Eyrbyggja saga

1. Frá Katli flatnef ok börnum hans.

Ketill flatnefr hét einn ágætr hersir í Nóregi. Hann var sonr Bjarnar bunu, Grímssonar hersis or Sogni. Ketill var kvángaðr. Hann átti Yngvildi, dóttur Ketils veðrs hersis af Raumaríki. Björn ok Helgi hétu synir þeira, en dætr þeira váru þær Auðr djúpúðga, Þórunn hyrna ok Jórunn manvitsbrekka.

Björn, sonr Ketils, var fóstraðr austr á Jamtalandi með jarli þeim, er Kjallakr hét, vitr maðr ok ágætr. Jarlinn átti son, er Björn hét, en Gjaflaug hét dóttir hans.

Þetta var í þann tima, er Haraldr konungr inn hárfagri gekk til ríkis í Nóregi. Fyrir þeim ófriði flýðu margir göfgir menn óðul sin af Nóregi, sumir austr um Kjölu, sumir um haf vestr. Þeir váru sumir, er heldu sik á vetrum i Suðreyjum eða Orkneyjum, en um sumrum herjuðu þeir í Nóreg ok gerðu mikinn skaða í ríki Haralds konungs. Bændr kærðu þetta fyrir konungi ok báðu hann frelsa sik af þessum ófriði.

Þá gerði Haraldr konungr þat ráð, at hann lét búa her vestr um haf, ok kvað Ketil flatnef skyldu höfðingja vera yfir þeim her. Ketill talðist undan, en konungr kvað hann fara skyldu. Ok er Ketill sá, at konungr vill ráða, reðst hann til ferðarinnar ok hafði með sér konu sína ok börn, þau sem þar váru.

En er Ketill kom vestr um haf, átti hann þar nökkurar orrostur ok hafði jafnan sigr. Hann lagði undir sik Suðreyjar ok gerðist höfðingi yfir. Sættist hann þá við ina stærstu höfðingja fyrir vestan haf ok batt við þá tengðir, en sendi austr aftr herinn.

Ok er þeir komu á fund Haralds konungs, sögðu þeir, at Ketill flatnefr var höfðingi í Suðreyjum, en eigi sögðust þeir vita, at hann drægi Haraldi konungi ríki fyrir vestan haf. En er konungr spyrr þetta, þá tekr hann undir sik eignir þær, er Ketill átti í Nóregi.

Ketill flatnefr gifti Auði, dóttur sína, Óláfi hvíta, er þá var mestr herkonungr fyrir vestan haf. Hann var sonr Ingjalds Helgasonar, en moðir Ingjalds var Þóra, dóttir Sigurðar orms-í-auga, Ragnarssonar loðbrókar.

Þórunni hyrnu gifti hann Helga inum magra, syni Eyvindar Austmanns ok Raförtu, dóttur Kjarvals Írakonungs.

2. Frá Birni austræna.

Björn, sour Ketils flatnefs, var á Jamtalandi, þar til er Kjallakr andaðist. Hann fekk Gjaflaugar, dóttur jarls, ok fór síðan austan um Kjöl, fyrst til Þrándheims ok síðan suðr um land ok tók undir sik eignir þær, er faðir hans hafði átt, en rak í braut ármenn þá, er Haraldr konungr hafði yfir sett.

Haraldr konungr var þá í Víkinni, er hann spurði þetta, ok fór þá it efra norðr til Þrándheims. Ok er hann kom í Þrándheim, stefndi hann átta fylkja þing, ok á því þingi gerði hann Björn Ketilsson útlaga af Noregi, gerði hann dræpan ok tiltækjan, hvar sem hann væri fundinn.

Eftir þetta sendi hann Hauk hábrók ok aðra kappa sína at drepa hann, ef þeir fyndi hann. En er þeir komu suðr um Staði, urðu vinir Bjarnar við varir ferð þeira ok gerðu honum njósn.

Björn hljóp þá á skútu eina, er hann átti, með skuldalið sitt ok lausafé ok fór suðr með landi, því at þá var vetrarmegn, ok treystist hann eigi á haf at halda. Björn fór, þar til er hann kom í ey þá, er Mostr heitir ok liggr fyrir Sunnhorðalandi, ok þar tók við honum sá maðr, er Hrólfr hét, Örnólfs sonr fiskreka. Þar var Björn um vetrinn á laun.

Konungsmenn hurfu aftr, þá er þeir höfðu skipat eignir Bjarnar ok setta menn yfir.

3. Frá Þórólfi Mostrarskegg.

Hrólfr var höfðingi mikill ok inn mesti rausnarmaðr. Harm varðveitti þar í eyjunni Þórshof ok var mikill vinr Þórs, ok af því var hann Þórólfr kallaðr. Hann var mikill maðr ok sterkr, fríðr sýnum ok hafði skegg mikit. Því var hann kallaðr Mostrarskegg. Hann var göfgastr maðr í eyjunni.

Um várit fekk Þórólfr Birni langskip gott ok skipat góðum drengjum ok fekk Hallstein, son sinn, til fylgðar við hann, ok heldu þeir vestr um haf á vit frænda Bjarnar.

En er Haraldr konungr spurði, at Þórólfr Mostrarskegg hafði haldit Björn Ketilsson, útlaga hans, þá gerði hann menn til hans ok boðaði honum af löndum ok bað hann fara útlægan sem Björn, vin hans, nema hann komi á konungs fund ok leggi allt sitt mál á hans vald.

Þat var tíu vetrum siðar en Ingólfr Arnarson hafði farit at byggja Ísland, ok var sú ferð allfræg orðin, því at þeir menn, er komu af Íslandi, sögðu þar góða landakosti.

4. Þórólfr ferr til Íslands ok nemr land.

Þórólfr Mostrarskegg fekk at blóti miklu ok gekk til fréttar við Þór, ástvin sinn, hvárt hann skyldi sættast við konung eða fara af landi brott ok leita sér annarra forlaga, en fréttin vísaði Þórólfi til Íslandi.

Ok eftir þat fekk hann sér mikit hafskip ok bjó þat til Íslandsferðar ok hafði með ser skuldalið sitt ok búferli. Margir vinir hans réðust til ferðar með honum. Hann tók ofan hofit ok hafði með sér flesta viðu, þá er þar höfðu í verit, ok svá moldina undan stallanum, þar er Þórr hafði á setit.

Síðan sigldi Þórólfr í haf, ok byrjaði honum vel ok rann landit ok sigldi fyrir sunnan vestr um Reykjanes. Þá fell byrrinn, ok sá þeir, at skar í landit inn fjörðu stóra.

Þórólfr kastaði þá fyrir borð öndvegissúlum sínum, þeim er staðit höfðu í hofinu. Þar var Þórr skorinn á annarri. Hann mælti svá fyrir, at hann skyldi þar byggja á Íslandi, sem Þórr léti þær á land koma. En þegar þær hóf frá skipinu, sveif þeim til ins vestra fjarðarins, ok þótti þeim fara eigi vánum seinna.

Eftir þat kom hafgula. Sigldu þeir þá vestr fyrir Snæfellsnes ok inn á fjörðinn. Þeir sjá, at fjörðrinn er ákafliga breiðr ok langr ok mjök stórfjöllótt hvárumtveggja megin. Þórólfr gaf nafn firðinum ok kallaði Breiðafjörð.

Hann tók land fyrir sunnan fjörðinn nær miðjum ok lagði skipit á vág þann, er þeir kölluðu Hofsvág síðan. Eftir þat könnuðu þeir landit ok fundu á nesi framanverðu, er var fyrir norðan váginn, at Þórr var á land kominn með súlurnar. Þat var síðan kallat Þórsnes.

Eftir þat fór Þórólfr eldi um landnám sitt útan frá Stafá ok inn til þeirar ár, er hann kallaði Þórsá, ok byggði þar skipverjum sínum.

Hann setti bæ mikinn við Hofsvág, er hann kallaði á Hofsstöðum. Þar lét hann reisa hof, ok var þat mikit hús. Váru dyrr á hliðvegginum ok nær öðrum endanum. Þar fyrir innan stóðu öndvegissúlurnar, ok áaru þar í naglar. Þeir hétu reginnaglar. Þar var allt friðarstaðr fyrir innan. Innar af hofinu var hús í þá líking sem nú er sönghús í kirkjum, ok stóð þar stalli á miðju gólfinu sem altari, ok lá þar á hringr einn mótlauss, tvítögeyringr, ok skyldi þar at sverja eiða alla. Þann hring skyldi hofgoði hafa á hendi sér til allra mannfunda. Á stallanum skyldi ok standa hlautbolli ok þar í hlautteinn, sem stökkull væri, ok skyldi þar stökkva með ór bollanum blóði því, er hlaut var kallat. Þat var þess konar blóð, er svrefð váru þau kvikendi, er goðunum var fórnat. Umhverfis stallann var goðunum skipat í afhúsinu. Til hofsins skyldu allir menn tolla gjalda ok vera skyldir hofgoðanum til allra ferða, sem nú eru þingmenn hofðingjum, en goði skyldi hofi upp halda af sjálfs síns kostnaði, svá at eigi rénaði, ok hafa inni blótveizlur.

Þórólfr kallaði Þórsnes milli Vigrafjarðar ok Hofsvágs. Í því nesi stendr eitt fjall. Á því fjalli hafiði Þórólfr svá mikinn átrúnað, at þangat skyldi enginn maðr óþveginn líta ok engu skyldi tortíma í fjallinu, hvárki fé né mönnum, nema sjálft gengi í brott. Þat fjall kallaði hann Helgafell ok trúði, at hann mundi þangat fara, þá er hann dæi, ok allir á nesinu hans frændr.

Þar, sem Þórr hafði á land komit, á tanganum nessins, lét hann hafa dóma alla ok setti þar heraðsþing. Þar var ok svá mikill helgistaðr, at hann vildi með engu móti láta saurga völlinn, hvárki í heiftarblóði, ok eigi skyldi þar álfrek ganga, ok var haft til þess sker eitt, er Dritsker var kallat.

Þórólfr gerðist rausnarmaðr mikill í búi ok hafði fjölmennt með sér, því at þá var gott matar at afla af eyjum ok öðru sæfangi.

5. Björn austræni ferr til Suðreyja.

Nú skal segja frá Birni Ketilssyni flatnefs, at hann sigldi vestr um haf, þá er þeir Þórólfr Mostrarskegg skillðu, sem fyrr segir. Hann helt til Suðreyja.

En er hann kom vestr um haf, þá var andaðr Ketill, faðir hans, en hann fann þar Helga, bróður sinn, ok systr sínar, ok buðu þau honum góða kosti með sér.

Björn varð þess viss, at þau höfðu annan átrúnað, ok þótti honum þat lítilmannligt, er þau höfðu hafnat fornum sið, þeim er frændr þeira höfðu haft, ok nam hann þar eigi ynði, ok enga staðfestu vildi hann þar taka. Var hann þó um vetrinn með Auði, systur sinni, ok Þorsteini, syni hennar.

En er þau fundu, at hann vildi eigi áhlýðast við frændr sína, þá kölluðu þau hann Björn inn austræna, ok þótti þeim illa, er hann vildi þar ekki staðfestast.

6. Björn ok Auðr fara til Íslands.

Björn var tvá vetr í Suðreyjum, áðr hann bjó ferð sína til Íslands. Með honum var í ferð Hallsteinn Þórólfsson. Þeir tóku land í Breiðafirði, ok nam Björn land út frá Stafá milli ok Hraunsfjarðar með ráði Þórólfs. Björn bjó í Borgarholti í Bjarnarhöfn. Hann var it mesta göfugmenni.

Hallsteini Þórólfssyni þótti lítilmannligt at þiggja land at föður sínum, ok fór hann vestr yfir Breiðafjörð ok nam þar land ok bjó á Hallsteinsnesi.

Nökkurum vetrum síðar kom út Auðr djúpúðga ok var inn fyrsta vetr með Birni, bróður sínum. Síðan nam hon öll Dalalönd í Breiðafirði í milli Skraumuhlaupsár ok Dögurðarár ok bjó í Hvammi.

Á þessum tímum byggðist allr Breiðafjörðr, ok þarf hér ekki at segja frá þeira manna landnámum, er eigi koma við þessa sögu.

7. Frá niðjum Iandnámsmanna.

Geirröðr hét maðr, er nam land inn fra Þórsá til Langadals ok bjó á Eyri. Með honum kom út Úlfarr kappi, er hann gaf land umhverfis Úlfarsfell, ok Finngeirr, sonr Þorsteins öndurs. Hann bjó í Álftafirði. Hans sonr var Þorfinnr, faðir Þorbrands í Álftafirði.

Vestarr hét maðr, som Þórálfs blöðruskalla. Hann kom til Íslands með föður sinn gamlan ok nam land fyrir útan Urthvalafjörð ok bjó á Öndurðrieyri. Hans sonr var Ásgeirr, er bjó þar síðan.

Björn inn austræni andaðist fyrst þessa landnámsmanna ok var heygðr við Borgarlæk. Hann átti eftir tvá sonu. Annarr var Kjallakr gamli, er bjó í Bjarnarhöfn eftir föður sinn. Kjallakr átti Ástríði, dóttur Hrólfs hersis, systur Steinólfs ins lága. Þau áttu þriði börn. Þorgrímr goði var sonr þeira ok Gerðr dóttir, er átti Þormóðr goði, sonr Odds ins rakka. Þriðja var Helga, er átti Ásgeirr á Eyri. Frá börnum Kjallaks er komin mikil ætt, ok eru þat kallaðir Kjalleklingar.

Óttarr hét annarr sonr Bjarnar. Hann átti Gró Geirleifsdóttur, systur Oddleifs af Barðaströnd. Þeira synir váru þeir Helgi, faðir Ósvífrs ins spaka, ok Björn, faðir Vigfúss í Drápuhlíð. Vilgeirr hét inn þriði sonr Óttars Bjarnarsonar.

Þórólfr Mostrarskegg kvángaðist í elli sinni ok fekk þeirar konu, er Unnr hét. Segja sumir, at hon væri dóttir Þorsteins rauðs, en Ari Þorgilsson inn fróði telr hana eigi með hans börnum.

Þau Þórólfr ok Unnr áttu son, er Steinn hét. Þenna svein gaf Þórólfr Þór, vin sínum, ok kallaði hann Þorstein, ok var þessi sveinn allbráðgerr.

Hallsteinn Þórólfsson fekk Óskar, dóttur Þorsteins rauðs. Þorsteinn hét sonr þeira. Hann fóstraði Þórólfr ok kallaði Þorstein surt, en sinn son kallaði hann Þorstein þorskabít.

8. Útkváma Þórólfs bægifótar.

Í þenna tíma kom út Geirríðr, systir Geirröðar á Eyri, ok gaf hann henni bústað í Borgardal fyrir innan Álftafjörð. Hon lét setja skála sinn á þjóðbraut þvera, ok skyldu allir menn ríða þar í gegnum. Þar stóð jafnan borð ok matr á, gefinn hverjum, er hafa vildi. Af slíku þótti hon it mesta göfugkvendi. Geirríði hafði átta Björn, sonr Bölverks blindingatrjónu, ok hét þeira sonr Þórólfr. Hann var víkingr mikill. Hann kom út nökkuru síðar en móðir hans ok var með henni inn fyrsta vetr.

Þórólfi þótti þat lítit búland ok skoraði á Úlfar kappa til landa ok bauð honum hólmgöngu, því at hann var við aldr ok barnlauss. Úlfarr vildi heldr deyja en vera kúgaðr af Þórólfi. Þeir gengu á hólm í Álftafirði, ok fell Úlfarr, en Þórólfr varð sárr á fæti ok gekk jafnan haltr síðan. Af þessu var hann kallaðr bægifótr.

Hann gerði bú í Hvammi í Þórsárdal. Hann tók lönd eftir Úlfar ok var inn mesti ójafnaðarmaðr. Hann seldi lönd leysingjum Þórbrands í Álftafirði, Úlfari Úlfarsfell, en Örlygi Örlygsstaði, ok bjuggu þeir þar lengi síðan.

Þórólfr bægifótr átti þrjú börn. Arnkell hét sonr hans, en Gunnfríðr dóttir, er átti Þorbeinir á Þorbeinisstöðum inn á Vatnshálsi, inn frá Drápuhlíð. Þeira synir váru þeir Sigmundr ok Þorgils, en hans dóttir var Þorgerðr, er átti Vigfúss í Drápuhlíð. Önnur dóttir Þórólfs bægifóts hét Geirríðr, er átti Þórólfr, sonr Herjólfs hölkinraza, ok bjuggu þau í Mávahlíð. Þeira börn váru þau Þórarinn svarti ok Guðný.

9. Deilur Kjalleklinga ok Þórsnesinga.

Þórólfr Mostrarskegg andaðist á Hofsstöðum. Þá tók Þorsteinn þorskabítr föðurleifð sína. Hann gekk at eiga Þóru, dóttur Óláfs feilans, systur Þórðar gellis, er þá bjó í Hvammi. Þórólfr var heygðr í Haugsnesi út frá Hofsstöðum.

Í þenna tíma var svá mikill ofsi Kjalleklinga, at þeir þóttust fyrir öðrum mönnum þar í sveit. Váru þeir ok svá margir ættmenn Bjarnar, at engi frændbálkr var þá jafnmikill í Breiðafirði.

Þá bjó Barna-Kjallakr, frændi þeira, á Meðalfellsströnd, þar sem nú heitir á Kjallaksstöðum. Hann átti marga sonu ok vel mennta. þeir veittu allir frændum sínum fyrir sunnan fjörðinn á þingum ok mannfundum.

Þat var eitt var á Þórsnessþingi, at þeir mágar, Þorgrímr Kjallaksson ok Ásgeirr á Eyri, gerðu orð á, at þeir mundi eigi leggja drag undir ofmetnað Þórsnesinga, ok þat, at þeir mundi ganga þar örna sinna sem annars staðar á mannfundum á grasi, þótt þeir væri svá stolz, at þeir gerði lönd sín helgari en aðrar jarðir í Breiðafirði. Lýstu þeir þá yfir því, at þeir mundi eigi troða skó til at ganga þar í útsker til álfreka.

En er Þorsteinn þorskabítr varð þessa varr, vildi hann eigi þola, at þeir saurgaði þann völl, er Þórólfr, faðir hans, hafði tignat um fram aðra staði í sinni landeign. Heimti hann þá at sér vini sína ok ætlaði at verja þeim vígi völlinn, ef þeir hygðist at saurga hann. At þessu ráði hurfu með honum Þorgeirr kengr, som Geirröðar á Eyri, ok Álftfirðingar, Þorfinnr ok Þorbrandr, sonr hans, Þórólfr bægifótr ok margir aðrir þingmenn Þorsteins ok vinir.

En um kveldit, er Kjalleklingar váru mettir, tóku þeir vápn sín ok gengu út í nesit. En er þeir Þorsteinn sá, at þeir sneru af þeim veg, er til skersins lá, þá hljópu þeir til vápna ok runnu eftir þeim með ópi ok eggjan. Ok er Kjalleklingar sá þat, hljópu þeir saman ok vörðu sik. En Þórsnesingar gerðu svá harða atgöngu, at Kjalleklingar hrukku af vellinum ok í fjöruna. Snerust þeir þá við, ok varð þar inn harðasti bardagi með þeim. Kjalleklingar váru færi ok höfðu einvalalið.

Nú verða við varir Skógstrendingar, Þorgestr inn gamli ok Áslakr ór Langadal. Þeir hljópu til ok gengu í milli, en hvárirtveggju váru inir óðustu, ok fengu eigi skilit þá, áðr en þeir hétu at veita þeim, er þeira orð vildi heyra til skilnaðarins, ok við þat urðu þeir skilðir ok þó með því móti, at Kjalleklingar náðu eigi at ganga upp á völlinn, ok stigu þeir á skip ok fóru brott af þinginu.

Þar fellu menn af hvárumtveggjum ok fleiri af Kjalleklingum, en fjölði varð sárr. Griðum varð engum á komit, því at hvárgir vildu þau selja, ok hétu hvárir öðrum atförum, þegar því mætti við koma. Völlrinn var orðinn alblóðugr þar, er þeir börðust, ok svá þar, er Þórsnesjngar stóðu, meðan barizt var.

10. Sættagerð Þóðrar gellis.

Eftir þingit höfðu hvárirtveggju setur fjölmennar, ok váru þá dylgjur miklar með þeim. Vinir þeira tóku þat ráð at senda eftir Þórði gelli, er þá var mestr höfðingi í Breiðafirði. Hann var frændi Kjalleklinga, en námágr Þorsteins. Þótti hann líkastr til at sætta þá.

En er Þórði kom þessi orðsending, for hann til við marga menn ok leitar um sættir. Fann hann, at storlangt var í millum þeira þykkju, en þó fekk hann komit á griðum með þeim ok stefnulagi.

Þar urðu þær málalykðir, at Þórðr skyldi gera um með því móti, at Kjalleklingar skilðu þat til, at þeir mundi aldrigi ganga í Dritsker örna sinna, en Þorsteinn skilði þat til, at Kjalleklingar skyldi eigi saurga völlinn nú heldr en fyrr. Kjalleklingar kölluðu alla þá hafa fallit óhelga, er af Þorsteini höfðu fallit, fyrir þat, er þeir höfðu fyrr með þann hug at þeim farit at berjast. En Þórsnesingar sögðu Kjalleklinga alla óhelga fyrir lagabrot þat, er þeir gerðu á helguðu þingi. En þó at vandliga væri undir skilit gerðina, þá játaði Þórðr at gera ok vildi heldr þat en þeir skilði ósáttir.

Þórðr hafði þat upphaf gerðarinnar, at hann kallar, at sá skal hafa happ, er hlotit hefir, kvað þar engi víg bæta skulu, þau er orðit höfðu á Þórsnesi, eða áverka, en völlinn kallar spilltan af heiftarblóði, er niðr hafði komit, ok kallar þá jörð nu eigi helgari en aðra ok kallar þá því valda, er fyrri gerðust til áverka við aura. Kallaði hann þat eitt friðbrot verit hafa, sagði þar ok eigi þing skyldu vera síðan. En til þess at þeir væri vel sáttir ok vinir þaðan af, þá gerði hann þat, at Þorgrímr Kjallaksson skyldi halda upp hofinu at helmingi ok hafa hálfan hoftoll ok svá þingmenn at helmingi, veita ok Þorsteini til allra mala þaðan af ok styrkja hann til, hveriga helgi sem hann vill áleggja þingit, þar sem næst verði sett. Hér með gifti Þórðr gellir Þorgrími Kjallakssyni Þórhildi, frændkonu sína, dóttur Þorkels meinakrs, nábúa síns. Var hann af því kallaðr Þorgrímr goði.

Þeir færðu þá þingit inn í nesit, þar sem nú er. Ok þá er Þórðr gellir skipaði fjórðungaþing, lét hann þar vera fjórðungsþing Vestfirðinga. Skyldu menn þangat til sækja um alla Vestfjörðu. Þar sér enn dómhring þann, er menn váru dæmðir í til blóts. Í þeim hring stendr Þórs steinn, er þeir menn váru brotnir um, er til blóta váru hafðir, ok sér enn bloðslitinn á steininum. Var á því þingi inn mesti helgistaðr, en eigi var mönnum þar bannat at ganga örna sínna.

11. Drukknun Þorsteins þorskabíts.

Þorsteinn þorskabítr gerðist inn mesti rausnarmaðr. Hann hafði með sér jafnan sex tigu frelsingja. Hann var mikill atdráttamaðr ok var jafnan í fiskiróðrum. Hann lét fyrst reisa bæinn at Helgafelli ok færði þangat bú sitt, ok var þar inn mesti hofstaðr í þat mund. Hann lét ok bæ gera þar í nesinu, nær því sem þingit hafði verit. Þann bæ lét hann ok mjök vanda ok gaf hann síðan Þorsteini surt, frænda sínum. Bjó hann þar síðan ok varð inn mesti spekingr at viti.

Þorsteinn þorskabítr átti son, er kallaðr var digri. En sumar þat, er Þorsteinn var hálfþrítögr, fæddi Þóra sveinbarn, ok var Grímr nefndr, er vatni var ausinn. þann svein gaf Þorsteinn Þór ok kvað vera skyldu hofgoða ok kallar hann Þorgrím. Þat sama haust fór Þorsteinn út í Höskuldsey til fangs.

Þat var eitt kveld um haustit, at sauðamaðr Þorsteins fór at fé fyrir norðan Helgafell. Hann sá, at fjallit laukst upp norðan. Hann sá inn í fjallit elda stóra ok heyrði þangat mikinn glaum ok hornaskvöl, ok er hann hlýddi, ef hann næmi orðaskil, heyði hann, at þar var heilsat Þorsteini þorskabít ok förunautum hans ok mælt, at hann skal sitja í öndvegi gegnt feðr sínum.

Þenna fyrirburð sagði sauðamaðr Þóru, konu Þorsteins, um kveldit. Hon lét sér fátt um finnast ok kallar vera mega, at þetta væri fyrirboðan stærri tíðenda.

Um morguninn eftir kómu menn útan ór Höskuldsey ok sögðu þau tíðendi, at Þorsteinn þorskabítr hafði drukknat í fiskiróðri, ok þótti mönnum þat mikill skaði. Þóra hélt þar bú eftir, ok ræðst sá maðr til með henni, er Hallvarðr hét. Þau áttu son, er Már hét.

12. Fæddr Snorri goði ok frá Eyrbyggjum.

Synir Þorsteins þorskabíts óxu þar upp heima með móður sinni ok váru inir efniligstu menn, ok var Þorgrímr fyrir þeim í öllu ok var þegar hofgoði, er hann hafði aldr til.

Þorgrímr kvángaðist vestr í Dýrafjörð ok fekk Þórdísar Súrsdóttur, ok réðst hann þangat vestr til mága sinna, Gísla ok Þorkels. Þorgrímr drap Véstein Vésteinsson at haustboði í Haukadal. En annat haust eftir, þá er Þorgrímr var hálfþrítögr sem faðir hans, þá drap Gísli, mágr hans, hann at haustboði á Sæbóli. Nökkurum nóttum síðar fæddi Þórdís, kona hans, barn, ok var sá sveinn kallaðr Þorgrímr eftir feðr sínum.

Litlu síðar giftist Þórdís Berki inurn digra, bróður Þorgríms, ok réðst til bús með honum til Helgafells. Þá fór Þorgrímr, sonr hennar, í Álftafjörð ok var þar at fóstri með Þorbrandi. Hann var heldr ósvifr í æskunni, ok var hann af því Snerrir kallaðr ok eftir þat Snorri.

Þorbrandr í Álftafirði áti Þuríði, dóttur Þorfinns Sel-Þórissonar frá Rauðamel. Þeir váru börn þeira, Þorleifr kimbi ellstr, annarr Snorri, þriði Þóroddr, fjórði Þorfinnr, fimmti Þormóðr. Þorgerðr hét dóttir þeira. Þeir váru allir fóstbræðr Snorra Þorgrímssonar.

Í þenna tíma bjó Arnkell, sonr Þórólfs bægifótar, á Bólstað við Vaðilshöfða. Hann var manna mestr ok sterkastr, lagamaðr mikill ok forvitri. Hann var góðr drengr ok um fram alla menn aðra þar í sveit at vinsældum ok harðfengi. Hann var ok hofgoði ok átti marga þingmenn.

Þorgrímr Kjallaksson bjó í Bjarnarhöfn, sem fyrr var sagt, ok áttu þau Þórhildr þrjá sonu. Brandr var ellstr. Hann bjó í Krossnesi við Brimlárhöfða. Annarr var Arngrímr. Hann var mikill maðr ok sterkr, nefmikill, stórbeinóttr í andliti, rauðbleikr á hár ok vikóttr snemma, skólbrúnn, eygðr mjök ok vel. Hann var ofstopamaðr mikill ok fullr ójafnaðar, ok fyrir því var hann Styrr kallaðr. Vermundr hét inn yngsti sonr Þorgríms Kjallakssonar. Hann var hár maðr, mjór ok fríðr sýnum. Hann var kallaðr Vermundr inn mjóvi.

Sonr Ásgeirs á Eyri hét Þorlákr. Hann átti Þuríði, dóttur Auðunar stota ór Hraunsfirði. Þau váru þeira börn, Steinþórr, Bergþórr, Þormóðr, Þórðr blígr ok Helga.

Steinþórr var framast barna Þorláks. Hann var mikill maðr ok sterkr ok manna vápnfimastr ok inn mesti atgervismaðr. Hógværr var hann hversdagliga. Steinþórr var til þess tekinn, at inn þriði maðr hafi bezt verit vígr á Íslandi með þeim Helga Droplaugarsyni ok Vémundi kögur. Þormóðr var vitr maðr ok stilltr vel. Þórðr blígr var ákafamaðr mikill ok örorðr. Bergþórr var yngstr ok þó inn efniligsti.

13. Útanför Snorra. Af Þórdísi ok Eyjólfi grá.

Snorri Þorgrímsson var þá fjórtán vetra, er hann fór utan með fóstbræðrum sínum, Þorleifi kimba ok Þóroddi. Börkr inn digri, föðurbróðir hans, galt honum fimm tigi silfrs til útanferðar.

Þeir urðu vel reiðfara ok kómu til Noregs um haustit. þeir váru um vetrinn á Rogalandi. Snorri var með Erlingi Skjalgssyni á Sóla, ok var Erlingr vel til hans, því at þar hafði verit forn vinátta með inum fyrrum frændum þeira, Horða-Kára ok Þórólfi Mostrarskegg.

Um sumarit eftir fóru þeir til Íslands ok urðu síðbúnir. Þeir höfðu harða útivist ok kómu litlu fyrir vetr í Hornafjörð.

En er þeir bjuggust frá skipi, Breiðfirðingarnir, þá skauzt þar mjök í tvau horn um búnað þeira Snorra ok Þorleifs kimba. Þorleifr keypti þann hest, er hann fekk beztan. Hann hafði ok steindan soðul allglæsiligan. Hann hafði búit sverð ok gullrekit spjót, myrkblán skjöld ok mjök gyldan, vönduð öll klæði. Hann hafði þar ok til vart mjök öllum sínum fararefnum. En Snorri var í svartri kápu ok reið svörtu merhrossi góðu. Hann hafði fornan trogsöðul ok vápn lítt til fegrðar búin. Búnaðr Þórodds var þar á milli.

Þeir riðu austan um Síðu ok svá sem leið liggr vestr um Flötu ok gistu í Álftafirði.

Eftir þat reið Snorri til Helgafells ok ætlar þar at vera um vetrinn. Börkr tók því fáliga, ok höfðu menn þat mjök at hlátri um búnað hans. Tók Börkr svá á, at honum hefði óheppiliga með fét farizt, er öllu var eytt.

Þat var einn dag öndverðan vetr at Helgafelli, at þar gengu inn tólf menn alvápnaðir. Þar var Eyjólfr inn grái, frændi Barkar, som Þórðar gellis. Hann bjó í Otradal vestr í Arnarfirði.

En er þeir váru at tíðendum spurðir, þá sögðu þeir dráp Gísla Súrssonar ok þeira manna, er látizt höfðu fyrir honum, áðr hann fell. Við þessi tíðendi varð Börkr allgleymr ok bað Þórdísi ok Snorra, at þau skyldu fagna Eyjólfi sem bezt, þeim manni, er svá mikla skömm hafði rekit af höndum þeim frændum.

Snorri lét sér fátt finnast um þessi tíðendi, en Þórdís segir, at þá var vel fagnat, — “ef grautr er gefinn Gíslabana.“

Börkr svarar: “Eigi hlutumst ek til málsverða.“

Börkr skipar Eyjólfi í öndvegi, en förunautum hans útar frá honum. Þeir skutu vápnum sínum á gólfit. Börkr sat innar frá Eyjólfi, en þá Snorri.

Þórdís bar innar grautartrygla á borð ok helt með á spánum, ok er hon setti fyrir Eyjólf, þá fell niðr spánn fyrir henni. Hon laut niðr eftir ok tók sverð hans Eyjólfs ok brá skjótt ok lagði síðan upp undir borðit, ok kom í lær Eyjólfi, en hjaltit nam við borðinu, ok varð þó sárit mikit. Börkr hratt fram borðinu ok sló til Þórdísar. Snorri hratt Berki, svá at hann fell við, en tók til móður sinnar ok setti hana niðr hjá sér ok kvað ærnar skapraunir hennar, þótt hon væri óbarin. Eyjólfr hljóp upp ok hans menn, ok helt þar maðr á manni.

Þar urðu þær málalykðir, at Börkr seldi Eyjólfi sjálfdæmi, ok gerði hann mikit fé sér til handa fyrir áverkann. Fór hann við þat í brott. Af þessu óx mjök óþokki með þeim Berki ok Snorra.

14. Snorri nær Helgafellslundi.

Á várþingi um sumarit heimti Snorri föðurarf sinn af Berki. Börkr svarar svá, at hann mundi gjalda honum föðurarf sinn, — “en eigi nenni ek,“ segir hann, “at skipta Helgafelli sundr, en ek se, at okkr er eigi hent at eiga saman tvíbýli, ok vil ek leysa landit til mín.“

Snorri svarar: “þat þykkir mér jafnligast, at þú leggir land svá dýrt sem þér líkar, en ek kjósa, hvárr okkar leysa skal.“

Börkr hugsar þetta mál ok hugðist svá, at Snorri mundi eigi lausafé hafa at gefa við landinu, ef skjótt skyldi gjalda, ok lagði hálft landit fyrir sex tigu silfrs ok tók þó af ár eyjarnar, því at hann hugðist litlu verði þær mundu fá, en Snorri fengi aðra staðfestu. þat fylgði ok, at þá skyldi þegar upp gjalda fét ok leita eigi láns undir aðra menn til þess fjár, — “ok kjós þú nú, Snorri,“ sagði Börkr, “þegar í stað, hvárt þú vill.“

Snorri svarar: “þess kennir nú at, Börkr frændi, at þér þykkir ek févani, er þú leggr svá ódýrt Helgafellsland, en undir mik kýs ek föðurleifð mína at þessu verði, ok rétt fram höndina ok handsala mér landit.“

“Eigi skal þat fyrr,“ segir Börkr, “en hverr penningr er fyrir goldinn.“

Snorri mælti til Þorbrands, fóstra síns: “Hvárt selda ek þér sjóð nökkurn á hausti?“

“Ja,“ segir Þorbrandr ok brá sjóðnum undan kápu sinni.

Var þá talit silfrit ok goldit fyrir landit hverr penningr, ok var þá eftir í sjóðnum sex tigir silfrs.

Börkr tók við fénu ok handsalar Snorra landit.

Síðan mælti Börkr: “Silfrdrjúgari hefir þú nú orðit, frændi, en vér hugðum. Vil ek nú, at vit gefim upp óþokka þann, er millum hefir farit, ok mun ek þat til leggja til hlunnenda við þik, at vit skulum búa báðir samt þessi misseri at Helgafelli, er þú hefir kvikfjár fátt.“

Snorri svarar: “Þú skalt njóta kvikfjár þíns ok verða í brottu frá Helgafelli.“

Svá varð at vera sem Snorri vildi.

En er Börkr var í brott búinn frá Helgafelli, gekk Þórdís fram ok nefndi sér vátta at því, at hon sagði skilit við Börk, bónda sinn, ok fann þat til foráttu, at hann hafði lostit hana ok hon vildi eigi liggja undir höggum hans. Var þá skipt fé þeira, ok gekk Snorri at fyrir hönd móður sinnar, því at hann var hennar erfingi. Tók þá Börkr þann kost, er hann hafði öðrum ætlat, at hafa lítit fyrir eyjarnar.

Eftir þat fór Börkr í brott frá Helgafelli ok vestr á Meðalfellsströnd ok bjó fyrst á Barkarstöðum milli Orrahváls ok Tungu. Síðan fór hann í Glerárskóga ok bjó þar til elli.

15. Lýsing Snorra. Frá Geirríði ok Kötlu.

Snorri Þorgrímsson gerði bú at Helgafelli, ok var móðir hans fyrir innan stokk. Már Hallvarðsson, föðurbróðir Snorra, réðst þangat með margt búfé ok tók forráð fyrir búi Snorra. Hafði hann þá it mesta rausnarbú ok fjölmennt.

Snorri var meðalmaðr á hæð ok heldr grannligr, fríðr sýnum, réttleitr ok ljóslitaðr, bleikhárr ok rauðskeggjaðr. Hann var hógværr hversdagliga. Fann lítt á honum, hvárt honum þótti vel eða illa. Hann var vitr maðr ok forspár um marga hluti, langrækr ok heiftuðigr, heilráðr vinum sínum, en óvinir hans þóttust heldr kulða af kenna ráðum hans. Hann varðveitti þá hof. Var hann þá kallaðr Snorri goði. Hann gerðist þá höfðingi mikill, en ríki hans var mjök öfundsamt, því at þeir váru margir, er eigi þóttust til minna um komnir fyrir ættar sakar, en áttu meira undir sér fyrir afls sakar ok prófaðrar harðfengi.

Börkr digri ok Þórdís Súrsdóttir áttu þá dóttur, er Þuríðr hét, ok var hon þá gift Þorbirni digra, er bjó á Fróðá. Hann var sonr Orms ins mjóva, er þar hafði búit ok numit Fróðárland. Þuríði, dóttur Ásbrands frá Kambi ór Breiðavík, hafði hann áðr átta. Hon var systir Bjarnar Breiðvíkingakappa, er enn kemr síðar við þessa sögu, ok Arnbjarnar ins sterka. Synir þeira Þorbjarnar váru þeir Ketill kappi ok Gunnlaugr ok Hallsteinn. Þorbjörn var mikill fyrir sér ok ósvífr við sér minni menn.

Þá bjó í Mávahlíð Geirríðr, dóttir Þórólfs bægifótar, ok Þórarinn svarti, sonr hennar. Hann var mikill maðr ok sterkr, ljótr ok hljóðlyndr, ok vel stilltr hversdagliga. Hann var kallaðr mannasættir. Hann var eigi fémikill ok hafði þó bú gagnsamt. Svá var hann maðr óhlutdeilinn, at óvinir hans mæltu, at hann hefði eigi síðr kvennaskap en karla. Hann var kvángaðr maðr, ok hét Auðr kona hans. Guðný var systir hans, er átti Vermundr mjóvi.

