Þessir menn hafa land numit í Austfirðingafjórðungi, er nú munu upp talðir, ok ferr hvat af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand, ok er þat sögn manna, at þessi fjórðungr hafi fyrst albyggðr orðit.
Gunnólfr kroppa hét maðr, sonr Þóris hauknefs hersis. Hann nam Gunnólfsvík ok Gunnólfsfell ok Langanes allt fyrir útan Helkunduheiði ok bjó í Fagravík. Hans sonr var Skúli herkja, faðir Geirlaugar.
Finni hét maðr, er nam Finnafjörð ok Viðfjörð. Hans sonr var Þórarinn, faðir Sigurðar, föður Glíru-Halla.
Hróðgeirr inn hvíti Hrappsson nam Sandvík fyrir norðan Digranes allt til Viðfjarðar ok bjó á Skeggjastöðum. Hans dóttir var Ingibjörg, er átti Þorsteinn inn hvíti. [Hon var móðir Þorgils, föður Helga, föður Bjarna, föður Ynvildar, móður Ámunda, föður Guðrúnar, móður Þórdísar, móður Helgu, móður Þórðar prests, föður Markúss á Melum].
Alrekr var bróðir Hróðgeirs, er út kom með honum. Hann var faðir Ljótólfs goða í Svarfaðardal.
Eyvindr vápni ok Refr inn rauði, synir Þorsteins þjokkubeins, bjuggust til Íslands af Strind ór Þrándheimi, því at þeir urðu missáttir við Harald konung, ok hafði sitt skip hvárr þeira. Refr varð aftrreka, ok lét konungr drepa hann, en Eyvindr kom í Vápnafjörð ok nam fjörðinn allan frá Vestradalsá ok bjó í Krossavík inni iðri. Hans sonr var Þorbjörn.
Steinbjörn körtr hét sonr Refs ins rauða. Hann fór til Íslands ok kom í Vápnafjörð. Eyvindr, föðurbróðir hans, gaf honum land allt milli Vápnafjarðarár ok Vestradalsár. Hann bjó at Hofi. Hans synir váru þeir Þormóðr stikublígr, er bjó í Sunnudal, annarr Refr á Refsstöðum, þriði Egill á Egilsstöðum, faðir Þórarins ok Þrastar ok Hallbjarnar ok Hallfríðar, er átti Þorkell Geitisson.
Hróaldr bjóla var fóstbróðir Eyvindar vápna. Hann nam land fyrir vestan Vestradalsá, dalinn hálfan ok Selárdal allan út til Digraness. Hann bjó á Torfastöðum. Hans sonr var Ísröðr, faðir Gunnhildar, er átti Oddi, sonr Ásólfs í Höfða. [Gunnhildr var móðir Gríms, föður Halldóru, móður Markúss, föður Valgerðar, móður Böðvars, föður Þórðar prests, föður Markúss á Melum].
Ölvir inn hvíti hét maðr, sonr Ósvalds Öxna-Þórissonar. Hann var lendr maðr ok bjó í Álmdölum. Hann varð ósáttr við Hákon jarl Grjótgarðsson ok fór á Yrjar ok dó þar, en Þorsteinn inn hvíti, sonr hans, fór til Íslands ok kom skipi sínu í Vápnafjörð eftir landnám. Hann keypti land at Eyvindi vápna ok bjó á Tóftavelli fyrir útan Síreksstaði nökkura vetr, áðr hann komst at Hofslöndum með því móti, at hann heimti leigufé sitt at Steinbirni kört, en hann hafði ekki til at gjalda nema landit. Þar bjó Þorsteinn sex tigi vetra síðan ok var vitr maðr ok góðr. Hann átti Ingibjörgu, dóttur Hróðgeirs ins hvíta. Þeira börn váru þau Þorgils ok Þórðr, Önundr, Þorbjörg ok Þóra.
Þorgils átti Ásvöru, dóttur Þóris Graut-Atlasonar. Þeira sonr var Brodd-Helgi. Hann átti fyrr Höllu Lýtingsdóttur, Arnbjarnarsonar. Þeira sonr var Víga-Bjarni. Hann átti Rannveigu, dóttur Eiríks ór Goðdölum. Þeira sonr var Skegg-Broddi, en dóttir Ingvildr, er átti Þorsteinn Hallsson. Skegg-Broddi átti Guðrúnu, dóttur Þórarins sælings ok Halldóru Einarsdóttur, þeira börn Þórir ok Bjarni húslangr. Þórir átti Steinunni, dóttur Þorgríms ins háva. Þeira dóttir var Guðrún, er átti Flosi Kolbeinsson. Þeira sonr var Bjarni, faðir Bjarna, er átti Höllu Jörundardóttur. Þeira börn váru þau Flosi prestr ok Torfi prestr, Einarr brúðr ok Guðrún, er Þórðr Sturluson átti, ok Goðrún, er Einarr Bergþórsson átti, ok Helga, móðir Sigríðar Sighvatsdóttur. [Flosi prestr átti Ragnhildi, dóttur Barkar á Baugsstöðum, þeira börn Bjarni ok Einarr, Halla, móðir herra Kristófórus, ok Þórdís, móðir frú Ingigerðar, móður frú Guðrúnar ok Hallberu. Valgerðr var dóttir Flosa, móðir herra Erlends sterka, föður Hauks ok Valgerðar].
Þorsteinn torfi ok Lýtingr bræðr fóru til Íslands. Lýtingr nam Vápnafjarðarströnd alla ina eystri, Böðvarsdal ok Fagradal, ok bjó í Krossavík. Frá honum eru Vápnfirðingar komnir. [Hans sonr var Geitir, faðir Þorkels, föður Ragnheiðar, móður Höllu, móður Bótólfs, föður Þórdísar, móður Helgu, móður Þórðar prests, föður Markúss á Melum].
Þorfiðr hét maðr, er fyrst bjó á Skeggjastöðum at ráði Þórðar hálma. Hans sonr var Þorsteinn fagri, er vá Einar, son Þóris Graut-Atlasonar, ok bræðr hans tveir, Þorkell ok Heðinn, er vágu Þorgils, föður Brodd-Helga.
