П. Дж. Т. Гленденинг

Урок 5

Особые глаголы

В исландском языке семнадцать так называемых особых глаголов. Очень важно хорошо знать эти глаголы и все их формы. Четыре главных вспомогательных глагола:

vera, быть

hafa, аналогично англ. have

munu, аналогично англ. shall/will

skulu, аналогично англ. shall/will

Еще один вспомогательный глагол: verða, становиться.

У следующих трех глаголов есть характерная особенность: они управляют супином, а не инфинитивом:

geta, мочь, быть в состоянии

eiga, быть должным (также: иметь, обладать)

fá, мочь, иметь возможность, закончить (также: получать)

Вот примеры их использования: ég get ekki farið (я не могу поехать); ég á þetta ekki skilið (я не заслуживаю этого); ég fékk ekki náð honum (я не смог поймать его).

fara означает «идти», «ехать», «уходить». Обратите особое внимание на конструкцию:

að fara að gera (устаревшая форма — gjöra), пойти и сделать что-либо; например: þú þarft að fara að læra að lesa (тебе нужно отправляться учиться читать).

Другие вспомогательные глаголы:

mega, мочь, иметь разрешение

þurfa, нуждаться, быть обязанным (сделать что-либо)

Неправильные глаголы, не являющиеся вспомогательными:

unna, любить, нравиться

kunna, знать, уметь

muna, помнить

vita, знать, быть в курсе

vilja, хотеть

Последний глагол, единственный из семнадцати, является правильным, он входит в группу слабых глаголов 1a, одну из основных групп. Это глагол að ætla, он значит «собираться», «намереваться». Важность этого глагола вытекает из факта его использования в следующей конструкции:

að ætla að gera…, собираться сделать что-либо; например: ég ætla að fara á morgun (я собираюсь уехать завтра, я подумываю уехать завтра, я уеду завтра).

Здесь приведены таблицы спряжения для четырех основных времен (настоящее и прошедшее изъявительное, настоящее и прошедшее сослагательное) для этих семнадцати глаголов:

hafa; супин: haft; причастие настоящего времени: hafandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég hef (hefi) hafi hafði hefði
þú hefur hafir hafðir hefðir
hann hefur hafi hafði hefði
við höfum höfum höfðum hefðum
þið hafið hafið höfðuð hefðuð
þeir hafa hafi höfðu hefðu

vera; супин: verið; причастие настоящего времени: verandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég er sé (veri) var væri
þú ert sért (verir) varst værir
hann er sé (veri) var væri
við erum séum (verum) vorum værum
þið eruð séuð (verið) voruð væruð
þeir eru séu (veri) voru væru

munu; супин и причастия не существуют.

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég mun muni mundi myndi
þú munt munir mundir myndir
hann mun muni mundi myndi
við munum munum mundum myndum
þið munuð munið munduð mynduð (-ið)
þeir munu muni mundu myndu (-i)

skulu; супин и причастия не существуют.

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég skal skuli - skyldi
þú skalt skulir - skyldir
hann skal skuli - skyldi
við skulum skulum - skyldum
þið skuluð skulið - skylduð
þeir skulu skuli - skyldu

verða; причастие прошедшего времени: orðinn; супин: orðið; причастие настоящего времени: verðandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég verð verði varð yrði
þú verður verðir varðst yrðir
hann verður verði varð yrði
við verðum verðum urðum yrðum
þið verðið verðið urðuð yrðuð
þeir verða verði urðu yrðu

geta; причастие прошедшего времени: getinn; супин: getið; причастие настоящего времени: getandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég get geti gat gæti
þú getur getir gast gætir
hann getur geti gat gæti
við getum getum gátum gætum
þið getið getið gátuð gætuð
þeir geta geti gátu gætu

eiga; супин: átt; причастие настоящего времени: eigandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég á eigi átti ætti
þú átt eigir áttir ættir
hann á eigi átti ætti
við eigum eigum áttum ættum
þið eigið eigið áttuð ættuð
þeir eiga eigi áttu ættu

fá; причастие прошедшего времени: fenginn; супин: fengið; причастие настоящего времени: fáandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég fæ fái fékk fengi
þú færð fáir fékkst fengir
hann fær fái fékk fengi
við fáum fáum fengum fengum
þið fáið fáið fenguð fenguð
þeir fá fái fengu fengu

fara; причастие прошедшего времени: farinn; супин: farið; причастие настоящего времени: farandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég fer fari fór færi
þú ferð farir fórst færir
hann fer fari fór færi
við forum förum fórum færum
þið farið farið fóruð færuð
þeir fara fari fóru færu

mega; супин: mátt; причастие настоящего времени: megandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég má megi mátti mætti
þú mátt megir máttir mættir
hann má megi mátti mætti
við megum megum máttum mættum
þið megið megið máttuð mættuð
þeir mega megi máttu mættu