Í Holti út frá Mávahlíð bjó ekkja sú, er Katla hét. Hon var fríð kona sýnum, en eigi var hon við alþýðuskap. Oddr hét sonr hennar. Hann var mikill maðr ok knár, hávaðamaðr mikill ok málugr, slysinn ok rógsamr.

Gunnlaugr, sonr Þorbjarnar digra, var námgjarn. Hann var oft í Mávahlíð ok nam kunnáttu at Geirríði Þórólfsdóttur, því at hon var margkunnig.

Þat var einn dag, er Gunnlaugr fór í Mávahlíð, at hann kom í Holt ok talaði margt við Kötlu, en hon spurði, hvárt hann ætlar þá enn í Mávahlíð — “ok klappa um kerlingar nárann?“

Gunnlaugr kvað eigi þat sitt erendi, — “en svá at eins ertu ung, Katla, at eigi þarftu at bregða Geirríði elli.“

Katla svarar: “Eigi hugða ek, at þat mundi líkt vera, en engu skiptir þat,“ segir hon, “engi þykkir yðr nú kona nema Geirríðr ein, en fleiri konur kunnu sér enn nökkut en hon ein.“ Oddr Kötluson fór oft með Gunnlaugi í Mávahlíð, en er þeim varð síð aftr farit, bauð Katla Gunnlaugi oft þar at vera, en hann fór jafnan heim.

16. Galdramál á Þórsnessþingi.

Þat var einn dag öndverðan vetr, þann er Snorri gerði fyrst bú at Helgafelli, at Gunnlaugr Þorbjarnarson fór í Mávahlíð ok Oddr Kötluson með honum. Þau Geirríðr ok Gunnlaugr töluðu þá löngum um daginn.

Ok er mjök leið á kveldit, mælti Geirríðr við Gunnlaug: “Þat vilda ek, at þú færir eigi heim í kveld, því at margir eru marlíðendr. Eru ok oft flögð í fögru skinni, en mér lízt nú eigi sem hamingjusamligast á þik.“

Gunnlaugr svarar: “Eigi mun mik saka,“ segir hann, “er vit erum tveir saman.“

Hon svarar: “Ekki gagn mun þér at Oddi verða, enda muntu sjálfr gjalda einræðis þíns.“

Síðan gengu þeir út Gunnlaugr ok Oddr ok fóru, þar til er þeir kómu í Holt. Katla var þá komin í rekkju sína. Hon bað Odd bjóða Gunnlaugi þar at vera.

Hann sagðist þat gert hafa, — “ok vill hann heim fara,“ segir hann.

“Fari hann þá, sem hann hefir fyrir sér gert,“ segir hon.

Gunnlaugr kom eigi heim um kveldit, ok var um rætt, at hans skyldi leita fara, en eigi varð af.

Um nóttina, er Þorbjörn sá út, fann hann Gunnlaug, son sinn, fyrir durum. Lá hann þar ok var vitlauss. Þá var hann borinn inn ok dregin af honum klæði. Hann var allr blóðrisa um herðarnar, en hlaupit holdit af beinunum. Lá hann allan vetrinn í sárum, ok var margrætt um hans vanheilsu. Flutti þat Oddr Kötluson, at Geirríðr mun hafa riðit honum, segir, at þau hefði skilit í stuttleikum um kveldit, ok þat hugðu flestir menn, at svá væri.

Þetta vár um stefnudaga reið Þorbjörn í Mávahlíð ok stefndi Geirríði um þat, at hon væri kveldriða ok hon hefði valdit meini Gunnlaugs. Málit fór til Þórsnessþings, ok veitti Snorri goði Þorbirni, mági sínum, en Arnkell goði varði málit fyrir Geirríði, systur sína. Tylftarkviðr átti um at skilja, en hvárrgi þeira Snorra né Arnkels þótti bera mega kviðinn fyrir hleyta sakar við sækjanda ok varnaraðilja. Var þá Helgi Hofgarðagoði kvaddr tylftarkviðar, faðir Bjarnar, föður Gests, föður Skáld-Refs.

Arnkell goði gekk at dómi ok vann eið at stallahring at því, at Geirríðr hafði eigi valdit meini Gunnlaugs. Þórarinn vann eið með honum ok tíu menn aðrir. En eftir þat bar Helgi af kviðinn, ok ónýttist málit fyrir þeim Snorra ok Þorbirni, ok fengu þeir af þessu óvirðing.

17. Deilur Kjalleklinga ok Illuga svarta.

Á þessu þingi deildu þeir Þorgrímr Kjallaksson ok synir hans við Illuga svarta um mund ok heimanfylgju Ingibjargar Ásbjarnardóttur, konu Illuga, er Tin-Forni hafði átt at varðveita.

Um þingit váru stormar miklir, svá at engi maðr mátti koma til þingsins af Meðalfellsströnd. Hamlaði þat mjök afla Þorgríms, at frændr hans kómu eigi.

Illugi hafði hundrað manna ok einvalalið ok helt hann fram málunum, en Kjalleklingar gengu at dóminum ok vildu upp hleypa. Var þá þröng mikil. Áttu menn þá hlut í at skilja þá. Kom þá svá, at Tin-Forni greiddi fét at tölum Illuga. Svá kvað Oddr skáld í Illugadrápu:

Vestr vas þröng á þingi
Þórsness, með hug stórum
höppum studdr þars hodda
hjálmraddar stafr kvaddi.
Snarráðan kom síðan,
sætt vasat gör með létta,
Forna sjóðs und fæði
farmr dolgsvölu barma.1

Eftir þat létti upp storminum, ok kómu Kjalleklingar vestan af ströndinni. Vildi Þorgrímr Kjallaksson þá eigi halda sættina ok veitir þeim Illuga atgöngu. Tókst þar þá bardagi. Snorri goði bað sér þá manna til meðalgangu, ok kómu á griðum með þeim. Þar fellu þrír menn af Kjalleklingum, en fjórir af Illuga. Styrr Þorgrímsson vá þar tvá menn. Svá segir Oddr í Illugadrápu:

Drótt gekk sýnt á sættir,
svellendr en þar fellu
þremja svells fyr þolli
þrír andvöku randa,
áðr kynfrömuðr kæmi
kvánar hreggs við seggi,
frægt gerðisk þat fyrða
forráð, griðum Snorri.2

Illugi þakkaði Snorra goða sína liðveizlu ok bauð honum fyrir fé, en hann kveðst eigi vildu laun fyrir ina fyrstu liðveizlu. Þá bauð Illugi honum heim með sér, ok þat þá Snorri, ok fekk hann þá góðar gjafar. Váru þeir Snorri ok Illugi þá vinir um hríð.

18. Bardagi í Mávahlíð.

Þetta sumar andaðist Þorgrímr Kjallaksson, en Vermundr mjóvi, som hans, tók þá við búi í Bjarnarhöfn. Hann var vitr maðr ok stundar heilráðr.

Styrr hafði þá ok búit um hríð undir Hrauni inn frá Bjarnarhöfn. Hann var vitr maðr ok harðfengr. Hann átti Þorbjörgu, dóttur Þorsteins hreggnasa. Þorsteinn ok Hallr váru synir þeira. Ásdís hét dóttir þeira, drengilig kona ok heldr skapstór. Styrr var herðaríkr ok hafði fjölmennt mjök. Hann átti sökótt við marga menn, því at hann vá mörg víg, en bætti engi.

Þetta sumar kom út skip í Salteyrarósi, ok áttu hálft norrænir menn. Hét Björn stýrimaðr þeira.

Hann fór til vistar á Eyri til Steinþórs. Hálft skipit áttu suðreyskir menn, ok hét Álfgeirr stýrimaðr þeira. Hann fór til vistar í Mávahlíð til Þórarins svarta ok félagi hans með honum, er Nagli hét, mikill maðr ok fóthvatr. Hann var skozkr at kyni.

Þórarinn átti víghest goðan á fjalli. Þorbjörn digri átti ok stóðhross mörg saman, er hann lét standa í fjallhögum ok valði af hross um haustum til slátrs.

Þetta haust gerðist þat til tíðenda, at eigi fundust hross Þorbjarnar, ok var víða leitat, en haustit var heldr veðrhart.

Í öndverðan vetr sendi Þorbjörn Odd Kötluson suðr um heiði undir Hraun. Þar bjó sá maðr, er Spá-Gils hét. Hann var framsýnn ok eftirrýningamaðr mikill um stulði eða þá hluti aðra, er hann vildi forvitnast.

Oddr spyrr, hvárt hrossum Þorbjarnar höfðu stolit útlendir menn eða utanheral'5smenn eða nabúar hans. Spá-Gils svarar: “Segðu svá Þorbirni, sem ek mæli, at ek hygg, at hross hans muni eigi langt gengin ór högum þeira, en vant er á menn at kveða, ok er betra at missa síns en stór vandrræði hljótist af.“

En er Oddr kom til Fróðár, virðu þeir Þorbjörn sem Spá-Gils hefði nökkurar sneiðir stungit Máhlíðingum um mál þessi. Sagði Oddr ok, at hann hafði svá mælt, at þeir væri líkastir til hrossatöku, er sjálfir váru ok höfðu þó aukit hjónum ór því, sem vanði var til. Í þessum orðum þótti Þorbirni kveðit á Máhlíðinga.

Eftir þetta reið Þorbjörn heiman við tólfta mann. Hallsteinn, sonr hans, var þar í för, en Ketill kappi, annarr sonr hans, var þá útanlands. Þar var Þórir, som Arnar af Arnarhváli, nábúi Þorbjarnar, inn roskvasti maðr. Oddr Kötluson var í þessi ferð. En er þeir kómu í Holt til Kötlu, færði hon Odd, son sinn, í kyrtil móbrúnan, er hon hafði þá nýgert.

Síðan fóru þeir í Mávahlíð, ok var Þórarinn ok heimamenn í durum úti, er þeir sá mannferðina. Þeir kvöddu Þorbjörn ok spurðu tíðenda.

Síðan mælti Þorbjörn: “Þat er várt erendi hingat, Þórarinn,“ segir hann, “at vér leitum eftir hrossum þeim, er stolin váru frá mér í haust. Viljum vér hér beiða rannsóknar hjá yðr.“

Þórarinn svarar: “Er rannsókn þessi nökkut með lögum upp tekin, eða hafið þér nökkura lögsjándr til kvadda at skynja þetta mál, eða vilið þér nökkur grið selja oss í rannsókn þessi, eða hafið þér nökkut víðara farit til rannsóknar?“

Þorbjörn svarar: “Ekki ætlum vér, at víðar þurfi þessa rannsokn at fremja.“

Þórarinn svarar: “Þá viljum vér þverliga þessar rannsóknar synja, ef þér vilið aflaga eftir leita ok upp hefja.“

Þorbjörn svarar: “þá munum vér þat fyrir satt hafa, at þú sér sannr at sökinni, er þú vill þik eigi láta undan bera með rannsókninni.“

“Gerið þat sem yðr líkar,“ segir Þórarinn.

Eftir þat setti Þorbjörn duradóm ok nefndi sex menn í dóm. Siðan sagoi Þorbjörn fram sökina á hendr Þórarni um hrossatökuna.

Þá gekk Geirríðr út í dyrrnar ok sá, hvat er títt var, ok mælti: “Of satt er þat, er mælt er, at meir hefir þú, Þórarinn, kvennaskap en karla, er þú skalt þola Þorbirni digra hverja skömm, ok eigi veit ek, hví ek á slíkan son.“

Þá mælti Álfgeirr stýrimaðr: “Veita munum vér þér allt, þat er vér megum, hvat sem þú vill upp taka.“

Þórarinn svarar: “Eigi nenni ek nú lengr hér at standa.“

Eftir þetta hlaupa þeir Þórarinn út ok vilja hleypa upp dóminum. Þeir váru sjau saman, ok sló þegar í bardaga. Þórarinn vá húskarl Þorbjarnar, en Álfgeirr annan. Þar fell ok húskarl Þórarins. Ekki festi vápn á Oddi Kötlusyni.

Auðr húsfreyja hét á konur at skilja þá, ok köstuðu þær klæðum á vápn þeira.

Eftir þat gengr Þórarinn inn ok hans menn, en þeir Þorbjörn riðu í brott ok sneru áðr málum til Þórsnessþings. Þeir riðu upp með vaginum ok bundu sár sín undir stakkgarði þeim, er Korngarðr heitir.

Í túninu í Mávahlíð fannst hönd, þar sem þeir höfðu barizt, ok var sýnd Þórarni. Hann sá, at þetta var konuhönd. Hann spurði, hvar Auðr var. Honum var sagt, at hon lá í sæng sinni. Þá gekk hann til hennar ok spurði, hvárt hon var sár. Auðr bað hann ekki um þat hirða, en hann varð þó viss, at hon var handhöggin. Kallar hann þá á móður sína ok bað hana binda sár hennar.

Þá gekk Þórarinn út ok þeir félagar ok runnu eftir þeim Þorbirni. Ok er þeir áttu skammt til garðsins, heyrðu þeir mælgi til þeira Þorbjarnar, ok tók Hallsteinn til orða ok mrelti:

“Af sér rak Þórarinn ragmælit í dag.“

“Djarfliga barðist hann,“ segir Þorbjörn, “en margir verða vaskir í einangrinum, þó at lítt sá vaskir þess í milli.“

Oddr svarar: “Þórarinn mun vera inn röskvasti maðr, en slys mun þat þykkja, er hann hendi, þá er hann hjó höndina af konu sinni.“

“Var þat satt?“ segir Þorbjörn.

“Satt sem dagr,“ segir Oddr.

Þá hljópu þeir upp ok gerðu at þessu mikla sköll ok hlátr.

Í þessu kómu þeir Þórarinn eftir ok var Nagli skjótastr. En er hann sá, at þeir ofruðu vápnunum, glúpnaði hann ok hljóp um fram ok í fjallit upp ok varð at gjalti.

Þórarinn hljóp at Þorbirni ok hjó með sverði í höfuðit ok klauf ofan í jaxla. Eftir þat sótti Þórir Arnarson at Þórarni við þriðja mann. Hallsteinn sótti Álfgeir við annan mann. Oddr Kötluson sótti félaga Álfgeirs við annan mann. Þrír förunautar Þorbjarnar sóttu tvá menn Þórarins, ok var bardagi þessi sóttr með miklu kappi.

Þeira skipti fóru svá, at Þórarinn hjó fót af Þóri, þar er kálfi var digrastr, en drap báða förunauta hans. Hallsteinn fell fyrir Álfgeiri sárr til ólífis, en er Þórarinn var lauss, rann Oddr Kötluson við þriðja mann. Hann var eigi sárr, því at eigi festi vápn á kyrtli hans. Allir lagu eftir aðrir förunautar þeira. Látnir váru ok báðir húskarlar Þórarins.

Þeir Þórarinn tóku hesta þeira Þorbjarnar ok ríða þeim heim, ok sá þeir þá, hvar Nagli hljóp it efra um hlíðina. Ok er þeir kómu í tunit, sá þeir, at Nagli var kominn fram um garðinn ok stefndi inn til Búlandshöfða. Þar fann hann þræla Þórarins tvá, er ráku sauði ór höfðanum. Hann segir þeim fundinn ok liðsmun, hverr var. Kallaðist hann víst vita, at Þórarinn ok hans menn váru látnir, ok í því sá þeir, at menn riðu heiman eftir vellinum. þá tóku þeir Þórarinn at hleypa, því at þeir vildu hjálpa Nagla, at hann hlypi eigi á sjó eða fyrir björg.

Ok er þeir Nagli sjá, at mennirnir riðu æsiliga, hugðu þeir, at Þorbjörn mundi þar fara. Tóku þeir nú rás af nýju allir inn til höfðans ok runnu, þar til er þeir koma þar, sem nú heitir Þrælaskriða. Þar fengu þeir Þórarinn tekit Nagla, því at hann var náliga sprunginn af mæði, en þrælarnir hljópu þar fyrir ofan ok fram af höfðanum ok týndust, sem ván var, því at höfðinn er svá hár, at allt hefir bana, þat er þar ferr ofan.

Síðan fóru þeir Þórarinn heim, ok var Geirríðr í durum ok spyrr þá, hvé farizt hefir. Þórarinn kvað þá vísu:

Varðak mik, þars myrðir
morðfárs vega þorði,
hlaut örn af ná neyta
nýjum, kvinna frýju.
Barkak vægð at vígi
valnaðrs í styr þaðra.
Mælik hól fyr hæli
hjaldrsgoðs af því sjaldan.3

Geirríðr svarar: “Segið þér víg Þorbjarnar?“

Þórarinn kvað:

Knátti hjörr und hetti,
hræflóð, bragar Móða,
rauk of sóknar sæki,
slíðrbeittr staðar leita.
Blóð fell, en vas váði
vígtjalds náar skaldi,
þá vas dæmisalr dóma
dreyrafullr, of eyru.4

“Tekit hefir þá brýningin,“ sagði Geirríðr, “ok gangið inn ok bindið sár yður.“ Ok svá var.

Nú er at segja frá Oddi Kötlusyni. Hann fór, þar til er hann kom til Fróðár, ok sagði þar tíðendin. Let Þuríðr húsfreyja safna þá mönnum ok fara eftir líkunum, en flytja heim sára mennþ Þorbjörn var í haug lagðr, en Hallsteinn, sonr hans, var græddr. Þórir af Arnarhváli var ok græddr ok gekk við tréfót síðan. Því var hann kallaðr Þórir viðleggr. Hann átti Þorgrímu galdrakinn. Þeira synir váru þeir Örn ok Valr, drengiligir menn.

19. Arnkell goði tekr við máli Þórarins.

Eina nótt var Þórarinn heima í Mávahlíð. En um morgininn spyrr Auðr Þórarin, hvert ráð hann ætlar fyrir sér. “Vildum vér eigi úthýsa þér,“ segir hon, “en hrædd em ek, at hér sé fleiri settir duradómarnir í vetr, því at ek veit, at Snorri goði mun ætla at mæla eftir Þorbjörn, mág sinn.“

Þá kvað Þórarinn:

Myndit vitr í vetri
vekjandi mik sekja,
þar ák lífhvötuð leyfðan,
lögráns, of þær vánir,
ef niðbræði næðak
nás valfallins ásar,
Hugins létum nið njóta
nágrundar, Vermundi.5

Þá mælti Geirríðr: “Þat er nú ráðligast at leita at slíkum tengðamönnum sem Vermundr er eða Arnkell, bróðir minn.“

Þórarinn svarar: “Meiri ván, at hvárttveggja þurfi, áðr lýkr þessum málum, en þar munum vér þó fyrst á treysta, er Vermundr er.“

Ok þann sama dag riðu þeir allir, er at vígum höfðu verit, inn um fjörðu ok kómu í Bjarnarhöfn um kveldit ok gengu inn, er menn váru komnir í sæti. Vermundr heilsar þeim ok rýmdi þegar öndvegit fyrir Þórarni. En er þeir höfðu niðr setzt, þá spurði Vermundr tíðenda. Þórarinn kvað:

Skalk þrymviðum þremja,
þegi herr meðan, segja,
ván es ísarns ásum
örleiks, frá því görla,
hvé hjaldrviðir heldu,
haldendr, við mik, skjaldar,
roðin sak Hrundar handa
hnigreyr, lögum, dreyra.6

“Hvat er þar frá at segja, mágr?“ segir Vermundr.

Þórarinn kvað:

Sóttu heim, þeirs hættu,
hjör-Nirðir mik, fjörvi.
Gnýljómi beit geymi
geira stígs at vígi.
Svá görðum vér sverða
sóknmiðjungar Þriðja,
sleitka líknar leiki
lostigr fáa kosti.7

Guðný, systir hans, nam staðar á gólfinu ok mælti: “Hefir þú nökkut varit þik nú frýjuorðinu þeira út þar?“

Þórarinn kvað:

Urðum vér at verja,
varð ár drifin sára,
hrafn naut hræva, Gefnar
hjaldrskýja mik frýju,
þás við hjálm á hólmi
hrein míns föður sveini,
þaut andvaka unda,
unnr, benlækir runnu.8

Vermundr mælti: “Brátt þykkir mér sem þér hafið við átzt.“

Þórarinn kvað:

Knáttu hjalmi hættar
hjaldrs á mínum skjaldi
Þrúðar vangs ens þunga
þings spámeyjar singva,
þás bjúgröðull bógar
baugs fyr óðaldraugi,
Gjöll óx vápns á völlum,
varð blóði drifinn Fróða.9

Vermundr mælti: “Hvárt vissu þeir nú, hvárt þú vart karlmaðr eða kona?“

Þórarinn kvað:

Reka þóttumk ek Rakna
remmiskóðs við Móða,
kunnfáka hné kennir,
klámorð af mér, borða,
hvátki 's Hildar götva,
hrafn sleit af ná beitu,
síks við sína leiku
sælingr umb þat mælir.10

Eftir þat segir Þórarinn tíðendin. þá spurði Vermundr: “Hví fórtu þá eftir þeim? Þótti þér eigi ærit at orðit it fyrra sinn?“

Þórarinn kvað:

Kveðin mun, Hrofts, at heiftum,
hyrskerðir, mér verða,
kunnak áðr fyr Enni,
ylgteiti, vel beita,
es lutviðir létu
lækendr, þeirs skil flækja,
eggjumk hófs, at hjöggak
Hlín guðvefjar mína.11

“Várkunn var þat,“ segir Vermundr, “at þú stæðist þat eigi. En hversu gáfust þér þeir inir útlenzku menn?“

Þórarinn kvað:

Nágöglum fekk Nagli
nest dáliga flestum.
Kafsunnu réð kennir
klökkr í fjall at stökkva.
Heldr gekk hjalmi faldinn,
hjaldrs, at vápna galdri,
þurði eldr um aldir,
Alfgeirr af hvöt meiri.12

“Bar Nagli sik eigi allvel?“ kvað Vermundr. Þórarinn kvað:

Grátandi rann gætir
geira stígs frá vígi,
þar vasat grímu geymi
góð ván friðar hánum,
svát merskyndir myndi,
menskiljandi, vilja,
hugði bjóðr á bleyði
bifstaups, á sjó hlaupa.13

Ok er Þórarinn hafði verit um nótt í Bjarnarhöfn, þá mælti Vermundr: “Eigi mun þér mér þykkja fara mikilmannliga, mágr, um liðveizluna við þik. Ek ber eigi traust á at taka við yðr, svá at eigi gangi fleiri menn í þetta vandræði, ok munum vér ríða inn í dag á Bólstað ok finna Arnkel, frænda þinn, ok vita, hvat hann vill veita oss, því at mér sýnist Snorri goði þungr í eftirmálinu.“

“Þér skuluð ráða,“ segir Þórarinn.

Ok er þeir váru á leið komnir, kvað Þórarinn:

Muna munum vér at várum
Vermundr glaðir stundum,
auðar þöll, áðr ollum
auðvarpaðar dauða.
Nú séumk hitt, at hlaupa,
hör-Gerðr, mynim verða,
leið erum randa rauðra
regn, fyr prúðum þegni.14

Þessu veik hann til Snorra goða. Þeir Vermundr ok Þórarinn riðu inn á Bólstað, ok fagnaði Arnkell þeim vel ok spyrr at tíðendum.

Þórarinn kvað:

Vas til hreggs at hyggja
hrafn-víns á bæ mínum,
þurði eldr of aldir,
uggligt, Munins tuggu,
þás á fyrða fundi
frán víkinga mána
lind beit. Lögðis kindir
liðu Högna vé gögnum.15

Arnkell spyrr eftir atburðum um tíðendi þau, er Þórarinn sagði. Ok er hann hafði frá sagt, sem var, þá mælti Arnkell: “Reiðzt hefir þú nú, frændi, svá hógværr maðr sem þú ert.“

Þórarinn kvað:

Hétu hirðinjótar
haukaness til þessa,
heftandi vask heiftar,
hóglífan mik drífu.
Oft kömr, alnar leiftra,
ævifúrs ór dúri,
nú kná jörð til orða,
æðiregn, at fregna.16

“Verða kann þat,“ segir Arnkell, “en þat vil ek við þik mæla, Þórarinn frændi, at þú ver með mér, þar til er lýkr málum þessum á nökkurn hátt. En þó at ek gerumst nökkut gerkólfr í þessu boði, þá vil ek þat við þik mæla, Vermundr, at þú sér eigi við skiliðr mál þessi, þó at ek taka við Þórarni.“

“Skylt er þat,“ segir Vermundr, “at ek veita Þórarni þat, er ek má, eigi at síðr, þóttú sér fyrirmaðr at liðveizlu við hann.“

Þá mælti Arnkell: “Þat er mitt ráð, at vér sitim hér í vetr allir saman samtýnis við Snorra goða.“

Ok svá gerðu þeir, at Arnkell hafði fjölmennt um vetrinn. Var Vermundr ýmisst í Bjarnarhöfn eða með Arnkatli. Þórarinn helt inum sömum skapshöfnum ok var löngum hljóðr.

Arnkell var hýbýlaprúðr ok gleðimaðr mikill. Þótti honum ok illa, ef aðrir váru eigi jafnglaðir sem hann, ok ræddi oft um við Þórarin, at hann skyldi vera kátr ok ókvíðinn, lézt hafa spurt, at ekkjan at Fróðá bæri vel af sér harmana, — “ok mun henni hlægiligt þykkja, ef þér berið yðr eigi vel.“

Þórarinn kvað:

Skalat öldrukkin ekkja,
ek veit, at gat beitu
hrafn af hræva efni,
hoppfögr af því skoppa,
at hjördöggvar hyggjak,
hér es fjón komin ljóna,
haukr unir hörðum leiki
hræva stíðs, á kvíðu.17

Þá svarar einn heimamaðr Arnkels: “Eigi veiztu fyrr en vár, er lokit er Þórsnessþingi, hversu einhlítr þú verðr þér í málunum.“

Þórarinn kvað:

Láta hitt, at hljóta
haldendr mynim skjaldar,
sækjum ráð und ríkjan,
rómusamt ór dómi,
nema Arnketill órum
orðgóðr við lof þjóðar,
vel trúik grímu geymi
galdrs, sakmálum haldi.18

20. Aftaka Kötlu ok Odds Kötlusonar.

Geirríðr húsfreyja í Mávahlíð sendi þau orð inn á Bólstað, at hon var þess vís orðin, at Oddr Kötluson hafi höggvit höndina af Auði, kallaðist hafa til þess orð hennar sjálfrar, ok svá kvað hon Odd hafa því hælzt fyrir vinum sínum.

Ok er þeir Þórarinn ok Arnkell heyrðu þetta, riðu þeir heiman við tólfta mann út til Mávahlíðar ok váru þar um nótt.

En um morgininn riðu þeir út í Holt, ok er sén ferð þeira ór Holti. Þar var eigi karla fyrir fleira en Oddr. Katla sat á palli ok spann garn. Hon bað Odd sitja hjá sér, — “ok ver hljóðr ok kyrr.“

Hon bað konur sitja í rúmum sínum, — “ok verið hljóðar,“ kvað hon, “en ek mun hafa orð fyrir oss.“ Ok er þeir Arnkell kómu, gengu þeir inn þegar, ok er þeir kómu í stofu, heilsaði Katla Arnkatli ok spurði at tíðendum. Arnkell kvaðst engi segja ok spyrr, hvar Oddr sé. Katla kvað hann farinn suðr til Breiðavíkr, — “ok mundi hann eigi forðast fund þinn, ef hann væri heima, því at vér treystum þér vel um drengskapinn.“

“Vera má þat,“ segir Arnkell, “en rannsaka viljum vér hér.“

“Þat skal sem yðr líkar,“ segir Katla ok bað matselju bera ljós fyrir þeim ok lúka upp búri, — “þat eitt er hús læst á bænum.“

Þeir sá, at Katla spann garn af rokki. Nú leita þeir um húsin ok finna eigi Odd ok fóru brott eftir þat. Ok er þeir kómu skammt frá garðinum, nam Arnkell staðar ok mælti: “Hvárt mun Katla eigi hafa heðni veift um höfuð oss? Ok hefir þar verit Oddr, sonr hennar, er oss sýndist rokkrinn.“

“Eigi er hon ólíklig til,“ segir Þórarinn, “ok förum aftr.“ Þeir gerðu svá.

Ok er sást ór Holti, at þeir hurfu aftr, þá mæIti Katla við konur: “Enn skuluð þér sitja í rúmum yðrum, en vit Oddr munum fram ganga.“

En er þau koma fram um dyrr, gekk hon í öndina gegnt útidurum ok kembir þar Oddi, syni sínum, ok skerr hár hans. Þeir Arnkell hljópu inn í dyrrnar ok sá, hvar Katla var ok lék at hafri sínum ok jafnaði topp hans ok skegg ok greiddi flóka hans.

Þeir Arnkell gengu í stofu ok sá hvergi Odd. Lá þar rokkr Kötlu í bekknum. Þóttust þeir þá vita, at Oddr mundi eigi þar hafa verit, gengu síðan út ok fóru í brott.

En er þeir koma nær því, sem fyrr hurfu þeir aftr, þá mælti Arnkell: “Ætlið þér eigi, at Oddr hafi verit í hafrslíkinu?“

“Eigi má vita,“ segir Þórarinn, “en ef vér hverfum nú aftr, þá skulum vér hafa hendr á Kötlu.“

“Freista munum vér enn,“ segir Arnkell “ok vita, hvat í gerist,“ ok snúa enn aftr.

En er sén var ferðin, bað Katla Odd ganga með sér. En er þau koma út, gekk hon til öskuhaugs ok bað Odd leggjast niðr undir hauginn, — “ok ver þar, hvatki sem í gerist.“

En er þeir Arnkell kómu á bæinn, hljópu þeir inn ok til stofu, ok sat Katla á palli ok spann. Hon heilsar þeim ok kvað þá þykkfarit gera. Arnkell kvað þat satt.

Förunautar hans tóku rokkinn ok hjuggu í sundr.

Þá mælti Katla: “Eigi er nú þat heim at segja í kveld, at þér hafið eigi erendi haft hingat í Holt, er þér hjugguð rokkinn.“

Síðan gengu þeir Arnkell ok leituðu Odds úti ok inni ok sá ekki kvikt útan túngölt einn, er Katla átti, er lá undir haugnum, ok fóru brott eftir þat.

Ok er þeir koma miðleiðis til Mávahlíðar, kom Geirríðr í móti þeim ok verkamaðr hennar með henni ok spurði, hversu þeim hefði farizt. Þórarinn sagði henni.

Hon kvað þá hafa varleitat hans Odds, — “ok vil ek enn, at þér hverfið aftr, ok mun ek fara með yðr, ok mun eigi mega með laufsegli at sigla, þar sem Katla er.“

Siðan snúa þeir aftr. Geirríðr hafði blá skikkju yfir sér. Ok er ferð þeira var sén ór Holti, er Kötlu sagt at nú væri fjórtán menn saman ok einn í litklæðum.

Þá mælti Katla: “Mun Geirríðr tröllit þar komin, ok mun þá eigi sjónhverfingum einum mega við koma.“

Stóð hon þá upp af pallinum ok tók hægendin undan sér. Var þar hlemmr undir ok holr innan pallrinn. Lét hon Odd þar í koma ok bjó um sem áðr ok settist á ofan ok kvað sér vera heldr kynligt.

En er þeir koma í stofu, þá varð eigi af kveðjum með þeim. Geirríðr varp af sér skikkjunni ok gekk at Kötlu ok tók selbelg, er hon hafði haft með sér, ok færði hann á höfuð Kötlu. Síðan bundu förunautar þeira at fyrir neðan. Þá bað Geirríðr brjóta upp pallinn. Var Oddr þar fundinn ok síðan bundinn.

Eftir þat váru þau færð inn til Búlandshöfða, ok var Oddr þar hengðr.

Ok er hann spornar gálgann, mælti Arnkell til hans: “Illt hlýtr þú af móður þinni. Kann ok vera, at þú eigir illa móður.“

Katla mælti: “Vera má vist, at hann eigi eigi góða móður, en eigi hlýtr hann af því illt af mér, at ek vilda þat, en þat væri vili minn, at þér hlytið allir illt af mér. Vænti ek ok, at þat mun svá vera. Skal nú ok eigi leyna yðr því, at ek hefi valdit meini Gunnlaugs Þorbjarnarsonar, er þessi vandræði hafa öll af hlotizt. En þú, Arnkell,“ segir hon, “mátt eigi af þinni móður illt hljóta, er þú átt enga á lífi, en um þat, vilda ek, at mín ákvæði stæðist, at þú hlytir því verra af feðr þínum en Oddr hefir af mér hlotit sem þú hefir meira í hættu en hann. Vænti ek ok, at þat sé mælt, áðr lýkr, at þú eigir illan föður.“

Eftir þat börðu þeir Kötlu grjóti í hel þar undir höfðanum. Siðan fóru þeir í Mávahlíð ok váru þar um nóttina, en riðu heim eftir um daginn. Spurðust nú þessi tíðendi öll jafnsaman, ok var engum harmsaga í. Líðr nú svá vetrinn.

21. Máhlíðingar búast til útanfarar.

Eftir um várit var þat einn dag, at Arnkell kallar á tal við sik Þórarin, frænda sinn, Vermund ok Álfgeir ok spurði, hver liðveizla þeim þætti vinveittust við sik, hvárt þeir færi til þings, — “ok kostim at því allra vina várra,“ segir hann. “Kann vera, at þá sé annathvárt, at menn sættist, ok mun yðr þat verða féskýflt at bæta þá menn alla, er þar létust, eða fyrir sárum urðu. Þat kann ok vera, ef á þingreiðina er hætt, at vandræðin aukist, ef málin eru með ofrkappi varin. Hinn er annarr kostr,“ segir hann, “at leggja á allan hug, at þér komizt útan með lausafé yðvart, en þá leikist um lönd sem auðit er, þau sem eigi verða seld.“

Þeirar liðveizlu var Álfgeirr fúsastr. Þórarinn kvaðst ok eigi sjá efni sín til at bæta sakar þær allar með fé, er gerzt höfðu í þessum málum. Vermundr kvaðst eigi mundu skilja við Þórarin, hvárt er hann vildi, at hann færi útan með honum eða veita honum vígsgengi hér á landi. En Þórarinn kaus, at Arnkell veitti þeim til útanferðar.

Síðan var maðr sendr út á Eyri til Bjarnar stýrimanns, at hann skyldi allan hug á leggja at búa skip þeira, sem fyrst mátti hann.

22. Lok Máhlíðingamála.

Nú skal segja frá Snorra goða, at hann tók við eftirmáli um víg Þorbjarnar, mágs síns. Hann lét ok Þuríði, systur sina, fara heim til Helgafells, því at sá orðrómr lék á, at Björn, som Ásbrands frá Kambi, venði þangat kvámur sínar til glapa við hana. Snorri þóttist ok sjá allt ráð þeira Arnkels, þegar hann spurði skipbúnaðinn, at þeir mundi eigi ætla fébótum uppi at halda eftir vígin, við þat, at engar váru sættir boðnar af þeira hendi, en þó var kyrrt allt framan til stefnudaga.

En er sá tími kom, safnar Snorri mönnum ok reið inn í Álftafjörð með átta tigu manna, því at þat váru þá lög at stefna heiman vígsök, svá at vegendr heyrði, eða at heimili þeira ok kveðja eigi búa til fyrr en á þingi.

En er ferð þeira Snorra var sén af Bólstað, þá ræddu menn um, hvárt þegar skyldi sæta áverkum við þá, því at fjölmennt var fyrir.

Arnkell segir, at eigi skal þat vera, — “ok skal þola Snorra lög,“ segir hann ok kvað hann þat eitt at gera svá búit, er nauðsyn rak til.

Ok er Snorri kom á Bólstað, váru þar engi áköst með mönnum. Síðan stefndi Snorri Þórarni til Þórsnessþings ok þeim öllum, er at vígum höfðu verit. Arnkell hlýddi vel stefnunni. Eftir þat riðu þeir Snorri í brott ok upp til Úlfarsfells. Ok er þeir váru á brott farnir, kvað Þórarinn vísu.

Esat sem gráps fyr glæpi,
grund fagrvita mundar,
fúra fleygiáru
frænings lögum ræni,
ef sannvitendr sunnu,
sek þeira lið meira,
oss megni goð gagni,
Gauts þekju mik sekja.19

Snorri goði reið upp um háls til Hrísa ok svá til Drápuhlíðar ok um morgininn út til Svínavatns ok svá til Hraunsfjarðar ok þaðan, sem leið liggr, út til Tröllaháls ok létti eigi ferðinni fyrr en við Salteyrarós. En er þeir kómu þar, varðveittu sumir Austmennina en sumir brenndu skipit, ok riðu þeir Snorri goði svá heim, at þetta allt var gert.

Arnkell spyrr þetta, at Snorri hefir brennt skipit. Þá gengu þeir á skip, Vermundr ok Þórarinn, með nökkura menn ok reru vestr um fjörð til Dögurðarness. Þar stóð skip uppi, er Austmenn áttu. Þeir Arnkell ok Vermundr keyptu þat skip, ok gaf Arnkell Þórarni hálft skipit, en Vermundr bjó sinn hluta. Þeir fluttu skipit út í Dímun ok bjuggu þar. Sat Arnkell þar við, til þess er þeir váru búnir, ok fór síðan með þeim út um Elliðaey, ok skilðu þar með vináttu. Sigldu þeir Þórarinn á haf, en Arnkell fór heim til bús síns, ok lagðist sá orðrómr á, at þessi liðveizla þætti in sköruligsta.

Snorri goði fór til Þórsnessþings ok helt fram málum sínum. Varð Þórarinn þar sekr ok allir þeir, er at vígum höfðu verit. En eftir þingit heimti Snorri sér slíkt, er hann fekk af sekaarfé, ok lauk svá þessum málum.

23. Áverkamál á Þórsnessþingi.