Þorsteinn torfi nam Hlíð alla útan frá Ósfjöllum ok upp til Hvannár ok bjó á Forsvelli. Hans sonr var Þorvaldr, faðir Þorgeirs, föður Hallgeirs, föður Hrapps á Forsvelli.
Hákon hét maðr, er nam Jökulsdal allan fyrir vestan Jökulsá ok fyrir ofan Teigará ok bjó á Hákonarstöðum. Hans dóttir var Þorbjörg, er áttu synir Brynjólfs ins gamla, Gunnbjörn ok Hallgrímr.
Teigr lá ónuminn millum Þorsteins torfa ok Hákonar. Þann lögðu þeir til hofs, ok heitir sá nú Hofsteigr.
Skjöldólfr Vémundarson, bróðir Berðlu-Kára, nam Jökulsdal fyrir austan Jökulsá upp frá Knefilsdalsá ok bjó á Skjöldólfsstöðum. Hans börn váru þau Þorsteinn, er átti Fastnýju Brynjólfsdóttur, ok Sigríðr, móðir Bersa Özurarsonar.
Þórðr hét maðr, sonr Þórólfs hálma, bróðir Helga bunhauss. Hann nam Tungulönd öll á milli Lagarfljóts ok Jökulsár fyrir útan Rangá. Hans sonr var Þórólfr hálmi, er átti Guðríði Brynjólfsdóttur. Þeira sonr var Þórðr þvari, faðir Þórodds, föður Brands, föður Steinunnar, móður Rannveigar, móður Sæhildar, er Gizurr átti.
Özurr slagakollr nam land milli Ormsár ok Rangár. Hann átti Guðnýju Brynjólfsdóttur. Þeira sonr var Ásmundr, faðir Marðar.
Ketill ok Graut-Atli, synir Þóris þiðranda, fóru ór Veradal til Íslands ok námu land í Fljótsdal, fyrr en Brynjólfr kom út. Ketill nam Lagarfljótsstrandir báðar fyrir vestan Fljót á milli Hengiforsár ok Ormsár.
Ketill fór útan ok var með Véþormi, syni Vémundar ins gamla. Þá keypti hann at Véþormi Arneiði, dóttur Ásbjarnar jarls skerjablesa, er Hólmfastr, sonr Véþorms, hafði hertekit, þá er þeir Grímr, systursonr Véþorms, drápu Ásbjörn jarl. Ketill keypti Arneiði, dóttur Ásbjarnar, tveim hlutum dýrra en Véþormr mat hana í fyrstu.
En er kaupit var orðit, þá gerði Ketill brúðkaup til Arneiðar. Eftir þat fann hon grafsilfr mikit undir viðarrótum. Þá bauð Ketill at flytja hana til frænda sinna, en hon kaus þá honum at fylgja.
Þau fóru út ok bjuggu á Arneiðarstöðum. Þeira sonr var Þiðrandi faðir Ketils í Njarðvík. [Jóreiðr var dóttir Þiðranda, móðir Þorsteins, föður Guðríðar, móður Rannveigar, móður Salgerðar, móður Guðrúnar, móður Hreins ábóta, föður Valdísar, móður Snorra, föður Hallberu].
Graut-Atli nam ina eystri strönd Lagarfljóts allt á milli Giljár ok Vallaness fyrir vestan Öxnalæk. Hans synir váru þeir Þorbjörn ok Þórir, er átti Ásvöru Brynjólfsdóttur.
Þorgeirr Vestarsson hét maðr göfugr. Hann átti þrjá sonu. Var einn Brynjólfr inn gamli, annarr Ævarr inn gamli, þriði Herjólfr. Þeir fóru allir til Íslands á sínu skipi hverr þeira.
Brynjólfr kom skipi sínu í Eskifjörð ok nam land fyrir ofan fjall, Fljótsdal allan fyrir ofan Hengiforsá fyrir vestan, en fyrir ofan Gilsá fyrir austan, Skriðudal allan, ok svá Völluna út til Eyvindarár ok tók mikit af landnámi Una Garðarssonar ok byggði þar frændum sínum ok mágum. Hann átti þá tíu börn, en síðan fekk hann Helgu, er átt hafði Herjólfr, bróðir hans, ok áttu þau þrjú börn. Þeira sonr var Özurr, faðir Bersa, föður Hólmsteins, föður Órækju, föður Hólmsteins, föður Helgu, móður Hólmsteins, föður Hallgerðar, móður Þorbjargar, er átti Loftr byskupssonr.
Ævarr inn gamli, bróðir Brynjólfs, kom út í Reyðarfirði ok fór upp um fjall. Honum gaf Brynjólfr Skriðudal allan fyrir ofan Gilsá. Hann bjó á Arnaldsstöðum. Hann átti tvá sonu ok dætr þrjár. [Yngvildr var ein. Hon var móðir Þorsteins, föður Ámunda, föður Guðrúnar, móður Þórdísar, móður Helgu, móður Þórðar prests, föður Markúss].
Ásröðr hét maðr, er fekk Ásvarar Herjólfsdóttur, bróðurdóttur Brynjólfs ok stjúpdóttur. Henni fylgðu heiman öll lönd milli Gilsár ok Eyvindarár. Þau bjuggu á Ketilsstöðum. Þeira sonr var Þorvaldr holbarki, faðir Þorbergs, föður Hafljóts, föður Þórhadds skálar. Dóttir Holbarka var Þórunn, er átti Þorbjörn Graut-Atlason, önnur Ástríðr, móðir Ásbjarnar loðinhöfða, föður Þórarins í Seyðarfirði, föður Ásbjarnar, föður Kolskeggs ins fróða ok Ingileifar, móður Halls, föður Finns lögsögumanns.
Hrafnkell hét maðr Hrafnsson. Hann kom út síð landnámatíðar. Hann var inn fyrsta vetr í Breiðdal, en um várit fór hann upp um fjall.
Hann áði í Skriðudal ok sofnaði. Þá dreymði hann, at maðr kom at honum ok bað hann upp standa ok fara braut sem skjótast. Hann vaknaði ok fór braut. En er hann var skammt kominn, þá hljóp ofan fjallit allt, ok varð undir göltr ok griðungr, er hann átti.
