14.1.1. Interea Ericus, destinata in Iutiam classe, cum ad Syram insulam appulisset, nuntium de regis oppressione suscepit. Et forte in ea rerum colluvione Ericus ac Bero, natu inter Haraldi filios primi, deserto patre, fidelius se quam felicius Erico iunxere. Iidem, noctu clandestina patris legatione petiti, silenter accepta gesserunt. At Ericus, nihilo minus legationis indicium nactus, experiendae eorum fidei gratia aliquamdiu ignorantiae simulatione silentium egit. Quibus secretum paternum tegere perseverantibus, cum se nullam ex iis arcani cognitionem suscepturum putaret, desperato voluntariae confessionis indicio, vocatos in medium vehementi perfidiae exprobratione pulsabat, quod rem a patre mandatam parum lucide pertractassent. Interrogati quoque, quam ad eos pater legationem habuerit, consultos se, quid agere eum potissimum expediret, ut ad Norvagiam exsularet, respondisse dicebant ideoque non ante consilium fateri voluisse, quam ei a consultore obtemperatum agnoscerent. Quorum affirmatio, quamquam vera esset, fidem non habuit, quod invita potius quam ultronea videretur. Igitur eorum experiri Ericus asserta cupiens, ambos artissima apud castrum Sleswicense custodia asservari praecepit, uti, veritatis cognitione suscepta, aut innocentiae praemium aut reatui poenam referret.
14.1.2. Cui postmodum idem forte castellum intranti memorati iuvenes compeditis semet incessibus obtulerunt supplicesque eius genibus advoluti, praetentis innocentiae meritis, captionis remedia flagitabant. Quorum Ericus, ut fortunae misertus, ita fidei gratulatus (quippe fuga patris filiorum affirmationem adiuverat), sicut erat mero percalefactus, et calamitati lacrimas dedit et veracitati salutem promisit. Quod cum forte Christiarnus ex aulicis cognovisset, antelucano tempore petenti sacrarium Erico obvius factus, hesternae eum temulentiae lascivia concitatum intemperate munificum exstitisse ridebat, quod Daniam hosti dono dare sustinuisset. Rationem quoque dicti lucidiore sententia prosecutus, fore inquit, ut Haraldi filiis maior vinculorum suorum quam absolutionis respectus incederet, odium liberatori pro gratia relaturis. Quid enim aliud Ericum eorum saluti parcentem agere quam Haraldo robustorum iuvenum auxilia reservare? His vocibus inclinatus Ericus a promisso suo quam ab amici consilio recedere maluit profectamque a crapula indulgentiam sobria animadversione cassavit. Huic clementiae studium in crudelitatis exhortatione deponere rubori non fuit. Itaque, quorum spes ad vitam intenderat, salus aquis consumpta est.
14.1.3. Eodem tempore Norvagiae primoribus Magnum Haraldo, qui aeque rege genitus esset, dimidium regni cedere postulantibus, eoque hominem ignotis ortum parentibus admittere recusante, in agro Fridlevino ferro certatum est.
14.1.4. Interea Haraldus, repetita Iutia, Urnicae contionis suffragiis rex est declaratus. Quo comperto, Ericus, navigiis glacie tenus (nam gelu undam duraverat) in altum usque pertractis, Iutiam tacite petivit Haraldumque apud Scypethorp vicum noctu cum superstitibus filiis interceptum diluculo conclavi extractum absque respectu fraternitatis capitali supplicio affecit. Ex quibus Olavus, clausum armis cubiculum videns, mutata cum feminis veste, salutarem inter hostes egressum habuit.