Vigfúss, som Bjarnar Óttarssonar, bjó í Drápuhlíð, sem fyrr segir. Hann átti Þorgerði Þorbeinisdóttur. Hann var gildr bóndi ok ódældarmaðr mikill. Með honum var á vist systursonr hans, er Björn hét. Hann var örorðr maðr ok ógegn.

Um haustit eftir Máhlíðingamál fundust stóðhross Þorbjarnar digra á fjalli, ok hafði hestrinn eigi haldit högum fyrir hesti Þórarins, ok hafði fennt hrossin, ok fundust öll dauð.

Þetta sama haust áttu menn rétt fjölmenna í Tungu milli Laxá upp frá Helgafelli. Þangat fóru til réttar heimamenn Snorra goða. Var Már Hallvarðsson, föðurbróðir Snorra, fyrir þeim. Helgi hét sauðamaðr hans.

Björn, frændi Vigfúss, lá á rettargarðinum ok hafði fjallstöng í hendi. Helgi dró sauði. Björn spurði, hvat sauð þat væri, er hann dró. En er at var hugat, þá var mark Vigfúss á sauðnum.

Björn mælti: “Slundasamliga dregr þú sauðina í dag, Helgi.“

“Hættara mun yðr þat,“ segir Helgi, “er sitið í afrétt manna.“

“Hvat mun þjófr þinn vita til þess?“ segir Björn ok hljóp upp við ok laust hann með stönginni, svá at hann fell í óvit.

Ok er Már sá þetta, brá hann sverði ok hjó til Bjarnar, ok kom á höndina upp við öxl, ok varð þat mikit sár. Eftir þat hljópu menn í tvá staði, en sumir gengu í milli ok skilðu þá, svá at eigi varð fleira til tíðenda þar.

Um morguninn eftir reið Vigfúss ofan til Helgafells ok beiddi bóta fyrir vansa þenna, en Snorri sagði, at hann kveðst eigi mun gera þeira atburða, er þar höfðu orðit. Þetta líkaði Vigfúsi illa, ok skilðu þeir með inum mesta styttingi.

Um várit bjó Vigfúss áverkamálit til Þórsnessþings, en Snorri drepit til óhelgi við Björn, ok urðu þau málalok, at Björn varð óheilagr fyrir frumhlaupit við Helga ok fekk engar bætr fyrir áverkann. En hann bar í fatli höndina jafnan síðan.

24. Deilur Þorgestlinga ok Eiríks rauða.

Á þessu sama þingi sóttu þeir Þorgestr inn gamli ok synir Þórðar gellis Eirík inn rauða um víg sona Þorgests, er látizt höfðu um haustit, þá er Eiríkr sótti setstokkana á Breiðabólstað, ok var þetta þing allfjölmennt. Þeir höfðu áðr haft setur fjölmennar.

Eiríkr bjó um þingit skip til hafs í Eiríksvági í Öxnaey, ok veittu þeir Eiríki Þorbjörn Vífilsson ok Víga-Styrr ok synir Þorbrands ór Álftafirði ok Eyjófr Æsuson ór Svíney, en Styrr einn var á þinginu liðveizlumanna Eiríks ok dró alla menn undan Þorgesti, þá er hann mátti.

Styrr beiddi þá Snorra goða, at hann skyldi eigi fara at Eiríki eftir þingit með Þorgestlingum, ok hét Snorra í mót, at hann mun veita honum í annat sinn, þó at hann eigi vandræði at halda. Ok fyrir þessi heit Styrs leiðir Snorri hjá sér þessi málaferli.

En eftir þingit fóru þeir Þorgestr með mörgum skipum inn í eyjar, en Eyjólfr Æsuson leyndi skipi Eiríks í Dímunarvági, ok kómu þeir Styrr ok Þorbjörn þar til móts við Eirík. Gerðu þeir Eyjólfr ok Styrr þá eftir dæmum Arnkels, at þeir fylgðu Eiríki á sinni ferju hvárr þeira út um Elliðaey.

Í þeiri ferð fann Eiríkr rauði Grænland ok var þar þrjá vetr ok fór síðan til Íslands ok var þar einn vetr, áðr hann fór at byggja Grænland. En þat var fjórtán vetrum fyrir kristni lögtekna á Íslandi.

25. Vermundr hafði út berserki.

Nú er at segja frá þeim Vermundi ok Þórarni svarta, at þeir kómu af hafi norðr við Þrándheimsminni ok heldu inn í Þrándheim. Þá réð Hákon jarl Sigurðarson fyrir Noregi, ok fór Vermundr til jarls ok geraist honum handgenginn.

Þórarinn fór vestr um haf þegar um haustit með Álfgeiri, ok gaf Vermundr þeim sinn hlut í skipinu, ok er Þórarinn eigi við þessa sögu héðan af.

Hákon jarl sat at Hlöðum um vetrinn. Vermundr var með honum í kærleikum. Var jarl vel til hans, því at hann vissi, at Vermundr var stórættaðr út hér. Með jarli váru bræðr tveir, sænskir at ætt. Hét annarr Halli, en annarr Leiknir. Þeir váru menn miklu meiri ok sterkari en í þann tíma fengist þeira jafningjar í Noregi eða víðara annars staðar. Þeir gengu berserksgang ok váru þá eigi í mannligu eðli, er þeir váru reiðir, ok fóru galnir sem hundar ok óttuðust hvárki eld né járn, en hversdagliga váru þeir eigi illir viðreignar, ef eigi var í móti þeim gert, en þegar inir mestu örskiptamenn, er þeim tók við at horfa. Eiríkr inn sigrsæli Svíakonungr hafði sent jarli berserkina ok sett varnað á, at hann skyldi gera vel til þeira, ok sagði, sem var, at it mesta fullting mátti at þeim verða, ef til yrði gætt skapsmuna þeira.

Um várit, er Vermundr hafði verit einn vetr með jarIi, þá fýstist hann til Íslands ok bað jarl gefa sér orlof til þeirar ferðar.

Jarl bað hann fara sem hann vildi ok bað hann hugsa um áðr, — “ef nökkurir eru þeir hlutir í mínu valdi aðrir meir en aðrir, er þú vill þiggja þér til framkvæmðar, en báðum okkr til sæmðar ok virðingar.“

En er Vermundr hugsaði eftir, hverra hluta hann skal af jarIi beiðast, þá kom honum í hug, at honum mundi mikillar framkvæmðar afla á Íslandi, ef hann hefði slíka eftirgöngumenn sem berserkirnir váru, ok staðfestist þat í skapi hans, at hann mundi leita eftir, ef jarlinn vildi fá honum berserkina til eftirgöngu. En þat bar til, er hann beiddist þessa, at honum þótti Styrr, bróðir sinn, mjök sitja yfir sínum hlut ok hafa ójafnað við sik sem fIesta aðra, þá er hann fekk því við komit. Hugði hann, at Styr myndi þykkja ódælla við sik at eiga, ef hann hefði slíka fylgðarmenn sem þeir bræðr váru.

Nú segir Vermundr jarli, at hann vill þann sóma af honum þiggja, at hann gefi honum til trausts ok fylgðar berserkina.

Jarl svarar: “Þar beiddist þú þess, er mér sýnist, at þér muni engi nytsemð í verða, þó at ek veita þér. Hygg ek, at þeir verði þér stirðir ok skapstórir, þegar þér kaupizt við. Hygg ek þat flestum bóndasonum ofrefli at stýra þeim eða halda hræddum, þó at þeir hafi mér hlýðnir verit í sinni þjónustu.“

Vermundr kvaðst mundu til hætta at taka við þeim, ef jarl vildi gefa þá í hans vald. Jarl bað hann leita fyrst við berserkina, ef þeir vildi honum fylgja.

Hann gerði svá, leitaði, ef þeir vildi fara með honum til Íslands ok veita honum fylgð ok sporgöngu, en hann hét í mót at gera vel til þeira um þá hluti, er þeim þætti sik varða ok þeir kynni honum til at segja.

Berserkirnir kváðust eigi hafa sett hug sinn eftir at fara til Íslands. Létust þeir ok eigi vita ván þar þeira höfðingja, er þeim þætti sér hent at þjóna, — “en ef þú kostgrefir svá mjök, Vermundr, at vit skulim fara til Íslands með þér, þá máttu svá ætla, at vit munum því illa kunna, ef þú veitir okkr eigi slíkt, er vit beiðum, ef þú hefir föng á.“

Vermundr kvað þat ok eigi vera skyldu. Eftir þat fekk hann jáyrði af þeim at fara með sér til Íslands, ef þat væri jarls vili ok samþykki.

Nú segir Vermundr jarli, hvar þá var komit.

Jarl veitti þá órskurð, at berserkirnir skulu fara með honum til Íslands, — “ef þér þykkir þat þín sæmð mest ger,“ — en bað hann svá hugsa, at honum mundi fjándskapr í þykkja, ef hann lýkr illa við þá, svá sem þeir eru nú á hans vald komnir.

En Vermundr kvaðst eigi mundu þurfa til þess at taka.

Eftir þat fór Vermundr til Íslands með berserkina ok varð vel reiðfara ok kom heim í Bjarnarhöfn til bús síns it sama sumar sem Eiríkr rauði fór til Grænlands, sem fyrr er ritat.

Brátt er Vermundr kom heim, vakði Halli berserkr til þess við Vermund, at hann mundi fá honum kvánfang mjök sæmiligt. En Vermundr þóttist eigi vita ván þeirar konu af góðum ættum, er sik mundi binda við berserk né sín forlög, ok hafði Vermundr undandrátt um þetta mál. En er Halli fann þat, sló hann á sik úlfúð ok illsku, ok fór þá allt í þverúð með þeim. Gerðu berserkir sik stóra ok ómjúka við Vermund. Tók Vermundr þá at iðrast, at hann hafði berserkina á hendr tekizt.

Um haustit hafði Vermundr boð mikit ok bauð Arnkatli goða til sín ok Eyrbyggjum ok Styr, bróður sínum. Ok er boðinu var lokit, bauð Vermundr at gefa Arnkatli berserkina ok kallar þat bezt henta. En hann vill eigi þiggja. Þá leitar Vermundr ráðs við Arnkel, hversu hann skal af sér koma þessu vandræði, en hann lagði þat til, at hann skyldi gefa Styr, kallar honum bezt fallit at hafa slíka menn fyrir sakar ofsa ok ójafnaðar.

Ok er Styrr var brott búinn, gekk Vermundr at honum ok mælti: “Nú vilda ek, bróðir, at vit legðim niðr fæð þá, er með okkr var, áðr ek fór útan, en vit tækim upp holla frændsemi með góðri vináttu, ok þar með vil ek gefa þér menn þá, er ek hefi út flutt, þér til styrkðar ok fylgðar, ok veit ek eigi þeira manna ván, at traust muni til hafa at stríða þér, ef þú hefir slíka sporgöngumenn sem þeir eru.“

Styrr svarar: “Vel vil ek því taka, frændi, at batni frændsemi okkur, en þá eina frétt hefi ek til þessa manna, er þú hefir út flutt, at þat mun heldr vera vandræðatak en menn muni framkvæmð eða auðnu af þeim hljóta. Nú vil ek aldri, at þeir komi í mín hýbýli, því at ærnar eru mínar óvinsældir, þó at ek hljóta eigi vandræði af þeim.“

“Hvert ráð gefr þú þá til, frændi,“ segir Vermundr, “at ek koma þessu vandræði af mér?“

“Annat mál er þat,“ sagði Styrr, “at ek leysa vandræði þitt, en hitt, at þiggja menn þessa af þér í vingjöf, ok þat vil ek eigi, en vandræði þitt er engi maðr jafnskyldr at leysa sem ek, ef okkr þykkir einn veg báðum.“

En þó at Styrr mælti svá um, þá kaus Vermundr, at Styrr tæki við berserkjunum, ok skilja þeir brøår næu með kærleik.

Fór Styrr þá heim ok berserkirnir með honum, ok váru þeir þess eigi fúsir í fyrstu ok kalla Vermund eigi eiga at selja sik né gefa sem ánauðga menn, en þó kalla þeir nær sínu skapi at fylgja Styr en Vermundi, ok fóru þeira skipti mjök líkliga fyrst.

Þá váru berserkirnir með Styr, er hann fór vestr um fjörð at drepa Þorbjörn kjálka, er bjó í Kjákafirði. Hann átti lokrekkju sterka, gerva af timbrstokkum, ok brutu berserkirnir þegar upp, svá at af gengu nafarnar fyrir útan, en þó varð Styrr banamaðr Þorbjarnar kjálka.

26. Víg Vigfúss í Drápuhlíð.

Þat haust, er berserkirnir kómu til Styrs, varð þat til tíðenda, at Vigfúss í Drápuhlíð fór til kolgerðar þangat, sem heita Seljabrekkur, ok með honum þrælar hans þrír. Einn hét Svartr inn sterki.

Ok er þeir kómu í skóginn, mælti Vigfúss: “Allmikill harmr er þat, ok svá mun þér þykkja, Svartr, er þú skalt verða ánauðigr maðr, svá sem þú ert sterkr ok drengiligr at sjá.“

“Vist þykkir mér mikit mein at því,“ segir hann, “en eigi er mér þat sjálfrátt.“

Vigfúss mælti: “Hvat villtu til vinna, at ek gefa þér frelsi?“

“Eigi má ek þat með fé kaupa, því at ek á ekki, en þá hluti, er ek má, mun ek enga til spara.“

Vigfúss mælti: “Þú skalt fara til Helgafells ok drepa Snorra goða, en eftir þat skaltu sannliga fá frelsi þitt ok þar með góða kosti, er ek skal veita þér.“

“Því mun ek eigi til leiðar koma,“ segir Svartr.

“Ek skal ráð til setja,“ segir Vigfúss, “þat er þetta skal framkvæmt verða mannhættulaust.“

“Heyra vil ek þat,“ segir Svartr.

“Þú skalt fara til Helgafells ok ganga í loft þat, er yfir er útidurum, ok rýma fjalir í gólfinu, svá at þú fáir þar lagt atgeiri í gegnum. En þá er Snorri gengr til kamars, þá skaltu leggja atgeirinum í gegnum loftsgólfit í bak Snorra svá fast, at út gangi um kviðinn, hlaup síðan út á ræfrit ok svá ofan fyrir vegginn ok lát náttmyrkrit gæta þín.“

Ok með þessu ráði fór Svartr til Helgafells ok rauf ræfrit yfir útidurum ok gekk þar inn í loftit. þat var í þann tíma, er þeir Snorri sátu við málelda.

Í þann tíma váru útikamrar á bæjum. En er þeir Snorri gengu frá eldinum, ætluðu þeir til kamarsins, ok gekk Snorri fyrstr ok bar undan út í dyrrnar, áðr tilræðit Svarts varð. En Már Hallvarðsson gekk næst Snorra, ok lagði Svartr atgeirinum til hans, ok kom lagit á herðarblaðit ok renndi út undir höndina ok skar þar út, ok varð þat eigi mikit sár.

Svartr hljóp út ok ofan fyrir vegginn. Honum varð hált á brústeininum, ok fell hann fall mikit, er hann kom niðr, ok fekk Snorri tekit hann, áðr hann stóð upp. Váru þá hafðar af honum sannar sögur, ok sagði kann þá allt, hversu farit hafði með þeim Vigfúsi, ok svá þat, at hann er at kolbrennu undir Seljabrekkum. Síðan var bundit sár Más.

Eftir þat fóru þeir Snorri sjau saman út til Drápuhlíðar. Sá þeir, þá er þeir koma upp í hlíðina, eldinn, er þeir Vigfúss brenndu kolin. Þeir kómu at þeim Vigfúsi óvörum ok drápu Vigfús, en gáfu grið húskörlum hans. Síðan fór Snorri heim, en húskarlar Vigfúss sögðu þessi tíðendi heim í Drápuhlíð. Vigfúss var heygðr eftir um daginn.

Þann sama dag fór Þorgerðr, kona Vigfúss, inn á Bólstað at segja Arnkatli, frænda sínum, ok bað hann taka við eftirmáli um víg Vigfúss, en Arnkell veik því af sér ok kvað þat koma til Kjalleklinga, frænda hans, ok vísaði hann þessu máli helzt á Styr, segir hans vera at mæla eftir Vigfús, frænda sinn, með því at hann vildi þó í mörgu starfa.

Þormóðr Trefilsson kvað vísu þessa um víg Vigfúss:

Felldi folksvaldi
fyrst ens gollbyrsta
velti valgaltar,
Vigfús þann hétu.
Slíta þar síðan
sára benskárar
bráð af böð-Nirði,
Bjarnar arfnytja.20

27. Eftirnál um víg Vigfúss.

Eftir þetta fór Þorgerðr út undir Hraun ok bað Styr mæla eftir Vigfús, frænda sinn.

Hann svarar: “Því hét ek Snorra goða í vár, þá er hann sat hjá málum várum Þorgestlinga, at ek skylda eigi með fjandskap ganga í mót honum um þau mál, er margir væri jafnnær sem ek. Nú máttu sækja Vermund, bróður minn, at þessu máli eða aðra frændr vára.“

Eftir þat fór hon út til Bjarnarhafnar ok beiddi Vermund liðveizlu ok kallar honum vandast um, — “því at Vigfúss trúði þér bezt af öllum sínum frændum.“

Vermundr svarar: “Skyldr em ek hér nökkut gott til at leggja, en eigi nenni ek at ganga í þetta vandræði fyrir aðra frændr vára, en vera skal ek atveitandi bæði með framkvæmð ok ráðum, slíkt er ek fæ at gert. Vil ek fyrst, at þú farir út á Eyri ok finnir Steinþór, frænda Vigfúss. Honum er nú ok er mál, at hann reyni sik í nökkurs konar málaferlum.“

Þorgerðr svarar: “Mikit gerið þér mér fyrir þessu máli, en eigi munda ek mitt erfiði til spara, ef til framkvæmdar yrði.“

Síðan fór hon út á Eyri ok fann Steinþór ok bað hann gerast formann eftirmælis þessa.

Steinþórr svarar: “Hvi beiðir þú mik þessa? Ek em ungr maðr ok átt eigi hlut at málum manna, en frændr Vigfúss, þeir er honum eru nánari en ek, eru meiri uppivöðslumenn en ek. Er ok þess engi ván, at ek taka þetta mál fyrir hendr þeim, en eigi mun ek skiljast við frændr mína, þá er eftir þessu máli eigu at sjá.“

Fekk Þorgerðr þar eigi önnur svör. Fór hon eftir þat inn yfir fjörðu á fund Vermundar ok sagði honum, hvar þá var komit, kvað allt sitt mál fyrir borði verða, nema hann gerðist skörungr fyrir þessu máli.

Vermundr svarar: “Meiri ván er, at reki verði at gerr þessum málum þér til hugganar. Skal ek þó til leggja enn ráð með þér, ef þú vill þér at fylgja.“

Hon svarar: “Flesta hluti mun ek til þess vinna.“

“Nú skaltu heim fara,“ sagði Vermundr, “ok láta upp grafa Vigfús, bónda þinn. Tak síðan höfuð hans ok fær Arnkatli ok seg honum svá, at þetta höfuð mundi eigi við aðra meta at mæla eftir hann, ef þess þyrfti við.“

Þorgerðr kvaðst eigi vita, hvar þessu máli mundi koma, en sjá kvaðst hon, at þeir spörðu hana eigi til erfiðis ok skaprauna, — “en til mun ek þetta vinna,“ segir hon, “ef þá yrði þyngri hlutr óvina minna en áðr.“

Eftir þat fór hon heim ok hafði þessa meðferð alla, sem henni var kennd. Ok er hon kom á Bólstað, segir hon Arnkatli, at frændr Vigfúss vildu, at hann gerðist fyrirmaðr at eftirmáli um víg Vigfúss, en þeir hétu allir sinni liðsemð. Arnkell kvaðst sagt hafa áðr, hversu honum var gefit um þetta mál.

Þá brá Þorgerðr höfðinu undan skikkju sinni ok mælti: “Hér er nú þat höfuð, er eigi mundi undan teljast at mæla eftir þik, ef þess þyrfti við.“

Arnkatli brá mjök við þetta ok hratt henni frá sér ok mælti: “Far brott,“ segir hann, “ok seg svá fændum Vigfúss, at þeir skjöplist eigi meir í liðveizlunni móti Snorra goða en ek mun í fyrirvist málanna. En svá segir mér hugr um, hversu sem þetta mál ferr, at fyrr leggi þeir undir land en ek, en sé ek, at þetta eru ráð Vermundar, er þú ferr nú með, en eigi mun hann þurfa at eggja mik fram, hvar sem vit mágar erum staddir.“

Síðan fór Þorgerðr heim. Leið vetrinn, en um várit bjó Arnkell mál um víg Vigfúss á hendr þeim mönnum öllum, er til vígs höfðu farit, nema Snorra goða, en Snorri lét til búa fjörraðamál við sik ok áverkamál Más til Vigfúsi, ok fjölmenntu hvárirtveggju til Þórsnessþings, ok veittu allir Kjalleklingar Arnkatli, ok urðu þeir fjölmennari. Helt Arnkell fram þessum málum með mikilli freku.

Ok er málin kómu í dóm, gengu menn at, ok váru málin í gerð lagið með umgangi ok sættarboðum góðgjarnra manna, ok kom svá, at Snorri goði gekk til handlaga fyrir víg Vigfúss, ok váru þá gervar miklar fésekðir, en Már skyldi vera útan þrjá vetr. En Snorri galt fé upp, ok lauk svá þinginu, at þar var sætzt á öll mál.

28. Styrr drap berserkina.

Nú gerðist þat næst til tíðenda, sem fyrr er ritat, at berserkir váru með Styr. Ok er þeir höfðu þar verit um hríð, slóst Halli á tal við Ásdísi, dóttur Styrs. Hon var ung kona ok skörulig, ofláti mikill ok heldr skapstór.

En er Styrr fann tal þeira, þá bað hann Halla eigi gera sér svívirðing eða skapraun í því at glepja dóttur hans.

Halli svarar: “Þat er þér engi svívirðing, þó at ek tala við dóttur þína. Vil ek þat ok eigi gera til vanvirðu við þik. Er þér þat skjótt af at segja, at ek hefi svá mikinn ástarhug til hennar fellt, at ek fæ þat eigi ór hug mér gert.

Nú vil ek,“ segir Halli, “leita eftir staðfastri vináttu við þik ok biðja, at þú giftir mér Ásdísi, dóttur þína, en þar í mót vil ek leggja mína vináttu ok trúliga fylgð ok svá mikinn styrk með krafti Leiknis, bróður mins, at á Íslandi skal eigi fast jafnmildl frægð í tveggja manna fylgð sem vit skulum þér veita. Skal ok okkur framkvæmð meir styrkja þinn höfðingskap en þó at þú giftir dóttur þína þeim bónda, er mestr er í Breiðafirði. Skal þat þar í mót koma, at vit erum eigi fésterkir. En ef þú vill hér engan kost á gera, þá mun þat skilja vára vináttu. Munu þá ok hvárir verða at fara með sínu máli sem líkar. Mun þá ok raunlítit tjóa at vanda um tal okkart Ásdísar.“

En er hann hafði þetta mælt, þá þagnaði Styrr ok þótti nökkur vandi á svörum ok mælti, er stund leið: “Hvárt er þessa leitat með alhuga, eða er þetta orðaframkast ok málaleitan?“

“Svá skaltu svara,“ segir Halli, “sem þetta sé eigi hégómatal, ok mun hér öll vár vinátta undir felast, hversu þessu máli verðr svarat.“

Styrr mælti: “Þá vil ek þetta mál tala við vini mína ok taka ráð af þeim, hversu þessu skal svara.“

Halli mælti: “Þetta mál skaltu tala við þá menn, er þér líkar, innan þriggja nátta. Vil ek eigi þessi svör láta draga fyrir mér lengr, því at ek vil eigi vera vánbiðill þessa ráðs.“ Ok eftir þetta skilðu þeir.

Um morguninn eftir reið Styrr inn til Helgafells. Ok er hann kom þar, bauð Snorri honum þar at vera, en Styrr kvaðst tala vilja við hann ok ríða síðan.

Snorri spurði, ef hann hefði nökkur vandamál at tala.

“Svá þykkir mér,“ segir Styrr.

Snorri svarar: “Þá skulum vit ganga upp aHelgafell. Þau ráð hafa sízt at engu orðit, er þar hafa ráðin verit.“

Síðan gengu þeir á fjallit upp ok sátu þar á tali allt til kvelds. Vissi þat engi maðr, hvat þeir töluðu. Síðan reið Styrr heim.

Um morguninn eftir gengu þeir Halli á tal. Spyrr Halli Styr, hvern stað eiga skal hans mál.

Styrr svarar: “Þat er mál manna, at þú þykkir heldr félítill, eða hvat skaltu til þessa vinna, með því at þú hefir eigi fé fram at leggja?“

Halli svarar: “Til mun ek vinna þat, er ek má, en eigi tek ek þar fé, er eigi er til.“

Styrr svarar: “Sé ek,“ sagði hann, “at þat mun þér mislíka, ef ek gifti þér eigi dóttur mína. Nú mun ek gera sem fornir menn, at ek mun láta þik vinna til ráðahags þessa þrautir nökkurar.“

“Hverjar eru þær?“, segir Halli.

“Þú skalt ryðja,“ segir Styrr, “götu yfir hraunit út til Bjarnarhafnar ok leggja hagagarð yfir hraunit milli landa várra ok gera byrgi hér fyrir 'innan hraunit. En at þessum hlutum fram komnum mun ek gifta þér Ásdísi, dóttur mína.“

Halli svarar: “Eigi em ek vanr til vinnu, en þó mun ek undir þetta játtast, ef ek skal þá auðveldliga komast at ráðahagnum.“

Styrr kvað þá þessu kaupa mundu. Eftir þetta tóku þeir at ryðja götuna, ok er þat it mesta mannvirki. Þeir lögðu ok garðinn, sem enn sér merki. Okveftir þat gerðu þeir byrgit.

En meðan þeir váru at þessu verki, lét Styrr gera baðstofu heima undir Hrauni ok var grafin í jörð niðr, ok var gluggr yfir ofninum, svá at útan mátti á gefa, ok var þat hús ákafliga heitt.

Ok er lokit var mjök hvárutveggja verkinu, var þat inn síðasta dag, er þeir váru at byrginu, þá gekk Ásdís Styrsdóttir hjá þeim, en þat var mér bænum. Hon hafði tekit sinn bezta búnað. En er þeir Halli mæltu við hana, svarar hon engu. Þá kvað Halli vísu þessa:

Hyert hafið, Gerðr, of görva,
gangfögr liðar hanga,
ljúg vætr at mér, leygjar,
línbundin, fór þína?
Þvít í vetr, en vitra
vangs, sákat þik ganga,
hirðidís, frá húsi,
húns, skrautligar búna.21

Þá kvað Leiknir:

Sólgrund Siggjar linda
sjaldan hefr of faldit
jafnhátt. Öglis stéttar
elds nú's skart á þellu.
Hoddgrund, hvat býr undir,
Hlín, oflæti þínu,
hýrmælt, hóti fleira,
hvitings, an vér lítum?22

Eftir þetta skilði með þeim. Berserkirnir gengu heim um kveldit ok váru móðir mjök, sem háttr er þeira manna, sem eigi eru einhama, at þeir verða máttlausir mjök, er af þeim gengr berserksgangrinn.

Styrr gekk þá í mót þeim ok þakkaði þeim verk ok bað þá fara í bað ok hvíla sik eftir þat. Þeir gerðu svá. Ok er þeir kómu í baðit, lét Styrr byrgja baðstofuna ok bera grjót á hlemminn, er var yfir forstofunni, en hann lét breiða niðr nautshúð hráblauta hjá uppganginum. Síðan lét hann gefa útan á baðit í glugginn, er yfir var ofninum. Var þá baðit svá heitt, at berserkirnir þolðu eigi í baðinu ok hljópu á hurðirnar. Fekk Halli brotit hlemminn ok komst upp ok fell á húðinni. Veitti Styrr honum þá banasár. En er Leiknir vildi hlaupa upp ór durunum, lagði Styrr í gegnum hann, ok fell hann inn í baðstofuna ok lézt þar.

Síðan lét Styrr veita umbúnað líkum þeira. Váru þeir færðir út í hraunit ok kasaðir í dal þeim, er þar er í hrauninu, er svá er djúpr, at engan hlut sér ór nema himin yfir sik. þat er við sjálfa götuna. Yfir grefti berserkjanna kvað Styrr vísu:

Sýndisk mér sem myndi
móteflandar spjóta
Ála ekki dælir
élherðöndum verða.
Uggik eigi seggja
ofrgang of mik strangan.
Nú hefr bilgrönduðr brandi
berserkjum stað merkðan.23

En er Snorri goði spyrr þetta, reið hann út undir Hraun, ok sátu þeir Snorri ok Styrr enn allan dag. En af tali þeira kom þat upp, at Styrr fastnaði Snorra goða Ásdísi, dóttur sína, ok tókust þessi ráð um haustit eftir, ok var þat mál manna, at hvárrtveggja þótti vaxa af þessum tengðum. Var Snorri goði ráðagerðamaðr meiri ok vitrari, en Styrr atgöngumeirl. Báðir váru þeir frændmargir ok fjölmennir innan heraðs.

29. Þóroddr skattkaupandi fekk Þuríðar.

Þóroddr hét maðr. Hann var ættaðr af Meðalfellsströnd, skilgóðr maðr. Hann var farmaðr mikill ok átti skip í ferðum. Þóroddr hafði siglt kaupferð vestr til Írlands til Dyflinnar.

Í þann tíma hafði Sigurðr jarl Hlöðvesson í Orkneyjum herjat til Suðreyja ok allt vestr í Mön. Hann lagði gjald á Manarbyggðina. Ok er þeir höfðu sætzt, setti jarl eftir menn at bíða skattsins, en hann var mest goldinn í brenndu silfri. En jarl sigldi þá undan norðr til Orkneyja.

En er þeir váru seglbúnir, er skattsins biðu, tóku þeir útsunnanveðr. Ok er þeir höfðu siglt um stund, gekk veðr til landsuðrs ok austrs, ok gerði storm mikinn, ok bar þá norðr um ÍrIand ok brutu þar skipit í spán við ey eina óbyggða, ok er þeir váru þar at komnir, bar þar at þeim Þórodd Íslending, er hann sigldi ór Dyflinnl. Jarlsmenn kölluðu á kaupmenn til hjálpar sér. Þóroddr lét skjóta báti ok gekk þar á sjálfr. En er þeir fundust,hétu jarlsmenn á Þórodd til hjálpar sér ok buðu honum fé til, at hann flytti þá heim til Orkneyja á fund Sigurðar jarls, en Þóroddr þóttist þat eigi mega, er hann var áðr búinn til Íslandsferðar. En þeir skoruðu á hann fast, því at þeim þótti við liggja fé sitt ok frelsi, at þeir væri eigi upp leiddir á Írland eða Suðreyjar, þar sem þeir höfðu áðr herjat. Ok svá kom, at hann seldi þeim bátinn frá hafskipinu ok tók þar við mikinn hlut af skattinum. Heldu þeir síðan bátinum til Orkneyja, en Þóroddr sigldi bátlaust til Íslands ok kom sunnan at landinu. Helt hann síðan vestr fyrir ok sigldi inn á Breiðafjörð ok kom með heilu í Dögurðarnes, ok fóru um haustit til vistar með Snorra goða til Helgafells. Hann var síðan kallaðr Þóroddr skattkaupandi.

Þetta var litlu eftir víg Þorbjarnar digra. Þann vetr var at Helgafelli Þuríðr, systir Snorra goða, er Þorbjörn digri hafði átt.

Litlu eftir þat, er Þóroddr kom út, hafði hann uppi orð sín ok bað Snorra goða, at hann gifti sér Þuríði, systur sína. En með því at hann var auðigr at fé ok Snorri vissi góð skil á honum ok hann sá, at hon þurfti mjök forvistu, — við þetta allt saman sýndist Snorra at gifta honum konuna, ok veitti hann brúðkaup þeira um vetrinn þar at Helgafelli. En um várit eftir tók Þóroddr við búi at Fróðá, ok gerðist hann góðr bóndi ok skilríkr.

En þegar Þuríðr kom til Fróðár, vanði Björn Ásbrandsson þangat kvámur sínar, ok var þat alþýðumál, at með þeim Þuríði væri fíflingar. Tók Þóroddr þá at vanda um kvámur hans, ok hafði eigi at sök.

Þá bjó Þórir viðleggr at Arnarhváli. Váru synir hans þá vaxnir, Örn ok Valr, ok váru inir efniligstu menn. Þeir lögðu Þóroddi til ámælis, at hann þolði Birni slíka skömm sem hann veitti honum, ok buðust þeir til fylgðar með Þóroddi, ef hann vildi ráða bætr á kvámum Bjarnar.

Þat var eitt sinn, at Björn kom til Fróðár, at hann sat á tali við Þuríði, en Þóroddr var jafnan vanr inni at sitja, þá er Björn var þar, en nú sést hann hvergi.

Þuríðr mælti: “Hugsa þú svá um ferðir þínar, Björn,“ sagði hon, “at ek hygg, at Þóroddr ætli nú af at ráða hingatkvámur þínar, ok get ek, at þeir hafi farit á veg fyrir þik, ok mun hann ætla, at þér skylið eigi jafnliða finnast.“

Þá kvað Björn vísu þessa:

Guls mundum vit vilja
viðar ok blás í miðli,
grand fæ'k af stoð stundum
strengs, þenna dag lengstan,
alls í aftan, þella,
ek tegumk sjálfr at drekka
oft horfinnar erfi
armlinns, gleði minnar.24

Eftir þat tók Björn vápn sín ok gekk í brott ok ætlar heim. En er hann kom upp um Digramúla, hljópu upp fyrir honum fimm menn. Þar var Þóroddr, húskarlar hans tveir ok synir Þóris viðleggs.

Þeir veittu Birni atgöngu, en hann varðist vel ok drengiliga. Gengu þeir fastast at Þórissynir. Þeir veittu honum áverka, en hann varð banamaðr beggja þeira.

Eftir þat leitaði Þóroddr undan með húskarla sína ok var sárr lítt, en þeir ekki.

Björn gekk leið sína, þar til er hann kom heim, ok gekk til stofu, ok bað húsfreyja griðkonu at vinna honurn beina. Ok er hon kom í stofu með ljós, þá sá han, at Björn var blóðugr mjök. Gekk hon þá fram ok sagði Ásbrandi, föður hans, at Björn var blóðugr heim kominn.

Gekk Ásbrandr í stofu ok spurði hann, hvi Björn var blóðugr, — “eða hafið þit Þóroddr fundizt?“

Björn svarar ok segir, at svá var.

Ásbrandr spurði, hversu farit hefði viðskipti þeira. Björn kvað:

Munat hyrlesti hraustum
hríðar mér at stríða,
heldr hefk vígi valdit
Viðleggs sona tveggja,
sem vígbalkar válki
valdr geymi-Bil falda
eða dalsveigi deigum
Draupnis skatt at kaupa.25

Síðan batt Ásbrandr sár hans, ok varð hann græddr at heilu.

Þóroddr sótti Snorra goða at eftirmáli um víg Þórissona, ok lét Snorri búa mál til Þórsnessþings, en synir Þorláks á Eyri veittu Breiðvíkingum at málum þessum, ok urðu þær málalykðir, at Ásbrandr gekk til handsala fyrir Björn, son sinn, ok helt upp fébótum fyrir vígin, en Björn var sekr gerr útan um þrjá vetr, ok fór hann í brott samsumars.

Þat sama sumar fæddi Þuríðr at Fróðá sveinbarn, ok var nefndr Kjartan. Óx hann upp heima at Fróðá ok var snemma mikill ok efniligr.

En er Björn kom um haf, fór hann suðr til Danmarkar ok þaðan suðr til Jómsborgar. þá var Pálnatóki fyrir Jómsvíkingum. Björn gekk þar í lög þeira ok var þar kappi kallaðr. Hann var þá í Jómsborg, er Styrbjorn inn sterki vann hana. Björn fór ok til Svíþjóðar, er Jómsvíkingar veittu Styrbirni. Hann var ok í orrostunni á Fýrisvöllum, þá er Styrbjörn fell, ok komst þaðan á skóg með öðrum Jómsvíkingum. Ok meðan Pálnatóki lifði, var Björn með honum ok þótti inn bezti drengr ok inn hraustasti í öllum mannraunum.

30. Af Þórólfi bægifót ok Úlfari.

Nú skal segja frá Þórólfi bægifót. Hann tók nú at eldast fast ok gerðist illr ok æfr við ellina ok mjök ójafnaðarfullr. Lagðist ok mjök ómjúkt á með þeim Arnkatli feðgum.

Þat var einn dag, at Þórólfr reið inn til Úlfarsfells at finna Úlfar bónda. Hann var forverksmaðr góðr ok tekinn til þess, at honum hirðist skjótar hey en öðrum mönnum. Hann var ok svá fésæll, at fé hans dó aldri af megri eða drephríðum.

En er þeir Þórólfr fundust, spurði Þórólfr, hvert ráð Úlfarr gæfi honum, hversu hann skyldi haga verksháttum sínum eða hversu honum segði hugr um sumar, hversu þerrisamt vera mundi.

Úlfarr svarar: “Eigi kann ek þér annat ráð at kenna en sjálfum mér. Ek mun láta bera út ljá í dag ok slá undir sem mest má þessa viku alla, því at ek hygg, at hon muni verða regnsöm, en ek get, at eftir þat mun verða gott til þerra inn næsta hálfan mánað.“

Fór þetta svá. sem hann sagði, því at þat fannst oft á, at hann kunni gerr veðr at sjá en aðrir menn.

Síðan fór Þórólfr heim. Hann hafði með sér margt verkmanna. Lét hann nú ok þegar taka til engiverka. Veðr fór þannig sem Úlfarr hafði sagt.

Þeir Þórólfr ok Úlfarr áttu engi saman upp á hálsinn. Þeir slógu fyrst hey mikit hvárirtveggju. Síðan þurrkuðu þeir ok færðu í stórsæti.