Síðan nam Hrafnkell Hrafnkelsdal ok bjó á Steinröðarstöðum. Hans sonr var Ásbjörn, faðir Helga, ok Þórir, faðir Hrafnkels goða, föður Sveinbjarnar, [föður Þorsteins, föður Bótólfs, föður Þórdísar, móður Helgu, móður Þórðar prests, föður Markúss á Melum].
Uni, sonr Garðars, er fyrst fann Ísland, fór til Íslands með ráði Haralds konungs hárfagra ok ætlaði at leggja undir sik landit, en síðan hafði konungr heitit honum at gera hann jarl sinn.
Uni tók land, þar sem nú heitir Unaóss, ok húsaði þar. Hann nam sér land til eignar fyrir sunnan Lagarfljót, allt herað til Unalækjar.
En er landsmenn vissu ætlan hans, tóku þeir at ýfast við hann ok vildu eigi selja honum kvikfé eða vistir, ok mátti hann eigi þar haldast. Uni fór í Álftafjörð inn syðri. Hann náði þar eigi at staðfestast.
Þá fór hann austan með tólfta mann ok kom at vetri til Leiðólfs kappa í Skógahverfi. Hann tók við þeim. Uni þýddist Þórunni, dóttur Leiðólfs, ok var hon með barni um várit. Þá vildi Uni hlaupast á braut með sína menn, en Leiðólfr reið eftir honum, ok fundust þeir hjá Flangastöðum ok börðust þar, því at Uni vildi eigi aftr fara með Leiðólfi. Þar fellu nökkurir menn af Una, en hann fór aftr nauðigr, því at Leiðólfr vildi, at hann fengi konunnar ok staðfestist ok tæki arf eftir hann.
Nökkuru síðar hljóp Uni á braut, þá er Leiðólfr var eigi heima, en Leiðólfr reið eftir honum, þá er hann vissi, ok fundust þeir hjá Kálfagröfum. Var hann þá svá reiðr, at hann drap Una ok förunauta hans alla.
Sonr Una ok Þórunnar var Hróarr Tungugoði. Hann tók arf Leiðólfs allan ok var it mesta afarmenni. Hann átti dóttur Hámundar, systur Gunnars frá Hlíðarenda. Þeira sonr var Hámundr inn halti, er var inn mesti vígamaðr.
Tjörvi inn háðsami ok Gunnarr váru systursynir Hróars. Tjörvi bað Ástríðar mannvitsbrekku Móðólfsdóttur, en bræðr hennar, Ketill ok Hrólfr, synjuðu honum konunnar, en þeir gáfu hana Þóri Ketilssyni. Þá dró Tjörvi líkneski þeira á kamarsvegg, ok hvert kveld, er þeir Hróarr gengu til kamars, þá hrækði hann í andlit líkneski Þóris, en kyssti hennar líkneski, áðr Hróarr skóf af. Eftir þat skar Tjörvi þau á knífsskefti sínu ok kvað þetta:
Vér höfum þar sem Þóri,
þat vas sett við glettu,
auðar unga brúði
áðr á vegg of fáða.
Nú hefk, rastkarns, ristna
réðk mart við Syn bjarta,
hauka, skofts, á hefti
Hlín ölbækis mínu.
Hér af gerðust víg þeira Hróars ok systursona hans.
Þorkell fullspakr hét maðr, er nam Njarðvík alla ok bjó þar. Hans dóttir var Þjóðhildr, er átti Ævarr inn gamli, ok var þeira dóttir Yngvildr, móðir Ketils í Njarðvík Þiðrandasonar.
Vetrliði hét maðr, sonr Arnbjarnar Óláfssonar langháls, bróðir þeira Lýtings, Þorsteins torfa ok Þorbjarnar í Arnarholti. Óláfr langháls var sonr Bjarnar reyðarsíðu. Vetrliði nam Borgarfjörð ok bjó þar.
Þórir lína hét maðr, er nam Breiðavík ok bjó þar. Hans synir váru þeir Sveinungr ok Gunnsteinn.
Nú hefir Kolskeggr fyrir sagt heðan frá um landnám.
Þorsteinn kleggi nam fyrstr Húsavík ok bjó þar. Hans sonr var Án, er Húsvíkingar eru frá komnir.
Loðmundr inn gamli hét maðr, en annarr Bjólfr, fóstbróðir hans. Þeir fóru til Íslands af Vors af Þulunesi. Loðmundr var rammaukinn mjök ok fjölkunnigr. Hann skaut fyrir borð öndvegissúlum sínum í hafi ok kvaðst þar byggja skyldu, sem þær ræki á land. En þeir fóstbræðr tóku Austfjörðu, ok nam Loðmundr Loðmundarfjörð ok bjó þar þenna vetr.
Þá frá hann til öndvegissúlna sinna fyrir sunnan land. Eftir þat bar hann á skip öll föng sín, en er segl var dregit, lagðist hann niðr ok bað engan mann vera svá djarfan, at hann nefndi sik. En er hann hafði skamma hríð legit, varð gnýr mikill. Þá sá menn, at skriða mikil hljóp á bæ þann, er Loðmundr hafði búit á.
Eftir þat settist hann upp ok tók til orða: «Þat er álag mitt, at þat skip skal aldri heilt af hafi koma, er hér siglir út.»
Hann helt síðan suðr fyrir Horn ok vestr með landi allt fyrir Hjörleifshöfða ok lendi nökkuru vestar. Hann nam þar land, sem súlurnar höfðu komit, ok á milli Hafrsár ok Fúlalækjar. Þat heitir nú Jökulsá á Sólheimasandi. Hann bjó í Loðmundarhvammi ok kallaði þar Sólheima.
Þá er Loðmundr var gamall, bjó Þrasi í Skógum. Hann var ok fjölkunnigr.
Þat var eitt sinn, at Þrasi sá um morgun vatnahlaup mikit. Hann veitti vatnit með fjölkynngi austr fyrir Sólheima, en þræll Loðmundar sá, ok kvað falla sjó norðan um landit at þeim. Loðmundr var þá blindr. Hann bað þrælinn færa sér í dælikeri þat, er hann kallaði sjó.