14.1.5. Ea tempestate Haraldus Norvagia pulsus, ut ab Erico aliquid virium contraheret, in Daniam pervehitur, Quem Ericus ob relictum ab eius aemulo matrimonium supplicem recepit oblatumque sibi speciosum pugnae titulum gavisus, auxiliis eum prosequi statuit. Haraldus autem, excepta liberalitate nullam animi fere dotem adeptus, crebra corporis virtute pollebat. Cuius viribus fretus apud Helsyngam oppidum, pignore cum Erico posito, an cum lectissimis eius equis cursu contendere potuisset, duobus in certamen admissis, utroque metam prior tenuit. Geminis siquidem inter currendum bacillis innixus, crebris corpus saltibus concitabat. Aliud quoque inusitatae agilitatis spectaculum edere consueverat: saepe etenim inter navigandum puppi exsiliens, in proram per exserta remorum capita decucurrit indeque, cursu in aliud navigii latus reflexo, per reliquos remorum ordines locum, quo excesserat, repetivit. Qui si parem animi virtutem a natura traxisset, nequaquam se inter amplexus pelicis aemulo obruendum dedisset. Huic Ericus tametsi opitulari vellet, Sclavis domesticam pacem interpellantibus, animum opere comitari nequivit.
14.1.6. Igitur, omissis amici rebus, propriis curam iniecit, contractaque adversum Rugiam classe, quo gnavius bella conficeret, maritimae Danorum expeditioni primus equos adiecit, quaternos singulis navigiis mandans, eumque morem diligens posteritatis cura servavit. Classis vero numero digesta mille et centum navigiis frequens reperta est. Quibus Dani ad Rugiam appulsi urbem Archon adversum se valido praesidio firmatam inveniunt. Quam ne finitimorum auxiliis iuvari sinerent, tractum, qui Archonensium fines propemodum Rugia abscissos cum continenti committit, ligonibus concisum in vallum opacae admodum altitudinis redegerunt. Tuitio eius Hallandensibus credita iisdemque Petro parere iussum. Quos Rugiani, quaesito per vada transitu, noctu inopinatos adorti, compluribus caesis, a cetero repelluntur exercitu. Igitur Archonenses, cum nec vires conserendi belli haberent neque locum ad contrahenda auxilia suppetere cernerent, necessitate victi salutem et in Christiana sacra transitionem pacti, statua, quam venerabantur, retenta, Danis se tradunt. Erat enim simulacrum urbi praecipua civium religione cultum crebrisque finitimorum officiis celebratum, sed falso sancti Viti vocabulo insignitum. Quo asservato, oppidani veterem sacrorum morem penitus abrogari passi non sunt.
14.1.7. Primum itaque sollemni ritu prolui iussi, stagnum maiore pellendae sitis quam initiandae religionis ardore petentes, sub specie sacrorum fessa obsidione corpora refecerunt. Datur Archonensibus pariter rerum divinarum antistes, qui et iis cultioris vitae formam praescriberet et novae religionis rudimenta contraderet. Sed post abscessum Erici cum antistite pulsa religio. Siquidem Archonenses, abiecta obsidum caritate, pristinum statuae cultum repetentes, qua fide divinum susceperint, prodiderunt.
14.1.8. Post haec Ericus, ordinatis in Dania rebus, amici curam importunitate omissam, accepta rerum tranquillitate, resumpsit iuvandique gratia eius urbem Aslo Magno devotam primo diripuit, mox igni subvertit. Interiecto anno Haraldo eidem, opem iterato poscenti, universam Daniae classem pro supplemento transmisit. Collato bello, viribus Magnus inferior capitur. Quem Haraldus vita frui permissum oculis ac genitalibus carere praecepit, ne aut luminum voluptate regnum appeteret aut Veneris usu ultricem sui subolem procrearet. Caecatus igitur castratusque, cum interrogaretur, quem ex suis poenam secum oculorum subire vellet, paucos ea re delectari respondit. Tum quidam et forma ei simillimus et militiam eius singulari fide complexus, ne ex tanta clientela deesset, qui cum domino compati vellet, ultro se supplicio obtulit, praefatus, ut videnti simillimum, ita luminibus orbato futurum. Qui cum virtute venerationem meruerit, apud improbos poenam persensit. Magnus vero, non tam animi virtute quam corporis debilitate continentiae religionem amplexus, de sceptrato cucullatus evasit.
