Þorsteins þáttr forvitna

Þorsteinn hét maðr íslenzkr, félítill [ok fráligr]. Hann kom á fund Haralds konungs Sigurðarsonar, ok tók konungr við honum. Þorsteinn var vaskligr maðr.

Þat barst at eitt sinn, er konungr var í laugu, at hann sat lengi laugina, en Þorsteinn gætti klæða hans, ok varð honum þat fyrir, at hann tók í púss konungs, ok sá í honum tvau knífskepti, er honum þótti hafa gulllit á sér, en honum sýndist sem tré vera í endann.

Ok er konungr kom ór laugu ok sat hjá klæðum sínum, sá hann athœfi hans ok mælti: «Þessa þurftir þú ekki, at raufa hér til, ok þó sœmdi þér vel, at annarr maðr ætti, at láta vera kyrt; en nú er þér miklu skyldara: ek tók vel við þér, ok gerða ek vel til þín; en nú er mest ván, at á liggi mjök mikit þínu máli».

Leið svá vetrinn, ok var konungr fár við hann.

Ok er sumar kom, mælti konungr: «Nú muntu, Íslendingr, hafa nökkut fyrir forvitni þína: þú skalt fœra mér önnur eins skepti, svá at ek mega skilja, at af einum við sé ger, ella dugir þér eigi».

Þorsteinn mælti: «Hvert skal ek sœkja þau?»

Konungr svarar: «Þú verðr sjálfr frá því at segja, hvat þér þykkir líkligast, hvar ek hafa mest um lönd farit».

Síðan gekk Þorsteinn undir skrín hins helga Ólafs konungs, ok bað hann fulltingis. Fór síðan ór landi, ok gat frétt, hvar Haraldr konungr hafði herjat. Svá kom hann út í Miklagarð, ok hét á Ólaf konung enn at nýju.

Þá dreymdi hann um nóttina, at maðr kom til hans ok mælti: «Þú ferr mjök villr vega, ok ræð ek þér at snúa enn út í lönd».

Síðan vaknaði hann ok gerði sem honum var kennt. Fór hann nú mœðiliga, ok dró mjök í vökum ok hungri. Hann fór um langa skóga, ok kom þar um síðir, er steinn varð fyrir honum. Þar bjó fyrir einsetumaðr, ok tók hann vel við honum, því at hann þurfti beina. Hann var þar um nótt, ok spurði einsetumaðrinn at um ferðir hans, en Þorsteinn sagði honum allt málit.

Einsetumaðrinn mælti: «Mikil þarfleysa var þat, er þú gerðir, enda kom ok mikit fyrir; en réttan farveg hefir þú. Enn nú skaltu ganga tvá daga ok annan til miðdags; þá muntu sjá hólma einn skógi vaxinn; en skógrinn sá er allr at sjá sem gull, ok er þar ormabœli. Nú ef þú legst í hólminn, þá tak þar tvau skepti; en öngvan hlut annan skaltu í brott hafa, ok muntu þó alls við þurfa, at komast á brott. En þat er þeira einna manna, er bezt eru syndir, at komast í hólminn».

Síðan fór Þorsteinn ok komst yfir sundit. Þá sá hann, at ormrinn hafði skriðit til vatns. Þar skorti eigi gull, ok allr viðr var þar sem á gull sæi. Þar sá hann eitt tré, ok þótti sem þar hefði verit skorat af einum sprotanum, ok réð þar til, sem tekit hafði verit af liminu á einum stað, ok þar skoraði hann af sköptin; ok nú ætlaði hann at hafa meira. Þá heyrði hann gný til ormsins, ok fleygir hann sér út á vatnit, ok lagðist á sund. En er ormrinn kom aptr, hvæsti hann illsliga, ok þóttist vita, at maðr hafði komit til bygða hans, ok reis á sporðinn. Hann saknaði þess, er á brottu var, ok lagðist eptir Þorsteini, ok dró skjótt saman með þeim. Þá hét Þorsteinn enn at nýju á Ólaf konung helga, ok þá sá hann, at ormrinn lagðist í hring, svá sem hann sæi ekki, ok fór síðan til eyjarinnar. En Íslendingrinn komst á land, ok sá nú öngvan mann. Fór hann síðan um lönd, ok kom at lyktum til Noregs ok hitti Harald konung. Hann spurði vandliga at ferðum hans. En hann segir honum alla sögu, ok sýndi honum skeptin; ok bar Haraldr konungr saman við þau skepti, er hann hafði áðr, ok sá, at af því tré var.

Þá mælti Haraldr konungr: «Mikla gæfu hefir þú borit til þessa, ok hinn sami hefir til komit um þitt mál sem mitt. Nú vil ek hafa skepti þessi af þér, en ek mun fá þér kaupeyri, sem þú vilt; ok svá mun sá vilja, er á hefir sét með þér, ok hefir þat verit hinn helgi Ólafr konungr bróðir minn».

Þorsteinn gerði sem konungr vildi. Síðan gaf Haraldr konungr Þorsteini skip ok alla áhöfn. Þorsteinn fór fyrst til Íslands, en þó fell hann með konungi á Englandi.

Источник: Fjörutíu Íslendinga þættir. Þorleifr Jónsson gaf út. Reykjavík, 1904.

OCR: Tim Stridmann.