Ok er hann kom aftr, sagði Loðmundr: «Ekki þykkir mér þetta sjór.» Síðan bað hann þrælinn fylgja sér til vatnsins, — «ok stikk stafsbroddi mínum í vatnit.»
Hringr var í stafnum, ok helt Loðmundr tveim höndum um stafinn, en beit í hringinn. Þá tóku vötnin at falla vestr aftr fyrir Skóga.
Síðan veitti hvárr þeira vötnin frá sér, þar til er þeir fundust við gljúfr nökkur. Þá sættust þeir á þat, at áin skyldi þar falla, sem skemmst væri til sjóvar. Sú er nú kölluð Jökulsá ok skilr landsfjórðunga. [Í þeim vatnagangi varð Sólheimasandr. Þar er fjórðungamót ok Jökulsá á miðjum sandi.
Sonr Loðmundar var Sumarliði, faðir Þorsteins holmunns, föður Þóru, móður Steins Brandaxsonar, föður Þóru, er átti Skafti lögmaðr].
Bjólfr, fóstbróðir Loðmundar, nam Seyðisfjörð allan ok bjó þar alla ævi. Hann gaf Helgu, dóttur sína, Áni inum ramma, ok fylgði henni heiman öll in nyrðri strönd Seyðisfjarðar til Vestdalsár. Ísólfr hét sonr Bjólfs, er þar bjó síðan ok Seyðfirðingar eru frá komnir.
Eyvindr hét maðr, er út kom með Brynjólfi ok færði síðan byggð sína í Mjóvafjörð ok bjó þar. Hans sonr var Hrafn, er seldi Mjóvafjarðarland Þorkatli klöku, er þar bjó síðan. Frá honum er Klökuætt komin.
Egill inn rauði hét maðr, er nam Norðrfjörð ok bjó á Nesi út. Hans sonr var Óláfr, er Nesmenn eru frá komnir.
Freysteinn inn fagri hét maðr. Hann nam Sandvík ok bjó á Barðsnesi, Viðfjörð ok Hellisfjörð. Frá honum eru Sandvíkingar ok Viðfirðingar ok Hellisfirðingar komnir.
Þórir inn hávi ok Krumr, þeir fóru af Vors til Íslands, ok þá er þeir tóku land, nam Þórir Krossavík á milli Gerpis ok Reyðarfjarðar. Þaðan eru Krossvíkingar komnir.
En Krumr nam land í Hafranesi ok til Þernuness ok allt it ytra, bæði Skrúðey ok aðrar úteyjar ok þrjú lönd öðrum megin gegnt Þernunesi. Þaðan eru Krymlingar komnir.
Ævarr var fyrst í Reyðarfirði, áðr hann fór upp um fjall, en Brynjólfr í Eskifirði, áðr hann fór upp at byggja Fljótsdal, sem áðr var ritat.
Vémundr hét maðr, er nam Fáskrúðsfjörð allan ok bjó þar alla ævi. Hans sonr var Ölmóðr, er Ölmæðlingar eru frá komnir.
Þórhaddr inn gamli var hofgoði í Þrándheimi á Mæri. Hann fýstist til Íslands ok tók áðr ofan hofit ok hafði með sér hofsmoldina ok súlurnar. En hann kom í Stöðvarfjörð ok lagði Mærinahelgi á allan fjörðinn ok lét engu tortíma þar nema kvikfé heimilu. Hann bjó þar alla ævi, ok eru frá honum Stöðfirðingar komnir.
Hjalti hét maðr, er nam Kleifarlönd ok allan Breiðdal þar upp frá. Hans sonr var Kolgrímr, er margt er manna frá komit.
Herjólfr hét maðr, er nam land allt út til Hvalsnesskriðna. Hans sonr var Vápni, er Væpnlingar eru frá komnir.
Herjólfr, bróðir Brynjólfs, nam Heydalalönd fyrir neðan Tinnudalsá ok út til Ormsár. Hans sonr var Özurr, er Breiðdælir eru frá komnir.
Skjöldólfr hét maðr, er nam Stræti allt fyrir útan Gnúp ok inn öðrum megin til Óss ok til Skjöldólfsness hjá Fagradalsá í Breiðdali. Hans sonr var Háleygr, er þar bjó síðan. Frá honum er Háleygjaætt komin.
Þjóðrekr hét maðr. Hann nam fyrst Breiðdal allan, en hann stökk braut þaðan fyrir Brynjólfi ok ofan í Berufjörð ok nam alla ina nyrðri strönd Berufjarðar ok fyrir sunnan um Búlandsnes ok inn til Rauðaskriðna öðrum megin ok bjó þrjá vetr þar, er nú heitir Skáli. Síðan keypti Björn inn hávi jarðir at honum, ok eru frá honum Berufirðingar komnir.
Björn sviðinhorni hét maðr, er nam Álftafjörð inn nyrðra inn frá Rauðaskriðum ok Sviðinhornadal.
Þorsteinn trumbubein hét frændi Böðvars ins hvíta ok fór með honum til Íslands. Hann nam land fyrir útan Leiruvág til Hvalsnesskriðna. Hans sonr var Kollr inn grái, faðir Þorsteins, föður Þorgríms í Borgarhöfn, föður Steinunnar, er átti Gizurr byskup.
Böðvarr inn hvíti var sonr Þorleifs miðlungs Böðvarssonar snæþrimu, Þorleifssonar hvalaskúfs, Ánssonar, Arnarsonar hyrnu konungs, Þórissonar konungs, Svína-Böðvarssonar, Kaunssonar konungs, Sölgasonar konungs, Hrólfssonar ór Bergi, ok Brand-Önundr, frændi hans, fóru af Vors til Íslands ok kómu í Álftafjörð inn syðra. Böðvarr nam land inn frá Leiruvági, dali þá alla, er þar liggja, ok út öðrum megin til Múla ok bjó at Hofi. Hann reisti þar hof mikit.