14.1.9. Interea Ericus, quaesitam armis pacem iustitiae ornamentis excolere cupiens, conditas a maioribus leges ac tunc paene ingenti bellorum tempestate subversas ad pristini vigoris habitum revocavit, utque fortitudine fuerat, ita iustitia insignis apparuit. Irrogatas minoribus iniurias superiorum suppliciis pensabat nihilque familiaritati aut necessitudini parcens aut ferro aut laqueo inconsultam maiorum avaritiam castigabat. Quo studio et principum odia et plebis obsequia contraxit, evenitque, ut et potentibus formidolosus et popularibus percarus exsisteret. Idem rerum a se gestarum virtutem tantis laudibus prosequi consueverat, ut veri interdum fidem excederet.
14.1.10. Semel quoque Erici salus satellitis eius somnio servata proditur: nam cum ex freto Sleswicensi Sialandiam petere statuisset, quidam nautarum per quietem existimavit per inculta montium iuga lascivo admodum equo se provehi, eoque cursum citante, inter vallium opaca praecipitatum crebris noctuarum unguibus laniari. Quod cum mane per iocum sodalibus retulisset, Ericus ea visione veluti periculi praemonitus, ne eum navigationis comitem haberet, in aliud se navigium contulit eoque tutus, sociis naufragio pereuntibus, permansit laetatusque est, quod salutem suam alienae rati quam propriae credere maluisset.
14.1.11. Forte autem inter ipsum Roskyldensemque pontificem Eskyllum inimicitiae primum, mox seditiones adolevere. Qua in re antistes Petri Botyldae filii collegium nactus, auctoritate, quam primam inter Sialandenses habebat, in regis eos odium concitat viribusque publicae consternationis adiutus Sialandiae eum terminis pellit. Quo exacto, provincialem populum in societatem factionis sub titulo libertatis asciscit, a suspectis obsides petit. Solos vero Skyalmonis filios seditionis consortium detrectantes ad populare concilium evocat et, ni statua die obsides tradant, bonis carituros minatur. Illi vero ad contionem pervecti nec minis victi nec bonorum poena multati solidum tenuere propositum. Sed ut ad eos impunitas redundavit, ita ad Eskyllum poena concessit. Rege enim cum Iutica classe reverso, patris ac patrui interventu usus, vicena auri talenta multae nomine persolvit. Petrus vero, fatis suis ultionem praecurrentibus, poenam, quae a rege parabatur, effugit.
14.1.12. Per eadem tempora, decedente Ascero Lundensi, de novi antistitis suffectione dividuum regis ac populi suffragium fuit. Siquidem Scanienses ob egregia Asceri merita Eskyllum artissima ei consanguinitate iunctum, ne pontificium a familia discederet, suffragiis amplectuntur. Rex vero rubore fugationis admonitus neque suorum in Eskyllo dedecorum oblitus, Rikonem Sleswicensem, qui nuper Albero successerat, quod in potiendo regno familiari eius opera usus fuerat, eorum arbitrio praeferebat. Nec tamen haec vota palam ad litem et controversiam progressa fuerant, Scanis metu sententiam occultantibus.
14.1.13. Eodem tempore Plogus quidam, claro inter Iutos loco natus, tametsi regis militiam profiteretur, latentes capiti eius insidias comparabat. Ad quem Rypam veniens militiae titulo stipendium postulabat. Quo recepto, datum sibi cladis eius praevium reputabat. Et forte Ericus, inter quosdam populares acrius dissidentes regali iudicatione componere rogatus, publica id contione exsequi statuebat. In qua cum Plogus cuidam ex plebe de se querenti satisfacere iuberetur, dicendi simulatione facta, non sine lancea progressus, auditum sibi praeberi petivit. Stabat autem et rex hastae innixus turbantique silentium populo manu, ne obstreperet, innuebat. Quem Plogus loricam veste tectam gerere existimatum diu curiosis speculatus oculis, ut inermem deprehendit, lancea transverberavit. Et ne timidius dicere quam facere videretur, regem a se prostratum vociferans, ceteros ad militum internecionem hortatur. Aulicis itaque passim metu dilabentibus, Ericus Haquini filius, cui ex patientia cognomen obvenit, egregium fortitudinis exemplum praebuit. Diu siquidem exanime regis corpus gladio protexit, sociisque in fugam lapsis, solus ex tot commilitonibus intrepidum mentis habitum tenuit, dignus, ut ei in regnum successor fieret, pro quo etiam exstincto pugnam gerere perstitisset.
