шерсти просить.

Fer það sem má.

Flas er ekki til fagnaðar. — Тише едешь, дальше будешь.

Flestir launa illu eða engu er lífið er gefið. — Большинство платит злом или ничем за спасение их жизни.

Forn synd gerir nýja skömm.

Fyrri er vondur en verstur sé.

Gjörn var hönd á venju. — Рука сама за свое берется.

Gleymt er þá gleypt er. — С глаз долой — из сердца вон.

Grípa gæsina meðan hún gefst. — Коси коса, пока роса.

Guð hjálpar þeim sem hjálpa sér sjálfir.

Gull hlær að heimskum. — Золото смеется над глупцом.

Hálfnað verk þá hafið er.

Hamra skal járn meðan heitt er. — Куй железо, пока горячо.

Hátíðir eru til heilla bestar. — Праздничные дни — самые счастливые.

Hátt bylur í tómri tunnu. — Много шума в пустом бочонке.

Hátt hreykir heimskur sér. — Глупый ставит себя высоко (т.е. хвастает).

Heimskt er heima alið barn. — Глупо дома дитя возросшее.

Hin sanna synd er sú sem drýgð er af illkvittni.

Hnífur þess freka er fyrstur í smjörið.

Hóf er best í hverjum hlut. — От добра добра не ищут.

Hvað skal flot við feitum sel.

Hver á vin með óvinum. — У всякого есть друг среди недругов.

Hver er blindur í sjálfs sín sök.

Hverjum þykir sinn fugl fagur, þó hann sé bæði ljótur og magur. — Любому своя птица кажется прекрасной, пусть и безобразная, и худая (тощая) она.

Hörð verða óyndisórræðin. — Тяжело решение, принятое в отчаянии.

Illt er að eiga þræl að einkavin. — Дружба раба не доведет до добра.

Illur gleðst af annars skaða.

Illur vani er því þrengri sem hann er lengri.

Kemst þótt hægt fari.

Kisa reisir því hærra stýrið sem hún er meira strokin.

Köld eru kvennaráð. — Гибельны советы женщины.

Langvinirnir rjúfast síst. — Давние друзья изменяют последними.

Lengi man það er ungum getur. — Что смолоду запомнится, то не скоро забудется.

Lengi skal manninn reyna. — Друг познается в беде.

Leynt mein skal leynt bera.

Líkur sækir líkan heim. — Рыбак рыбака видит издалека.

Lítið skyldi í eiði ósært. — Клятва все покроет.

Lofa skal mey að morgni, veður að kvöldi. — Хвали деву утром, погоду — вечером.

Má enginn renna undan því sem honum er skapað. — Никто не избежит того, что ему предназначено.

Margt smátt gerir eitt stórt. — С мира по нитке — голому рубашка.

Margur dansar þó hann dansi nauðugur.

Margur er knár, þó hann sé smár. — Часто кто-то хоть и мал, но силен.

Margur kafnar undir nafni.

Meira vinnur vit en strit.

Mistök eru mistök, hversu nærri sem þau eru markinu. — «Чуть-чуть» не считается.

Mjúk er móður höndin.

Móðurbræðrum yrðu menn líkastir. — Люди рождаются в дядю по матери.

Morgunstund gefur gull í mund. — Раннее утро дает золото в руку.

Mörg eru konungs eyru. — У конунга много ушей.

Náttúran er náminu ríkari. — Горбатого могила исправит.

Neyðin kennir naktri konu að spinna. — Необходимость учит голую женщину прясть. ≅ Голь на выдумки хитра.

Nóg hefur sá sér nægja lætur.

Nótt verðr feginn sá er nesti trúir. — Ночь тому не страшна, кто сделал запасы.

Ofleyfingarnir bregðast mér mest. — На хваленого коня плохая надежда.

Oft er í holti heyrandi nær. — И стены имеют уши.

Oft er í lygnu vatni langt til botns. — В тихом омуте черти водятся.

Oft er karlmanns hugur í konu brjósti.

Oft gott er gamlir kveða. — Часто то хорошо, что старики говорят.

Oft stendur illt af kvennahjali. — Часто женская болтовня не доводит до добра.