Sonr Böðvars var Þorsteinn, er átti Þórdísi dóttur Özurar keiliselgs Hrollaugssonar. Þeira sonr var Síðu-Hallr. Hann átti Jóreiði Þiðrandadóttur, ok er þaðan mikil ætt komin. Sonr þeira var Þorsteinn, faðir Ámunda, föður Guðrúnar, móður Þórdísar, móður Helgu, móður Guðnýjar, móður Sturlusona.
Brand-Önundr nam land fyrir norðan Múla-Kambsdal ok Melrakkanes ok inn til Hamarsár, ok er margt manna frá honum komit.
Þórðr skeggi, sonr Hrapps Bjarnarsonar bunu, hann átti Vilborgu Ósvaldsdóttur ok Úlfrúnar Játmundardóttur. Þórðr fór til Íslands ok nam land í Lóni fyrir norðan Jökulsá milli ok Lónsheiðar ok bjó í Bæ tíu vetr eða lengr. Þá frá hann til öndvegissúlna sinna fyrir neðan Heiði í Leiruvági. Þá réðst hann vestr þannig ok bjó á Skeggjastöðum, sem fyrr er ritat. Hann seldi þá Lónlönd Úlfljóti, er lög flutti út hingat. Dóttir Þórðar var Helga, er Ketilbjörn inn gamli átti at Mosfelli.
[Þat var upphaf inna heiðnu laga, at menn skyldu eigi hafa höfuðskip í haf, en ef þeir hefði, þá skyldi þeir af taka höfuð, áðr þeir kæmi í lands sýn, ok sigla eigi at landi með gapandi höfðum eða gínandi trjónum, svá at landvættir fælist við.
Baugr, tvíeyringr eða meiri, skyldi liggja í hverju höfuðhofi á stalla. Þann baug skyldi hverr goði hafa á hendi sér til lögþinga allra, þeira er hann skyldi sjálfr heyja, ok rjóða hann þar áðr í roðru nautsblóðs þess, er hann blótaði þar sjálfr. Hverr sá maðr, er þar þurfti lögskil af hendi at leysa at dómi, skyldi áðr eið vinna at þeim baugi ok nefna sér vátta tvá eða fleiri. «Nefni ek í þat vætti,» skyldi hann segja, «at ek vinn eið at baugi, lögeið. Hjálpi mér svá Freyr ok Njörðr ok inn almáttki Áss sem ek mun svá sök þessa sækja eða verja eða vitni bera eða kviðu eða dæma sem ek veit réttast ok sannast ok helzt at lögum ok öll lögmæt skil af hendi leysa, þau er undir mik koma, meðan ek em á þessu þingi.»
Þá var landinu skipt í fjórðunga, ok skyldu vera þrjú þing í fjórðungi, en þrjú höfuðhof í þingsókn hverri. Þar váru menn valdir til at geyma hofanna at viti ok léttlæti. Þeir skyldu nefna dóma á þingum ok stýra sakferli. Því váru þeir goðar kallaðir. Hverr maðr skyldi gefa toll til hofs sem nú til kirkju tíund].
Þorsteinn leggr, sonr Bjarnar blátannar, fór ór Suðreyjum til Íslands ok nam lönd öll fyrir norðan Horn til Jökulsár í Lóni ok bjó í Böðvarsholti þrjá vetr, en seldi síðan löndin ok fór aftr í Suðreyjar.
Rögnvaldr jarl á Mæri, sonr Eysteins glumru Ívarssonar Upplendingajarls, Hálfdanarsonar ins gamla, Rögnvaldr átti Ragnhildi, dóttur Hrólfs nefju. Þeira sonr var Ívarr, er fell í Suðreyjum með Haraldi konungi inum hárfagra. Annarr var Göngu-Hrólfr, er vann Norðmandí. Frá honum eru Rúðujarlar komnir ok Englakonungar. Þriði var Þórir jarl þegjandi, er átti Álöfu árbót, dóttur Haralds konungs hárfagra, ok var þeira dóttir Bergljót, móðir Hákonar jarls ins ríka.
Rögnvaldr jarl átti frillusonu þrjá. Hét einn Hrollaugr, annarr Einarr, þriði Hallaðr. Sá veltist ór jarlsdómi í Orkneyjum.
Ok er Rögnvaldr jarl frá þat, þá kallaði hann saman sonu sína ok spurði, hverr þeira þá vildi til eyjanna, en Þórir bað hann sjá fyrir um sína för. Jarlinn kvað honum vel fara, en kvað hann þar skyldu ríki taka eftir sinn dag.
Þá gekk Hrólfr fram ok bauð sik til farar. Rögnvaldr kvað honum vel hent fyrir sakar afls ok hreysti, en kveðst ætla, at meiri ofsi væri í skapi hans en hann mætti þegar at löndum setjast.
Þá gekk Hrollaugr fram ok spurði, ef hann vildi, at hann færi. Rögnvaldr kvað hann ekki mundu jarl verða. «Hefir þú þat skap, er engi styrjöld fylgir. Munu vegir þínir liggja til Íslands. Muntu þar göfugr þykkja á því landi ok verða kynsæll, en engi eru hér forlög þín.»
Þá gekk Einarr fram ok mælti: «Láttu mik fara til Orkneyja. Ek mun þér því heita, er þér mun bezt þykkja, at ek mun aldri aftr koma þér í augsýn.»
Jarlinn svarar: «Vel þykkir mér, at þú farir brott, en lítils er mér ván at þér, því at móðurætt þín er öll þrælborin.»
Eftir þat fór Einarr vestr ok lagði undir sik eyjarnar, sem segir í sögu hans.
Hrollaugr fór þá til Haralds konungs ok var með honum um hríð, því at þeir feðgar kómu eigi skapi saman eftir þetta.
Hrollaugr fór til Íslands með ráði Haralds konungs ok hafði með sér konu sína ok sonu. Hann kom austr at Horni ok skaut þar fyrir borð öndvegissúlum sínum, ok bar þær á land í Hornafirði, en hann rak undan ok vestr fyrir land. Fekk hann þá útivist harða ok vatnfátt. Þeir tóku land vestr í Leiruvági á Nesjum. Var hann þar inn fyrsta vetr. Þá frá hann til öndvegissúlna sinna ok fór austr þann veg. Var hann annan vetr undir Ingólfsfelli.