14.2.1. Iamque vacantem Daniae possessionem nemo sanguinis virtutisve fiducia aut petere aut rapere praesumebat. Quippe Sueno Erici, Kanutus Magni, et Waldemarus Kanuti filius nondum regno tempestivi fuere. Christiarnus vero Waldemarum, paternam cuius ultionem adiuverat, regno dignissimum praedicabat. Quem honorem mater, multis et gravibus periculis obsitum ac vix quidem adultis gestabilem, perniciosum parvulo futurum advertens, poscenti puerum Christiarno tradere recusavit, maioribus id munus deberi praefata. Postremo pertinacius insistentem iureiurando obstringit in regem eum eligi non passurum.
14.2.2. Quo Christiarnus ad populum et contionem usque perlato patris eius beneficia memorat, ut domi leges et iura stabilierit, ut foris hostem represserit, ut furtis rapinisque patriam vacuefecerit, ut Daniam paene exhaustam et exsanguem Sclaviae magistram reddiderit, ut etiam unicuique per vim amissa ad integrum restituerit, utque cunctis his operibus sanguini suo regnum deferri meruerit. Verum cum filius eius nondum maturos imperio annos acceperit, neque Danis sub auspiciis puerilibus rem gerere militarem expediat, virum debere circumspici, qui usque ad provectam pupilli aetatem tutorio regnum nomine procuraret. In quod munus aptius neminem quam Ericum, superioris Erici ex filia nepotem, quod audacia ac pietate praestaret maternumque genus ex regibus duceret, ascisci posse, adulto rerum summam pupillo cessurum. Ita Erico et populi favor et pueri maiestas vires regias dedit.
14.2.3. Hic praeter solam animi fortitudinem nihil a natura dotis acceperat, sicut prudentia vacuus, ita parum amoenus eloquio. Ceterum adeo salutis suae prodigus esse consueverat, ut bellum commissurus, ne singulariter in hostem procurreret, artius a suis observari soleret.
14.2.4. Tunc Eskyllus, cognito regem apud Iutiam decessisse, repente in Scaniam maioris sacerdotii affectatione pervehitur. Ericus vero, infectum antecessoris propositum circa Ryconem explere cupiens, pontificalis ei dignitatis incrementa tribuere gestiebat. Scanienses autem, ultima quaeque perpeti quam pontificium in novam transferre familiam praeoptantes, bellum adversum regem decernunt. Quo ille cognito, ne multorum inimicitias unius viri familiaritate contraheret, proposito suo cupide cessit, Eskylloque sedem mutare permisso, Rykonem Sialandiae praesulem mediantibus cleri suffragiis creat.
14.2.5. Interea Olavus Haraldi filius, Norvagia reversus, patrimonium suum inter bella civilia a patruo occupatum hereditatis titulo reposcit. Cuius petitioni Ericus illam antiquitatis legem opposuit, qua reis patriae bonorum poena decernitur. Patrem siquidem eius, peregrino milite adversum patriam usum, decretam hac lege sententiam incurrisse. Igitur Olavus, perinde ac iustum belli titulum accepisset, cupidius oblatam seditionis occasionem amplectitur. Siquidem acceptam repulsae contumeliam ad novarum rerum licentiam transtulit deque privati patrimonii repetitore totius regni inhiator evasit. Verum, dissimulato odio, per insidias regem opprimere statuit. Quem in Arvalundensi hospitio deversantem noctu adortus, primum a vigilibus clandestinum eius adventum speculatis excipitur. Qui mox, reflexis equis, sepultos somno milites clamore eminus in arma concitant primique portas tueri parant. Auxiliis deinde supervenientium sociorum adiuti, hostilem repulere conatum.