Þat var einn morgun snemma, at Þórólfr stóð upp. Sá hann þá út. Var veðr þykkt, ok hugði hann, at glepjast mundi þerririnn. Bað hann þræla sína upp standa ok aka saman heyvi ok bað þá at vinna sem mest um daginn, — “því at mér sýnist veðr eigi trúligt.“

Þrælarnir klæddust ok fóru til heyverks, en Þórólfr hlóð heyvinu ok eggjaði á fast um verkit, at sem mest gengi fram.

Þenna morgun sá Úlfarr út snemma, ok er hann kom inn, spurðu verkmenn at veðri. Hann bað þá sofa í náðum. “Veðr er gott,“ sagði hann, “ok mun skína af í dag. Skuluð í þér slá í töðu í dag, en vér munum annan dag hirða hey várt, þat er vér eigum upp á hálsinn.“

Fór svá um veðrit sem hann sagði. Ok er á leið kveld, sendi Úlfarr mann upp á hálsinn at sjá um andvirki sitt, þat er þar stóð. Þórólfr lét aka þrennum eykjum um daginn, ok höfðu þeir hirt heyit at nóni, þat er hann átti. Þá bað hann þá aka heyvi Úlfars í garð sinn. Þeir gerðu sem hann mælti. En er sendimaðr Úlfars sá þat, hljóp hann ok sagði Úlfari.

Úlfarr fór upp á hálsinn ok var óðr mjök ok spyrr, hví Þórólfr rænti sik. Þórólfr kvaðst eigi hirða, hvat hann sagði, ok var málóði ok illr viðreignar, ok helt þeim við áhöld. Sá Úlfarr þá engan sinn kost annan en verða á brottu.

Ferr Úlfarr þá til Arnkels ok segir honum skaða sinn ok bað hann ásjá, lézt ella allr mundu fyrir borði verða. Arnkell sagðist mundu beiða föður sinn bóta fyrir heyit, en kvað sér þó þungt hug segja um, at nökkut mundi at sök hafa.

Ok er þeir feðgar fundust, bað Arnkell föður sinn bæta Úlfari heytökuna, en Þórólfr kvað præl þann helzti auðgan. Arnkell bað hann gera fyrir sín orð ok bæta honum heyit. Þórólfr kveðst ekki gera þar fyrir, nema versnaði hlutr Úlfars, ok skilðust þeir við þat.

En er Arnkell fann Úlfar, segir hann honum, hversu Þórólfr hefir svarat. Þat fannst á Úlfari, at honum þótti sem Arnkell hefði lítt fylgt málinu, ok kvað hann ráða slíku við föður sinn, ef hann vildi. Arnkell galt Úlfari fyrir heyit slíkt vera, sem honum líkaði. Ok er þeir feðgar fundust í annat sinn, heimti Arnkell enn heyverð at föður sínum, en Þórólfr lét eigi batna um svörin, ok skilðu þeir þá reiðir. Um haustit eftir lét Arnkell reka af fjalli yxn sjau, er Þórólfr, faðir hans, átti, ok lét drepa alla í bú sitt. Þetta líkaði Þórólfi stórilla ok heimti verð at Arnkatli, en Arnkell kvað þá skyldu koma fyrir heyit Úlfars. Þá líkaði Þórólfi miklu verr en áðr ok kallast þetta af Úlfari hlotit hafa, kvað hann sik skyldu fyrir finna.

31. Snorri goði sækir Arnkel um þræladrápit.

Þenna vetr um jól hafði Þórólfr drykkju mikla ok veitti kappsamliga þrælum sínum. En er þeir váru drukknir, eggjar hann þá at fara inn til Úlfarsfells ok brenna Úlfar inni ok hét at gefa þeim þar til frelsi. Þrælarnir sögðust þetta mundu vinna til frelsis sér, ef hann efndi orð sín. Síðan fóru þeir sex saman inn til Úlfarsfells. Tóku þeir viököst ok drógu at bænum ok slógu eldi í.

Í þenna tíma sátu þeir Arnkell við drykkju á Bólstað. Ok er þeir gengu til svefns, sá þeir eld til Úlfarsfells, fóru þá þegar til ok tóku þrælana, en slökkðu eldinn. Váru þá enn lítt brennd húsin.

Um morguninn eftir lét Arnkell flytja þrælana inn í Vaðilshöfða, ok váru þeir þar hengðir allir. Eftir þat handsalaði Úlfarr Arnkatli fé sitt allt, ok gerðist hann þá varnaðarmaðr Úlfars.

Þetta handsal líkaði illa Þorbrandssonum, því at þeir þóttust eiga allt fé eftir Úlfar, leysingja sinn, ok tókst af þessu fæð mikil með þeim Arnkatli ok Þórbrandssonum, ok máttu þeir þaðan af eigi leika saman eiga. En áðr höfðu þeir leikizt við, ok var Arnkell þó sterkastr at leikum, en sá maðr tók bezt í móti honum ok var annarr sterkastr, er hét Freysteinn bófi ok var fóstri Þorbrands ok kenningarsonr, því at þat var flestra manna sögn, at hann væri hans sonr, en ambátt var móðir hans. Hann var drengiligr maðr ok mikill fyrir sér.

Þórólfi bægifót líkaði stórilla við Arnkel, er þrælarnir váru drepnir, ok beiddi bóta fyrir, en Arnkell synjaði þverliga at gjalda fyrir þá nökkurn penning. Líkaði Þórólfi nú verr en áðr.

Þat var einn dag, at Þórólfr reið út til Helgafells at finna Snorra goða, ok bauð Snorri honum þar at vera, en Þórólfr kvaðst eigi þurfa at eta mat hans.

“Em ek því hér kominn, at ek vil, at þú réttir hlut minn, því at ek kalla þik heraðshöfðingja ok skyldan at rétta þeira manna hlut, er áðr eru vanhluta.“

“Fyrir hverjum liggr hlutr þinn undir, bóndi?“ sagði Snorri.

“Fyrir Arnkatli, syni mínum,“ segir Þórólfr.

Snorri “Þat skaltu eigi því at þér á svá hverr hlutr at þykkja sem honum, því at hann er betri maðr en þú.“

“Þann veg er eigi,“ segir hann, “því at hann veitir mér nú mestan ágang. Vil ek nú gerast vinr þinn fullkominn, Snorri, en þú tak við eftirmálum um mína, er Arnkell hefir drepa látit, ok mun ek eigi mæla mér allar bæturnar.“

Snorri svarar Þórólfi “Eigi vil ek ganga í deilu með ykkr feðgum.“

Þórólfr svarar: “Engi ertu vinr Arnkels, en þat kann vera, at þér þykki ek féglöggr, en nú skal eigi þat. Ek veit,“ sagði hann, “at þú vill eiga Krákunes ok skóginn með, er mest gersemi er hér í sveit. Nú mun ek þetta allt handsala þér, en þú mæl eftir þræla mína ok fylg því svá sköruliga, at þú vaxir at, en þeir þykkist ofgert hafa, er mik svívirðu. Vil ek ok engum manni hlífa láta, þeim er hér hafa hlut í átt, hvárt sem hann er meiri eða minni minn vandamaðr.“

Snorri þóttist mjök þurfa skóginn. Ok er svá sagt, at hann tók handsölum á landinu ok tók við eftirmáli þrælanna. Reið Þórólfr síðan heim ok unði vel við, en þetta mæltist lítt fyrir af öðrum mönnum.

Um várit lét Snorri búa mál til Þórsnessþings á hendr Arnkatli um þræladrápit. Fjölmenntu þeir báðir til þingsins, ok helt Snorri fram málum.

Ok er mál koma í dóm, kvaddi Arnkell sér bjargkviðar ok færði þat til varna, at þrælarnir váru teknir með kveykðum eldi til bæjarbrennu.

Þá færði Snorri þat fram, at þrælarnir váru óhelgir á þeim vættvangi — “en þat, at þér færðuð þá inn í Vaðilshöfða ok drápuð þá þar, þat hygg ek, at þeir væri þar eigi óhelgir.“

Helt þá Snorri fram málinu ok eyddi bjargkviðinum Arnkels. Eftir þat áttu menn hlut í at sætta þá, ok var sættum á komit. Skyldu þeir bræðr gera um málit, Styrr ok Vermundr. Þeir dæmðu fyrir þrælana tólf aura fyrir hvern, gjalda fét þegar á þinginu.

Ok er fét var goldit, fekk Snorri Þórólfi sjóðinn.

Hann tók við ok mælti: “Eigi ætlaða ek til þess, þá er ek fekk þér land mitt, at þú mundir þessu svá lítilmannliga fylgja, ok þat veit ek, at eigi mundi Arnkell þessa hafa varnat mér, at ek hefða slíkar bætr fyrir þræla mína, ef ek hefða undir hann lagit.“

Snorri svarar: “Þat kalla ek, at þú sér skammlauss af þessu, en eigi vil ek veðsetja virðing mína til móts við illgirni þína ok ranglæti.“

Þórólfr svarar: “Þat er ok mest ván, at ek sækja þik eigi oftar at málum, ok sofi yðr þó eigi öll vá heraðsmönnum.“

Eftir þetta fóru menn af þinginu, ok unðu þeir Arnkell ok Snorri illa við þessar málalykðir, en Þórólfr þó verst.

32. Víg Úlfars á Úlfarsfelli.

Svá er sagt, at þat gerðist nú til tíðenda, at Örlygr á Örlygsstöðum tók sótt. Ok er at honum tók at líða, sat Úlfarr, bróðir hans, yfir honum. Hann andaðist af þessi sótt.

En er Örlygr var látinn, sendi Úlfarr þegar eftir Arnkatli. Fór Arnkell þegar á Örlygsstaði, ok tóku þeir Úlfarr fé allt undir sik, þat er þar stóð saman.

En er þeir Þorbrandssynir spurðu andlát Örlygs, fóru þeir á Örlygsstaði ok veittu tilkall um fé þat, er þar stóð saman, ok kalla sína eign, þat er leysingi þeira hafði átt, en Úlfarr kvaðst arf eiga eftir bróður sinn at taka. Þeir spurðu, hvern hlut Arnkell vildi at eiga. Arnkell kvað Úlfar óræntan skyldu fyrir hverjum manni, meðan félag þeira væri, ef hann mætti ráða.

Fóru Þorbrandssynir þá í brott ok fyrst út til Helgafells ok segja Snorra goða ok beiddu hann liðveizlu, en Snorri goði kvaðst eigi mundu þeira mál leggja í þrætur við Arnkel, með því at þeim hafði svá sleppt til tekizt í fyrstunni, at þeir Arnkell höfðu fyrri komit höndum á fét. Þorbrandssynir kváðu hann eigi mundu meira stjórna, ef hann hirði eigi um slíkt.

Þetta haust eftir hafði Arnkell inni haustboð mikit, en þat var vanði hans at bjóða Úlfari, vin sínum, til allra boða ok leiða hann jafnan með gjöfum út.

Þann dag, er menn skyldu frá boðinu fara af Bólstað, reið Þórólfr bægifótr heiman. Hann fór at finna Spá-Gils, vin sinn, — hann bjó í Þórsárdal á Spá-Gilsstöðum, — ok bað hann ríða með sér inn á Úlafarsfellsháls. Þræll Þórólfs fór með honum.

Ok er er þeir kómu inn á hálsinn, þá mælti Þórólfr: “Þar mun Úlfarr fara frá boðinu ok meiri ván, at hann hafi gjafar sæmiligar með at fara. Nú vilda ek, Spá-Gils,“ segir hann, “at þú færir mót honum ok sætir fyrir honum undir garðinum at Úlfarsfelli, ok vil ek, at þú drepir hann, en þar til vil ek gefa þér þrjár merkr silfrs, ok ek skal bótum upp halda fyrir vígit. En þá er þú hefir drepit Úlfar, skaltu taka af honum gripi þá, er hann hefir þegit af Arnkatli. Þú skalt hlaupa út með Úlfarsfelli til Krákuness. En ef nökkurir menn fara eftir þér, lát þá skóginn hlífa þér. Far síðan á minn fund, ok svá skal ek til sjá, at þik skal eigi saka.“

En með því, at Spá-Gils var ómegðarmaðr ok mjök féþurfi, þá tók hann við flugu þessi ok fór útan undir túngarðinum at Úlfarsfelli. Sá hann þá, at Úlfarr gekk neðan frá Bólstað ok hafði skjöld góðan, er Arnkell hafði gefit honum, ok sverð búit. Ok er þeir fundust, beiddist Spá-Gils at sjá sverðit. Hann hældi Úlfari mjök ok kvað hann vera göfgan mann, er hann þótti þess verðr, at þiggja inar sæmiligstu gjafar af höfðingjum. Úlfarr vatt við skegginu ok seldi honum sverðit ok skjöldinn. Gils brá þegar sverðinu ok lagði gegnum Úlfar. Eftir þat hljóp hann út með Úlfarsfelli til Krákuness.

Arnkell var úti staddr. Hann sá, hvar maðr hljóp ok hafði skjöld, ok þóttist kenna skjöldinn. Kom honum í hug, at Úlfarr mundi eigi hafa skjöldinn látit sjálfráðr.

Kvaddi Arnkell þá menn til at fara eftir manninum, — “en með því,“ segir hann, “at hér hafa komit fram ráð föður mins, ok hafi þessi maðr veitt Úlfari bana, þá skuluð þér þegar drepa hann, hverr sem hann er, ok látið hann eigi koma mér í augsýn.“

Þá gekk Arnkell upp til Úlfarsfells. Fundu þeir þar Úlfar dauðan.

Þórólfr bægifótr sá, at Spá-Gils hljóp út með Úlfarsfelli ok hafði skjöld. Þóttist hann þá vita, hversu farit hafði með þeim Úlfari.

Þá mælti hann við þrælinn, er honum fylgði: “Nú skaltu fara inn á Kársstaði ok segja Þorbrandssonum, at þeir fari til Úlfarsfells ok láti nú eigi ræna sik leysingjaarfinum sem fyrr, því at nú er Úlfarr drepinn.“

Eftir þat reið Þórólfr heim ok þóttist nú hafa vel sýslat. En þeir, er eftir Spá-Gils hljópu, fengu tekit hann út við klif, er upp ríðr ór fjörunni. Fengu þeir þá af honum sannar sögur. Ok er hann hafði sagt allt, sem farit hafði, tóku þeir hann af lífi ok kösuðu hann þar við klifit, en þeir tóku gripina ok færðu Arnkatli.

Þræll Þórólfs kom á Kársstaði ok sagði Þorbrandssonum orðsending Þórólfs. Þá fóru þeir út til Úlfarsfells, ok er þeir kómu þar, var Arnkell þar fyrir ok margt manna með honum. Þá veittu Þorbrandssynir tilkall um fé þat, er Úlfarr hafði átt, en Arnkell leiddi fram váttasögu, þeira er við váru handsal þeira Úlfars, ok kvaðst þat halda mundu, þvi at hann kvað þar eigi ósáttir á hafa gengit at lögum, bað þá eigi ákall veita um fé þetta, því at hann kvaðst halda mundu sem föðurarfi sínum.

Sá Þorbrandssynir þá sinn kost at hverfa frá. Fóru þá enn út til Helgafells ok sögðu Snorra goða, hvar þá var komit, ok báðu hann liðveizlu.

Snorri kvað enn farit hafa sem fyrr, at þeir höfðu orðit tafli seinni en Arnkell, — “ok munuð þér,“ sagði hann, “eigi þrífa í hendr honum eftir þessum penningum, með því at hann hefir áðr tekit undir sik lausafé, en löndin liggja yðr öllum jafnnær, ok munu þeir þau hafa, sem handsterkari eru. En þess er þó meiri ván, at Arnkell hafi hér af meira hlut sem af öðrum yðrum skiptum. Er þat ok satt at segja, at má yðr þat, er yfir margan gengr, því at Arnkell sitr nú yfir hvers manns hlut hér í heraði, ok mun þat svá vera, meðan hann lifir, hvárt sem þat er lengr eða skemr.“

Þorleifr kimbi svarar: “Satt segir þú þat, Snorri. Má þat ok kalla várkunn, at þú réttir eigi várn hlut við Arnkel, því at þú heldr engu máli til fulls við hann, því er þit eigizt við með ykkr at skipta.“

Eftir þat fóru þeir Þorbrandssynir heim, ok líkaði þeim allþungt.

33. Dauði Þórólfs bægifótar.

Snorri goði lét nú vinna Krákunesskóg ok mikit at gera um skógarhöggit. Þórólfi bægifót þótti spillast skógrinn. Reið Þórólfr þá út til Helgafells ok beiddi Snorra at fá sér aftr skóginn ok kveðst hafa lét honum, en eigi gefit. Snorri kvað þat skyldu skýrra vera, þá er þeir bera um, er við handsalit váru, kvaðst ok eigi skyldu skóginn láta, nema þeir bæri af honum. Þórólfr reið þá í brott ok var í allillu skapi.

Hann reið þá inn á Bólstað at finna Arnkel, son sinn. Arnkell fagnar vel föður sínum ok spyrr at erendum hans.

Þórólfr svarar: “Þat er erendi mitt hingat, at ek sé missmíði á, at fæð er með okkr. Vilda ek, at nú legðim vit þat niðr ok trekim upp frændsemi okkra, því at þat er óskapligt, at vit sém ósáttir, því at mér þætti sem vit myndim miklir verða hér í heraði við harðfengi þína, en ráðagerðir mínar.“

“Því betr þætti mér,“ segir Arnkell, “er fleira væri með okkr.“

“Þat vil ek,“ sagði Þórólfr, “at vit hafim upphaf af sættargerð okkarri ok vináttu, at vit heimtum Krákunesskóg at Snorra goða, því at mér þykkir þat verst., er hann skal sitja yfir hlut okkrum, en hann vill nú eigi lausan láta skóginn fyrir mér ok kallar, at ek hafa gefit hanum, en þat er lygð,“ segir hann.

Arnkell svarar: “Eigi gerðir þú þat til vináttu við mik, er þú fekkt Snorra skóginn, ok mun ek eigi gera þat fyrir róg þitt at deila við Snorra um skóginn. En veit ek, at hann hefir eigi réttar heimildir á skóginum, en eigi vil ek, at þú hafir fyrir illgirni þína at gleðjast af deilu okkarri.“

“Þat hygg ek,“ segir Þórólfr, “at meir komi þar til lítilmennska en þú sparir, at ek henda gaman at deilu ykkarri.“

“Haf þú þat fyrir satt, sem þú vill, þar um,“ segir Arnkell, “en eigi mun ek svá búit deila um skóginn við Snorra.“

Við þetta skilðu þeir félagar. Fór Þórólfr heim ok unir stórilla sínum hlut ok þykkist nú eigi sinni ár fyrir borð koma.

Þórólfr bægifótr kom heim um kveldit ok mælti við engan mann. Hann settist niðr í öndvegi sitt ok mataðist eigi um kveldit. Sat hann þar eftir, er menn fóru at sofa. En um morguninn, er menn stóðu upp, sat Þórólfr þar enn ok var dauðr.

Þá sendi húsfreyja mann til Arnkels ok bað segja honum andlát Þórólfs. Reið þá Arnkell upp í Hvamm ok nökkurir heimamenn hans. Ok er þeir kómu í Hvamm, varð Arnkell þess víss, at faðir hans var dauðr ok sat í hásæti, en fólk allt var óttafullt, því at öllum þótti óþokki á andláti hans. Gekk Arnkell nú inn í eldaskálann ok svá inn eftir setinu á bak Þórólfi. Hann bað hvern at varast at ganga framan at honum, meðan honum váru eigi nábjargir veittar. Tók Arnkell þá í herðar Þórólfi, ok varð hann at kenna aflsmunar, áðr hann kæmi honum undir.

Síðan sveipaði hann klæðum at höfði Þórólfi ok bjó um hann eftir siðvenju. Eftir þat lét hann brjóta vegginn á bak honum ok draga hann þar út. Síðan váru yxn fyrir sleða beittir. Var Þórólfr þar í lagiðr, ok óku honum upp í Þórsárdal, ok var þat eigi þrautarlaust, áðr hann kom í þann stað, sem hann skyldi vera. Dysjuðu þeir Þórólf þar rammliga.

Eftir þat reið Arnkell heim í Hvamm ok kastaði sinni eign á fé þat allt, er þar stóð saman ok faðir hans hafði átt. Var Arnkell þar þrjár nætr, ok var þessa stund tíðendalaust. Fór hann síðan heim.

34. Frá aftrgöngu Þórólfs.

Eftir dauða Þórólfs bægifóts þótti mörgum mönnum verra úti, þegar sólina lægði. En er á leið sumarit, urðu menn þess varir, at Þórólfr lá eigi kyrr. Máttu menn þá aldri í friði úti vera, þegar er sól settist. Þat var ok með, at yxn þeir, er Þórólfr var ekinn á urðu tröllriða, ok allt fé, þat er nær kom dys Þórólfs, ærðist ok æpði til bana. Smalamaðr í Hvammi kom svá oft heim, at Þórólfr hafði eltan hann.

Sá atburðr varð um haustit í Hvammi, at hvárki kom heim smalamaðr né fét, ok um morguninn var leita farit, ok fannst smalamaðr dauðr skammt frá dys Þórólfs. Var hann allr kolblár ok lamit í hvert bein. Var hann dysjaðr hjá Þórólfi, en fénaðr allr, sá, er verit hafði í dalnum, fannst sumr dauðr, en sumr hljóp á fjöll ok fannst aldri. En ef fuglar settust á dys Þórólfs, fellu þeir niðr dauðir.

Svá gerðist mikill gangr at þessu, at engi maðr þorði at beita upp í dalinn. Oft heyrðu menn úti dunur miklar um nætr í Hvammi. Urðu menn ok þess varir, at oft var riðit skálanum. Ok er vetr kom, sýndist Þórólfr oft heima á bænum ok sótti mest at húsfreyju. Varð ok mörgum manni at þessu mein, en henni sjálfri helt við vitfirring. Svá lauk þessu, at húsfreyja lézt af þessum sökum. Var hon ok færð upp í Þórsárdal ok var dysjuð hjá Þórólfi.

Eftir þetta stukku menn brott af bænum. Tók Þórólfr nú at ganga svá víða um dalinn, at hann eyddi alla bæi í dalnum. Svá var ok mikill gangr at aftrgöngum hans, at hann deyddi suma menn, en sumir stukku undan. En allir menn, þeir er létust, váru sénir í ferð með Þórólfi.

Kærðu menn nú þetta vandkvæði mjök. Þótti mönnum Arnkell eiga at ráða bætr á. Arnkell bauð þeim öllum til sín, er þat þótti vildara en vera annars staðar. En hvar sem Arnkell var staddr, varð aldri þar mein at Þórólfi ok sveitungum hans. Svá váru allir menn hræddir við aftrgöngur Þórólfs, at engir menn þorðu at fara ferða sinna, þó at erendi ætti, um vetrinn.

En er af leið vetrinn, váraði vel. Ok er þeli var ór jörðu, sendi Arnkell mann inn á Kársstaði eftir Þorbrandssonum ok bað þá fara til með sér at færa Þórólf brott ór Þórsárdal ok leita annars legstaðar.

Jafnskylt var öllum mönnum í lögum þeira at færa dauða menn til graftar sem nú, ef þeir eru kvaddir.

En er Þorbrandssynir heyrðu þetta, kváðu þeir sér enga nauðsyn til bera at leysa vandkvæði Arnkels eða manna hans.

Þá svarar Þorbrandr karl: “Þat er nauðsyn,“ segir hann, “at fara ferðir þær allar, er mönnum eru lögskyldir til, ok eruð þér nú þess beiddir, er þér eiguð eigi at synja.“

Þá mælti Þóroddr við sendimanninn: “Far þú ok seg Arnkatli, at ek mun fara ferð þessa fyrir oss bræðr, ok kem ek til Úlfarsfells, ok finnumst þar.“ Nú fór sendimaðrinn ok sagði Arnkatli. Bjó hann nú ferð sina, ok varu þeir tólf saman. Höfðu þeir með sér eyki ok graftól. Fóru þeir fyrst til Úlfarsfells ok fundu þar Þórodd Þorbrandsson, ok váru þeir þrír saman.

Þeir fóru upp yfir hálsinn ok komu i Þórsárdal ok til dysjar Þórólfs, brjóta dysina ok finna Þórólf þar ófúinn, ok var hann nú inn illiligsti. Þeir tóku hann upp ór gröfinni ok lögðu hann í sleða ok beittu fyrir tvá sterka yxn ok drógu hann upp á Úlfarsfellsháls, ok váru þá þrotnir yxninir ok teknir aðrir ok drógu hann inn á hálsinn. Ætlaði Arnkell at færa hann inn á Vaðilshöfða ok jarða hann þar. En er þeir kómu inn á hálsbrúnina, þá ærðust yxninir ok urðu þegar lausir ok hljópu þegar af hálsinum fram ok stefndu út með hlíðinni fyrir ofan garð at Úlfarsfelli ok þar út til sævar ok váru þá sprungnir báðir, en Þórólfr var þá svá þungr, at þeir fengu hvergi komit honum talsvert. Færðu þeir hann þá á einn lítinn höfða, er þar var hjá þeim, ok jörðuðu hann þar, ok heitir þar síðan Bægifótshöfði.

Lét Arnkell síðan leggja garð um þveran höfðann fyrir ofan dysina svá hávan, at eigi komst yfir nema fugl fljúgandi, ok sér enn þess merki. Lá Þórólfr þar kyrr alla stund, meðan Arnkell lifði.

35. Deilur Arnkels ok Snorra um skóginn.

Snorri goði lét vinna Krákunesskóg allt at einu, þó at Þórólfr bægifótr hefði um vandat, en þat fannst á Arnkatli goða, at honum þótti eigi at lögum farit hafa heimildartakan á skóginum. Þótti honum Þórólfr hafa gert arfskot í því, er hann hafði fengit Snorra goða skóginn.

Þat var eitt sumar, er Snorri sendi þræla sína at vinna skóginn, ok hjuggu þeir timbr margt ok hlóðu saman ok fóru heim eftir þat. En er timbrit þorrnaði, lét Arnkell sem hann mundi heim bera timbrit, en þat varð þó eigi, en þó bað hann smalamann sinn verða varan við, þá er Snorri léti sækja timbrit, ok segja sér. En er þurr var viðrinn, sendi Snorri þræla sína þrjá at sækja viðinn. Hann fekk til Hauk, fylgðarmann sinn, at fylgja þrælunum til styrks við þá. Fóru þeir síðan ok bundu timbrit á tólf hesta, sneru síðn heim á leið.

Smalamaðr Arnkels varð varr við ferð þeira ok segir Arnkatli. Hann tók vápn sín ok reið eftir þeim ok gat fundit þá út frá Svelgsá, milli ok Hóla. Ok þegar hann kemr eftir þeim, hljóp Haukr af baki ok lagði til Arnkels með spjóti. Kom þat í skjöldinn, ok varð hann eigi sárr. Þá hljóp Arnkell af baki ok lagði til Hauks með spjóti, ok kom þat á hann miðjan, ok fell hann þar, sem nú heitir Hauksá.

Ok er þrælarnir sá fall Hauks, tóku þeir á rás ok hljópu heim á leið, ok elti Arnkell þá allt um Öxnabrekkur. Hvarf þá Arnkell aftr ok rak heim með sér viðarhestana, tók af þeim viðinn, en lét lausa hestana ok festi reipin upp á þá. Var þeim síðan visat út með fjalli. Ganga þá hestarnir, til þess er þeir kómu heim til Helgafells. Spurðust nú þessi tíðendi. Stóð allt kyrrt þessi misseri.

En um várit eftir bjó Snorri goði til vígsmálit Hauks til Þórsnessþings, en Arnkell bjó frumhlaupit til óhelgi Hauki, ok fjölmenntu mjök hvárirtveggju til þingsins ok gengu með miklu kappi at þessum málum. En þær urðu málalykðir, at Haukr varð óheilagr at frumhlaupinu, ok ónýttust mál fyrir Snorra goða, ok riðu við þat heim af þinginu. Váru þá dylgjur miklar með mönnum um sumarit.

36. Snorri sendir Arnkeli flugumann.

Þorleifr hét maðr. Hann var austfirzkr ok hafði orðit sekr um konumál. Hann kom til Helgafells um haustit ok beiddi Snorra goða viðrtöku, en hann veik honum af höndum, ok töluðu þeir mjök lengi, áðr hann fór á brott.

Eftir þat fór Þorleifr inn á Bólstað ok kom þar um kveldit ok var þar aðra nótt.

Arnkell stóð upp snemma um morguninn ok negldi saman útihurð sína, en er Þorleifr reis upp, gekk hann til Arnkels ok beiddi hann viðrtöku.

Hann svarar heldr seinliga ok spyrr, ef hann hefir fundit Snorra goða.

“Fann ek hann,“ segir Þorleifr, “ok vildi hann engan kost á gera at taka við mér, enda er mér lítit um,“ segir Þorleifr, “at veita þeim manni fylgð, er jafnan vill sinn hlut láta undir liggja, við hvern mann sem um er at eiga.“

“Eigi kemr mér þat í hug,“ segir Arnkell, “at Snorri kaupi sínu kaupi betr, þótt harm gefi þér mat til fylgðar.“

“Hér vil ek á halda um viðrtökuna, Arnkell, sem þú ert,“ segir Þorleifr.

“Eigi em ek vanr,“ segir Arnkell, “at taka við útanheraðsmönnum.“

Áttust þeir þar við um hríð. Helt Þorleifr á um málit, en Arnkell veik af höndum. Þá boraði Arnkell hurðarokann ok lagði niðr meðan tálguöxina. Þorleifr tók hana upp ok reiddi skjótt yfir höfuð sér ok hugði at setja í höfuð Arnkatli. En er Arnkell heyrði hvininn, hljóp hann undir höggit ok hóf Þorleif upp á bringu sér, ok kenndi þar aflsmunar, því at Arnkell var rammr at afli. Felldi hann Þorleif svá mikit fall, at honum helt við óvit, en öxin hraut ór hendi honum, ok fekk Arnkell hana tekit ok setti í höfuð Þorleifi ok veitti honum banasár.

Sá orðrómr lagðist á, at Snorri goði hefði þenna mann sendan til höfuðs Arnkatli. Snorri lét þetta mál eigi til sín taka ok lét hér ræða um hvern þat, er vildi, ok liðu svá þau misseri, at eigi varð til tíðenda.

37. Víg Arnkels goða.

Annat haust eftir at vetrnóttum hafði Snorri goði haustboð mikit ok bauð til vinum sínum. Þar var öldrykkja ok fast drukkit.

Þar var ölteiti mörg. Var þar talat um mannjöfnuð, hverr þar væri göfgastr maðr í sveit eða mestr höfðingi, ok urðu menn þar eigi á eitt sáttir, sem oftast er, ef um mannjöfnuð er talat. Váru þeir flestir, at Snorri goði þótti göfgastr maðr, en sumir nefndu til Arnkel. Þeir váru enn sumir, er nefndu til Styr.

En er þeir töluðu þetta, þá svarar þar til Þorleifr kimbi: “Hvi þræta menn um slíka hluti, er allir menn megu sjá, hversu er?“

“Hvat villtu til segja, Þorleifr,“ sögðu þeir, “er þú deilir þetta mál svá mjök brotum?“

“Miklu mestr þykkir mér Arnkell,“ segir hann.

“Hvat finnr þú til þess?“ segja þeir.

“Þat, er satt er,“ segir hann. “Ek kalla, at þar sé sem einn maðr, er þeir eru Snorri goði ok Styrr, fyrir tengða sakar, en engir liggja heimamenn Arnkels ógildir hjá garði hans, þeir er Snorri hefir drepit, sem Haukr, fylgðarmaðr Snorra, liggr hér hjá garði hans, er Arnkell hefir drepit.“

Þetta þótti mönnum mjök mælt ok þó satt, þar sem þeir váru komnir, ok fell niðr þetta tal.

En er menn fóru í brott frá boðinu, valdi Snorri gjafar vinum sínum. Hann leiddi Þorbrandssonu til skips inn til Rauðavíkrhöfða.

Ok er þeir skilðu, gekk Snorri at Þorleifi kimba ok mælti: “Hér er öx, Þorleifr, er ek vil gefa þér, ok á ek þessa háskeftasta, ok mun hon eigi taka til höfuðs Arnkatli, þá er hann býr um hey sitt á Örlygsstöðum, ef þú reiðir heiman til ór Álftafirði.“

Þorleifr tók við öxinni ok mælti: “Hugsa þú svá,“ segir hann, “at ek mun eigi dvelja at reiða öxina at honum Arnkatli, þá er þú ert búinn at hefna Hauks, fylgðarmanns þíns.“

Snorri svarar: “Þat þykkist ek eiga at yðr Þorbrandssonum, at þér haldið njósnum, nær færi gefr á Arnkatli, en ámælið mér þá, ef ek kem eigi til móts við yðr, ef nökkut má at skapast, ef þér gerið mik varan við.“

Skilðu þeir við þat, at hvárirtveggju létust búnir at ráða Arnkel af lífi, en Þorbrandssynir skyldu halda njósn um ferðir hans.

Snemma vetrar gerði íslög mikil, ok lagði fjörðu alla. Freysteinn bófi gætti sauða í Álftafirði. Hann var settr til at halda njósnum, ef færi gæfi á Arnkatli.

Arnkell var starfsmaðr mikill ok lét þræla sína vinna alla daga milli sólsetra. Arnkell hafði undir sik bæði löndin, Úlfarsfell ok Örlygsstaði, því at engir urðu til at taka löndin fyrir ófrelsi Þorbrandssona.

En um vetrinn var þat siðr Arnkels at flytja heyit af Örlygsstöðum um nætr, er nýlýsi váru, því at þrælarnir unnu alla daga. Hirði hann ok eigi, þó at Þorbrandssynir yrði eigi varir við, þá er heyit var flutt.

Þat var eina nótt um vetrinn fyrir jól, at Arnkell stóð upp um nótt ok vakði þræla sína þrjá, ok hét einn Ófeigr. Arnkell bóndi fór með þeim inná Örlygsstaði. Þeir höfðu fjóra yxn ok tvá sleða með.

Þorbrandssynir urðu varir við ferð þeira, ok fór Freysteinn bófi þegar um nótt út til Helgafells eftir ísinum ok kom þar, er menn höfðu í rekkju verit um hríð. Hann vakði upp Snorra goða.

Snorri spyrr, hvat hann vill. Hann svarar: “Nú er Örninn gamli floginn á æzlit á Örlygsstaði.“

Snorri stóð upp ok bað menn klæðast. Ok er þeir váru klæddir, þá tóku þeir vápn sín ok fóru níu saman inn eftir ísinum til Álftafjarðar. Ok er þeir kómu inn í fjarðarbotninn, kómu Þorbrandssynir til móts við þá sex saman. Fóru þeir síðan upp til Örlygsstaða.

Ok er þeir kómu þar, þá hafði þrællinn einn heim farit með heyhlassit, en þeir Arnkell váru þá at gera annat. Þá sá þeir Arnkell, at vápnaðir menn fóru frá sæ neðan.

Ræddi Ófeigr um, at ófriðr mundi vera, — “ok er sá einn til, at vér farim heim.“

Arnkell svarar: “Hér kann ek gott ráð til, því at hér skulu gera hvárir þat, er betra þykkir. Þit skuluð hlaupa heim ok vekja upp fylgðarmenn mína, ok munu þeir koma skjótt til móts við mik, en hér er vígi gott í stakkgarðinum, ok mun ek heðan verjast, ef þetta eru ófriðarmenn, því at mér þykkir þat betra en renna. Mun ek eigi skjótt verða sóttr. Munu mínir menn koma skjótt til móts við mik, ef þit rekið drengiliga erendit.“

Ok er Arnkell hafði þetta mælt, hófu þrælarnir á rás, ok varð Ófeigr skjótari. Hann varð svá hræddr, at hann gekk náliga af vitinu, ok hljóp í fjall upp ok þaðan í fors einn ok týndist, ok heitir þar Ófeigsfors. Annarr þræll hljóp heim á bæinn, ok er hann kom til hlöðunnar, var þar fyrir félagi hans ok bar inn heyit.

Hann kallar á þann þrælinn, er hljóp, at hann skyldi leggja inn heyit með honum, en þat fannst á, at þrælnum var verkit eigi leitt, ok fór hann til með honum.

Nú er at segja frá Arnkatli, at hann kenndi ferð þeira Snorra goða. Þá reif hann meiðinn undan sleðanum ok hafði upp í garðinn með sér. Garðrinn var har útan, en vaxinn mjök upp innan, ok var þat gott vígi. Hey var í garðinum ok váru teknir á garðsetar.

En er þeir Snorri kómu at garðinum, þá er eigi getit, at þeir hefðist orð við, ok veittu þeir honum þegar atgöngu ok mest með spjótalögum, en Arnkell laust af sér með meiðinum, ok gengu mjök í sundr spjótsköftin fyrir þeim, en Arnkell váru eigi sárr. En er þeir höfðu látit skotvápnin, þá rann Þorleifr kimbi at garðinum ok hljóp upp á garðinn með brugðit sverð, en Arnkell laust sleðmeiðinum í mót honum, ok lét Þorleifr þá fallast undan högginu öfugr út af garðinum, en meiðrinn kom á garðinn, ok gekk ór garðinum upp fyrir jarðartorfa frosin, en sleðmeiðrinn brotnaði í fjötraraufinni, ok hraut annarr hlutrinn út af garðinum. Arnkell hafði reist við heyit sverð sitt ok skjöld. Tók hann þá upp vápnin ok varðist með þeim. Varð honum þá skeinisamt. Kómust þeir þá upp í garðinn at honum, en Arnkell hljóp upp á heyit ok varðist þaðan um hríð. En þó urðu þær málalykðir, at Arnkell fell, ok hulðu þeir hann í garðinum með heyvi. Eftir þetta fóru þeir Snorri heim til Helgafells.