Síðan fór hann austr í Hornafjörð ok nam land austan frá Horni til Kvíár ok bjó fyrst undir Skarðsbrekku í Hornafirði, en síðan á Breiðabólstað í Fellshverfi. Þá hafði hann lógat þeim löndum, er norðr váru frá Borgarhöfn, en hann átti til dauðadags þau lönd, er suðr váru frá Heggsgerðismúla.
Hrollaugr var höfðingi mikill ok helt vingan við Harald konung, en fór aldri útan, [ok ekki vitjaði hann Rögnvalds jarls, föður síns, því at honum var ótítt við stjúpmóður sína]. Haraldr konungr sendi Hrollaugi [gersimar á deyjanda degi], sverð ok ölhorn ok gullhring, þann er vá fimm aura. Sverð þat átti síðar Kolr, sonr Síðu-Halls, en Kolskeggr inn fróði hafði sét hornit.
Hrollaugr var faðir Özurar keiliselgs, er átti Gró, dóttur Þórðar illuga. Dóttir þeira var Þórdís móðir Halls á Síðu. Annarr sonr Hrollaugs var Hróaldr, faðir Óttars hvalróar, föður Gyðlaugar, móður Þorgerðar, móður Járngerðar, móður Valgerðar, móður Böðvars, föður Guðnýjar, móður Sturlusona. Önundr var inn þriði sonr Hrollaugs.
Hallr á Síðu átti Jóreiði Þiðrandadóttur. Þeira sonr var Þorsteinn, faðir Magnúss, föður Einars, föður Magnúss byskups. Annarr sonr Halls var Egill, faðir Þorgerðar, móður Jóns byskups ins helga. Þorvarðr Hallsson var faðir Þórdísar, móður Jórunnar, móður Halls prests, föður Gizurar, föður Magnúss byskups [ok Þorvalds, föður Gizurar jarls]. Yngvildr Hallsdóttir var móðir Þóreyjar, móður Sæmundar prests ins fróða. Þorsteinn Hallsson var faðir Gyðríðar, móður Jóreiðar, móður Ara prests ins fróða. Þorgerðr Hallsdóttir var móðir Yngvildar, móður Ljóts, föður Járngerðar, móður Valgerðar, móður Böðvars, föður Guðnýjar, móður Sturlusona.
Ketill hét maðr, er Hrollaugr seldi Hornafjarðarströnd [útan frá Horni] ok inn til Hamra. Hann bjó at Meðalfelli. Frá honum eru Hornfirðingar komnir.
Auðunn inn rauði keypti land at Hrollaugi útan frá Hömrum ok út öðrum megin til Viðborðs. Hann bjó í Hofsfelli ok reisti þar hof mikit. Frá honum eru Hofsfellingar komnir.
Þorsteinn inn skjálgi keypti land at Hrollaugi allt frá Viðborði suðr um Mýrar ok til Heinabergsár. Hans sonr var Vestmarr, er Mýramenn eru frá komnir.
Úlfr inn vorski keypti land at Hrollaugi suðr frá Heinabergsá til Heggsgerðismúla ok bjó at Skálafelli [fyrstr manna. Frá honum eru Vorsar komnir. Síðan færði Úlfr bú sitt í Papýli ok bjó á Breiðabólstað, ok er þar haugr hans ok svá Þorgeirshaugr. Þorgeirr var sonr Vorsa-Úlfs, er bjó at Hofi í Papýli].
Þórðr illugi, sonr Eyvindar eikikróks, braut skip sitt á Breiðársandi. Honum gaf Hrollaugr land milli Jökulsár ok Kvíár, ok bjó hann undir Felli við Breiðá. Hans synir váru þeir Örn inn sterki, er deildi við Þórdísi jarlsdóttur, systur Hrollaugs, ok Eyvindr smiðr. Dætr hans váru þær Gróa, er Özurr átti, ok Þórdís, móðir Þorbjargar, móður Þórdísar, móður Þórðar illuga, er vá Víga-Skútu.
Ásbjörn hét maðr, sonr Heyangrs-Bjarnar hersis ór Sogni. Hann var sonr Helga Helgasonar, Bjarnarsonar bunu. Ásbjörn fór til Íslands ok dó í hafi, en Þorgerðr, kona hans, ok synir þeira kómu út.
[En þat var mælt, at kona skyldi eigi víðara nema land en leiða mætti kvíku tvævetra válangan dag sólsetra millim, hálfstalit naut ok haft vel. Því leiddi Þorgerðr kvíku sína undan Tóftafelli frá Kvíá suðr ok í Kiðjaleit hjá Jökulsfelli fyrir vestan.
Þorgerðr nam því land um] allt Ingólfshöfðahverfi á milli Kvíár ok Jökulsár, ok bjó hon at Sandfelli ok Guðlaugr, sonr þeira Ásbjarnar, eftir hana. Frá honum eru Sandfellingar komnir. Annarr sonr þeira var Þorgils, er Hnappfellingar eru frá komnir. Þriði var Özurr, faðir Þórðar Freysgoða, er margt manna er frá komit.
Helgi hét maðr, annarr sonr Heyangrs-Bjarnar. Hann fór til Íslands ok bjó at Rauðalæk. Hans sonr var Hildir, er Rauðlækingar eru frá komnir.
Bárðr var inn þriði sonr Heyangrs-Bjarnar, er fyrr er getit. Hann nam fyrst Bárðardal norðr, en síðan fór hann suðr um Vánarskarð Bárðargötu ok nam Fljótshverfi allt ok bjó at Gnúpum. Þá var hann kallaðr Gnúpa-Bárðr. Hans synir váru þeir Þorsteinn ok Sigmundr, þriði Egill, fjórði Gísli, fimmti Nefsteinn, sétti Þorbjörn krumr, sjaundi Hjörr, átti Þorgrímr, níundi Björn, faðir Geira at Lundum, föður Þorkels læknis, föður Geira, föður Þorkels kanoka, vinar Þorláks byskups ins helga. Hann setti regúlastað í Þykkvabæ.