14.2.6. Olavus perinde ac suo proposito vacuus in Suetiam contendit, sed mox, Erico Scania excedente, revertit contionemque in valle Arnensi sub edicto contractam liberioris vitae promissis aggressus, regium sibi nomen, illecto popularium favore, conscivit. Quod indigne ferens Eskyllus bellum ei Lundensi manu cupidius quam prosperius infert. A quo superatus primum, mox in urbe, ad quam ex proelio confugerat, obsessus, postremo necessitate victus, obsidibus datis fideque sub sacramento promissa, salutem paciscitur. Sed postmodum ex Olavi discessu competentem fugae copiam nactus, Erici caritatem et obsidum saluti et iurisiurandi religioni speciosa temeritate praeposuit neque nefas duxit extortum sacramenti vinculum voluntariae amicitiae cultu convellere. Cuius affectum atque constantiam rex ad se in Syalandiam venientis amplissimi ruris vicorumque complurium datione pensavit.
14.2.7. Verum Scania impensius Olavum fovente, ipse, veluti in antistitis fuga per absentiam victus, reparandae fortunae gratia ad litus more gentis Landora appellatum expeditionis nomine crebra classe pervehitur. Cuius loci suspectam admodum fortunam habebat, fabulosae cuiusdam opinionis credulus, qua reges id litus aggressi in annum duraturi negantur. Sed dum per praesentiam fata metuit, absens victoria caruit. Siquidem tellure perinde ac fatali malo abstinens neque ferri, sed ruris violentiam in metu reponens, copias in aciem dirigit easque Eskyllo proferendas committit. Qui, pontificalium sacrorum quam rei militaris peritior, persimilem priori fortunam expertus, triste regi spectaculum fuit. Cuius mali intuitu discere Ericus monerique poterat plus viribus suis duces quam femineis fidere debere figmentis. Quibus superstitionum laqueis quove credulitatis errore animum tunc eius obsessum putemus, cum ipse, qui alias adeo manu strenuus exsistere consueverat, ut, ne temere in hostem se mitteret, a militibus contineri necesse haberet, tunc veluti metu pugnam detrectans in vicino se per absentiam, superari conspiceret?
14.2.8. Qua victoria Olavus, veluti ipsum iam Ericum delesset, supra modum evectus, pontificales opes aeque ac regias absque respectu religionis invadit et in contumeliam Eskylli, a quo bis se provocatum meminerat, cuidam eiusdem nominis sacerdoti pontificii gestionem assignat. Deinde, tamquam universas aemuli vires superiore proelio contudisset, omnibus corporum munimentis apud Lundiam relictis, alias locorum et metu et armis vacuus proficiscitur. Quo accepto rex, contractis undique levibus et quae fors obtulerat navigiis, noctu e Syalandia traiecit exercitum, amicis e Scania navigationi suae ductum eminus scintillarum silicibus excussarum splendore praebentibus. Fortissimos quattuor Olavianae militiae viros domi interceptos aquis obruendos curavit. Adulterinum pontificem a vero sacerdotii sacramentis exutum suspendio finivit. Arma deinde hostium, gratam militibus praedam, occupavit. His denique usus Olavum apud Glumstorp vicum conserto proelio superavit.
14.2.9. Qui in Gothiam confugiens, interiectis diebus per Blekingiam revertit iterumque ab Erico fugatus, cum ad montium angustias pervenisset, eorum praesidio fretus proxime insequentes delevit. Partem quoque exercitus in hostium terga traiecit eaque manu propemodum Lundenses absumpsit. Super haec omnia fugam capessit. Deinde, veluti rebus in Scania parum feliciter provenientibus, bellum in Syalandiam transfert, fortunam loco mutare cupiens. Ubi ab incolis Rykonis ductum secutis apud Bythingam amnem bello victus, in Hallandiam excurrit.
14.2.10. Ex qua rursum Syalandiam petens, cum ex agrestibus antistitem in vico Ramløsa moram habere cognosceret, noctu tacitus in vicinia mansit. De cuius cubiculo certior per matutinum eius officium factus, ostio militem invehi iubet. Ad cuius tuitionem procurrentes cubicularii in limine trucidantur. Antistes ipse, extremae necessitatis periculis obsessum se videns, religione saluti postposita, cervicem scuto subiecit adituque hostem insigni pugna prohibuit, clericis interim, qui et epistolarum eius et anuli curam habebant, convulsas paene ianuas admoto pulvinorum cumulo reprimentibus. Igitur aedem Olavus, quia armis non poterat, flammis attentabat. At pontifex, ense quam igni consumi speciosius ratus, conserendi cum Olavo sermonis pacem efflagitat benignaque eius promissione firmatus, exserto foribus capite, trucidatur.