þurfa; супин: þurft; причастие настоящего времени: þurfandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég þarf þurfi þurfti þyrfti
þú þarft þurfir þurftir þyrftir
hann þarf þurfi þurfti þyrfti
við þurfum þurfum þurftum þyrftum
þið þurfið þurfið þurftuð þyrftuð
þeir þurfa þurfi þurftu þyrfti

unna; супин: unnað; причастие настоящего времени: unnandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég ann unni unni ynni
þú annt unnir unnir ynnir
hann ann unni unni ynni
við unnum unnum unnum ynnum
þið unnið unnið unnuð ynnuð
þeir unna unni unnu ynni

kunna; супин: kunnað; причастие настоящего времени: kunnandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég kann kunni kunni kynni
þú kannt kunnir kunnir kynnir
hann kann kunni kunni kynni
við kunnum kunnum kunnum kynnum
þið kunnið kunnið kunnuð kynnuð
þeir kunna kunni kunnu kynni

muna; супин: munað; причастие настоящего времени: munandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég man muni mundi myndi
þú manst munir mundir myndir
hann man muni mundi myndi
við munum munum mundum myndum
þið munið munið munduð mynduð
þeir muna muni mundu myndi

vita; супин: vitað; причастие настоящего времени: vitandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég veit viti vissi vissi
þú veist vitir vissir vissir
hann veit viti vissi vissi
við vitum vitum vissum vissum
þið vitið vitið vissuð vissuð
þeir vita viti vissu vissu

vilja; супин: viljað; причастие настоящего времени: viljandi

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég vil vilji vildi vildi
þú vilt viljir vildir vildir
hann vill vilji vildi vildi
við viljum viljum vildum vildum
þið viljið viljið vilduð vilduð
þeir vilja vilji vildu vildu

ætla; супин: ætlað; причастие настоящего времени: ætlandi; причастие прошедшего времени: ætlaður.

  наст. изъяв. наст. сосл. прош. изъяв. прош. сосл.
ég ætla ætli ætlaði ætlaði
þú ætlar ætlir ætlaðir ætlaðir
hann ætlar ætli ætlaði ætlaði
við ætlum ætlum ætluðum ætluðum
þið ætlið ætlið ætluðuð ætluðuð
þeir ætla ætli ætluðu ætluðu

Помните, что ætla спрягается, как правильный слабый глагол.

Примечание. Глагол munu обозначает обычное будущее время, тогда как skulu имеет значения решимости, желания и т.п.; тем не менее, вы обнаружите, что глагол skulu используется в исландском языке куда чаще munu.

Упражнение 5

Список слов

sýna (с дат.п.), показывать segja, сказать
búa, жить sjá, видеть
fara í bíó, идти в кино skýra e-um, frá e-u, сказать кому-либо о чем-либо
hjálpa, помогать sofa, спать
kaupa, покупать spila, играть
ná í, достичь, получить, сесть (на транспорт) svara, отвечать
rifja upp, освежить, повторить nokkuð merkilegt, кое-что замечательное
vilja fá að, хотеть (получить возможность) nákvæmlega, точно, наверняка
vaka, бодрствовать saman, вместе
séð, видел án þess að, без
talað um, говорил о allan þennan tíma, все это время
hefurðu? (служит для формирования вопросительного предложения в перфектном времени) allar óreglulegu sagnirnar í ensku, все неправильные глаголы в английском языке
hvar? где? fréttir, новости
hérna, здесь lest, поезд
neitt, ничего skurðlæknir, хирург
í gær, вчера  
í kvöld, вечером  
miklu fremur, скорее  
  1. Переведите на исландский:
    1. Я покажу тебе кое-что замечательное.
    2. Я никогда этого не видел.
    3. Ты говорил об этом с папой?
    4. Он собирается жить здесь.
    5. Я останусь вечером и повторю все неправильные английские глаголы.
    6. Ты никогда не видел море?
    7. Где ты был все это время?
    8. Она хочет помочь своей сестре.
    9. Ты должен купить это.
    10. Мы хотели (получить возможность) поговорить с ней.
    11. Я никогда не могу поспать.
    12. Я могу Вам точно сказать, что он скажет.
  2. Переведите на русский:
    1. Nú vil ég fá að vita, hvar Jón er.
    2. Ég hef skýrt þér frá öllu sem ég veit um hann.
    3. Ég þarf að ná í lest.
    4. Við viljum miklu fremur spila bridge en sofa.
    5. Hann er maðurinn, sem vill tala við yður.
    6. Hún hafði komið í gær.
    7. Ég ætla að svara fyrri spurningunni fyrst.
    8. Hefur þú lesið þessa bók?
    9. Hann vildi ekki fara án þess að sjá þig.
    10. Þeir hafa haft fréttir af Jóni.
    11. Ég ætla að verða skurðlæknir.
    12. Við skulum fara í bíó saman.

    3. Перевод: Крю Глазьев