Eyvindr karpi nam land milli Almannafljóts ok Geirlandsár ok bjó at Forsi fyrir vestan Móðólfsgnúp. Hans synir váru þeir Móðólfr, faðir þeira Hrólfs ok Ketils ok Ástríðar mannvitsbrekku. Annarr var Önundr, faðir Þraslaugar, móður Tyrfings ok Halldórs, föður Tyrfings, föður Teits. [Áðr Almannafljót hlypi, var þat kallat Raftalækr].
Maðr hét Ketill inn fíflski, sonr Jórunnar mannvitsbrekku, dóttur Ketils flatnefs. Hann fór af Suðreyjum til Íslands. Hann var kristinn. Hann nam land milli Geirlandsár ok Fjarðarár fyrir ofan Nýkoma.
Ketill bjó í Kirkjubæ. Þar höfðu áðr setit Papar, ok eigi máttu þar heiðnir menn búa.
Ketill var faðir Ásbjarnar, föður Þorsteins, föður Surts, föður Sighvats lögsögumanns, föður Kolbeins, [föður Guðrúnar, móður Narfa ok Loðmundar Skeggjasonar]. Hildr hét dóttir Ásbjarnar, móðir Þóris, föður Hildar, er Skarpheðinn átti. Þorbjörg hét dóttir Ketils ins fíflska. Hana átti Váli, sonr Loðmundar ins gamla. [Þórðr hét sonr Surts ór Kirkjubæ, faðir Guðrúnar, móður Þóru, móður Þorsteins holmunns, föður Gunnhildar, móður Jódísar, móður Vilborgar, móður Magnúss, föður Snorra, föður Hallberu, er átti Markús Þórðarson á Melum].
Böðmóðr hét maðr, er land nam milli Drífandi ok Fjarðarár ok upp til Böðmóðshorns. Hann bjó í Böðmóðstungu. Hans sonr var Óleifr, er Óleifsborg er við kennd. Hann bjó í Holti. Hans sonr var Vestarr, faðir Helga, föður Gró, er Glæðir átti.
Eysteinn inn digri fór af Sunnmæri til Íslands. Hann nam land fyrir austan Geirlandsá til móts við Ketil inn fíflska ok bjó í Geirlandi. Hans sonr var Þorsteinn frá Keldugnúpi, [faðir Þuríðar, móður Álofar, móður Guðrúnar, móður Þorvalds, fóður Ingiríðar, móður Ástríðar, móður Ingibjargar, móður Þuríðar, móður Hallberu, er átti Markús Þórðarson á Melum].
Eysteinn, sonr Hrana Hildissonar paraks, fór ór Nóregi til Íslands. Hann kaupir lönd at Eysteini digra, þau er hann hafði numit, ok kvað vera Meðallönd. Hann bjó at Skarði. Hans börn váru þau Hildir ok Þorljót, er átti Þorsteinn at Keldugnúpi.
Hildir vildi færa bú sitt í Kirkjubæ eftir Ketil ok hugði, at þar mundi heiðinn maðr mega búa. En er hann kom nær at túngarði, varð hann bráðdauðr. Þar liggr hann í Hildishaugi.
Vilbaldr hét maðr, bróðir Áskels hnokkans. Hann fór af Írlandi til Íslands ok hafði skip þat, er hann kallaði Kúða, ok kom í Kúðafljótsós. Hann nam Tunguland á milli Skaftár ok Hólmsár ok bjó á Búlandi. Hans börn váru þau Bjólan, faðir Þorsteins, ok Ölvir muðr ok Bjollok, er átti Áslákr aurgoði.
Leiðólfr kappi hét maðr. Hann nam land fyrir austan Skaftá til Drífandi ok bjó at Á fyrir austan Skaftá út frá Skál, en annat bú átti hann á Leiðólfsstöðum undir Leiðólfsfelli, ok var þar þá margt byggða. Leiðólfr var faðir Þórunnar, móður Hróars Tungugoða. Hróarr átti Arngunni Hámundardóttur, systur Gunnars frá Hlíðarenda. Þeira börn váru þau Hámundr halti ok Ormhildr. Vébrandr hét sonr Hróars ok ambáttar. Hróar tók Þórunni brún, dóttur Þorgils ór Hvammi í Mýdal. Þorfinnr hét sonr þeira.
Hróarr bjó fyrst í Ásum. Síðan tók hann Lómagnúpslönd af Eysteini, syni Þorsteins tittlings ok Auðar Eyvindardóttur, systur þeira Móðólfs ok Branda. Þraslaug var dóttir Þorsteins tittlings, er átti Þórðr Freysgoði.
Önundr töskubak, frændi Þorsteinsbarna, skoraði Hróari á hólm á Skaftafellsþingi ok fell at fótum Hróari. Þorsteinn Upplendingr tók Þórunni brún ok flutti útan. Hróarr fór ok útan. Þá drap hann Þröst berserk á hólmi, er nauðga vildi eiga Sigríði, konu hans, en þeir Þorsteinn sættust.
Móðólfssynir váru at vígi Hróars ok Þórir, mágr þeira, Brandi frá Gnúpum ok Steinólfr, búi hans. Hámundr hefndi þeira Hróars.
Ísólfr hét maðr. Hann kom út síð landnámatíðar ok skoraði á Vilbald til landa eða hólmgöngu, en Vilbaldr vildi eigi berjast ok fór brott af Búlandi. Hann átti þá land milli Hólmsár ok Kúðafljóts. En Ísólfr fór á Búland ok átti land milli Kúðafljóts ok Skaftár. Hans sonr var Hrani á Hranastöðum, en dóttir Björg, er átti Önundr sonr Eyvindar karpa. Þraslaug var dóttir þeira, er átti Þórarinn, sonr Ölvis í Höfða.
Hrafn hafnarlykill var víkingr mikill. Hann fór til Íslands ok nam land milli Hólmsár ok Eyjarár ok bjó í Dynskógum. Hann vissi fyrir eldsuppkvámu ok færði bú sitt í Lágey. Hans sonr var Áslákr aurgoði, er Lágeyingar eru frá komnir.