Um dráp Arnkels kvað Þormóðr Trefilsson vísu þessa:

Fekk enn folkrakki,
framðisk ungr sigri,
Snorri sár-orra
sverði gnógs verðar.
Laust í lífs köstu
leifa máreifir
unda gjalfrs eldi,
þás hann Arnketil felldi.26

Nú er at segja frá þrælum Arnkels, at þeir gengu inn, þá er þeir höfðu inn borit heyit, ok fóru af skinnstökkum sínum. Þá vöknuðu fylgðarmenn Arnkels ok spurðu, hvar hann var.

Þá var sem þrællinn vaknaði af svefni ok svarar: “Þat er satt,“ segir hann, “hann mun berjast inn á Örlygsstöðum við Snorra goða.“

Þá hlópu menn upp ok klæddust ok fóru sem skyndiligast inn á Örlygsstaði ok fundu Arnkel, bónda sinn, dauðan, ok var hann öllum mönnum harmdauði, því at hann hefir verit allra manna bezt at sér um alla hluti í fornum sið ok manna vitrastr, vel skapi farinn, hjartaprúðr ok hverjum manni djarfari, einarðr ok allvel stilltr. Hafði hann ok jafnan inn hæra hlut í málaferlum, við hverja sem skipta var. Fekk hann af því öfundsamt, sem nú kom fram.

Tóku þeir nú lik Arnkels ok bjuggu um ok færðu til graftar. Arnkell var lagiðr í haug vic sæinn út við Vaðilshöfða, ok er þat svá víðr haugr sem stakkgarðr mikill.

38. Eftirmál um víg Arnkels goða.

Eftir víg Arnkels váru konur til erfðar ok aðilðar, ok var fyrir því eigi svá mikill reki at gerr um vígit sern ván myndi þykkja um svá göfgan mann. En þó var sætzt á vígit á þingi, ok urðu þær einar mannsekðir, at Þorleifr kimbi skyldi vera útan þrjá vetr, því at honum var kennt banasár Arnkels.

En með því at eftirmálit varð eigi svá sæmiligt sem líkligt þótti um svá mikinn höfðingja sem Arnkell var, þá færðu landsstjórnarmenn lög á því, at aldri síðan skyldi kona vera vígsakaraðili né yngri karlmaðr en sextán vetra, ok hefir þat haldizt jafnan síðan.

39. Af Þorleifi kimha ok Arnbirni.

Þorleifr kimbi tók sér fari um sumarit með kaupmönnum, þeim er bjuggust í Straumfirði, ok var hann í sveit með stýrimönnum.

Þat var þá kaupmanna siðr at hafa eigi matsveina, en sjálfir mótunautar hlutuðu með sér, hverir búðarvörð skyldi halda dag frá degi. Þá skyldu ok allir skiparar eiga drykk saman, ok skyldi ker standa við siglu, er drykkr var í, ok lok yfir kerinu, en sumr drykkr var í verplum, ok var þaðan bætt í kerit, svá sem ór var drukkit.

En er þeir váru mjök búnir, þá kom þar maðr á Búðarhamar. Þessi maðr var mikill vexti ok hafði byrði á baki. Sýndist mönnum hann nökkut undarligr. Hann spyrr at stýrimanni, ok var honum visat til hans búðar. Hann lagði af sér baggann hjá búðardurum ok gekk síðan inn í búðina.

Hann spyrr, ef stýrimaðr vildi veita honum far um hafit. Þeir spurðu hann at nafni, en hann nefndist Arnbjörn, sonr Ásbrands frá Kambi, ok kvaðst vilja fara útan ok leita Bjarnar, bróður síns, er útan hafði farit fyrir nökkurum vetrum, ok hafði eigi til hans spurzt, síðan hann fór til Danmerkr. Austmenn sögðu, at þá var bundinn búlki, ok þóttust eigi leysa mega. Hann lézt eigi hafa fararefni meiri en liggja megi á búlka. En með því at þeim þótti honum nauðsyn á ferðinni, þá tóku þeir við honum, ok var hann einn saman í mötuneyti ok bjó á þiljum fram. Í bagga hans váru þrjú hundruð vaðmála ok tólf vararfeldir ok farnest hans. Arnbjörn var liðgóðr ok ofléttr, ok virðist kaupmönnum hann vel.

Þeir fengu hægja útivist ok kómu við Hörðaland ok tóku þar útsker eitt. Þeir bjuggu þar mat sinn á landi.

Þorleifr kimbi hlaut búðarvörð ok skyldi gera graut. Arnbjörn var á landi ok gerði sér graut. Hafði hann búðarketil þann, er Þorleifr skyldi hafa síðan. Gekk Þorleifr þá á land upp ok bað Arnbjörn fá sér ketilinn, en hann hafði þá enn eigi þafðan sinn graut ok hrærði þá enn í katlinum. Stóð Þorleifr yfir honum uppi.

Þá kölluðu Austmenn af skipinu, at Þorleifr skyldi matbúa, ok sögðu hann vera mjök íslenzkan fyrir tómlæti sitt.

Þá varð Þorleifi skapfátt ok tók ketilinn, en steypði niðr grautinum Arnbjarnar ok sneri á brott síðan. Arnbjörn sat eftir ok helt á þvörunni ok laust með henni til Þorleifs, ok kom á hálsinn. Þat var lítit högg, en með því at grautrinn var heitr, þá brann Þorleifr á hálsinum.

Hann mælti: “Eigi skulu Nóregsmenn at því hlæja, með því at vit erum hér komnir tveir samlendir, at þeir þurfi at draga okkr í sundr sem hunda, en minnast skal þessa, þá er vit erum á Íslandi.“ Arnbjörn svarar engu.

Lágu þeir þar fár nætr, áðr þeim byrjaði at landi inn, ok skipuðu þar upp. Vistaðist Þorleifr þar, en Arnbjörn tók sér fari með byrðingsmönnum nökkurum austr til Víkr ok þaðan til Danmerkr at leita Bjarnar, bróður síns.

40. Frá Birni ok Þuríði á Fróðá.

Þorleifr kimbi var tvá vetr í Nóregi ok fór síðan til Íslands með sömu kaupmönnum ok hann fór útan. Kómu þeir í Breiðafjörð ok tóku Dögurðarnes. Fór Þorleifr heim í Álftafjörð um haustit ok lét vel yfir sér, sem vanði hans var til.

Þat sama sumar kómu þeir bræðr út í Hraunhafnarósi, Björn ok Arnbjörn. Björn var síðan kallaðr Breiðvíkingakappi. Hafði Arnbjörn þá góða penninga út haft, ok keypti hann þegar um sumarit, er hann kom út, land á Bakka í Hraunhöfn ok gerði þar bú um várit eftir. Hann var um vetrinn á Knerri með Þórði blíg, mági sínum.

Arnbjörn var engi áburðarmaðr ok fámálugr um flesta hluti, en hann var þó inn gildasti karlmaðr um alla hluti.

Björn, bróðir hans, var áburðarmaðr mikill, er hann kom út, ok helt sik vel, því at hann hafði samit sik eftir sið útlenzkra höfðingja. Var hann maðr miklu fríðari en Arnbjörn, en í engu var hann ógildari maðr, en reyndr miklu meir í framgöngu, er hann hafði framit sik útanlands.

Um sumarit, þá er þeir váru nýkomnir út, var stefnt fjölmennt mannamót fyrir norðan heiðina undir Haugabrekkum inn frá Fróðárósi, ok riðu þeir til kaupmennirnir allir í litklæðum. Ok er þeir kómu til mannamótsins, var þar margt manna fyrir. Þar var Þuríðr húsfreyja frá Fróðá, ok gekk Björn til tals við hana, ok lagði engi maðr þat til orðs. Þótti mönnum at vánum, at þeim yrði hjaldrjúgt, svá langt sem í milli funda hafði verit.

Þar urðu áverkar með mönnum um daginn. Þar var særðr til ólífis maðr þeira norðanmanna, ok var hann borinn undir hrísrunn einn, er stóð á eyrinni, ok hljóp blóð mikit ór sárinu, ok stóð blóðtjörn í runninum.

Þar var sveinninn Kjartan, sonr Þuríðar frá Fróðá. Hann hafði öxi litla í hendi. Hann hljóp at runninum ok laugaði öxina í blóðinu.

En er þeir Heiðsynningar riðu suðr af mannamótinu, spyrr Þórðr blígr, hversu á horfist um tal með þeim Þuríði at Fróðá. Björn lét vel yfir.

Þá spurði Þórðr, hvárt hann hefði sét um daginn sveininn Kjartan, son þeira Þórodds allra saman.

“Sá ek hann,“ segir Björn.

“Hvern veg leizt þér á hann?“ sagði Þórðr.

Þá kvað Björn vísu þessa:

Sák, hvar rann í runni
runnr at fenris brunni
ægiligr í augum,
iðglíki mér, bríkar.
Láta þeygi þrjótar
þat barn vita Mörnar,
hesta hleypi rastar
hlunns, sinn föður kunna.27

Þórðr mælti: “Hvat mun Þóroddr nú til segja, hvárr ykkar eiga mun sveininn?“

Þá kvað Björn vísu:

Þá mun þöll en mjóva
Þórodds aðalbjóra,
fold unni mér foldu
fannhvít, getu sanna,
ef áttgöfug ætti
auðbrík sonu glíka,
enn emk gjarn til Gunnar
gjalfrelda, mér sjölfum.28

Þórðr mælti: “Þat mun þó vera yðvart ráð at eigast fátt við ok snúa frá hug sínum, þar sem Þuríðr er.“

“Þat mun vera gott ráð,“ segir Björn, “en firr er þat mínu skapi, þó at við nökkurn mannamun sé at eiga, þar sem Snorri goði er, bróðir hennar.“

“Þú sér nú ráð fyrir þér,“ segir Þórðr. Ok skilði þar talit með þeim.

Björn fór nú heim til Kambs ok tók þar bústjórn, því at faðir hans var þá andaðr.

Hann hóf ferð sína um vetrinn yfir heiði norðr at hitta Þuríði. En þó at Þóroddi þætti þat illa, þá þótti honum sér óhægt vera bætr á at ráða, talði þat í hug sér, hversu hart hann hafði af fengit, þá er hann hafði um vandat hagi þeira, en hann sá, at Björn var nú miklu kraftameiri en fyrr.

Þóroddr keypti um vetrinn at Þorgrímu galdrakinn, at hon skyldi gera hríðviðri at Birni, þá er hann færi um heiðina.

Þat var einn dag, at Björn fór til Fróðár. Ok um kveldit, er hann bjóst heim at fara, var þykkt veðr ok regn nökkut, ok var hann heldr síðbúinn. En er hann kom upp á heiðina, kólnaði veðrit ok dreif. Var þá svá myrkt, at hann sá eigi leiðina fyrir sér. Eftir þat laust á hríð með svá miklu hreggi, at hann fekk varla stýrt sér. Tók þá at frysta at honum klæðin, er hann var áðr alvátr. Fór hann þá ok svá villr, at hann vissi eigi, hvert hann horfði. Hann hitti um nóttina hellisskúta einn ok fór þar inn í ok var þar um nóttina ok hafði kalda búð. Þá kvað Björn:

Myndit Hlín of hyggja
hafleygjar vel þeygi,
sú 's berr í vá víða
váðir, mínu ráði,
ef eld-Njörun öldu
einn vissi mik steina
hirðiþoll í helli
hafvíggs kalinn liggja.29

Ok enn kvað hann:

Sýlda skark svanafold
súðum, þvít gæibrúðr
ástum leiddi oss fast,
austan með hlaðit flaust.
Víða gatk vasbúð.
Víglundr nú um stund
helli byggir hugfullr
hingat fyr konu bing.30

Björn var úti þrjú dægr í hellinum, áðr upp létti hríðinni, en þá kom hann af heiðinni it fjórða dægrit ok kom þá heim til Kambs. Hann var þrekaðr mjök. Spurðu heimamenn hann, hvar hann hefði verit um veðrin. Björn kvað:

Spurðusk vár und vörðum
verk Styrbjarnar merkjum.
Jarnfaldinn hlóð öldum
Eirekr í dyn geira.
Nú traðk hauðr of heiði
hundvillr, þvít fatk illa
víða braut í vátri
vífs görninga drífu.31

Björn var nú heima um vetrinn. Um várit gerði Arnbjörn, bróðir hans, bú á Bakka í Hraunhöfn, en Björn bjó at Kambi ok hafði rausnarbú mikit.

41. Bónorð Þorleifs kimba.

Vár þetta it sama á Þórsnessþingi hóf Þorleifr kimbi bónorð sitt ok bað Helgu Þorláksdóttur á Eyri, systur Steinþórs á Eyri, ok gekk mest með þessu Þormóðr, bróðir hennar. Hann átti Þorgerði Þorbrandsdóttur, systur Þorleifs kimba.

En er þetta mál kom til Steinþórs, tók hann því seinliga ok veik nökkut til ráða bræðra sinna. Gengu þeir þá til Þórðar blígs.

Ok er þetta mál kom fyrir hann, svarar hann svá: “Eigi mun ek þessu máli skjóta til annarra manna. Má ek hér verða skörungr, ok er þat þér at segja, Þorleifr, hér af, at fyrr skulu grónir grautardílarnir á hálsi þér, þeir er þú brannt, þá er þú vart barðr fyrir þrimr vetrum í Noregi, en ek myna gifta þér systur mína.“

Þorleifr svarar: “Eigi veit ek, hvers þar verðr um auðit, en hvárt þess verðr hefnt eða eigi, þá munda ek þat vilja, at eigi liði þrír vetr, áðr þú værir barðr.“

Þórðr svarar: “Óhræddr sit ek fyrir hótum þeim.“

Um morguninn eftir höfðu þeir torfleik hjá búð Þorbrandssona, ok þar ganga þeir hjá Þorlákssynir. Ok er þeir fóru framhjá, fló sandtorfa ein mikil ok kom undir hnakka Þórði blíg. Var þat högg svá mikit, at fótunum kastaði fram yfir höfuðit. En er hann stóð upp, sá hann, at Þorbrandssynir hlógu at honum mjök. Sneru Þorlákssynir þá þegar aftr ok brugðu vápnum. Hljópust þeir þá í mót ok börðust þegar. Þá urðu nökkurir menn sárir, en engir létust. Steinþórr hafði eigi við verit. Hafði hann talat við Snorra goða. En er þeir váru skilðir, var leitat um sættir, ok varð þat at sætt, at þeir Snorri ok Steinþórr skyldi gera um. Var þá jafnat sárum manna ok frumhlaupum, en bættr skakki, ok váru kallaðir sáttir, er heim riðu.

42. Frá Álftfirðingum ok Breiðvíkingum.

Þetta sumar kom skip í Hraunhafnarós, en annat í Dögurðarnes. Snorri goði átti erendi til skips í Hraunhöfn, ok reið hann heiman við fimmtánda mann.

En er þeir koma suðr yfir heiðina í Dufgúsdal, hleyptu þar eftir þeim sex menn alvápnaðir. Váru þar Þorbrandssynir. Snorri spyrr, hvert þeir ætla at fara. Þeir kváðust fara skyldu til skips í Hraunhafnarós.

Snorri kvaðst mundu lúka erendum þeira, en bað þá fara heim ok glettast eigi við menn, kallar oft lítit þurfa til með þeim mönnum, er áðr var fátt í meðal, ef fundi bæri saman.

Þorleifr kimbi svarar: “Eigi skal þat spyrjast, at vér þorim eigi at ríða um sveitir fyrir þeim Breiðvíkingum, en vel máttu heim ríða, ef þú þorir eigi at ríða leið þína, þó at þú eigir erendi.“

Snorri svarar engu. Riðu þeir síðan út yfir hálsana ok svá út til Hofgarða ok þaðan út um sanda með sæ. Ok er þeir kómu mjök út at ósinum, riðu Þorbrandssynir frá þeim ok upp at Bakka, ok er þeir kómu at bænum, hljópu þeir af baki ok ætluðu inn at ganga ok fengu eigi upp brotit hurðina. Hljópu þeir þá upp á húsin ok tóku at rjúfa. Arnbjörn tók vápn sín ok varðist innan ór húsunum. Lagoi hann út í gegnum þekjuna, ok vara þeim þat skeinisamt. Þetta var snemma um morguninn, ok var veðr bjart.

Þenna morgun höfðu Breiðvíkingar staðit upp snernma ok ætluðu at ríða til skips. En er þeir kómu inn fyrir Öxlina, sá þeir, at maðr var í skrúðklæðum á húsum uppi á Bakka, en þeir vissu, at þat var eigi búnaðr Arnbjarnar. Sneru þeir Björn þá þangat ferð sinni.

En er Snorri goði vissi, at Þorbrandssynir höfðu frá riðit föruneyti hans, reið hann eftir þeim. Ok er þeir kómu á Bakka, váru þeir sem óðastir at rjúfa húsin, ok þá bað Snorri þá frá hverfa ok gera engan ófrið í sínu föruneyti. Ok með því at þeim hafði eigi tekizt inngangan, þá gáfu þeir upp atsóknina, sem Snorri bað, ok riðu síðan til skips með Snorra.

Breiðvíkingar kómu til skips um daginn, ok gengu hvárir með sínum flokki. Váru þá miklar dylgjur ok viðsjár með þeim, en hvárigir leituðu á aðra. Váru Breiðvíkingar fjölmennari í kaupstefnunni.

Snorri goði reið um kveldit suðr í Hofgarða. Þar bjó þá Björn ok Gestr, sonr hans, faðir Hofgarða-Refs. Þeir Björn Breiðvíkingakappi buðu Arnbirni at ríða eftir þeim Snorra, en Arnbjörn vildi þat eigi, ok kvað nú hafa skyldu hvárir þat, er fengit höfðu.

Þeir Snorri riðu heim um daginn eftir, ok unðu Þorbrandssynir nú sínum hlut verr en áðr. Tók nú at líða á haustit.

43. Álftfirðingar senda flugumann.

Þorbrandr bóndi í Álftafirði átti þræl þann, er Egill sterki hét. Hann var manna mestr ok sterkastr, ok þótti honum ill ævi sín, er hann var ánauðgaðr, ok bað oft Þorbrand ok sonu hans, at þeir gæfi honum frelsi, ok bauð þar til að vinna slíkt, er hann mætti.

Þat var eitt kveld, at Egill gekk at sauðum í Álftafirði út til Borgardals. Ok er á leið kveldit, sá hann, at örn fló vestan yfir fjörðinn. Dýrhundr mikill fór með Agli. Örninn lagðist at hundinum ok tók hann í klær sér ok fló vestr aftr yfir fjörðinn á dys Þórólfs bægifóts ok hvarf þar undir fjallit. Þenna fyrirburð kvað Þorbrandr vera mundu fyrir tíðendum.

Þat var siðr Breiðvíkinga um haustum, at þeir höfðu knattleika um vetrnáttaskeið undir Öxlinni suðr frá Knerri, — þar heita síðan Leikskálavellir, — ok sóttu menn þangat um alla sveitina. Váru þar gervir leikskálar miklir. Vistuðust menn þangat ok sátu þar hálfan mánuð eða lengr. Var þar þá gott mannval um sveitina ok byggð mikil ok flestir inir yngri menn at leikum nema Þórðr blígr. Hann mátti eigi at vera fyrir kapps sakar, en eigi var hann svá sterkr, at hann mætti ekki fyrir þá sök at vera. Sat hann á stóli ok sá á leikinn. Þeir bræðr, Björn ok Arnbjörn, þóttú eigi at leikum hæfir fyrir afls sakar, nema þeir lékist við sjálfir.

Þetta sama haust ræddu Þorbrandssynir við Egil, þræl sinn, at hann skal fara út til knattleikanna ok drepa nökkurn af Breiðvíkingum, Björn eða Þórð eða Arnbjörn, með nökkuru móti, en síðan skal hann hafa frelsi.

Þat er sumra manna sögn, at þat væri gert með ráði Snorra goða ok hafi hann svá fyrir sagt, at hann skyldi vita, ef hann mætti leynast inn í skálann ok leita þaðan til áverka við menn, ok bað hann ganga ofan skarð þat, er upp er frá Leikskálum, ok ganga þá ofan, er máleldar væri gervir, því at hann sagði þat mjök far veðranna, at vindar lögðust af hafi um kveldum, ok helt þá reykinum upp í skarðit, ok bað hann þess bíða um ofangönguna, er skarðit fylldi af reyk.

Egill réðst til ferðar þessarar ok fór fyrst út um fjörðu ok spyrr at sauðum Álftfirðinga ok lét sem hann færi í eftirleit. En á meðan hann var í þessi ferð, skyldi Freysteinn bófi gæta sauða í Álftafirði.

Um kveldit, er Egill var heiman farinn, gekk Freysteinn at sauðum vestr yfir ána, ok er hann kom á skriðu þá, er Geirvör heitir, er gengr ofan fyrir vestan ána, þá sá hann mannshöfuð laust óhulit. Höfuðit kvað stöku þessa:

Roðin es Geirvör
gumna blóði.
Hon mun hylja
hausa manna.

Hann sagði Þorbrandi fyrirburðinn, ok þótti honum vera tíðendavænligt.

En þat er at segja af ferð Egils, at hann fór út um fjórðu ok upp á fjall fyrir innan Búlandshöfða ok svá suðr yfir fjallit ok stefndi svá, at hann gekk ofan í skarðit at Leikskálum. Leyndist hann þar um daginn ok sá til leiksins.

Þórðr blígr sat hjá leikinum. Hann mælti: “Þat veit ek eigi, hvat ek sé upp í skarðit, hvárt þar er fugl eða leynist þar maðr, ok kemr upp stundum. Kvikt er þat,“ segir hann. “Þykkir mér ráð, at um sé forvitnazt.“ En þat varð eigi.

Þenna dag hlutu þeir búðarvörð, Björn Breiðvíkingakappi ok Þórðr blígr, ok skyldi Björn gera eld, en Þórðr taka vatn. Ok er eldrinn var gerr, lagði reykinn upp í skarðit, sem Snorri hafði getit til. Gekk Egill þá ofan eftir reykinum ok stefndi til skálans.

Þá var enn eigi lokit leiknum, en dagrinn var mjök á liðinn, ok tóku eldarnir mjök at brenna, en skálinn var fullr af reyk, ok stefnir Egill þangat. Hann hafði stirðnat mjök í fjallinu.

Egill hafði skúfaða skóþvengi, sem þá var siðr til, ok hafði losnat annarr þvengrinn, ok dragnaði skúfrinn. Gekk þrællinn þá inn í forhúsit. En er hann gekk í aðalskálann, vildi hann fara hljóðliga, því at hann sá, at þeir Björn ok Þórðr sátu við eld, ok ætlaði Egill nú á lítilli stundu at vinna sér til ævinligs frelsis. Ok er hann vildi stíga yfir þresköldinn, þá sté hann á þvengjarskúfinn, þann er dragnaði. Ok er hann vildi hinum fætinum fram stíga, þá var skúfrinn fastr, ok af því reiddi hann til falls, ok fell hann innar á gólfit. Varð þat svá mikill dynkr sem nautsbúk flegnum væri kastat niðr á gólfit.

Þórðr hljóp upp ok spurði, hvat fjanda þar færi. Björn hljóp ok upp ok at honum ok fekk tekit hann, áðr hann komst á fætr, ok spyrr, hverr hann væri.

Hann svarar: “Egill er hér, Björn félagi,“ sagði hann.

Björn spurði: “Hverr er Egill þessi.“

“Þetta er Egill ór Álftafirði,“ segir hann.

Þórðr tók sverð ok vildi höggva hann. Björn tók þá Þórð ok bað hann eigi svá skjótt höggva manninn. “Viljum vér áðr hafa af honum sannar sögur.“ Settu þeir þá fjötur á fætr Agli.

En um kveldit, er menn kómu heim til skála, segir Egill, svá at allir menn heyrðu, hversu ferð hans hafði ætluð verit. Sat hann þar um nóttina, en um morguninn leiddu þeir hann upp í skarðit, — þat heitir nú Egilsskarð, — ok drápu hann þar.

Þat váru lög í þann tíma, ef maðr drap þræl fyrir manni, at sá maðr skyldi færa heim þrælsgjöld ok hefja ferð sína fyrir ina þriðju sól eftir víg þrælsins. Þat skyldu vera tólf aurar silfrs. Ok er þrælsgjöld váru at lögum færð, þá var eigi sókn til um víg þrælsins.

Eftir víg Egils tóku Breiðvíkingar þat ráð at færa þrælsgjöld at lögum ok völðu þrjá tigu manna þaðan frá Leikskálum, ok var þat einvalalið. Þeir riðu norðr um heiði ok gistu um nótt á Eyri hjá Steinþóri. Réðst hann þá til ferðar með þeim. Váru þeir þaðan í ferð sex tigir manna ok riðu um fjörðu ok váru aðra nótt á Bakka at Þormóðar, bróður Steinþórs. Þeir kvöddu þá Styr ok Vermund, frændr sína, til þessar ferðar, ok váru þá saman átta tigir manna.

Þá sendi Steinþórr mann til Helgafells ok vildi vita, hvat Snorri goði tæki til ráða, er hann spurði liðsafnaðinn. En er sendimaðrinn kom til Helgafells, sat Snorri goði í öndugi sínu, ok var þar engi breytni á hýbýlum. Varð sendimaðr Steinþórs engra tíðenda viss, hvat Snorri ætlaðist fyrir. En er hann kom út á Bakka, segir hann Steinþóri, hvat tíðenda var at Helgafelli.

Steinþórr svarar: “Þess var ván, at Snorri mundi þola mönnum lög. Ok ef hann ferr eigi inn til Álftafjarðar, þá sé ek eigi, til hvers vér þurfum liðsfjölða þenna, því at ek vil, at menn fari spakliga, þó at vér haldim málum várum til laga. Sýnist mér ráð, Þórðr frændi,“ segir hann, “at þér Breiðvíkingar séð hér eftir, því at þar mun minnst til þurfa, at í komi með ykkr Þorbrandssonum.“

Þórðr svarar: “Þat er vist, at ek skal fara, ok skal Þorleifr kimbi eigi at því eiga at spotta, at ek þora eigi at færa þrælsgjöld.“

Þá mælti Steinþórr til þeira bræðra, Bjarnar ok Arnbjarnar: “Þat vil ek,“ segir hann, “at þit séð eftir með tuttugu menn.“

Björn svarar: “Eigi mun ek keppast til fylgðar við þik meir en þér þykkir hæfiligt, en eigi hefi ek þar fyrr verit, at ek hafa liðrækr verit gerr. En þat hygg ek,“ segir hann, “at yðr verði Snorri goði djúpsær í ráðunum, en eigi em ek framsýnn,“ sagði Björn, “en þat er hugboð mitt, at þar komi í þessi ferð, at þér þykki þínir menn eigi of margir, áðr en vit finnumst næst.“

Steinþórr svarar: “Ek skal gera ráð fyrir oss, meðan ek em hjá, þó at ek sjá eigi svá djúpsær sem Snorri goði.“

“Mega skaltu þat, frændi, fyrir mér,“ segir Björn.

Eftir þetta riðu þeir Steinþórr brott af Bakka nær sex tigir manna inn eftir Skeiðum til Drápuhlíðar ok inn yfir Vatnsháls ok um þveran Svelgsárdal ok stefndu þaðan inn á Úlfarsfellsháls.

44. Bardagi í Álftafirði.

Snorri goði hafði sent nábúum sínum orð, at þeir skyldu flytja skip sín undir Rauðavíkrhöfða. Fór hann þegar þangat með heimamenn sína, er sendimaðr Steinþórs var farinn brott. En því fór hann eigi fyrr, at hann þóttist vita, at maðrinn mundi sendr vera at njósna um athafnir hans.

Snorri fór inn eftir Álftafirði þrennum skipum ok hafði nær fimm tigu manna, ok kom hann fyrr á Kársstaði en þeir Steinþórr.

En er menn sá ferð þeira Steinþórs af Kársstöðum, þá mæltu Þorbrandssynir, at þeir skyldu fara í móti þeim ok láta þá eigi ná at komast í túnit, — “því at vér höfum lið mikit ok frítt.“ Þat váru átta tigir manna.

Þá svarar Snorri goði: “Eigi skal þeim verja bæinn, ok skal Steinþórr ná lögum, því at hann mun vitrliga ok spakliga fara með sínu máli. Vil ek, at allir menn sé inni ok kastist engum orðum á, svá at af því aukist vandræði manna.“

Eftir þat gengu allir inn í stofu ok settust í bekki, en Þorbrandssynir gengu um gólf.

Þeir Steinþórr riðu at durum, ok er svá frá sagt, at hann væri í rauðum kyrtli ok hafði drepit upp fyrir blöðunum undir belti. Hann hafði fagran skjöld ok hjálm ok gyrðr sverði. Þat var forkunnliga búit. Hjöltin váru hvít fyrir silfri ok vafiðr silfri meðalkaflinn ok gyldar listur á.

Þeir Steinþórr stigu af hestum sínum, ok gekk hann upp at durum ok festi á hurðarklofann sjóð þann, er í váru tólf aurar silfrs. Hann nefndi þá vátta, at þrælsgjöld váru þá at lögum færð.

Hurðin var opin, en heimakona ein var í durunum ok heyrði váttnefnuna. Gekk hon þá í stofu ok mælti: “Þat er bæði,“ sagði hon, “at hann Steinþórr af Eyri er drengiligr, enda mæltist honum vel, er hann færði þrælsgjöldin.“

Ok er Þorleifr kimbi heyrði þetta, þá hljóp hann fram ok aðrir Þorbrandssynir, ok síðan gengu fram allir, þeir er í stofunni váru. Þorleifr kom fyrstr í dyrrnar ok sá, at Þórðr blígr stóð fyrir durum ok hafði skjöld sinn, en Steinþórr gekk þá fram í túnit. Þorleifr tók spjót, er stóð í durunum, ok lagði til Þórðar blígs, ok kom lagit í skjöldinn ok renndi af skildinum í öxlina, ok var þat mikit sár. Eftir þat hljópu menn út. Varð þar bardagi í túninu. Steinþórr var inn ákafasti ok hjó til beggja handa. Ok er Snorri goði kom út, bað hann menn stöðva vandræðin ok bað þá Steinþór ríða brott af túninu, en hann kvaðst eigi mundu láta eftir fara. Þeir Steinþórr fóru ofan eftir vellinum, ok skilði þá fundinn.

En er Snorri goði gekk heim at durum, stóð þar fyrir honum Þóroddr, sonr hans, ok hafði mikit sár á öxlinni. Hann var þá tólf vetra. Snorri spurði, hverr hann hefði særðan.

“Steinþórr af Eyri,“ sagði hann.

Þorleifr kimbi svarar: “Nú launaði hann þér makliga, er þú vildir eigi láta eftir honum fara. Er þat nú mitt ráð, at vér skilim eigi við þetta.“

“Svá skal ok nú vera,“ segir Snorri goði, “at vér skulum við eigast fleira.“

Bað hann Þorleif nú segja mönnum, at eftir þeim skyldi fara.

Þeir Steinþórr váru komnir ofan af vellinum, er þeir sá eftirförina. Fóru þeir þá yfir ána ok sneru síðan upp í skriðuna Geirvör ok bjuggust þar fyrir, því at þar var vígi gott fyrir grjóts sakar.

En er flokkrinn Snorra gekk neðan skriðuna, þá skaut Steinþórr spjóti at fornum sið til heilla sér yfir flokk Snorra, en spjótit leitaði sér staðar, ok varð fyrir Már Hallvarðsson, frændi Snorra, ok varð hann þegar óvígr.

Ok er þetta var sagt Snorra goða, þá svarar hann: “Gott er, at þat sannast, at þat er eigi jafnan bezt at ganga síðast.“

Eftir þetta tókst þar bardagi mikill. Var Steinþórr í öndverðum flokki sínum ok hjó á tvær hendr, en sverðit þat it búna dugði eigi, er þat kom í hlífarnar, ok brá hann því oft undir fót sér. Hann sótti þar mest at, sem fyrir var Snorri goði. Styrr Þorgrímsson sótti hart fram með Steinþóri, frænda sínum. Varð þat fyrst, at hann drap mann ór flokki Snorra, mágs síns.

Ok er Snorri goði sá þat, mælti hann til Styrs: “Svá hefnir þú Þórodds, dóttursonar þíns, er Steinþórr hefir særðan til ólífis, ok ertu eigi meðalníðingr.“

Styrr svarar: “Þetta fæ ek skjótt bætt þér.“

Skipti hann þá um sínum skildi ok gekk í lið með Snorra goða ok drap annan mann ór liði Steinþórs.

Í þenna tíma kómu þeir at feðgar ór Langadal, Áslákr ok Illugi inn rammi, sonr hans, ok leituðu meðalgöngu. Þeir höfðu þrjá tigu manna. Gekk þá Vermundr inn mjóvi í lið með þeim. Beiddu þeir þá Snorra goða, at hann léti stöðvast manndrápin.

Snorri bað Eyrbyggja þá ganga til griða. Þá báðu þeir Steinþór taka grið handa sínum mönnum. Steinþórr bað Snorra þá rétta fram höndina, ok svá gerði hann. Þá reiddi Steinþórr upp sverðit ok hjó á hönd Snorra goða, ok varð þar við brestr mikill. Kom höggit í stallahringinn, ok tók hann mjök svá í sundr, en Snorri varð eigi sárr.

Þá kallar Þóroddr Þorbrandsson: “Engi grið vilja þeir halda, ok léttum nú eigi fyrr en drepnir eru allir Þorlákssynir.“

Þá svarar Snorri goði: “Agasamt mun þá verða í heraðinu, ef allir Þorlákssynir eru drepnir, ok skulu haldast grið, ef Steinþórr vill, eftir því sem áðr var mælt.“

Þá báðu allir Steinþór taka griðin. Fór þetta þá fram, at grið váru sett með mönnum, þar til at hverr kæmi til síns heima.

Þat er at segja frá Breiðvíkingum, at þeir spurðu, at Snorri goði hafði farit með fjölmenni til Álftafjarðar. Tóku þeir þá hesta sína ok riðu eftir Steinþóri sem ákafast, ok váru þeir á Úlfarsfellshálsi, þá er bardaginn var á skriðunni, ok er þat sumra manna sögn, at Snorri goði sæi þá Björn, er þeir váru uppi í hálsbrúninni, er hann horfði í gegn þeim, ok væri því svá auðveldr í griðasölunni við þá Steinþór.

Þeir Steinþórr ok Björn fundust á Örlygsstöðum. Sagði Björn þá, at þetta hefði farit eftir getu hans.

“Er þat mitt ráð,“ sagði hann, “at þér snúið aftr, ok herðum nú at þeim.“

Steinþórr svarar: “Halda vil ek grið mín við Snorra goða, hversu sem mál var Snorra skipast síðan.“

Eftir þat riðu þeir allir hverr til sinna heimkynna, en Þórðr blígr lá í sárum á Eyri.

Í bardaganum í Álftafirði fellu fimm menn af Steinþóri, en tveir af Snorra goða, en margir urðu sárir af hvárumtveggjum, því at fundrinn var inn harðasti. Svá segir Þormóðr Trefilsson í Hrafnsmálum:

Saddi svangreddir
sára dynbáru
örn á ulfs virði
í Álftafirði.
Þar lét þá Snorri
þegna at hjörregni
fjörvi fimm numna.
Svá skal fjandr hegna.32

Þorbrandr hafði verit í bardaganum í meðalgöngu með þeim Ásláki ok Illuga, ok hann hafði þá beðit at leita um sættir. Þákkar hann þeim vel sína liðveizlu ok svá Snorra goða fyrir sinn styrk. Fór Snorri goði þá heim til Helgafells eftir bardagann.

Var þá svá ætlat, at Þorbrandssynir skyldi vera ýmisst at Helgafelli eða heima í Álftafirði, þar til at lyki málum þessum, því at þá váru inar mestu dylgjur, sem ván var, er allt var griðalaust með mönnum, þegar er menn váru heim komnir frá fundinum.

45. Bardagi á Vigrafirði.

Þat sumar, áðr bardaginn var í Álftafirði, hafði skip komit í Dögurðarnes, sem fyrr var sagt. Þar hafði Steinþórr af Eyri keypt teinæring góðan við skipit. Ok er hann skyldi heim færa skipit, tók hann vestanveðr mikit, ok sveif þeim inn um Þórsnes ok lendu í Þingskálanesi ok settu þar upp skipit í Gruflunaust ok gengu þaðan út yfir ásana til Bakka ok fóru þaðan á skipi heim, en teinæringrinn hafði ekki sóttr orðit um haustit, ok stóð hann þar í Gruflunausti.

Þat var einn morgun litlu fyrir jól, at Steinþórr stóð upp snemma ok segir, at hann vill sækja skip sitt inn í Þingskálanes. Þá réðust til ferðar með honum bræðr hans, Bergþórr ok Þórðr blígr. Þá váru sár hans mjök gróin, svá at hann var vel vápnfærr. Þar váru ok í ferð Austmenn Steinþórs tveir. Alls váru þeir átta saman ok váru fluttir inn yfir fjörð til Seljahöfða ok gengu síðan inn á Bakka, ok fór þaðan Þormóðr, bróðir þeira. Hann var inn níundi.

Íss var lagðr á Hofstaðavág mjök svá at Bakka inum meira, ok gengu þeir inn eftir ísum ok svá inn yfir eið til Vigrafjarðar, ok lá hann allr. Honum er svá háttat, at hann fjarar allan at þurru, ok leggst íssinn á leirana, er fjaran er, en sker þau er eru á firðinum, stóðu upp ór ísinum, ok var þar brotinn mjök íssinn um skerit, ok váru jakarnir hallir mjök út af skerinu. Lausasnjór var fallinn á ísinn, ok var hált mjök á ísinum.

Þeir Steinþórr gengu inn í Þingskálanes ok drógu skipit ór naustinu. Þeir tóku bæði árar ok þiljur ór skipinu ok lögðu þar eftir á ísinum ok svá klæði sín ok vápn, þau er þyngst váru. Síðan drógu þeir skipit inn eftir firðinum ok svá út yfir eiðit til Hofstaðavágs ok allt út at skörinni. Síðan gengu þeir inn eftir klæðum sínum ok öðrum föngum.