Oft veltir lítil þúfa þungu hlassi. — Часто маленькая кочка переворачивает тяжёлый воз. ≅ Невелика болячка, а на тот свет гонит.

Orðspor ills manns berst víða.

Reiði og vín lætur hjartað segja til sín.

Sá á björn sem banasár veitir.

Sá bindur sig mikið sem mútuna þiggur.

Sá er vinur, sem í raun reynist. — Друг познается в беде.

Sá sem margt veit talar fátt.

Sannleikanum verður hver sárreiðastur.

Sannleikurinn er sagna bestur.

Segðu fátt og segðu það vel.

Seint fyllist sálin prestanna.

Sitt er hvað, gæfa eða gjörvugleikur. — Одно дело — доблесть, а другое — удача.

Sjaldan er ein báran stök. — Беда никогда не приходит одна.

Sjaldan grær um oft hrærðan stein. — Под лежачий камень вода не течет.

Sjaldan hlýst gott af gestum.

Sjaldséðir hvítir hrafnar. — Редко встретишь белых воронов.

Skall þar hurð nærri hælum. — Душа дороже пятки.

Skamma stund verður hönd höggi fegin enda. — Недолго рука радуется удару.

Skamt er öfganna á milli. — Противоположности сходятся.

Skömm er óhófs ævi. — Краток век у гордыни.

Snemma beygist krókurinn til þess sem verða vill.

Stolinn hestur hleypur best.

Stormur í vatnsglasi. — Буря в стакане воды.

Stund og staður gerir margan þjóf.

Sultur gerir sætan mat. — Голод — лучший повар.

Svo ergist hver sem eldist. — Старый — что стареет, то дуреет.

Svo skal böl bæta að bíða annað meira. — Большей беды дожидаясь, меньшую позабудешь.

Sæmdin er lífinu dýrmætari.

Sætt er sameiginlegt skipbrot.

Sætur er sjaldgefinn matur.

Tvennum vandræðum gegnir. — Беда не ходит одна.

Töluð orð og gerðir verða ekki teknar aftur.

Vaninn gefur listina. — Повторение — мать учения.

Verður hver með sjálfum sér lengst að fara.

Verkið lofar meistarann. — По работе и мастера видно.

Verkin tala. — Не по словам судят, a по делам.

Viljinn dregur hálft hlass. — Где хотенье, там и уменье.

Þá er hver blíður er hann biður.

Þá verður eik að fága, er undir skal búa. — Надо беречь тот дуб, под которым строишь жилье.

Það dansar enginn við sjálfan sig. — Никто не танцует сам с собой.

Það er seint að segja amen þegar allir djáknarnir eru þagnaðir.

Það er vesæl mús sem ekki hefur nema eitt hús.

Það eru fleiri hundar svartir en hundurinn prestsins.

Það mun verða fram að koma sem ætlað er. — От судьбы не уйдешь.

Það sem einum er gott er öðrum gott. — Что хорошо для одного, то хорошо и для других.

Þaðan er mér úlfs von er eg eyrun sé. — Заговорили о волке, а он уж и тут.

Þann er gott að fræða sem sjálfur vill læra. — Хорошо учить того, кто сам хочет учиться.

Þat hafr eik, er af annarri skefr. — Срежь ветви дубка — другой разрастется.

Þeim ferst ekki að grýta sem í glerhúsi búa.

Þeir eru ríkir sem eiga vini.

Þeir segja mest frá Ólafi konungi sem hvorki hafa heyrt hann né séð.

Þjóð veit þá þrír vita.

Þrisvar hefir allt orðið forðum. — Два раза было, третьего не миновать.

Þræll einn þegar hefnist en argur aldrei. — Только раб мстит сразу, а трус — никогда.

Æ sér gjöf til gjalda.

Öl er innri maður. — Истина в вине.

Öl stelur geði guma.

Öllu böli fylgir jafnan einhver bót. — Нет худа без добра.

Öndurðir skulu ernir klóast. — Грудь к груди должны орлы биться.

Волка узнаешь по волчьим ушам.

Пример одного — другим наука.

Так сбывается всякий сон, как он истолковывается.

Чему быть, того не миновать.