Maðr hét Hrólfr höggvandi. Hann bjó á Norðmæri, þar sem hét Moldatún. Hans synir váru þeir Vémundr ok Molda-Gnúpr. Þeir váru vígamenn miklir ok járnsmiðir. Vémundr kvað þetta, er hann var í smiðju:
Ek bar einn
af ellifu
bana orð.
Blástu meir!
Gnúpr fór til Íslands fyrir víga sakir þeira bræðra ok nam land milli Kúðafljóts ok Eyjarár ok Álftaver allt. Þar var þá vatn mikit ok álftveiðar á.
Molda-Gnúpr seldi mörgum mönnum af landnámi sínu, ok gerðist þar fjölbyggt, áðr jarðeldr rann þar ofan, en þá flýðu þeir vestr til Höfðabrekku ok gerðu þar tjaldbúðir, er heitir á Tjaldavelli. En Vémundr, sonr Sigmundar kleykis, leyfði þeim eigi þar vist. Þá fóru þeir í Hrossagarð ok gerðu þar skála ok sátu þar um vetrinn, ok gerðist þar ófriðr með þeim ok vígafar.
En um várit eftir fóru þeir Molda-Gnúpr vestr í Grindavík ok staðfestist þar. Þeir höfðu fátt kvikfjár. Þeir váru þá fulltíða synir Molda-Gnúps, Björn ok Gnúpr, Þorsteinn hrungnir ok Þórðr leggjaldi.
Björn dreymði um nótt, at bergbúi kæmi at honum ok bauð at gera félag við hann, en hann þóttist játa því. Eftir þat kom hafr til geita hans, ok tímgaðist þá svá skjótt fé hans, at hann varð skjótt vellauðigr. Síðan var hann Hafr-Björn kallaðr. Þat sá ófreskir menn, at landvættir allar fylgðu Hafr-Birni til þings, en þeim Þorsteini ok Þórði til veiða ok fiskjar.
Hafr-Björn átti [Jórunni, stjúpdóttur Gnúps, bróður síns]. Þeira sonr var Svertingr, er átti Húngerði, dóttur Þórodds Tungu-Oddssonar ok Jófríðar Gunnarsdóttur, þeira dóttir Þorbjörg, móðir Sveinbjarnar, föður Bótólfs, föður Þórdísar, móður Helgu, móður Guðnýjar, móður Sturlusona. Gnúpr Molda-Gnúpsson átti Arnbjörgu Ráðormsdóttur, sem fyrr er ritat. Iðunn var dóttir Molda-Gnúps, er átti Þjóstarr á Álftanesi. Þormóðr var sonr þeira.
Eysteinn hét maðr, sonr Þorsteins drangakarls. Hann fór til Íslands af Hálogalandi ok braut skip sitt, en meiddist sjálfr í viðum. Hann byggði Fagradal, en kerlingu eina rak af skipinu í Kerlingarfjörð. Þar er nú Höfðársandr.
Ölvir, sonr Eysteins, nam land fyrir austan Grímsá. Þar hafði engi maðr þorat at nema fyrir landvættum, síðan Hjörleifr var drepinn. Ölvir bjó í Höfða. Hans sonr var Þórarinn í Höfða, bróðir sammæðri Halldórs Örnólfssonar, er Mörðr órækja vá undir Hömrum, ok Arnórs, er þeir Flosi ok Kolbeinn, synir Þórðar Freysgoða, vágu á Skaftafellsþingi.
Sigmundr kleykir, sonr Önundar bílds, nam land milli Grímsár ok Kerlingarár, er þá fell fyrir vestan Höfða.
Frá Sigmundi eru þrír byskupar komnir, Þorlákr ok Páll ok Brandr.
Björn hét maðr, auðigr ok ofláti mikill. Hann fór til Íslands af Valdresi ok nam land milli Kerlingarár ok Hafrsár ok bjó at Reyni. Hann átti illt við Loðmund inn gamla.
Frá Reyni-Birni er inn helgi Þorlákr byskup kominn [langfeðrum at telja].
Loðmundr inn gamli nam land milli Hafrsár ok Fúlalækjar, sem fyrr er ritat. Þat, er þá hét Fúlalækr, er nú kölluð Jökulsá á Sólheimasandi, er skilr landsfjórðunga.
Loðmundr inn gamli á Sólheimum átti sex sonu eða fleiri. Váli hét sonr hans, faðir Sigmundar, er átti Oddlaugu, dóttur Eyvindar ins eyverska. Sumarliði hét annarr sonr Loðmundar, faðir Þorsteins holmunns í Mörk, föður Þóru, móður Steins, föður [Þóru, móður] Surts ins hvíta Skaftastjúps. Hann var Sumarliðason. Skafti lögsögumaðr átti Þóru síðar en Sumarliði. Þat segir í Ölfusingakyni. Vémundr hét inn þriði sonr Loðmundar, faðir Þorkötlu, er átti Þorsteinn vífill. Þeira dóttir var Arnkatla, móðir Hróa ok Þórdísar, er átti Steinn Brandsson. Þeira dóttir var Þóra, er átti — —. Ari hét inn fjórði, Hróaldr hét inn fimmti, Ófeigr hét inn sétti sonr Loðmundar, laungetinn. Hann átti Þraslaugu, dóttur Eyvindar eyverska, systur Oddlaugar. Frá þeim öllum er margt manna komit.
Nú eru rituð landnám í Austfirðingafjórðungi, eftir því sem vitrir menn ok fróðir hafa sagt. Hefir í þeim fjórðungi margt stórmenni verit síðan, ok þar hafa margar stórar sögur gerzt.
En þessir hafa þar stærstir landnámsmenn verit: Þorsteinn hvíti, Brynjólfr inn gamli, Graut-Atli ok Ketill Þiðrandasynir, Hrafnkell goði, Böðvarr inn hvíti, Hrollaugr, sonr Rögnvalds jarls, Özurr, sonr Ásbjarnar Heyangrs-Bjarnarsonar, er Freysgyðlingar eru frá komnir, Ketill inn fíflski, Leiðólfr kappi.
Источник: Íslendinga sögur. Guðni Jónsson bjó til prentunar. Bind I: Landssaga og landnám.
Текст книги взят с сайта Heimskringla.