Ok er þeir gengu inn aftr á Vigrafjörð, sá þeir, at sex menn gengu innan ór Þingskálanesi ok fóru mikinn út eftir ísinum ok stefndu til Helgafells. Þeir Steinþórr höfðu grun af, at þar mundi fara Þorbrandssynir ok mundi ætla til jólavistar til Helgafells.

Tóku þeir Steinþórr þá ferð mikla út eftir firðinum til klæða sinna ok vápna, þeira sem þar váru. En þetta var, sem Steinþórr gat, at þar váru Þorbrandssynir. Ok er þeir sá, at menn hljópu innan eftir firðinum, þóttust þeir vita, hverir þar mundi vera, ok hugðu, at Eyrbyggjar mundi vilja sækja fund þeira. hugðu sér þar til viðrtöku, ok fórust þeir þá mjök svá í móti, ok kómust þeir Þorbrandssynir í skerit.

En er þeir Steinþórr hljópu fram um skerit, þá skaut Þorleifr kimbi spjóti í flokk þeira, ok kom þat á Bergþór Þorláksson miðjan, ok varð hann þegar óvígr. Gekk hann inn á ísinn ok lagðist þar niðr, en þeir Steinþórr sóttu þá at skerinu, en sumir fóru eftir vápnum þeira.

Þorbrandssynir vörðust vel ok drengiliga. Höfðu þeir ok vígi gott, því at jakarnir váru hallir út af skerinu ok váru ákafliga hálir. Tókust því seint áverkar með mönnum, áðr þeir kómu aftr, er vápnin sóttu.

Þeir Steinþórr sóttu sex at skerinu, en Austmenn gengu í skotmál á ísinn frá skerinu. Þeir höfðu boga ok skutu á þá í skerit, ok varð þeim þat skeinusamt.

Þorleifr kimbi mælti, þá er hann sá, at Steinþórr brá sverðinu: “Hvítum ræðr þú enn hjöltunum, Steinþórr,“ sagði hann, “en eigi veit ek, hvárt þú ræðr enn deigum brandinum sem á hausti í Álftafirði.“

Steinþórr svarar: “Þat vilda ek, at þú reyndir, áðr vit skilðim, hvárt ek hefða deigan brandinn eða eigi.“

Sóttist þeim seint skerit. Ok er þeir höfðu langa hríð við átzt, gerði Þórðr blígr skeið at skerinu ok vildi leggja spjóti til Þorleifs kimba, því at hann var jafnan fremstr sinna manna. Lagit kom í skjöld Þorleifs. En með því at hann varði sér mjök til, spruttu honum fætr á jakanum þeim inum halla, ok fell hann á bak aftr ok renndi öfugr ofan af skerinu. Þorleifr kimbi hljóp eftir honum ok vildi drepa hann, áðr hann kæmist á fætr. Freysteinn bófi hljóp eftir Þorleifi. Hann var á skóbroddum.

Steinþórr hljóp til ok brá skildi yfir Þórð, er Þorleifr vildi höggva hann, en annarri hendi hjó hann til Þorleifs kimba ok undan honum fótinn fyrir neðan kné. En er þetta var tíðenda, þá lagði Freysteinn bófi til Steinþórs ok stefndi á hann miðjan. En er hann sá þat, þá hljóp hann í loft upp, ok kom lagit milli fóta honum. Ok þessa þrjá hluti lék hann senn, sem nú váru talðir.

Eftir þetta hjó hann til Freysteins með sverðinu, ok kom á hálsinn, ok brast við hátt.

Steinþórr mælti: “Ball þér nú, Bófi?“ sagði hann.

“Ball vist,“ sagði Freysteinn, “ok ball hvergi meir en þú hugðir, því at ek em eigi sárr.“

Hann hafði verit í flókahettu ok saumat í horn um hálsinn, ok kom þar í höggit. Síðan snerist Freysteinn aftr upp í skerit. Steinþórr bað hann eigi renna, ef hann væri eigi sárr.

Snerist Freysteinn þá við í skerinu, ok sóttust þá allfast, ok varð Steinþóri fallhætt, er jakarnir váru bæði hálir ok hallir, en Freysteinn stóð fast á skóbroddunum ok hjó bæði hart ok tíðum. En svá lauk þeira skiptum, at Steinþórr kom sverðshöggi á Freystein fyrir ofan mjaðmir, ok tók manninn í sundr í miðju.

Eftir þat gengu þeir upp í skerit ok léttu eigi fyrr en fallnir váru allir Þorbrandssynir.

Þá mælti Þórðr blígr, at þeir skyldi á milli bols ok höfuðs ganga allra Þorbrandssona, en Steinþórr kvaðst eigi vilja vega at liggjöndum mönnum.

Gengu þeir þá ofan af skerinu ok þar til, er Bergþórr lá, ok var hann þá enn málhress, ok fluttu þeir hann með sér inn eftir ísinum ok svá út yfir eið til skipsins. Reru þeir þá skipinu út til Bakka um kveldit.

Sauðamaðr Snorra goða hafði verit á Öxnabrekkum um daginn ok sét þaðan fundinn á Vigrafirði. Fór hann þegar heim ok sagði Snorra goða, at fundrinn hefði orðit á Vigrafirði um daginn lítt vinsamligr. Tóku þeir Snorri þá vápn sín ok fóru inn til fjarðarins níu saman. Ok er þeir kómu þar, váru þeir Steinþórr í brottu ok komnir inn af fjarðarísinum.

Sá þeir Snorri á sár manna, ok váru þar engir menn látnir nema Freysteinn bófi, en allir váru þeir sárir nær til ólífis.

Þorleifr kimbi kallar á Snorra goða ok bað þá fara eftir þeim Steinþóri ok láta engan þeira undan komast.

Síðan gekk Snorri goði þangat, sem Bergþórr hafði legit, ok sá þar blóðflekk mikinn. Hann tók upp allt saman, blóðit ok snæinn, í hendi sér ok kreisti ok stakk í munn sér ok spurði, hverjum þar hefði blætt.

Þorleifr kimbi segir, at Bergþóri hefir blætt. Snorri segir, at þat var holblóð.

“Má þat fyrir því,“ segir Þorleifr, “at þat var af spjóti.“

“Þat hygg ek,“ sagði Snorri, “at þetta sé feigs manns blóð, ok munum vér eigi eftir fara.“

Síðan váru Þorbrandssynir færðir heim til Helgafells ok bundin sár þeira.

Þóroddr Þorbrandsson hafði svá mikit sár aftan á hálsinn, at hann helt eigi höfðinu. Hann var í leistabrókum, ok váru vátar allar af blóðinu. Heimamaðr Snorra goða skyldi draga af honum. Ok er hann skyldi kippa brókinni, fekk hann eigi af honum komit.

Þá mælti hann: “Eigi er þat logit af yðr Þorbrandssonum, er þér eruð sundrgerðamenn miklir, at þér hafið klæði svá þröng, at eigi verar af yðr komit.“

Þóroddr mælti: “Vantekit mun á vera.“

Eftir þat spyrndi sá öðrum fæti í stokkinn ok togaði af öllu afli, ok gekk eigi af brókin.

Þá gekk til Snorri goði ok þreifaði um fótinn ok fann, at spjót stóð í gegnum fótinn milli hásinarinnar ok fótleggsins ok hafði níst allt saman, fótinn ok brókina. Mælti Snorri þá, at hann væri eigi meðalsnapr, at hann hafði eigi hugsat slíkt.

Snorri Þorbrandsson var hressastr þeira bræðra ok sat undir borði hjá nafna sínum um kveldit, ok höfðu þeir skyr ok ost. Snorri goði fann, at nafni hans bargst lítt við ostinn, ok spurði, hví hann mataðist svá seint. Snorri Þorbrandsson svaraði ok sagði, at lömbunum væri tregast um átit, fyrst er þau eru nýkefld.

Þá þreifaði Snorri goði um kverkrnar á honum ok fann, at ór stóð um þverar kverkrnar ok í tungurætrnar. Tók Snorri goði þá spennitöng ok kippði brott örinni, ok eftir þat mataðist hann.

Snorri goði græddi þá alla, Þorbrandssonu. Ok er hálsinn Þórodds tók at gróa, stóð höfuðit gneipt af bolnum nökkut svá. Þá segir Þóroddr, at Snorri vildi græða hann at örkumlamanni. En Snorri goði kvaðst ætla, at upp mundi hefja höfuðit, þá er sinarnar knýtti. En Þóroddr vildi eigi annat en aftr væri rifit sárit ok sett höfuðit réttara. En þetta fór sem Snorri gat, at þá er sinarnar knýtti, hóf upp höfuðit, ok mátti hann lítt lúta jafnan síðan. Þorleifr kimbi gekk alla stund síðan við tréfót.

46. Sætt Eyrbyggja ok Álftfirðinga.

Þá er þeir Steinþórr á Eyri koma til nausta á Bakka, settu þeir þar upp skip sitt, ok gengu þeir bræðr heim til bæjar, en þar var tjaldat yfir Bergþóri um nóttina.

Þat er sagt, at Þorgerðr húsfreyja vildi eigi fara í rekkju um kveldit hjá Þormóði, bónda sínum. Ok í þat bil kom maðr neðan frá naustinu ok sagði þá Bergþór látinn. Ok er þetta spurðist, fór húsfreyja í rekkju sína, ok er eigi getit, at þeim hjónum yrði þetta síðan at sundrþykki.

Steinþórr fór heim á Eyri um morguninn, ok var atfaralaust með mönnum um vetrinn þaðan í frá.

En um várit, er leið at stefnudögum, þótti góðgjörnum mönnum í vant efni komit, at þeir menn skyldu missáttir vera ok deildir við eigast, er þar váru göfgastir í sveit. Völðust þá til inir beztu menn, vinir hvárratveggju, at leita um sættir með þeim, ok var Vermundr inn mjóvi fyrirmaðr at því ok með honum margir góðgjarnir menn, þeir er váru tengðamenn hvárratveggju.

En þat varð af um síðir, at grið váru sett ok þeir sættust, ok er þat flestra manna sögn, at málin kæmi í dóm Vermundar. En hann lauk gerðum upp á Þórsnessþingi ok hafði við ina vitrustu menn, er þar váru komnir.

Þat er frá sagt sáttagerðinni, at mannalátum var saman jafnat ok atferðum. Var þat jafnt gert, sár Þórðar blígs í Álftafirði ok sár Þórodds, sonar Snorra goða. En sár Más Hallvarðssonar ok högg þat, er Steinþórr hjó til Snorra goða, þar kómu í móti þriggja manna víg, þeira er fellu í Álftafirði. En þau víg, er Styrr vá í hvárn flokk, váru jöfn látin. En á Vigrafirði var líkt látit víg Bergþórs ok sár þriggja Þorbrandssona, en víg Freysteins bófa kom á móti þeim manni, er áðr var ótaliðr ok látizt hafði af Steinþóri í Álftafirði. Þorleifi kimba var bætt fóthöggit. En sá maðr, er látizt hafði af Snorra goða í Álftafirði, kom fyrir frumhlaup þat, at Þorleifr kimbi hafði þar víg vakit. Síðan var saman jafnat annarra manna sárum ok bættr skakki, sá er á þótti vera, ok skilðust menn sáttir á þinginu, ok helzt sú sætt vel, meðan þeir lifðu báðir, Steinþórr ok Snorri goði.

47. Frá Snorra ok Birni Breiðvíkingakappa.

Sumar þetta it sama eftir sættina bauð Þóroddr skattkaupandi Snorra goða, mági sínum, til heimboðs þangat til Fróðár, ok fór Snorri þangat við inn níunda mann.

En er Snorri var at heimboðinu, þá kærði Þóroddr fyrir honum, at hann þóttist hafa bæði skömm ok skapraun af ferðum Bjarnar Ásbrandssonar, er hann fór at finna Þuríði, konu hans, en systur Snorra goða. Sagði Þóroddr, at honum þótti Snorri eiga at ráða bætr á þeim vandræðum.

Snorri var at heimboðinu nökkurar nætr. Leiddi Þóroddr hann á brott með sæmiligum gjöfum. Reið Snorri goði þaðan suðr yfir heiði ok gerði þat orð á, at hann mundi ríða til skips í Hraunhafnarós. Þetta var um sumarit um túnannir.

En er þeir kómu suðr á Kambsheiði, þá mælti Snorri: “Hér munum vér ríða af heiðinni ofan at Kambi. Vil ek yðr þat kunnigt gera,“ segir hann, “at ek vil hafa tilfarar við Björn ok taka hann af lífi, ef færi gefr, en eigi sækja hann í hús inn, því at hús eru hér sterk, en Björn er hraustr ok harðfengr, en vér höfum afla lítinn. En þeim mönnum hefir lítt sótzt at sækja afarmenni slíkt í hús inn, er með meira afla hafa til farit, sem dæmi finnast at þeim Geiri goða ok Gizuri hvíta, þá er þeir sóttu Gunnar at Hlíðarenda inn í hús með átta tigu manna, en hann var einn fyrir, ok urðu sumir sárir, en sumir drepnir, ok léttu frá atsókninni, áðr Geirr goði fann þat af skyni sjálfs síns, at honum fækkuðust skotvápnin. Nú með því,“ sagði hann, “at Björn sé úti, sem nú er ván, með því at þerridagr er góðr, þá ætla ek þér, Már frændi, at sæta áverkum við Björn, ok sé þú svá fyrir, at hann er engi klektunarmaðr, ok er því fangs ván at frekum úlfi, er hann er, ef hann fær eigi þann áverka í fyrstunni, er honum vinnist skjótt til bana.“

Ok er þeir riðu ofan af heiðinni at bænum, þá sá þeir, at Björn var úti á túnvelli ok smíðaði vögur, ok var ekki manna hjá honum ok engi vápn nema lítil öx ok tálguknífr mikill, er hann hafði tekit með ór vagaborunum. Hann var spannar fram frá hefti.

Björn sá, at þeir Snorri goði riðu ofan af heiðinni ok á völlinn. Hann kenndi þegar mennina. Snorri goði var í blári kápu ok reið fyrstr.

Þat var fangaráð Bjarnar, at hann tók knífinn ok gekk snúðigt í móti þeim. Hann tók annarri hendi í kápuermina, er þeir Snorri fundust, en annarri hendi hnefaði hann knífinn ok helt sem honum var hægst at leggja fyrir brjóst Snorra, ef honum sýndist þat ráð.

Björn heilsaði þeim, þegar þeir fundust, en Snorri tók kveðju hans, en Mávi fellust hendr, því at honum þótti Björn skjótligr til meins við Snorra, ef honum væri nökkut gert til ófriðar. Síðan sneri Björn á leið með þeim Snorra goða ok spurði almæltra tíðenda ok helt þeim tökum, er hann fekk í fyrstunni.

Síðan tók Björn til orða: “Svá er háttat, Snorri bóndi, at ek dyljumst eigi við, at ek hafa gert þá hluti til yðvar, er þér meguð vel sakar á gefa, ok mér er þat sagt, at þér hafið þungan huga til mín. Nú er mér bezt at skapi,“ segir hann, “ef þér eiguð nökkur erendi við mik önnur en at koma hér um farinn veg, at þér lýsið yfir því. En ef þat er eigi, þá vil ek, at þér játið mér griðum, ok vil ek snúa aftr, því at ek em eigi leiðifífl.“

Snorri svarar: “Svá hefir þú fangsæll orðit á fundi várum, at þú munt grið hafa at sinni, hversu sem áðr var ætlat, en þess vil ek biðja þik, at þú heft þik at heðan af at glepja Þuríði, systur mína, því at eigi mun um heilt gróa með okkr, ef þú heldr þar um teknum hætti.“

Björn svarar: “Því einu vil ek heita þér, er ek efni, en ek veit eigi, hversu ek fæ þat efnt,“ segir hann, “ef vit Þuríðr erum sams heraðs.“

Snorri svarar: “Þik heldr hér eigi svá margt, at þú megir eigi vel bægja hér heraðsvist.“

Björn svarar: “Satt er þat, er nú segir þú, skal ok svá vera, er þú ert sjálfr kominn á minn fund, ok þann veg sem fundr várr er orðinn, at ek mun því heita þér, at þit Þóroddr skuluð eigi hafa skapraun af fundum okkrum Þuríðar ina næstu vetr.“

“Þá gerir þú vel,“ segir Snorri.

Eftir þetta skilðu þeir. Reið Snorri goði til skips ok síðan heim til Helgafells.

Annan dag eftir reið Björn suðr í Hraunhöfn til skips ok tók sér þar þegar far um sumarit, ok urðu heldr siðbúnir. Þeir tóku út landnyrðing ok viðraði þat löngum um sumarit, en til skips þess spurðist eigi síðan langan tíma.

48. Þorbrandssynir fóru til Grænlands.

Eftir sætt Eyrbyggja ok Álftfiriðinga, fóru Þorbrandssynir til Grænalands, Snorri ok Þorleifr kimbi. Við hann er kenndr Kimbavágr á Grænlandi í millum jökla, ok bjó Þorleifr á Grænlandi til elli. En Snorri fór til Vínlands ins góða með Karlsefni. Er þeir börðust við Skrælinga þar á Vínlandi, þá fell þar Snorri Þorbrandsson, inn röskvasti maðr.

Þóroddr Þorbrandsson bjó eftir í Álftafirði. Hann átti Ragnhildi Þórðardóttur, Þorgilssonar arnar, en Þorgils örn var sonr Hallsteins goða af Hallsteinsnesi, er þrælana átti.

49. Kristni lögtekin á allþingi.

Þat er nú næst sagt, at Gizurr hvíti ok Hjalti, mágr hans, kómu út með kristniboð ok allir menn váru skírðir á Íslandi ok kristni var í lög tekin á alþingi, ok flutti Snorri goði mest við Vestfirðinga, at við kristni væri tekit.

Ok þegar er þingi var lokit, lét Snorri goði gera kirkju at Helgafelli, en aðra Styrr, mágr hans, undir Hrauni, ok hvatti menn þat mjök til kirkjugerðar, at þat var fyrirheit kennimanna, at maðr skyldi jafnmörgum mönnum eiga heimilt rúm í himnaríki sem standa mætti í kirkju þeiri, er hann léti gera.

Þóroddr skattkaupandi lét ok kirkju gera á bæ sínum at Fróðá, en prestar urðu eigi til at veita tíðir at kirkjum, þótt gervar væri, því at þeir váru fáir á Íslandi í þann tíma.

50. Þórgunna ferr til Fróðár.

Sumar þat, er kristni var í lög tekin á Íslandi, kom skip af hafi út við Snæfellsnes. Þat var Dyflinnarfar. Váru þar á írskir menn ok suðreyskir, en fáir norrænir. Þeir lágu mjök lengi um sumarit við Rif ok biðu þar byrjar at sigla inn eftir firði til Dögurðarness, ok fóru margir menn of Nesit til kaupa við þá.

Þar var á ein kona suðreysk, er Þórgunna hét. Þat sögðu hennar skipmenn, at hon mundi hafa gripi þá með at fara, at slíkir mundi torugætir á Íslandi.

En er Þuríðr húsfreyja at Fróðá spyrr þetta, var henni mikil forvitni á at sjá gripina, því at hon var glysgjörn ok skartskona mikil. Fór hon þá til skips ok fann Þórgunnu ok spurði, ef hon hefði kvenbúnað nökkurn, þann er afbragðligr væri. Hon kveðst enga gripi eiga til sölu, en hafa lézt hon gripi, svá at hon væri óneist at boðum eða öðrum mannfundum. Þuríðr beiddist at sjá gripina. Ok þat veitti hon henni, ok sýndust henni vel gripirnir ok sem bezt farandi, en eigi fémiklir.

Þuríðr falaði gripina, en Þórgunna vildi eigi selja. Þá bauð Þuríðr henni þangat til vistar með sér, því at hon vissi, at Þórgunna var fjölskrúðig, ok hugðist hon mundu fá gripina af henni í tómi.

Þórgunna svarar: “Gott þykkir mér at fara til vistar með þér, en vita skaltu þat, at ek nenni lítt at gefa fyrir mik, því at ek em vel verkfær. Er mér ok verkit óleitt, en þó vil ek engi vásverk vinna. Vil ek sjálf ráða, hvat ek skal gefa fyrir mik af því fé, sem ek hefi.“

Talaði Þórgunna um heldr harðfærliga, en Þuríðr vildi þó, at hon færi þangat. Váru þá föng Þórgunnu borin af skipi. Þat var örk mikil læst, er hon alli, ok sviptikista. Var þat þá fært heim til Fróðár.

Ok er Þórgunna kom til vistar sinnar, bað hon fá sér rekkju. Var henni fengit rúm í innanverðum skála. Þá lauk hon upp örkina ok tók þar upp ór rekkjuklæði, ok váru þau öll mjök vönduð. Breiddi hon yfir rekkjuna enskar blæjur ok silkikult. Hon tók ok ór örkinni rekkjurefil ok allan ársalinn með. Þat var svá góðr búningr, at menn þóttust eigi slíkan sét hafa þess kyns.

Þá mælti Þuríðr húsfreyja: “Met þú við mik rekkjubúnaðinn.“

Þórgunna svarar: “Eigi mun ek liggja í hálmi fyrir þik, þó að þú sér kurteis ok berist á mikit.“

Þetta mislíkar Þuríði ok falar eigi oftar gripina. Þórgunna vann váðverk hvern dag, er eigi var heyverk. En þá er þerrar váru, vann hon at þurru heyvi í töðunni ok lét gera sér hrífu, þá er hon vildi ein með fara.

Þórgunna var mikil kona vexti, bæði digr ok há ok holdug mjök, svartbrún ok mjóeyg, jörp á hár ok hærð mjök, háttagóð hversdagliga ok kom til kirkju hvern dag, áðr hon færi til verks síns, en eigi var hon hóglynd eða margmælt hversdagliga. Þat var áhugi manna, at Þórgunna mundi sótt hafa inn sétta tög, ok var hon þó kona in ernasta.

Í þenna tíma var Þórir viðleggr kominn á framfærslu til Fróðár ok svá Þorgríma galdrakinn, kona hans, ok lagðist heldr þungt á með þeim Þórgunnu.

Kjartan, sonr bónda, var þar svá manna, at Þórgunna vildi flest við eiga, ok elskaði hon hann mjök, en hann var heldr fár við hana, ok varð hon oft af því skapstygg. Kjartan var þá þrettán vetra eða fjórtán ok var bæði mikill vexti ok sköruligr at sjá.

51. Tilskipan Þórgunnu ok andlát.

Sumar var heldr óþerrisamt, en of haustit kómu þerrar góðir. Var þá svá komit heyverkum at Fróðá., at taða öll var slegin, en fullþurr nær helmingrinn. Kom þá góðr þerridagr, ok var veðr kyrrt ok þunnt, svá at hvergi sá ský á himni.

Þóroddr bóndi stóð upp snemma um morguninn ok skipaði til verks. Tóku þá sumir til ekju, en sumir hlóðu heyvinu, en bóndi skipaði konum til at þurrka heyit, ok var skipt verkum með þeim, ok var Þórgunnu ætlat nautsfóðr til atverknaðar. Gekk mikit verk fram um daginn.

En er mjök leið at nóni, kom skýflóki svartr á himininn norðr yfir Skor ok dró skjótt yfir himin ok þangat beint yfir bæinn. Þóttust menn sjá, at regn mundi í skýinu. Þóroddr bað menn raka upp heyit, en Þórgunna rifjaði þá sem óðast sitt hey. Tók hon eigi at raka upp, þótt þat væri mælt.

Skýflókann dró skjótt yfir, ok er hann kom yfir bæinn at Fróðá, fylgði honum myrkr svá mikit, at menn sá eigi ór túninu á brott ok varla handa sinna skil. Ór skýinu kom svá mikit regn, at heyit varð allt vátt, þat er flatt lá. Flókann dró ok skjótt af ok lýsti veðrit. Sá menn, at blóði hafði rignt í skúrinni.

Um kveldit gerði þerri góðan, ok þorrnaði blóðit skjótt á heyvinu öllu öðru en því, er Þórgunna þurrkaði. Þat þorrnaði eigi, ok aldri þorrnaði hrífan, er hon hafði haldit á. Þuríðr spurði, hvat Þórgunna ætlar, at undr þetta muni benda. Hon kvaðst eigi þat vita, — “en þat þykkir mér líkligast,“ segir hon, “at þetta muni furða nökkurs þess manns, er hér er.“

Þórgunna gekk heim of kveldit ok til rúms síns ok lagði af sér klæðin þau in blóðgu. Síðan lagðist hon niðr í rekkjuna ok andvarpaði mjök. Fundu menn, at hon hafði sótt tekit.

Skúr þessi hafði hvergi víðar komit en at Fróðá.

Þórgunna vildi engum mat bergja um kveldit. En um morgininn kom Þóroddr bóndi til hennar ok spurði at um sótt hennar, hvern enda hon hyggr, at eiga mundi. Hon kvaðst þat ætla, at hon mundi eigi taka fleiri sóttir.

Síðan mælti hon: “Þik kalla ek vitrastan mann hér á bæ,“ segir hon, “vil ek því þér segja mína tilskipan, hverja ek vil á hafa um fé þat, er ek á eftir, ok um sjálfa mik, því at þat mun svá fara sem ek segi,“ sagði hon, “þó at yðr þykki fátt merkiligt um mik, at ek get lítt duga munu af því at bregða, sem ek segi fyrir. Hefir þetta þann veg upp hafizt, at ek get eigi til mjórra enda þoka munu, ef eigi eru rammar skorður við reistar.“

Þóroddr svarar: “Eigi þykkir mér lítil ván, at þú verðir nærgæt um þetta. Vil ek ok því heita þér,“ sagði hann, “at bregða eigi af þínum ráðum.“

Þórgunna mælti: “Þat er skipan mín, at ek vil láta færa mik í Skálaholt, ef ek öndumst ór þessi sótt, því at mér segir svá hugr um, at sá staðr muni nökkura hríð verða mest dýrkaðr á þessu landi. Veit ek ok,“ segir hon, “at þar munu nú vera kennimenn at veita mér yfirsöngva. Vil ek þess biðja þik, at þú látir mik þannug flytja. Skaltu þar fyrir hafa af minni eign, svá at þik skaði eigi í. En af óskiptri minni eigu skal Þuríðr hafa skarlatskikkju þá, er ek á. Geri ek þat til þess, at hon skuli létta á leggja, þótt ek sjá fyrir öðru mínu fé, slíkt er mér líkar. En ek vil, at þú takir í kostnað þann, er þú hefir fyrir mér, þat er þú vill eða henni líkar af því, er ek læt til. Gullhring á ek, ok hann skal fara til kirkju með mér, en rekkju mína ok rekkjutjald vil ek láta brenna í eldi, því at þat mun engum manni at nytjum verða, ok mæli ek þetta eigi fyrir því, at ek unna engum at njóta gripanna, ef ek vissa, at nyt mætti at verða, en nú mæli ek því svá mikit um,“ segir hon, “at mér þykkir illt, at menn hljóti svá mikil þyngsl af mér sem ek veit, at verða mun, ef af er brugðit því, sem ek segi fyrir.“

Þóroddr hét at gera eftir því, sem hon beiddi. Eftir þetta megnaðist sóttin við Þórgunnu. Lá hon eigi mörg dægr, áðr hon andaðist. Líkit var fyrst borit í kirkju, ok lét Þóroddr gera kistu at líkinu.

Um daginn eftir lét Þóroddr bera út rekkjuklæðin í veðr ok færði til viðu ok lét hlaða þar bál hjá. Þá gekk at Þuríðr húsfreyja ok spyrr, hvat hann ætlar at gera af rekkjuklæðunum. Hann kveðst ætla at brenna þau í eldi, sem Þórgunna hafði fyrir mælt.

“Þat vil ek eigi,“ segir hon, “at þvílíkar gersemar sé brenndar.“

Þóroddr svarar: “Hon mælti mikit um, at eigi mundi duga at bregða af því, er hon mælti fyrir.“

Þuríðr mælti: “Slíkt er eigi nema öfundarmál eitt. Unni hon engum manni at njóta. Hefir hon því svá fyrir mælt. En þar munu engi býsn eftir koma, hversu sem slíku er breytt.“

“Eigi veit ek,“ segir hann, “at þetta takist annan veg en hon hefir fyrir sagt.“

Síðan lagði hon hendr yfir háls honum ok bað, at hann skyldi eigi brenna rekkjubúnaðinn. Sótti hon þá svá fast, at honum gekkst hugr við, ok kom þessu máli svá, at Þóroddr brenndi dýnur ok hægendi, en hon tók til sín kult ok blæjur ok ársalinn allan, ok líkaði þó hvárigu vel.

Eftir þetta var búin líkferð ok fengnir til skilgóðir menn at fara með líkinu ok góðir hestar, er Þóroddr átti. Líkit var sveipat líndúkum, en saumat eigi um ok síðan lagt í kistu. Fóru þeir síðan suðr um heiði, svá sem leiðir liggja, ok er eigi sagt af þeira ferð, áðr þeir fóru suðr um Valbjarnarvöllu. Þar fengu þeir keldur blautar mjök, ok lá oft ofan líkit, fóru síðan suðr til Norðrár ok yfir ána at Eyjarvaði, ok var djúp áin. Var bæði hregg ok allmikit regn.

Þeir kómust at lykðum á bæ þann í Stafholtstungum, er í Nesi heitir inu neðra, kvöddu þar gistingar, en bóndi vildi engan greiða gera þeim. En með því at þá var komit at nótt, þóttust þeir eigi mega fara lengra, því at þeim þótti eigi friðligt at eiga við Hvítá um nótt. Þeir tóku þar af hestum sínum ok báru líkit í hús eitt fyrir durum úti, gengu síðan til stofu ok fóru af klæðum sínum ok ætluðu at vera þar um nótt matlausir, en heimamenn fóru í dagsljósi í rekkju.

Ok er menn kómu í rekkjur, heyrðu þeir hark mikit í búrit. Var þá farit at forvitnast, hvárt eigi væri þjófar inn komnir. Ok er menn kómu til búrsins, var þar sen kona mikil. Hon var nökvið, svá at hon hafði engan hlut á sér. Hon starfaði at matseld. En þeir menn, er hana sá, urðu svá hræddir, at þeir þorðu hvergi nær at koma.

En er líkmenn vissu þetta, fóru þeir til ok sá, hversu háttat var. Þar var Þórgunna komin, ok sýndist þat ráð öllum at fara eigi til með henni. Ok er hon hafði þar unnit slíkt, er hon vildi, þá bar hon mat í stofu. Eftir þat setti hon borð ok bar þar á mat.

Þá mæltu líkmenn við bónda: “Vera má, at svá lúki við, áðr vér skilim, at þér þykki alkeypt, at þú vildir engan greiða gera oss.“

Þá mæltu bæði bóndi ok húsfreyja: “Vit viljum vist gefa yðr mat ok gera yðr annan greiða, þann er þér þurfuð.“

Ok þegar er bóndi hafði boðit þeim greiða, gekk Þórgunna fram ór stofunni ok út eftir þat, ok sýndist hon eigi síðan.

Eftir þetta var gert ljós í stofu ok dregin af gestum klæði þau, er vat váru, en fengin önnur þurr í staðinn. Síðan gengu þeir undir borð ok signdu mat sinn, en bóndi lét stökkva vígðu vatni um öll hús. Átu gestir mat sinn, ok sakaði engan mann, þótt Þórgunna hefði matbúit, sváfu af þá nótt ok váru þar í allbeinum stað.

Um morguninn bjuggu þeir ferð sína, ok tókst þeim allgreitt, en hvar sem þessi atburðr spurðist, sýndist flestum þat ráð at vinna þeim þann beina, er þeir þurftu. Var þaðan af allt tíðendalaust um þeira ferð.

Ok er þeir kómu í Skálaholt, váru fram greiddir gripir þeir, er Þórgunna hafði þangat gefit. Tóku þá kennimenn glaðliga við öllu saman. Var Þórgunna þar jörðuð, en líkmenn fóru heim, ok tókst þeim allt greitt um sína ferð ok kómu með öllu heilu heim.

52. Urðarmáni sénn at Fróðá.

At Fróðá var eldaskáli mikill ok lokrekkja innar af eldaskálanum, sem þá var siðr. Útar af eldaskálanum váru klefar tveir, á sína hönd hvárr. Var hlaðit skreið í annan, en mjölvi í annan. Þar váru gervir máleldar hvert kveld í eldaskála, sem siðr var til. Sátu menn löngum við eldana, áðr menn gengu til matar.

Þat kveld, er líkmenn kómu heim, þá er menn sátu við málelda at Fróðá, þá sá menn á veggþili hússins, at komit var tungl hálft. Þat máttu allir menn sjá, þeir er í húsinu váru. Þat gekk öfugt um húsit ok andsælis. Þat hvarf eigi á brott, meðan menn sátu við elda.

Þóroddr spurði Þóri viðlegg, hvat þetta mundi boða. Þórir kvað þat vera urðarmána. “Mun hér eftir koma manndauðr,“ segir hann.

Þessi tíðendi bar þar við viku alla, at urðarmáni kom inn hvert kveld sem annat.

53. Undr at Fróðá.

Þat bar hér næst til tíðenda, at sauðamaðr kom inn með hljóðleikum miklum. Hann mælti fátt, en af styggð þat, er var. Sýndist mönnum þann veg helzt sem hann mundi leikinn, því at hann fór hjá sér ok talaði við sjálfan sik, ok fór svá fram um hríð.

En er liðnar váru af vetri tvær vikur, kom sauðamaðr heim eitt kveld, gekk þá til rekkju sinnar ok lagðist þar niðr. En um morguninn var hann dauðr, er menn kómu til hans, ok var hann grafinn þar at kirkju.

Brátt eftir þetta gerðust reimleikar miklir.

Þat var eina nótt, at Þórir viðleggr gekk út nauðsynja sinna ok frá durunum annan veg. Ok er hann vildi inn ganga, sá hann, at sauðamaðr var kominn fyrir dyrrnar. Vildi Þórir inn ganga, en sauðamaðr vildi þat vist eigi. Þá vildi Þórir undan leita, en sauðamaðr sótti eftir ok fekk tekit hann ok kastaði honum heim at durunum. Honum varð illt við þetta ok komst þó til rúms síns ok var víða orðinn kolblár. Af þessu tók hann sótt ok andaðist. Var hann ok grafinn þar at kirkju. Sýndust þeir báðir jafnan síðan í einni ferð, sauðamaðr ok Þórir viðleggr. Ok af þessu varð fólkit allt óttafullt, sem ván var.

Eftir andlát Þóris tók sótt húskarl Þórodds ok lá þrjár nætr, áðr hann andaðist. Síðan dó hverr at öðrum, þar til sex váru látnir. Var þá komit at jólaföstu, en þó var þann tíma eigi fastat á Íslandi.

Skreiðinni var svá hlaðit í klefann, at hann var svá fullr, at eigi mátti hurðinni upp lúka, ok tók hlaðinn upp undir þvertré, ok varð stíga til at taka at rjúfa hlaðann ofan. Þat varð til tíðenda um kveldum, er menn sátu við málelda, at heyrt var í klefann, at rifin var skreiðin, en þá er til var leitat, fannst þar eigi kvikt.

Þat var um vetrinn litlu fyrir jól, at Þóroddr bóndi fór út á Nes eftir skreið sinni. Þeir váru sex saman á teinæringi ok váru út þar um nóttina.

Þat var tíðenda at Fróðá þat sama kveld, er Þóroddr hafði heiman farit, at máleldar váru gervir, ok er menn kómu fram, sá þeir, at selshöfuð kom upp ór eldgrófinni. Heimakona ein kom fyrst fram ok sá þessi tíðendi. Hon tók lurk einn, er lá í durunum, ok laust í höfuð selnum. Hann gekk upp við höggit ok gægðist upp á ársalinn Þórgunnu. Þá gekk til húskarl ok barði selinn. Gekk hann upp við hvert högg, þar til at hann kom upp yfir hreifana, þá fell húskarl í óvit. Urðu þá allir óttafullir, þeir er við váru.

Þá hljóp til sveinninn Kjartan ok tók upp mikla járndrepsleggju ok laust í höfuð selnum, ok varð þat högg mikit, en hann skók höfuðit ok litaðist um. Lét Kjartan þá fara hvert at öðru, en selrinn gekk þá niðr við, sem hann ræki hæl. Hann barði, þar til at selrinn gekk svá niðr, at hann lamði saman gólfit fyrir ofan höfuð honum, ok svá fór jafnan um vetrinn, at allir fyrirburðir óttuðust mest Kjartan.

54. Enn af Fróðárundrum.

Um morguninn, er þeir Þóroddr fóru útan af Nesi með skreiðina, týndust þeir allir úti fyrir Enni. Rak þar upp skipit ok skreiðina undir Ennit, en líkin fundust eigi.

En er þessi tíðendi spurðust til Fróðár, buðu þau Kjartan ok Þuríðr nábúum sínum þangat til erfis. Var þá tekit jolaöl þeira ok snúit til erfisins.

En it fyrsta kveld, er menn váru at erfinu ok menn váru í sæti komnir, þá gengr Þóroddr bóndi í skálann ok förunautar hans allir alvátir. Menn fögnuðu vel Þóroddi, því at þetta þótti góðr fyrirburðr, því at þá höfðu menn þat fyrir satt, at þá væri mönnum vel fagnat at Ránar, ef sædauðir menn vitjuðu erfis síns, en þá var enn lítt af numin forneskjan, þó at menn væri skírðir ok kristnir at kalla.

Þeir Þóroddr gengu eftir endilöngum setaskálanum, en hann var tvídyrðr. Þeir gengu til eldaskála ok tóku einskis manns kveðju. Settust þeir við eldinn, en heimamenn stukku ór eldaskálanum, en þeir Þóroddr sátu þar eftir, þar til er eldrinn var fölskaðr. Þá hurfu þeir á brott. Fór þetta svá hvert kveld, meðan erfit stóð, at þeir kómu til eldanna. Hér var margt um rætt at erfinu. Gátu sumir, at þetta mundi af taka, er lokit væri erfinu. Fóru boðsmenn heim eftir veizluna, en þar váru hýbyli heldr dauflig eftir.

Þat kveld, er boðsmenn váru brottu, váru gervir máleldar at vanða. En er eldar brunnu, kom Þóroddr inn með sveit sína, ok váru allir vátir. Settust þeir niðr við eldinn ok tóku at vinda sik. Ok er þeir höfðu niðr setzt, kom inn Þórir viðleggr ok hans sveitungar sex. Váru þeir allir moldugir. Þeir skóku klæðin ok hreyttu moldinni á þá Þórodd. Heimamenn stukku ór eldhúsinu, sem ván var at, ok höfðu hvárki á því kveldi ljós né steina ok enga þá hluti, at þeir hefði neina vern af eldinum.

Annat kveld eftir var máleldr gerr í öðru húsi. Var þá ætlat, at þeir mundi síðr þangat koma. En þat fór eigi svá, því at allt gekk með sama hætti ok it fyrra kveldit. Komu þeir hvárirtveggju til eldanna.

It þriðja kveld gaf Kjartan þat ráð til, at gera skyldi langeld mikinn í eldaskála, en máleld skyldi gera í öðru húsi, ok svá var gert, ok þá endist með því móti, at þeir Þóroddr sátu við langeld, en heimamenn við inn litla eld, ok svá fór fram um öll jólin.

Þá var svá komit, at meir ok meir lét í skreiðarhlaðanum. Var þá svá at heyra nætr sem daga, at skreiðin væri rifin.

Eftir þat váru þær stundir, at skreiðina þurfti at hafa. Var þá leitat til hlaðans, ok sá maðr, er upp kom á hlaðann, sá þau tíðendi, at upp ór hlaðanum kom rófa, vaxin sem nautsrófa sviðin. Hon var snögg ok selhár. Sá maðr, er upp fór á hlaðann, tók í rófuna ok togaði ok bað aðra menn til fara með sér. Fóru menn þá upp á hlaðann, bæði karlar ok konur, ok toguðu rófuna ok fengu eigi at gert. Skilðu menn eigi annat, en rófan væri dauð. Ok er þeir toguðu sem mest, strauk rófan ór höndum þeim, svá at skinnit fylgði ór lófum þeira, er mest höfðu á tekit, en varð eigi síðan vart við rófuna. Var þá skreiðin upp borin, ok var þar hverr fiskr ór roði rifinn, svá at þar beið engan fisk í, þegar niðr sótti í hlaðann, en þar fannst engi hlutr kvikr í hlaðanum.

Næst þessum tíðendum tók sótt Þórgríma galdrakinn, kona Þóris viðleggs. Hon lá litla hríð, áðr hon andaðist, ok it sama kveld, sem hon var jörðuð, sást hon í liði með Þóri, bónda sínum. Þá endrnýjaði sóttina í annat sinn, þá er rófan hafði sýnzt, ok önduðust þá meir konur en karlar. Létust þá enn sex menn í hríðinni, en sumt fólk flýði fyrir reimleikum ok aftrgöngum.

Um haustit höfðu þar verit þrír tigir hjóna, en átján önduðust, en fimm stukku í brottu, en sjau váru eftir at gói.

55. Tókust af Fróðárundr.

En þá er svá var komit undrum þeim, var þat einn dag, at Kjartan fór inn til Helgafells at finna Snorra goða, móðurbróður sinn , ok leitaði ráðs við hann, hvat at skyldi gera undrum þeim, er yfir váru komin. Þá var kominn prestr sá til Helgafells, er Gizurr hvíti hafði sent Snorra goða. Sendi Snorri prestinn út til Fróðár með Kjartani ok Þórð kausa, son sinn, ok sex menn aðra. Hann gaf þau ráð til, at brenna skyldi ársal Þórgunnu, en sækja þá menn alla í duradómi, er aftr gengu, bað prest veita þar tíðir, vígja vatn ok skrifta mönnum.

Síðan riðu þeir út til Fróðár ok kvöddu menn af næstum bæjum með sér um leið ok kómu til Fróðár um kveldit fyrir kyndilmessu í þann tíma, er máleldar váru gervir. Þá hafði Þuríðr húsfreyja tekit sótt með þeim hætti sem þeir, er látizt höfðu.

Kjartan gekk inn þegar ok sá, at þeir Þóroddr sátu við eld, sem þeir váru vanir. Kjartan tók ofan ársalinn Þórgunnu, gekk síðan í eldaskála, tók glóð af eldi ok gekk út með. Var þá brenndr allr rekkjubúnaðrinn, er Þórgunna hafði átt.

Eftir þat stefndi Kjartan Þóri viðlegg, en Þórðr kausi Þóroddi bónda um þat, at þeir gengi þar um hýbýli ólofat ok firrði menn bæði lífi ok heilsu. öllum var þeim stefnt, er við eldinn sátu.

Síðan var nefndr duradómr ok sagðar fram sakar ok farit at öllum málum sem á þingadómum. Váru þar kviðir bornir, reifð mál ok dæmð.

En síðan er dómsorði var á lokit um Þóri viðlegg, stóð hann upp ok mælti: “Setit er nú, meðan sætt er.“ Eftir þat gekk hann út þær dyrr, sem dómrinn var eigi fyrir settr.

Þá var lokit dómsorði á sauðamann. En er hann heyrði þat, stóð hann upp ok mælti: “Fara skal nú, ok hygg ek, at þó væri fyrr sæmra.“

En er Þórgríma galdrakinn heyrði, at dómsorði var á hana lokit, stóð hon upp ok mælti: “Verit er nú, meðan vært er.“

Síðan sótti hverr at öðrum, ok stóð svá hverr upp, sem dómr fell á, ok mæltu allir nökkut, er út gengu ok fannst þat á hvers orðum, at nauðigr losnaði.

Síðan var sókn felld á Þórodd bónda. Ok er hann heyrði þat, stóð hann upp ok mælti: “Fátt hygg ek hér fríða, enda flýjum nú allir.“ Gekk hann þá út eftir þat.

Síðan gengu þeir Kjartan inn. Bar prestr þá vígt vatn ok helga dóma um öll hús. Eftir um daginn segir prestr tíðir allar ok messu hátíðliga, ok eftir þat tókust af allar aftrgöngur at Fróðá ok reimleikar, en Þuríði batnaði sóttarinnar, svá at hon varð heil.

Um várit eftir undr þessi tók Kjartan sér hjón ok bjó at Fróðá lengi síðan ok varð inn mesti garpr.

56. Deilur Snorra ok Borgfirðinga.

Snorri goði bjó at Helgafelli átta vetr, síðan kristni var lögtekin á Íslandi. Þann vetr bjó hann þar síðast, er Styrr, mágr hans, var drepinn á Jörva í Flísuhverfi. Snorri goði fór eftir líkinu suðr þangat, ok hann gekk í dyngjuna at Styr í Hrossholti, þá er hann hafði upp setzt ok helt um miðja dóttur bónda.

Þat var eftir keypti Snorri goði um land við Guðrúnu Ósvífrsdóttur, ok færði Snorri þá bú sitt í Tungu í Sælingsdal. Þat var tveim vetrum eftir víg Bolla Þorleikssonar, bónda Guðrúnar Ósvífrsdóttur.

Þat sama vár fór Snorri goði suðr til Borgarfjarðar í málatilbúnað eftir víg Styrs við fjögur hundruð manna. Þar var í ferð þá með honum Vermundr inn mjóvi, bróðir Styrs. Hann bjó þá í Vatnsfirði. Þar var ok Steinþórr af Eyri ok Þóroddr Þorbrandsson ór Álftafirði, Þorleikr Brandsson ór Krossnesi, bróðursonr Styrs, ok margir aðrir virðingamenn. Þeir kómust it lengsta suðr til Hvítár at Haugsvaði, gegnt Bæ. Þar var fyrir sunnan ána Illugi svarti, Kleppjárn inn gamli, Þorsteinn Gíslason, Gunnlaugr ormstunga, Þorsteinn Þorgilsson ór Hafsfjarðarey, — hann átti Vigdísi, dóttur Illuga svarta, margir váru þar ok aðrir virðingamenn, — ok höfðu meir en fimm hundruð manna.

Þeir Snorri goði náðu eigi at ríða suðr yfir ána ok höfðu þar fram málin, er þeir kómu framast, svá at þeim var óhætt, ok stefndi Snorri Gesti um víg Styrs. Þessi sömu mál ónýtti Þorsteinn Gíslason fyrir Snorra goða um sumarit á alþingi.

Þat sama haust reið Snorri goði suðr til Borgarfjarðar ok tók af lífi Þorstein Gíslason ok Gunnar son hans. Þá var enn Steinþórr af Eyri í för með honum ok Þóroddr Þorbrandsson, Bárðr Höskuldsson, Þorleikr Brandsson, ok alls váru þeir fimmtán.

Um várit eftir fundust þeir á Þórsnessþingi, Snorri goði ok Þorsteinn ór Hafsfjarðarey, mágr Illuga svarta. Þorsteinn var sonr Þorgils Þorfinnssonar, Sel-Þórissonar frá Rauðamel, en móðir hans var Auðr, dóttir Álfs ór Dölum, ok var Þorsteinn systrungr Þorgils Arasonar af Reykjahólum ok Þorgeirs Hávarssonar ok Þorgils Höllusonar ok Bitru-Odda ok Álftfirðinga, Þorleifs kimba ok þeira Þorbrandssona. Þorsteinn hafði búit mál mörg til Þórsnessþings.

Þat var einn dag í þingbrekku, at Snorri goði spurði Þorstein, hvárt hann hefði þangat búit mál mörg til þings. Þorsteinn kveðst búit hafa þangat nökkur mál.

Snorri mælti: “Nú muntu vilja, at vér greiðum svá mál með þér sem þér Borgfirðingar greidduð var mál í fyrra vár?“

“Eigi fýsumst ek þess,“ sagði Þorsteinn.

En er Snorri goði hafði þetta mælt, lögðu hér stórþungt til synir Snorra goða ok margir aðrir frændr Styrs, sögðu, at Þorsteini skyldi sá beztr, at þar felli hvert mál, sem komit var, ok sögðu hitt makligra, at hann gyldi sjálfan sik fyrir þá svívirðing, er þeir Illugi, mágr hans, höfðu gert til þeira it fyrra sumarit.

Þorsteinn svarar hér fá um, ok gengu menn við þat af þingbrekku. Þorsteinn ok frændr hans, Rauðmelingar, höfðu þar allir samt mikla sveit. En er til dóms skyldi ganga, bjóst Þorsteinn til at hafa fram mál þau öll, er hann hafði þangat búit. Ok er frændr Styrs ok tengðamenn vissu þat, vápnuðust þeir ok gengu á milli dóms ok Rauðmelinga, er þeir vildu ganga at dóminum. Tókst þá bardagi með þeim.

Þorsteinn ór Hafsfjarðarey geymði eigi annars en sækja þar at, sem fyrir var Snorri goði. Þorsteinn var bæði mikill maðr ok sterkr ok röskr til vápns.

En er Þorsteinn sótti fast at Snorra, þá hljóp fram fyrir hann Kjartan frá Fróðá, systursonr hans. Börðust þeir Þorsteinn tveir lengi, ok váru þeira vápnaskipti mjök harðskeytt. Eftir þat kómu til beggja vinir ok gengu millum ok kómu á griðum.

Eftir bardagann mælti Snorri goði við Kjartan, frænda sinn: “Fram sóttir þú nú mjök í dag, Breiðvíkingrinn.“

Kjartan svarar heldr reiðuliga: “Eigi þarftu at bregða mér ætt minni.“

Í bardaga þessum fellu af Þorsteini sjau menn, en margir urðu sárir af hvárumtveggjum. Málum þessum var þar slegit í sætt þegar á þinginu, ok var Snorri goði ósmár í öllum sáttmálum, því at hann vildi eigi, at þessi mál kæmi til alþingis, því at þá var eigi sætzt enn á víg Þorsteins Gíslasonar. Þóttist hann þó ærnu eiga at svara á alþingi, at eigi væri þessi mál at kæra.

Um þessi tíðendi öll saman, víg Þorsteins Gíslasonar ok Gunnars, sonar hans, ok síðan um bardagann á Þórsnessþingi orti Þormóðr Trefilsson í Hrafnsmálum vísu þessa:

Meir vá enn móðbarri
menn at hjörsennu
týnir tjörreinar
tvá fyr á sunnan.
Lágu sjau síðan,
slíks eru jarteignir,
gífrs á grand-nesi
gumnar fjörnumnir.33

Var skilit í sætt þeira, at Þorsteinn skyldi fram hafa mál sín öll á Þórsnessþingi, sem hann hafði þangat til boðit. En um sumarit á alþingi var sætzt á víg Þorsteins Gíslasonar ok Gunnars, sonar hans. Réðust þá til útanferðar þeir menn, er til víganna höfðu farit með Snorra goða.

Þetta sumar tók Þorsteinn ór Hafsfjarðarey Rauðmelingagoðorð ór Þórsnessþingi, því at hann þóttist þar aflvani orðit hafa fyrir Snorrungum. Tóku þeir frændr þá upp þing í Straumfirði ok heldu þat lengi síðan.

57. Frá yfirgangi Óspaks á Eyri.

En er Snorri goði hafði fá vetr búit í Sælingsdalstungu, þá bjó sá maðr á Eyri í Bitru norðr, er Óspakr hét. Hann var sonr Kjallaks frá Kjallaksá af Skriðinsenni. Óspakr var kvángaðr maðr. Hann átti son þann, er Glúmr hét ok var ungr í þann tíma. Óspakr var manna mestr ok sterkastr. Hann var ópokkasæll ok inn mesti ójafnaðarmaðr. Hann hafði með sér karla sjau eða átta, ok váru þeir mjök sakgæfir við menn þar norðr. Höfðu þeir jafnan skip fyrir landi ok tóku af hvers manns eigu eða rekum þat, er þeim sýndist.

Álfr inn litli hét maðr. Hann bjó í Þambárdal í Bitru. Hann átti vel fé ok var inn mesti maðr í búi sínu. Hann var þingmaðr Snorra goða ok varðveitti reka hans út undir Guðlaugshöfða. Álfr þóttist ok kenna kulða af Óspaki ok hans félögum ok kærði þat jafnan fyrir Snorra goða, þá er þeir fundust.

Þórir Gull-Harðarson bjó þá í Tungu í Bitru. Hann var vinr Sturlu Þjóðrekssonar, er Viga-Sturla var kallaðr. Hann bjó á Staðarhóli í Saurbæ. Þórir var gildr bóndi ok var fyrir mönnum um Bitruna. Hafði hann umboð ok varðveizlu á rekum Sturlu norðr þar. Þeir Óspakr ok Þórir eldu oft grátt silfr, ok veitti ýmsum léttara. Var Óspakr fyrirmaðr út þar um Krossárdal ok Ennit.

Þat var einn vetr, at snemma kom á vetrarríki mikit, ok gerði þegar jarðbönn þar um Bitruna. Tóku menn þá aflát stór, en sumir ráku fé sitt um heiði. Þetta sumar áðr hafði Óspakr látit gera virki á bæ sínum á Eyri. Þat var öruggt vígi, ef menn væri til varnar. Um vetrinn á gói kom hríð mikil ok helzt hon viku. Þat var norðanveðr mikit. En er af létti hríðinni, sá menn, at hafíss var at kominn allt it ytra, en þá var íssinn eigi kominn inn í Bitruna. Fóru menn þá at kanna fjörur sínar. En frá því er sagt, at út frá Stiku, á milli ok Guðlaugshöfða, hafði rennt upp reyðr mikil. Í hval þeim átti mest Snorri goði ok Sturla Þjóðreksson. Álfr inn litli ok enn fleiri bændr áttu þar nökkut í. Menn fóru til þar um Bitruna ok skáru hvalinn eftir tilskipan Þóris ok Álfs.

Ok er menn váru at hvalskurðinum, sá þeir, at skip reri handan um fjörðinn frá Eyri, ok kenndu, at þat var tólfæringr mikill, er Óspakr átti. Lendu þeir þar við hvalinn, ok gengu þar upp fimmtán menn alvápnaðir.

Ok er Óspakr kom á land, gekk hann at hvalnum ok spyrr, hverir fyrir hvalnum réði.

Þórir sagði, at hann réð fyrir þeim, er Sturla átti, en Álfr fyrir þeim, er hann átti, svá ok fyrir þeim, er Snorri goði átti, — “en þá ræðr hverr fyrir sínum hlut annarra bónda.“

Óspakr spyrr, hvat þeir vildi fá honum af hvalnum.

Þórir svarar: “Ekki vil ek fá þér af þeim hlut, er ek skal annast, en ek veit eigi nema bændr vili selja þann, er þeir eigu, eða hvat skal við gefa?“

“Veiztu þat, Þórir,“ sagði Óspakr, “at ek em eigi vanr at kaupa hval af yðr Bitrumönnum.“

“Þat er mér þó ván,“ segir Þórir, “at þú fáir engan ókeypis.“

Hvalrinn lá í kös, sá er skorinn var, ok var engum skipt. Óspakr bað sína menn ganga til ok bera hvalinn út á skipit. Þeir, er við hvalinn váru, höfðu fátt vápna nema öxar þær, er þeir skáru hvalinn með.

En er Þórir sá, at þeir Óspakr gengu til hvalsins, hét hann á menn, at þeir skyldu eigi láta rænast. Hljópu þeir þá til öðrum megin. Gengu þeir þá frá inum óskorna hvalnum, ok varð Þórir skjótastr. Sneri þegar Óspakr honum í móti ok laust hann með öxarhamri. Kom höggit við eyrat, ok fell hann þegar í óvit. En þeir, er honum váru næstir, tóku til hans ok kippðu honum at sér ok styrmðu yfir honum, meðan hann lá í óvitinu, en þá varð hvalrinn eigi variðr.

Þá kom at Álfr inn litli ok bað þá eigi taka hvalinn.

Óspakr mælti: “Far þú eigi til, Álfr,“ segir hann, “þú hefir haus þunnan, en ek hefi öxi þunga. Mun ferð þín verri en Þóris, ef þú gengr feti framar.“

Þetta heilræði hafði Álfr, sem honum var kennt.

Þeir Óspakr báru hvalinn á skipit ok höfðu þat gert, áðr Þórir vitkaðist. En er hann vissi, hvat títt var, ávítaði hann sína menn, at þeim tækist auvirðiliga, er þeir stóðu hjá, er sumir váru ræntir, en sumir barðir. Hljóp Þórir þá upp. En Óspakr hafði þá flotat skipinu, ok frá landi, reru síðan vestr yfir fjörðinn til Eyrar ok störfuðu fyrir föngum sínum, ok lét Óspakr enga þá frá sér fara, er þessa ferð höfðu farit, höfðu þar setu ok bjuggust fyrir í virkinu. Þeir Þórir skiptu hvalnum ok létu þat vera allra skaða, er upp var tekit, eftir því sem hverir áttu í hvalnum. Fóru heim allir eftir þetta. Var nú fjandskapr mikill með þeim Þóri ok Óspaki. En af því at Óspakr hafði mannmargt, þá gengu þeim skjótt upp föngin.

58. Bardagi þeira Óspaks ok Þóris.

Þat var eina nótt, at þeir Óspakr fóru í Þambárdal fimmtán saman ok gengu þar inn at Álfi ok ráku hann í stofu ok hjú hans öll, meðan þeir ræntu þar, ok báru þaðan á fjórum hestum.

En menn höfðu varir orðit við ferð þeira frá Fjarðarhorni, ok var þaðan sendr maðr í Tungu at segja Þóri. Þórir safnaði þegar mönnum, ok urðu saman átján ok fóru ofan til fjarðarbotnsins. Sá Þórir þá, at þeir Óspakr fóru um fram ok fóru þá út frá Fjarðarhorni.

Ok er Óspakr sá eftirferðina, mælti hann: “Menn fara þar, ok mun þar vera Þórir ok mun ætla nú at hefna höggsins, þess er ek laust hann á vetri. Eru þeir átján, en vér fimmtán, ok búnir betr. Er þat vant at sjá, hverir enn verða höggum fegnir, en hestar þeir, er vér höfum haft ór Þambárdal, munu vera heimfúsir, en ek vil eigi láta af takast þat, er vér höfum höndum á komit. Skulu nú tveir várir menn, þeir er minnst eru við búnir, reka klyfjahestana fyrr út til Eyrar, en láta menn fara í móti oss, þá sem heima eru, en vér þrettán munum hér taka í móti þeim, slíkt sem verða má.“

Þeir gerðu sem Óspakr mælti. Ok er þeir Þórir kómu eftir, heilsaði Óspakr þeim ok spurði at tíðendum. Hann var mjúkr viðrmælis ok vildi svá dvelja þá Þóri.

Þórir spurði, hvaðan þeir hefði föng haft.

Óspakr segir, at þeir höfðu ór Þambárdal.

“Hvern veg kómuzt þér at því?“ segir Þórir.

Óspakr svarar: “Hvárki váru gefin né goldin né sölum seld.“

“Vilið þér þá laust láta,“ segir Þórir, “ok fá oss í hendr?“

Óspakr sagðist eigi því nenna.

Síðan hljópust þeir á, ok tókst þar bardagi. Váru þeir Þórir inir áköfustu, en þeir Óspakr vörðust alldrengiliga. Varð þeim þó handfátt, ok urðu þeir sumir sárir, en sumir fellu. Þórir hafði bjarnsviðu í hendi ok hljóp at Óspaki ok lagði til hans, en Óspakr laust af sér lagit. En er Þórir hafði sér mjök til varit, en ekki varð fyrir spjótinu, þá fell hann á knén ok laut áfram við. Óspakr hjó þá á bak Þóri með öxi, ok varð þar við brestr mikill.

Óspakr mælti: “Þat mun þik letja langfaranna, Þórir,“ sagði hann.

Þórir sagði: “Má þat, en fara hygg ek mik enn munu fullum dagleiðum fyrir þér ok höggvi þínu.“

Þórir hafði haft tygilkníf á hálsi, sem þá var títt, ok kastat á bak sér aftr, ok hafði þar komit í höggit, en hann hafði skeinzt á hrygglundunum tveim megin ok þó lítt.

Eftir þat hljóp til förunautr Þóris ok hjó til Óspaks, en hann brá við öxinni, ok kom í skaftit, svá at í sundr tók, ok fell þá öxin niðr. Þá kallar Óspakr ok bað sína menn undan halda. Tók hann þá ok sjálfr at renna. En þegar er Þórir stóð upp, þá skaut hann sviðunni eftir Óspaki, ok kom í lærit ok renndi fram útan lærs. Óspakr kippði brott sviðunni ór sárinu ok snerist við. Sendi hann aftr sviðuna, ok kom á þann miðjan, er höggvit hafði til hans, ok fell sá dauðr til jarðar.

Eftir þat rann Óspakr ok fylgðarmenn hans, en þeir Þórir eltu þá út með fjörum mjök svá til Eyrar. Þá fóru menn heiman af bænum, bæði karlar ok konur. Hurfu þeir Þórir þá aftr. Var þá atfaralaust með þeim þaðan af um vetrinn. Á þeim fundi fellu þrír menn af Óspaki, en einn af Þóri, en margir urðu sárir af hvárumtveggjum.

59. Sekð þeira Óspaks ok rán á Ströndum.

Snorri goði tók við málum Álfs ins litla öllum á hendr þeim Óspaki ok gerði þá Óspak alla sekja á Þórsnessþingi. Eftir þingit fór Snorri goði heim í Tungu ok sat heima til féránsdóms. Fór hann þá norðr í Bitru með fjölmenni. Ok er hann kom þar, var Óspakr á brottu með allt sitt. Höfðu þeir farit norðr á Strandir fimmtán saman ok höfðu tvau skip. Þeir váru á Ströndum um sumarit ok gerðu þar margar óspekðir. Þeir bjuggust fyrir norðr í Þaralátrsfirði ok söfnuðu at sér mönnum. Þar kom til þeira sá maðr, er Hrafn hét ok var kallaðr víkingr. Hann var einn illgerðamaðr ok hafði legit úti á Norðrströndum. Þeir gerðu þar mikit hervirki ránum ok manndrápum, váru þar allir samt framan til vetrnátta. Þá söfnuðust þeir saman Strandamenn, Óláfr Eyvindarson frá Dröngum ok aðrir bændr með honum, ok fóru at þeim. Hafðu þeir þá enn virki um bæ sinn þar í Þaralátrsfirði, ok váru þá saman nær þrír tigir manna. Þeir Óláfr settust um virkit ok þótti torsóttligt vera. Töluðust þeir þá við, ok buðu illvirkjarnir at fara brott af Ströndum ok gera þar engar óspekðir þaðan af, enda skyldu þeir fara frá virkinu. En með því at þeim þótti eigi í hendi liggja at eiga við þá, þá tóku þeir þenna kost ok bundu þat svardögum með sér. Fóru bændr við þat heim.

60. Þeir Óspakr drápu Þóri bónda.

Nú er at segja frá Snorra goða, at hann fór til féránsdóms í Bitru norðr, sem fyrr var ritat, ok er hann kom á Eyri, var Óspakr í brottu, ok háði Snorri goði féránsdóm, sem lög stóðu til, ok tók upp allt sekðarfé ok skipti með þeim mönnum, er þeir höfðu mesta óspekð gert, Álfi litla ok þeim mönnum öðrum, er fyrir ránum höfðu orðit. Síðan reið Snorri goði heim í Tungu, ok leið svá sumarit.

Þeir Óspakr fóru af Ströndum um vetrnáttaskeið ok höfðu tvau skip mikil. Fóru þeir inn fyrir Strandir ok síðan norðr yfir Flóa til Vatnsness. Gengu þeir þar upp ok ræntu ok hlóðu bæði skipin, sem borð báru, heldu síðan norðr yfir Flóann í Bitru ok lendu á Eyri ok báru þar föng sín upp í virkit. Þar hafði kona Óspaks verit um sumarit ok Glúmr, sonr þeira, með tvær kýr.

Þegar ina sömu nótt, er þeir höfðu heim komit, reru þeir báðum skipunum inn til fjarðarbotns ok gengu upp til bæjar í Tungu ok brutu þar upp hús. Þeir tóku Þóri bónda ór rekkju sinni ok leiddu út ok drápu. Síðan ræntu þeir þar fé öllu, því er innan gátta var, ok færðu þat til skipa.

Síðan reru þeir til Þambárdals, hljópu þar upp ok brutu hurðir sem í Tungu. Álfr litli hafði legit í klæðum sínum. Ok er hann heyrði, at hurðin var upp brotin, hljóp hann upp ok til laundura, er váru á bak húsum. Hann komst þar út ok hljóp upp eftir dal. Þeir Óspakr ræntu öllu því, er þeir kómu höndum á, ok færðu til skipa sinna ok fóru þá heim á Eyri með hlaðin bæði skipin ok færðu föng þessi í virkit. Þeir færðu ok skipin í virkit ok fylldu þau bæði vatns ok læstu síðan virkit, — þat var it bezta vígi, — ok sátu þar síðan um vetrinn.

61. Frá stíganda.

Álfr litli hljóp suðr yfir heiði ok létti eigi, fyrr en hann kom í Tungu til Snorra goða, ok sagði honum vandræði sín. Eggjaði hann mjök, at þá skyldi þegar fara norðr at þeim Óspaki. En Snorri goði vildi fyrst spyrja norðan, hvat þeir hefði fleira gert en stökkt honum norðan eða hvárt þeir staðfestist nökkut þar í Bitrunni.

Nökkuru síðar spurðist norðan ór Bitru víg Þóris ok viðbúningr sá, er Óspakr hafði þar. Spurðist mönnum svá til sem þeir mundi eigi vera auðsóttir. Þá lét Snorri goði sækja lið Álfs ok svá fé þat, er eftir var. Fór þat allt í Tungu ok var þar um vetrinn.

Óvinir Snorra goða lögðu honum til ámælis, at hann þótti seint rétta hlut Álfs. Lét Snorri goði þar tala um hvern þat, er vildi, en þó varð eigi at gert.

Sturla Þjóðreksson sendi þau orð at vestan, at hann væri þegar búinn at fara at þeim Óspaki, er Snorri vildi, ok kallar sik eigi óskyldara at fara þessa fór en Snorra.

Leið svá vetrinn fram um jól, ok spurðust jafnan óspekðir norðan frá þeim Óspaki. Vetrarríki var á mikit, ok lágu firðir allir.

Þat var litlu fyrir föstu, at Snorri goði sendi út á Nes til Ingjaldshváls. Þar bjó þá maðr sá, er Þrándr stígandi hét. Hann var sonr Ingjalds þess, er bærinn er við kenndr á Ingjaldshváli. Þrándr var manna mestr ok sterkastr ok manna fóthvatastr. Hann hafði verit fyrr með Snorra goða ok var kallaðr eigi einhamr, meðan hann var heiðinn, en þá tók af flestum tröllskap, er skírðir váru. Snorri sendi til þess orð, at Þrándr skyldi koma inn þangat í Tungu á fund hans ok búast svá við ferðinni sem hann mundi nökkura mannraun fyrir höndum eiga.

Ok er Þrándi kómu orð Snorra goða, mælti hann við sendimanninn: “Þú skalt hvíla þik hér slíka stund, er þér líkar. En ek mun fara at orðsending Snorra goða, ok munum vit eigi verða samfara.“

Sendimaðr kvað þá vita, er reynt væri.

En um morguninn, er sendimaðr vaknaði, var Þrándr allr í brottu. Hann hafði tekit vápn sín ok gekk inn undir Enni ok svá sem leið liggr inn til Búlandshöfða, svá inn um fjörðu til bæjar þess, er á Eiði heitir. Þar gekk hann á is ok svá yfir Kolgrafafjörð ok Seljafjörð ok þaðan inn til Vigrafjarðar ok svá inn eftir ísum allt í fjarðarbotn ok kom í Tungu um kveldit, er Snorri sat undir börðum. Snorri fagnaði honum blíðliga. Þrándr tók því vel ok spurði, hvat hann vildi honum, kvaðst þá búinn at fara þangat, er hann skyldi, ef hann vildi senda hann nökkut. Snorri bað hann þar vera um nóttina í náðum. Váru þá tekin klæði Þrándar.

62. Eytt óaldarflokki Óspaks.

Þessa sömu nótt sendi Snorri goði mann vestr á Staðarhól ok bað Sturlu Þjóðreksson at koma til móts við sik í Tungu norðr í Bitru um daginn eftir. Snorri sendi ok menn á næstu bæi ok stefndi at sér mönnum. Fóru þeir þaðan um daginn eftir norðr um Gaflfellsheiði með fimm tigu manna, kómu í Tungu í Bitru um kveldit. Var Sturla þar fyrir með þrjá tigu manna, fóru þaðan út á Eyri um nóttina.

Ok er þeir kómu þar, gengu þeir Óspakr út á virkit ok spyrja, hverir fyrir flokkinum réði.

Þeir sögðu til sín ok báðu þá upp gefa virkit, en Óspakr kvaðst eigi mundu upp gefast, — “en gera munum vér yðr slíkan kost sem Strandamönnum,“ segir hann, “at fara á brott ór sveit, ef þér farið frá virkinu.“

Snorri kvað þá eigi skyldu gera sér neina etjukosti.

Um morguninn eftir, þegar er ljóst var, skiptu þeir virkinu með sér til atsóknar. Hlaut Snorri goði þann hlut virkisins til atsóknar, er Hrafn víkingr varði, en Sturla þar, sem Óspakr varði. Synir Barkar ins digra, Sámr ok Þormóðr, sóttu at einum megin, en synir Snorra sóttu at einum vegginum, Þóroddr ok Þorsteinn þorskabítr. Þeir Óspakr höfðu mest grjót til varnar, svá at þeir mætti við koma. Létu þeir þat ok óspart við þá, því at þar váru inir vöskustu menn fyrir. Þeir Snorri ok Sturla höfðu mest til atsóknar skotvápn, bæði bogaskot ok handskot. Höfðu þeir því margt at flutt, at þeir höfðu lengi við búizt at vinna virkit. Atsókn varð in harðasta. Urðu því margir sárir af hvárumtveggjum, en hvárigir fellu.

Þeir Snorri skutu svá títt, at þeir Hrafn hrukku inn af vegginum.

Þá gerði Þrándr stígandi skeið at vegginum ok hljóp svá langt í upp, at hann fekk krækt öxi sinni á virkit, en síðan las hann sik upp eftir öxarskaftinu, þar til at hann kom upp á virkit. En þegar er Hrafn sá, at maðr var kominn í virkit, hljóp hann at Þrándi ok lagði til hans með spjóti, en Þrándr laust af sér lagit ok hjó á höndina Hrafni uppi við öxlina, ok tók þar af höndina. Eftir þat kómu þeir margir at honum. Lét hann þá fallast út af virkisvegginum ok kom svá til sinna manna.

Óspakr eggjaði sína menn til varnar ok barðist sjálfr alldjarfliga. Hann gekk mjök út á virkit, er hann kastaði steinunum. Þat var eitt sinn, er hann varði sér mjök til ok kastaði steini í flokk Sturlu, en í því skaut Sturla snærispjóti til hans. Þat kom á hann miðjan, ok fell hann út af virkinu. Sturla hljóp þegar at honum ok tók hann til sín ok vildi eigi, at fleiri menn ynni á honum, því at hann vildi, at þat væri einmælt, at hann yrði banamaðr hans. Inn þriði maðr fell af þeim vegginum, er Barkarsynir sóttu.

Eftir þetta buðu víkingar at gefa upp virkit, en þeir skyldu hafa lífs grið ok lima ok buðu þar með allt sitt mál á dóm þeira Snorra goða ok Sturlu. En með því at þeir Snorri goði váru farnir mjök at skotvápnum, þá játtu þeir því. Var þá virkit upp gefit ok gengu virkismenn á vald Snorra goða, en hann lét alla hafa lífs grið ok lima, sem þeir höfðu skilit. Þeir létust þegar báðir, Óspakr ok Hrafn, ok inn þriði maðr enn af þeira liði, en margir urðu sárir af hvárumtveggjum.

Svá sagði Þormóðr í Hrafnsmálum:

Böð varð í Bitru.
Bráð hykk þar fengu
görvi gnógs styrjar
gjóðum sigrfljóða.
Lágu lífs vanir
leiðendr hafreiðar
þrír fyr þrekstæri.
Þar fekk hrafn væri.34

Snorri goði lét konu Óspaks hafa þar bú eftir ok Glúm, son þeira. Glúmr fekk síðan Þórdísar, dóttur Ásmundar hærukolls, systur Grettis ins sterka, ok var þeira sonr Óspakr, er deildi við Odd í Miðfirði Ófeigsson. Þeir Snorri goði ok Sturla stökkðu á brott öllum víkingum sinn veg hverjum ok dreifðu svá óaldarflokki þessum ok fóru heim síðan.

Þrándr stígandi var skamma stund með Snorra goða, áðr hann fór heim út til Ingjaldshváls, ok þakkaði Snorri honum vel góða fylgð. Þrándr stígandi bjó lengi síðan á Ingjaldshváli, en eftir þat á Þrándarstöðum, ok var hann mikill maðr fyrir sér.

63. Af griðunginum Glæsi.

Í þenna tíma bjó Þóroddr Þorbrandsson í Álftafirði. Hann átti þá bæði löndin, Úlfarsfell ok Örlygsstaði, en þá var svá mikill gangr at um aftrgöngur Þórólfs bægifóts, at menn þóttust eigi mega búa á löndum þeim. En Bólstaðr var þá auðr, því at Þórólfr tók þegar aftr at ganga, er Arnkell var látinn, ok deyddi bæði menn ok fé þar á Bólstað. Hefir ok engi maðr traust til borit at byggja þar fyrir þær sakar. En er þar var aleytt, sótti Bægifótr upp til Úlfarsfells ok gerði þar mikil vandræði, en allt fólk varð óttafullt, þegar vart varð við Bægifót.

Fór þá bóndi inn á Kársstaði ok kærði þetta vandræði fyrir Þóroddi, því at hann var hans landseti, sagði, at þat var ætlan manna, at Bægifótr mundi eigi fyrr létta en hann hefði eytt allan fjörðinn bæði at mönnum ok fé, ef engra ráða væri í leitat. “Mun ek eigi lengr þar við haldast, ef eigi er at gert.“ En er Þóroddr heyrði þetta, þótti honum eigi gott til órræða.

Um morguninn eftir lét Þóroddr taka hest sinn. Hann kvaddi með sér húskarla sína. Hann lét ok fara menn með sér af næstum bæjum. Fara þeir út til Bægifótshöfða ok til dysjar Þórólfs. Síðan brutu þeir upp dysina ok fundu þar Þórólf. Var hann þá enn ófúinn ok inn tröllsligsti at sjá. Hann var blár sem hel ok digr sem naut. Ok er þeir vildu hræra hann, þá fengu þeir hvergi rigat honum. Lét Þóroddr þá færa undir hann brot, ok við þetta kómu þeir honum upp ór dysinni. Síðan veltu þeir honum á fjöru ofan ok kvistuðu þar bál mikit, slógu síðan eldi í ok veltu þar í Þórólfi ok brenndu upp allt saman at köldum kolum, ok var þat þó lengi, at eigi orkaði eldr á Þórólf. Vindr var á hvass, ok fauk askan víða, þegar brenna tók, en þeiri ösku, er þeir máttu, sköruðu þeir á sjó út. Ok er þeir höfðu þessu verki lokit, fóru þeir heim. ok váru þá náttmál, er Þóroddr kom heim á Kársstaði. Váru þá konur at mjöltum.

Ok er Þóroddr reið á stöðulinn, hljóp kýr ein undan honum ok fell, ok brotnaði í fótrinn. Þá var kýrin tekin ok var svá mögr, at eigi þótti dræp. Lét Þóroddr þá binda fótinn, en undan kúnni tók nyt alla. En er fótrinn kýrinnar var festr, var hon færð út í Úlfarsfell til feitingar, því at þar var hagi góðr, sem í eylandi væri. Kýrin gekk oft ofan í fjöruna, þar sem bálit hafði verit, ok sleikði steinana, þar sem askan hafði fokit.

Þat er sumra manna sögn, at þá er eyjamenn fóru útan eftir firði með skreiðarfarm, at þá sæi þeir kúna upp í hlíðinni ok naut annat apalgrátt at lit, en þess átti engi maðr ván.

En um haustit ætlaði Þóroddr at drepa kúna. Ok er menn skyldu sækja hana, fannst hon eigi. Þóroddr lét oft leita hennar um haustit, ok fannst hon aldri. Hugðu menn eigi annat en kýrin mundi dauð eða stolin ella.

Er skammt var til jóla, var þat einn morgun snemma þar á Kársstöðum, at nautamaðr gekk til fjóss eftir vanða, at hann sá naut fyrir fjósdurum ok kenndi, at þar var þá komin kýrin in fótbrotna, er vant hafði verit. Leiddi hann kúna á bás ok batt ok sagði síðan Þóroddi. Hann gekk til fjóss, sá kúna ok hafði á hendr. Þeir kenndu kálf í kúnni, ok þótti þeim þá eigi dræp. Hafði Þóroddr þá ok skorit í bú sitt, sem hann bar nauðsyn til.

En um várit, er lítit var af sumri, þá bar kýrin kálf. Þat var kvíga. Nökkuru síðar bar hon kálf annan, ok var þat griðungr, ok komst hon nauðuliga frá, svá var hann mikill. Ok litlu síðar dó kýrin.

Kálfr þessi inn mikli var borinn inn í stofu. Var hann apalgrár at lit ok alleiguligr. Var þá hvárrtveggi kálfrinn í stofunni ok sá, er fyrr var borinn.

Kerling ein gömul var í stofunni. Sú var fóstra Þórodds ok þá sjónlaus. Hon þótti verit hafa framsýn á fyrra aldri, en er hon eldist, var henni virt til gamalóra þat, er hon mælti. En þat gekk þó margt eftir, sem hon sagði. En er kálfrinn sá inn mikli var bundinn á gólfinu, kvað hann við hátt. Ok er kerlingin heyrði þat, þá vara henni illt við ok mælti: “Þetta eru trölls læti, en eigi annars kvikendis, ok gerið svá vel, skerið vábeiðu þessa.“

Þóroddr kvað þat eigi fært at skera kálfinn, segir allæliligan ok kvað verða mundu ágæta naut, ef upp væri alinn. Þá kvað kálfrinn við í annat sinn.

Þá mælti kerling ok flugði öll: “Fóstri minn,“ sagði hon, “láttu skera kálfinn, því at vér munum illt af honum hljóta, ef hann er upp alinn.“

Hann svarar: “Skera skal kálf, ef þú vill, fóstra.“

Var þá borinn út hvárrtveggi kálfrinn. Lét Þóroddr þá skera kvígukálfinn ok bera hinn út í hlöðu, ok bauð Þóroddr varnað á, at engi skyldi segja kerlingu, at kálfrinn lifði.

Kálfr þessi óx dagvöxtum, svá at um várit, er kálfar váru út látnir, þá var hann eigi minni en þeir, er alnir váru á öndverðum vetri. Hann hljóp mikit í töðunni, er hann kom út, ok beljaði hátt sem griðungr gylli, svá at gerla heyrði í hús inn.

Þá mælti kerlingin: “Þat var þó, at tröllit var eigi drepit, ok munum vér meira illt af honum hljóta en vér mættim orð eftir senda.“

Kálfrinn óx skjótt ok gekk í túni um sumarit. Var hann um haustit svá mikill, at færi vetrgömul naut váru stærri. Hann var hyrndr vel ok allra nauta fríðastr at sjá. Griðungrinn var kallaðr Glæsir. Er hann var tvévetr, var hann svá mikill sem fimm vetra gamlir yxn. Hann var jafnan heima með kúneytum, ok hvert sinn, er Þóroddr kom á stöðul, gekk Glæsir at honum ok daunsnaði um hann ok sleikði um klæði hans, en Þóroddr klappaði um hann. Hógværr var hann bæði við menn ok fé sem sauðr, en jafnan er hann beljaði, lét hann stórum afskræmiliga. En er kerling heyrði hann, brá henni jafnan mjök við. Þá er Glæsir var fjögurra vetra gamall, gekk hann eigi undan konum, börnum eða ungmennum, en ef karlar gengu at honum, rægðist hann við ok lét ótrúliga, en gekk undan þeim í þraut.

Þat var einn dag, er Glæsir kom heim á stöðul, at hann gall ákafliga hátt, at svá gerla heyrði inn í húsin sem hjá væri. Þóroddr var í stofu ok svá kerling.

Hon andvarpaði mjök ok mælti: “Eigi virðir þú mikils orð mín í því at láta drepa griðunginn, fóstri,“ segir hon.

Þóroddr svarar: “Uni þú nú vel við, fóstra mín, nú skal Glæsir lifa til hausts, en þá skal hann drepa, er hann hefir fengit sumarholdin.“

“Þá mun of seint,“ sagði hon.

“Vant er þat at sjá,“ sagði Þóroddr.

Ok er þau töluðu þetta, kvað griðungrinn við ok lét enn verr en fyrr. Þá kvað kerling vísu þessa:

Haus knýr hjarðar vísi,
hann ræðr of fjör manna,
hallar hristi mjallar
hadds, blóðvita röddu.
Sá kennir þér sinna
svarðristit ben jarðar.
þat verðr, at fé fjötrar
fjör þitt, en sék görva.35

Þóroddr svarar: “Gamalær gerist þú nú, fóstra, ok muntu eigi þat sjá.“

Hon kvað:

Oft es auðar þofta
ær, es tungu hrærir,
sék á blóðgum búki
bengrát, es er látið.
Tarfr mun hér, þvít horfa
hann tekr reiðr við mönnum,
þat sér golls ens gjalla
Gerðr, þinn bani verða.36

“Ekki mun svá verða, fóstra,“ sagði hann.

”Því er verr, at svá mun verða,“ sagði hon.

Þat var um sumarit, at Þóroddr hafði látit raka töðu sína alla í stórsæti, at þá kom á regn mikit. En um morguninn, er menn kómu út, sá þeir, at Glæsir var kominn í tún, ok var stokkrinn af hornum hans, er á hafði felldr verit, er hann tók at ýgjast. Hann hafði týnt venju sinni, því at hann var aldri vanr at granda heyvinu, þó at hann gengi í töðunni. En nú hljóp hann at sátunum ok stakk hornunum undir botnana ok hóf upp sætit ok dreifði svá um völlinn. Tók hann þegar aðra, er önnur var brotin, ok fór svá beljandi um völlinn ok lét öskrliga, ok stóð mönnum svá mikil ógn af honum, at engi þorði til at fara at reka hann ór töðunni.

Var þá sagt Þóroddi, hvat Glæsir hafðist at. Hann hljóp út þegar, en viðarbulungr stóð fyrir durum úti, ok tók hann þar af birkiraft mikinn ok reiddi um öxl, svá at hann helt um skálmirnar, ok hljóp ofan á völlinn at griðunginum.

En er Glæsir sá hann, nam hann staðar ok snerist við honum. Þá herstist Þóroddr á hann, en griðungrinn gekk eigi undan at heldr. Þá hóf Þóroddr upp raftinn ok laust milli horna honum svá mikit högg, at raftrinn gekk sundr í skálmunum. En við höggit brá Glæsi svá, at hann hljóp at Þóroddi. En Þóroddr fekk tekit hornin ok veik honum hjá sér, ok fóru þeir svá um hríð, at Glæsir sótti eftir, en Þóroddr fór undan ok brá honum á ýmsar hliðar sér, allt þar til er Þóroddr tók at mæðast. Þá hljóp hann upp á háls griðunginum ok spennti höndum niðr undir kverkina, en lá fram á höfuð griðunginum milli hornanna ok ætlar svá. at mæða hann. En griðungrinn hljóp aftr ok fram um völlinn með hann.

Þá sá heimamenn Þórodds, at í óefni var komit með þeim, en þeir þorðu eigi til at fara vápnlausir. Gengu þeir þá inn eftir vápnum, ok er þeir kómu út, hljópu þeir ofan á völlinn með spjót ok önnur vápn. En er griðungrinn sá þat, rak hann höfuðit niðr milli fóta sér ok snaráðist við, svá at hann fekk komit öðru horninu undir hann Þórodd. Síðan brá hann upp höfðinu svá snart, at fótahlutinum Þórodds sló á loft, svá at hann stóð nær á höfði á hálsi griðunginum. En er Þóroddi sveif ofan, vatt Glæsir undir hann höfðinu, ok kom annat hornit á kviðinn, svá at þegar stóð á kafi. Lét Þóroddr þá laust höndunum, en griðungrinn rak við skræk mikinn ok hljóp ofan til árinnar eftir vellinum.

Heimamenn Þórodds hljópu eftir Glæsi ok eltu hann um þvera skriðuna Geirvör ok allt þar til, er þeir kómu at feni einu fyrir neðan bæinn at Hellum. Þar hljóp griðungrinn út á fenit ok sökk, svá at hann kom aldri upp síðan, ok heitir þar síðan Glæsiskelda.

En er heimamenn kómu aftr á völlinn, var Þóroddr á brott þaðan. Hafði hann gengit heim til bæjar. En er þeir kómu heim, lá Þóroddr inni í rúmi sínu ok var þá andaðr. Var hann færðr til kirkju.

Kárr, sonr Þórodds, tók við búi eftir föður sinn í Álftafirði ok bjó þar lengi síðan, ok við hann er kenndr bærinn á Kársstöðum.

64. Sögn um Björn Breiðvíkingakappa.

Guðleifr hét maðr. Harm var sonr Gunnlaugs ins auðga ór Straumfirði, bróðir Þorfinns, er Sturlungar eru frá komnir. Guðleifr var farmaðr mikill. Hann átti knörr mikinn, en annan Þórólfr, sonr Eyra-Lofts, þit er þeir börðust við Gyrð, son Sigvalda jarls. Þá lét Gyrðr auga sitt.

Þat var ofarliga á dögum Óláfs ins helga, at Guðleifr hafði kaupferð vestr til Dyflinnar. En er hann sigldi vestan, ætlaði hann til Íslands. Hann sigldi fyrir vestan Írland ok fekk austanveðr ok landnyrðinga, ok rak þá langt vestr í haf ok í útsuðr, svá at þeir vissu ekki til landa. En þá var mjök á liðit sumar, ok hétu þeir mörgu, at þá bæri ór hafinu.

Ok þá kom þar, at þeir urðu við land varir. Þat var mikit land, en eigi vissu þeir, hvert land þat var. Þat ráð tóku þeir Guðleifr, at þeir sigldu at landinu, því at þeim þótti illt at eiga lengr við hafsmegnit. Þeir fengu þar höfn góða. Ok er þeir höfðu þar litla stund við land verit, þá koma menn til fundar við þá. Þeir kenndu þar engan mann, en helzt þótti þeim sem þeir mælti irsku. Brátt kom til þeira svá mikit fjölmenni, at þat skipti mörgum hundruðum. Þessir menn veittu þeim atgöngu ok tóku þá höndum alla ok bundu ok ráku þá síðan á land upp. Þá váru þeir færðir á mót eitt ok dæmt um þá. Þat skilðu þeir, at sumir vildu, at þeir væri drepnir, en sumir vildu, at þeim væri skipt á vistir ok væri þeir þjáðir.

Ok er þetta var kært, sjá þeir, hvar reið flokkr manna, ok var þar borit merki í flokkinum. Þóttust þeir þá vita, at höfðingi nökkurr mundi vera í flokkinum.

Ok er flokk þenna bar þangat at, sá þeir, at undir merkinu reið mikill maðr ok garpligr ok var þá mjök á efra aldr ok hvítr fyrir hærum. Allir menn, er þar váru fyrir, hnigu þeim manni ok fögnuðu sem herra sínum. Fundu þeir þá brátt, at þangat var skotit öllum ráðum ok atkvæðum, sem hann var.

Síðan sendi þessi maðr eftir þeim Guðleifi. Ok er þeir kómu fyrir þenna mann, þá mælti hann til þeira á norrænu ok spyrr, hvaðan af löndum þeir væri. Þeir sögðu, at þeir væri flestir íslenzkir. Þessi maðr spurði, hverir þeir væri inir íslenzku menn. Gekk Guðleifr þá fyrir þenna mann ok kvaddi hann, en hann tók því vel ok spurði, hvaðan af Íslandi þeir væri. Guðleifr sagði, at hann væri ór Borgarfirði. Þá spurði hann, hvaðan ór Borgarfirði hann væri, en Guðleifr segir honum þat. Eftir þat spurði hann vandliga eftir sérhverjum inna stærri manna í Borgarfirði ok Breiðafirði. Ok er þeir töluðu þetta, spyrr hann eftir Snorra goða ok Þuríði frá Fróðá, systur hans, ok hann spurði vandliga eftir öllum hlutum frá Fróðá ok mest at sveininum Kjartani, er þá var bóndi at Fróðá.

Landsmenn kölluðu í öðrum stað, at nökkut ráð skyldi gera fyrir skipshöfninni. Eftir þat gekk þessi maðr inn mikli á brott frá þeim ok nefndi með sér tólf menn af sínum mönnum, ok sátu þeir langa hríð á tali. Eftir þat gengu þeir til mannfundarins.

Þá mælti inn mikli maðr til þeira Guðleifs: “Vér landsmenn höfum talat nökkut um mál yður, ok hafa landsmenn nú gefit yðvart mál á mitt vald, en ek vil nú gefa yðr fararleyfi þangat, sem þér vilið fara. En þó at yðr þykki nú mjök á liðit sumar, þá vil ek þó þat ráða yðr, at þér látið á brott héðan, því at hér er fólk ótrútt ok illt viðreignar. En þeim þykkja áðr brotin lög á sér.“

Guðleifr mælti: “Hvat skulum vér til segja, ef oss verðr auðit at koma til ættjarða várra, hverr oss hafi frelsi gefit?“

Hann svarar: “Þat mun ek yðr eigi segja, því at ek ann eigi þess frændum mínum ok fóstbræðrum, at þeir hafi hingat þvílíka ferð sem þér myndið haft hafa, ef þér nytið eigi mín við. En nú er svá komit aldri mínum,“ sagði hann, “at þess er á engri stundu orvrent, nær elli stígi yfir höfuð mér. En þó at ek lifa enn um stundar sakar, þá eru hér á landi ríkari menn en ek, þeir er lítinn frið munu gefa útlendum mönnum, þó at þeir sé eigi hingat nálægir, sem þér eruð at komnir.“

Síðan lét þessi maðr búa skipit með þeim ok var þar við, til þess er byrr kom, sá er þeim var hagstæðr út at taka.

En áðr þeir Guðleifr skilðu, tók þessi maðr gullhring af hendi sér ok fær í hendr Guðleifi ok þar með gott sverð. En síðan mælti hann við Guðleif: “Ef þér verðr auðit at koma til fóstrjarðar þinnar, þá skaltu færa sverð þetta Kjartani, bóndanum at Fróðá, en hringinn Þuríði, móður hans.“

Guðleifr mælti: “Hvat skal ek til segja, hverr þeim sendi þessa gripi?“

Hann svarar: “Seg, at sá sendi, er meiri vinr var húsfreyjunnar at Fróðá en goðans at Helgafelli, bróður hennar. En ef nökkurr þykkist vita þar af, hverr þessa gripi hefir átta, þá seg þau mín orð, at ek banna hverjum manni at leita á minn fund, því at þat er in mesta ófæra, nema mönnum takist þann veg giftusamliga um landtökuna sem yðr hefir tekizt, því at hér er land vítt ok illt til hafna, en ráðinn ófriðr alls staðar útlendum mönnum, nema svá beri til sem nú hefir orðit.“

Eftir þetta skilðu þeir. Þeir Guðleifr létu í haf ok tóku Írland síð um haustit ok váru í Dyflinni um vetrinn. En um sumarit sigldu þeir til Íslands, ok færði Guðleifr þá af höndum gripina, ok hafa menn þat fyrir satt, at þessi maðr hafi verit Björn Breiðvíkingakappi. En engi önnur sannendi hafa menn til þess nema þau, sem nú váru sögð.

65. Frá börnum Snorra ok ævilok hans.

Snorri goði bjó í Tungu tuttugu vetr, ok hafði hann fyrst heldr öfundsamt setr, meðan þeir lifðu stórbokkarnir, Þorsteinn Kuggason ok Þorgils Hölluson, ok enn fleiri inir stærri menn, þeir er óvinir hans váru. Kemr hann ok víða við sögur aðrar en þessa. Hann kemr við Laxdæla sögu, sem mörgum er kunnigt. Hann var inn mesti vinr Guðrúnar Ósvífrsdóttur ok sona hennar. Hann kemr ok við Heiðarvíga sögu ok veitti mest manna Barða eftir Heiðarvíg annarr en Guðmundr inn ríki.

En er Snorri tók at eldast, þá tóku at vaxa vinsældir hans, ok bar þat til þess, at þá fækkuðust öfundarmenn hans. Þat bætti um vinsældir, at hann batt tengðir við in mestu stórmenni í Breiðafirði ok víðar annars staðar.

Hann gifti Sigríði, dóttur sína, Brandi inum örva Vermundarsyni. Hana átti síðar Kolli Þormóðarson, Þorlákssonar af Eyri, ok bjuggu þau í Bjarnarhöfn. Unni, dóttur sína, gifti hann Víga-Barða. Hana átti síðar Sigurðr, sonr Þóris hunds í Bjarkey á Hálogalandi, ok var þeira dóttir Rannveig, er átti Jón, sonr Árna Árnasonar, Ármóðssonar, ok var þeira sonr Viðkunnr í Bjarkey, er einn hefir göfgastr verit lendra manna í Noregi. Snorri goði gifti Þórdísi, dóttur sína, Bolla Bollasyni, ok eru frá þeim komnir Gilsbekkingar. Hallberu, dóttur sína, gifti Snorri Þórði, syni Sturlu Þjóðrekssonar. Þeira dóttir var Þuríðr, er átti Hafliði Másson, ok er þaðan komin mikil ætt. Þóru, dóttur sína, gifti Snorri Kerru-Bersa, syni Halldórs Óláfssonar ór Hjarðarholti. Hana átti síðan Þorgrímr sviði, ok er þaðan komin mikil ætt ok göfug.

En aðrar dætr Snorra goða váru giftar at honum dauðum. Þuríði ina spöku Snorradóttur átti Gunnlaugr, sonr Steinþórs af Eyri. Guðrúnu, dóttur Snorra goða, átti Kolfiðr af Sólheimum. Halldóru Snorradóttur átti Þorgeirr ór Ásgarðshólum. Álöfu Snorradóttur átti Jörundr Þorfinnsson, bróðir Gunnlaugs ór Straumfirði.

Halldórr var göfgastr sona Snorra goða. Hann bjó í Hjarðarholti í Laxárdal. Frá honum eru komnir Sturlungar ok Vatnsfirðingar. Þóroddr var annarr göfgastr sonr Snorra goða. Hann bjó at Spákonufelli á Skagaströnd. Mani, sonr Snorra, bjó at Sauðafelli. Hans sonr var Ljótr, er kallaðr var Mána-Ljótr. Hann var kallaðr mestr sonarsona Snorra goða. Þorsteinn, sonr Snorra goða, bjó at Laugarbrekku, ok eru frá honum komnir Ásbirningar í Skagafirði ok mikil ætt. Þórðr kausi, sonr Snorra goða, bjó í Dufgúsdal. Eyjólfr, sonr Snorra goða, bjó á Lambastöðum á Mýrum. Þorleifr, sour Snorra goða, bjó á Meðalfellsströnd. Frá honum eru komnir Ballæringar. Snorri, sonr Snorra goða, bjó í Sælingsdalstungu eftir föður sinn. Kleppr hét sonr Snorra goða, ok vitu menn eigi bústað hans, ok eigi vitum vér manna frá honum komit, svá at sögur gangi frá.

Snorri goði andaðist í Sælingsdalstungu einum vetri eftir fall Óláfs konungs ins helga. Hann var þar jarðaðr at kirkju þeiri, er hann hafði sjálfr gera látit. En þá er þar var kirkjugarðr grafinn, váru bein hans upp tekin ok færð ofan til þeirar kirkju, sem nú er þar. Þá var þar við stödd Guðný Böðvarsdóttir, móðir þeira Sturlusona, Snorra, Þórðar ok Sighvats, ok sagði hon svá frá, at þat væri meðalmanns bein ok ekki mikil. Þar kvað hon þá ok upp tekin bein Barkar ins digra, föðurbróður Snorra goða, ok sagði hon þau vera ákafliga mikil. Þá váru ok upp tekin bein Þórdísar kerlingar, dóttur Þorbjarnar súrs, móður Snorra goða, ok sagði Guðný þau vera lítil kvenmannsbein ok svá svört sem sviðin væri, ok váru þau bein öll grafin niðr þar, sem nú stendr kirkjan.

Ok lýkr þar sögu Þórsnesinga, Eyrbyggja ok Álftfirðinga.


Примечания

1 Þröng vas vestr á Þórsnessþingi, þars höppum studdr hjalmraddar stafr kvaddi hodda með stórum hug. Sjóðs farmr Forna kom Síðan und snarráðan fæði dólgsvölu barma. Sætt vasat gör með létta: Þröng var vestur á Þórsnesþingi, þar sem happasæll hermaður (Illugi) krafðist fjár með stórum hug. Sjóður Tin-Forna varað síðan eign hins snarráða kappa. Það var ekki létt verk að koma á sættum.

2 Drótt gekk sýnt á sættir, en þar fellu þrír randa andvöku svellendr fyr þremja svells þolli, áðr hreggs kvánar kynfrömuðr, Snorri, kæmi griðum við seggi. Frægt gerðisk þat forráð fyrða: Liðið gekk berlega á sættir, en þar fellu þrír vígamenn fyrir kappanum (Illuga), áður en hermaðurinn, Snorri, kæmi á griðum með mönnum. Sú stjórn hans gerðist víðfræg.

3 Varðak mik kvinna frýju, þars morðfárs myrðir þorði vega. Örn hlaut neyta af nýjum ná. Barkak valnaðrs vægð at vígi í styr þaðra. Mælik sjaldan hól af því fyr hæli hjaldrsgoðs. Eg varði mig frýjuorðum kvenna, þar sem eg barðist. Örninn fekk nýjan ná að eta. Eg hlífði ekki sverðinu þar í bardaganum. Eg hælist sjaldan um það fyrir þeim, sem láta vel yfir ófriði.

4 Slíðrbeittr hjörr bragar Móða knátti leita staðar und hetti. Hræflóð rauk of sóknar sæki. Blóð fell of eyru. en vígtjalds váði vas náar skaldi. Þá vas dóma dæmisalr dreyrafullr: Hið hárbeitta sverð mitt leitaði sér staðar undir hettinum (í höfðinu). Blóð dreif um hermanninn. Blóð rann niður yfir eyru, en sverð kom nærri skáldinu. Þá fylltist munnur blóði.

5 Myndit vitr vekjandi lögráns sekja mik í vetri, — þar ák lífhvötuð leyfðan of þær vánir, — ef næðak valfallins nás ásar niðbræði, Vermundi. Létum Hugins nið njóta nágrundar: Ekki mundi hinn vitri lögránsmaður (Snorri) gera mig sekan í vetur, ef eg næði fundi kappans, Vermundar, — hann lofa eg sökum þess, að von er til, að hann haldi hlífiskildi yfir mér. — Eg læt hrafninn njóta valsins.

6 Skalk segja þremja þrymviðum görla frá því, — þegi herr meðan; ísarns ásum es ván örleiks, — hvé hjaldrviðir, skjaldar haldendr, heldu við mik lögum. Sák Hrundar handa hnigreyr roðin dreyra: Eg skal segja mönnum gerla frá því, — gefið mér hljóð á meðan; menn eiga von á bardaga, — hversu hermennirnir héldu lög í skiptunum við mig. Eg sá sverð roðin blóði.

7 Hjör-Nirðir, þeirs hættu fjörvi, sóttu mik heim. Gnýljómi beit geymi geira stígs at vígi. Svá görðum Vér sóknmiðjungar sverða. Þriðja fáa kosti. Sleitka líknar leiki lostigr: Hermenn, sem lögðu líf sitt í hættu, sóttu mig heim. Sverð klauf hermann í orrustunni. Þannig veittum vér sókndjarfir garpar (þeim) Þorbirni fáa kosti. Eg sleit ekki friðnum af fúsu geði.

8 Vér urðum at verja mik frýju hjaldrskýja Gefnar, — sára ár varð drifin, hrafn naut hræva, — þás unnr hrein míns föður sveini við hjálm á hólmi. Þaut unda andvaka. Benlækir runnu: Eg varð að verja mig frýjuorði um ragmennsku í bardaga, — spjótið varð blóði drifið, hrafninn naut líkanna, — þá er sverðið hrein í hjálmi mínum á vígvellinum. Það þaut í sárunum. Blóð rann í lækjum.

9 Hjalmi hættar spámeyjar ens þunga hjaldrs Þrúðar vangs þings knáttu singva á mínum skjaldi, þás Fróða bógar bjúgröðull varð blóði drifinn fyr baugs óðaldraugi. Vápns Gjöll óx á völlum: Skotvopn, hættuleg hjálmum, glumdu í skildi minum, þá er skjöldur minn varð blóði drifinn. Blóðstraumurinn óx á vígvellinum.

10 Ek þóttumk reka af mér klámorði við Rakna remmiskóðis Móða, — borða kunnfáka kennir hné, — hvatki 's Hildar götva siks sælingr mælir umb þat við sína leiku. Hrafn sleit beitu af ná: Eg þóttist reka af mér slyðruorðið við hermanninn (Þorbjörn), — hann féll, — hvað sem hinn sverðauðgi maður (Snorri goði) segir um það við vinkonu sína. Hrafninn sleit sér bráð af líkinu.

11 Ylgteiti mun verða kveðin mér at heiftum, Hrofts hyrskerðir, — kunnak áðr beita vel fyr Enni, — es lutviðir, lækendr, þeirs flækja skil, létu, at hjöggak mína guðvefjar Hlín. Eggjumk hófs: Það mun verða mælt, að fjandskapur hljótist af bardaga mínum, herskái maður, — áður fyrr kunni eg vel að beita skipi fyrir Enni, — þegar ragmennin (svikararnir), sem halla réttu máli, hældust um, að eg hefði sjálfur sært konu mína. Eg hvet til hófs.

12 Nagli fekk flestum nágöglum dáliga nest. Kafsunnu kennir réð klökkr at stökkva í fjall. Alfgeirr gekk, hjalmi faldinn, af heldr meiri hvöt at vápna galdri. Hjaldrs eldr þurði of aldir: Nagli veitti flestum hræfuglum töðurmannlega bráð. Hann stökk grátklökkur upp í fjall. Álfgeirr gekk með hjálm á höfði heldur rösklegar fram í orrustunni. Sverð fóru æðandi yfir mennina.

13 Gretir geira stígs rann grátandi frá vígi, — þar vasat grímu geymi góð friðar ván hánum, — svát merskyndir myndi vilja hlaupa á sjó. Menskiljandi, bjóðr bifstaups hugði á bleyði: Nagli flýði grátandi úr bardaganum, — honum þótti sér þar ekki friðar von, — svo að merasmalinn mundi helzt hafa viljað hlaupa á sjó út (af hræðslu). Örláti maður, skenkjaranum var þó: bleyði í hug.

14 Vér Vermundr munum muna, at várum glaðir stundum, auðar þöll, áðr ollum dauða auðvarpaðar. Nú séumk hitt, hör- Gerðr, at mynim verða hlaupa fyr prúðum þegni. Leið erum regn rauðra randa: Við Vermundur megum muna eftir því, að við vorum stundum kátir, kona, áður en eg olli dauða Þorbjarnar. Nú óttast eg hitt, að eg muni verða að renna fyrir prúðum þegni (Snorra). Mér er leiður ófriður.

15 Vas uggligt at hyggja til hrafn-víns hreggs á bæ mínum, — Munins tuggu eldr Þurði of aldir, — þás frán lind beit víkinga mána á fyrða fundi. Lögðis kindir liðu gögnum Högna vé: Það var uggvænt að hyggja til orrustunnar heima á bæ mínum, — sverðin fóru æðandi yfir mennina, — þegar spjótið beit skjöldinn á fundi okkar. Sverðin klufu skjölduna.

16 Hiðinjótar haukaness drífu hétu mik hóglífan til þessa. Vask heftandi heiftar. Oft kömr ævifúrs æðiregn dúri. Nú kná alnar leiftra jörð at fregna til orða: Menn hafa kallað mig hæglátan til þessa. Eg látti ófriðar. Oft kemur snarpt sverðaél eftir lognið. Nú mun húsfreyjan frétta orð mín.

17 Skalat hoppfögr ekkja skoppa öldrukkin af því, — ek veit, at hrafn gat beitu af hræva efni, — at hyggjak á hjördöggvar kvíðu. Hér es komin fjón ljóna, Hræva haukr unir hörðum stríðs leiki: Hin hoppfagra ekkja skal eigi skopast öldrukkin að því, — eg veit, að hrafninn fekk bráð af líkinu, — að eg beri kvíða fyrir því að sjá blóð. Fjándskapur er upp kominn með mönnum. Hrafninn unir vel hörðum bardaga.

18 Láta hitt, at rmynim skjaldar haldendr hljóta rómusamt ór dómi, — sækjum ráð und ríkjan, — nema orðgóðr Arnketill haldi órum sakmálum við lof þjóðar. Vel trúik grímu galdrs geymi: Menn segja, að vér hermenn munum hljóta róstusamt, um það er dómum lýkur, — vér leitum liðs hins aflamikla manns, — nema hinn vinsæli Arnkell haldi svo á málum vorum að hann hljóti almannalof fyrir. Eg treysti honum vel.

19 Esat sern ræni frænings gráps fúra fleygiáru lögum fyr glæpi, mundar fagrvita grund, ef sannvitendr Gauts þekju sunnu sekja mik. Sék þeira lið meira. Goð megni oss gagni: Eigi er svo sem menn séu ræntir lögum fyrir glæepi, kona, ef andstæðingar mínir gera mig sekan. Eg veit, að þeir eru liðsterkari. Goðin magni oss sigri.

20 Folksvaldi felldi fyrst velti ens gollbyrsta valgaltar, hétu þann Vigfús. Benskárar slíta þar síðan sára bráð af böð-Nirði, arfnytja Bjarnar: Fólkstjórinn (Snorri) felldi fyrst hermann þann, er Vigfús hét. Síðan slíta hrafnar þar sárabráð af hermanninum, syni Bjarnar.

21 Hvert hafið, gangfögr liðar hanga leygjar Gerðr, of görva fór þína, linbundin? — ljúg vætr at mér, — þvít sákat þik, en vitra húns vangs hirðidís, ganga skrautligar búna frá húsi í vetr: Hvert ætlar þú, gangfagra kona, að beina för þinni, klædd í lín? — ljúgðu ekki að mér, því að eg hefi aldrei séð þig, vitra kona, ganga jafnskrautlega búna frá húsi í vetur.

22 Siggjar linda sólgrund hefr sjaldan of faldit jafnhátt. Nú's skart á öglis stéttar elds þellu. Hoddgrund, hvat býr undir oflæti þínu hóti fleira an vér lítum, hýrmælt hvítings Hlin: Konan hefir sjaldan barið jafnháan fald. Nú er hún skrautbúin. Hvað býr undir oflæti þínu hóti fleira en vér sjáum, blíðmála kona?

23 Mér sýndisk sem spjóta móteflandar myndi ekki verða Ála élherðöndum dælir. Uggik eigi strangan ofrgang seggja of mik. Nú hefr bilgrönduðr merkðan berserkjum stað brandi: Mér sýndist berserkirnir ekki ætla að verða mannum auðveldir viðfangs. Eg óttast eigi strangan yfirgang manna við mig. Nú hefi eg fengið þeim samastað með sverði mínu.

24 Vit mundum vilja þenna dag lengstan í miðli guls viðar ok blás. — fæ'k stundum grand af strengs stoð, — alls ek tegumk sjálfr í aftan, armlinns þella, at drekka erfi oft horfinnar gleði minnar: Við mundum vitja, að þessi dagur yrði lengst að líða milli sólguls og kvöldhúmaðs viðar (frá sólaruppkomu til dagseturs), — eg hlýt stundum að bera harm vegna konunnar, — því að eg býst sjálfr tit þess í kvöld, kona, að drekka erfi oft horfinnar gleði minnar.

25 Munat at stríða mér, hraustum hríðar hyrlesti, — heldr hefk valdit vígi tveggja sona Viðleggs, — sem vígbalkar valdr válki falda geymi-Bil eða deigum dalsveigi at kaupa Draupnis skatt: Það mun ekki reynast hið sama að eiga illt við mig, hraustan hermann, — því að eg hefi vegið tvo sonu Viðleggs, — sem maður volki konu eða hugdeigur maður kaupi skatt.

26 Enn folkrakki Snorri fekk sár-orra sverði gnógs verðar. Framðisk ungr sigri. Leifa máreifir laust í lífs köstu unda gjalfrs eldi, þás hann felldi Arnketil: Hinn vígdjarfi Snorri gaf hrafninum nóg að eta með sverði sínu. Hann aflaði sér frama með sigri á ungum aldri. Hermaðurinn hæfði með sverðinu brjóstið, þegar hann felldi Arnkel.

27 Sák, hvar bríkar runnr rann í runni at fenris brunni, ægiligr í augum. iðglíki mér. Þrjótar Mörnar vita láta þat barn þeygi kunna föður sinn, hleypi hlunns rastar hesta: Eg sá, hvar pilturinn hljóp í runninum að blóðpallinum, ægilegur í augum lifandi eftirmynd mín. Menn láta svo, að það bar þekki ekki föður sinn, sæfarann.

28 Þá mun en mjóva aðalbjórs þöll sanna getu Þórodds, — fannhvít földu fold unni mér, — ef áttgöfug auðbrík ætti sonu glíka mér sjölfum. Enn em ek gjarn til gjalfrelda Gunnar: Þá mundi hin grannvaxna kona (Þuríður) sanna getu, Þórodds, — hin mjallhvíta kona unni mér, — ef hin ættgöfuga kona ætti sonu, sem líktust mér. Enn er eg gjarn til hennar.

29 Myndit hafleygjar Hlín, sú's berr váðir í víða vá, of hyggja þeygi vel mínu ráði, ef öldu eld-Njörun vissi mik, hafvíggs hirðþoll, liggja einn kalinn í steina helli: Ekki mundi konunni, sem ber voðir í breiða rekkju, þykja vel komið mínu ráði, ef hún vissi mig, sæfarann, liggja einan kalinn í helli.

30 Skark sýlda svana fold súðum austan með hlaðit flaust, þvít gæibrúðr leiddi oss fast ástum. Víða gatk vásbúð. Hugfullr víglundr byggir nú um stund hingat helli fyr konu bing: Eg lét hlaðið skip skera ískalt hafið austan, því að hin ástleitna kona unni oss heitt. Víða hefi eg lent í vosbúð. Nú byggi eg, hugdjarfur hermaður, um stund helli fyrir sæng konu.

31 Spurðusk vár verk und vörðum merkjum Styrbjarnar. Jarnfaldinn Eirekr hlóð öldum i geira dyn. Nú traðk hundvillr hauðr of heiði, þvít fatk illa víða braut í vátri görninga drífu vífs: Afrek vor undir gullbúnum merkjum Styrbjarnar urðu víðfræg. Eiríkur, faldinn járnhjálmi, felldi menn i bardaganum. Nú flæktist eg rammvilltur um heiðina, því að eg rataði illa hina löngu leið í votri gerningadrífu kerlingar.

32 Sára dynbáru svangreddir saddi örn á ulfs virði í Álftafirði. Þar lét Snorri þá fimm þegna numna fjörvi at hjörregni. Svá skal hegna fjandr: Hermaðurinn (Snorri) saddi örninn á úlfafæðu í Álftafirði. Þar svipti Snorri fimm menn lífi í bardaganum. Svo skal refsa fjendum sínum.

33 Meir vá enn móðbarri týnir tjörreinar tvá menn at hjörsennu fyr sunnan á. Síðan lágu sjau gumnar fjörnumnir á gífrs grand-nesi. Slíks eru jarteignir: Enn fremur vá hinn hugrakki hermaður tvá menn í bardaga fyrir sunnan á (Hvítá). Síðan lágu sjö menn sviptir lífi á Þórsnesi. Sönnur eru á því.

34 Böð varð í Bitru. Hykk görvi gnógs styrjar fengu þar bráð gjóðum sigrfljóða. Þrír leiðendr hafreiðar lágu lífs vanir fyr þrekstæri. Þar fekk hrafn væri: Orrusta varð í Bitru. Eg hygg, að hermaðurinn (Snorri) hafi veitt hræfuglunum þar bráð. Þrír víkingar lágu lífi sviptir fyrir hinum dáðríka manni. Þar fekk hrafn æti.

35 Hjarðar vísi knýr haus blóðvita röddu. Hann ræðr of fjör manna. Hristi hadds mjallar hallar. Sá kennir þér sinna svarðristit ben jarðar. Þat verðr, at fé fjötrar fjör þitt, en sék görva: Uxinn knýr hausinn með öskri, sem veit á blóð. Hann mun ráða mann af lífi. Hinum gráhærða manni förlast. Sá (uxinn) mun koma þér í gröfina. Það mun verða, að hann svipti þig lífi, en eg sé það greinilega.

36 Oft es auðar þofta ær, es tungu hrærir, es ér látið. Sék bengrát á blóðgum búki. Tarfr mun mun hér verða bani þinn, þvít hann tekr horfa reiðr við mönnum. Þat sér Gerðr ens gjalla golls: Oft er eg elliær, er eg segi eitthvað, að því er þið teljið. Eg sé á búki þínum. Tarfurinn mun verða bani þinn, því að hann er tekinn að snúa reiðilega móti mönnum. Það sé eg.

Источник: Íslendinga sögur. Guðni Jónsson bjó til prentunar.

Текст с сайта Heimskringla