14.2.11. Igitur Olavus, ultionem parricidio consecutus, cupide in litus decurrit, utque navigia tacitus deseruit, ita concitus eadem repetivit, ante fuga et navigatione usus, quam rex nuntium facti, qui tunc in vicinia morabatur, acciperet. Quo cognito, Romanus antistes, acerbissima adversus eum exsecratione usus, ceteris per Europam pontificibus similiter in ipsum pronuntiandi detulit potestatem. Mandatum quoque ad universos Iutiae pontifices dedit, ut sententias adversum sacrilegam eius impietatem debita animadversione destringendas curarent, indignum usu sacrorum existimans, qui celebrem eorum ministrum oppresserit.
14.2.12. Ericus vero, comperto Olavum Hallandiam petere, festinato post eum pervehitur. Cuius adventu Olavus apud Arystadium nuntiato, vicini pontis beneficio fugae consuluit, eoque post tergum abrupto, in proxima ripa tutus consedit. Pauci ex militibus eius, quibus ob virtutem aut torporem fuga tardior erat, a supervenientibus occupati funduntur. Tunc Ingimarus quidam, vetus Erici miles, aemulum eius non bellorum impendio, sed levi insidiarum momento tollendum ratus illectusque sive praemii spe sive gloriae cupidine, transfugae titulo Olavum petivit eumque transitionis simulatione secutus tandem in publico pergentem, equi pernicitate fretus, telo traicere destinavit, complessetque votum, ni Olavus repente equo delapsus imminens iaculum industria corporis declinatione vitasset. Deinde citatum acrius equum, dum incautius fugae compendium quaerit, in palustre caenum praecipitem agit eiusque voraginibus implicatus opprimitur, proposito parum respondente fortuna.
14.2.13. Post haec Ericus, nuptiarum sollicitatus affectu, Bremorum antistitis Hartwici germanam uxorem duxit, natu quidem nobilem, sed non tam pudicitia quam parentela conspicuam. Cuius instinctu vetera regum latifundia in eos maxime, quorum forti opera adversus Olavum usus fuerat, dono contulit neque regiis opibus, quo minus suscepta pro se pericula repensaret, pepercit, quasi ad hoc tantum eas recepisset, ut in alios largitione transfunderet totasque stipendii loco militibus erogaret. Postremo aemulum apud Thiutam amnem cum maiore copiarum parte bello delevit.
14.2.14. Verum non eadem virtute peregrina ac domestica bella confecit. Expeditiones enim, quas adversum Sclavos ductabat, non tam timori iis quam ludibrio fuere. Adeo enim apud eum inertia omnia solutaque fuere, ut ne a viro quidem edita putarentur. Infimi cuiusque in solvenda militia arbitrium sequebatur. Saepe lixarum redeundum vociferantium clamorem secutus, classem dimisit. Ob cuius mollitiem animata barbarorum atrocitas non solum eum foris pervagantem contempsit, sed etiam domi consistentem invasit. Qui cum in Fyoniam forte e Syalandia navigatione contenderet, piratas post tergum imminere conspiciens, avide petito litore armamentisque omnibus in praedam relictis, non sine rubore et metu navigio cessit.
14.2.15. Interiectis annis, cum apud Syalandiam febri se implicatum sentiret, Fyoniam usque, cuius erat oriundus, concessit, spiritum, ubi acceperat, redditurus. Illic, desperato languoris remedio, quia corpori non poterat, spiritui consulere cupiens, regiam vestem cuculla permutat, vocataque militum cohorte palam regno renuntiat. Creditum enim est et a sacrorum peritis traditum nihil abolendis piaculis paenitentiae religione valentius reperiri. Tunc Elyvus e vico Wisingo, qui et ipse aegro cum aliis assidebat, cunctos de creando rege circumspectis esse suffragiis iubet, utpote praesenti iam militia liberos. Quae vox vitam regis, quantulacumque restabat, absumpsit, aegre ferentis adhuc vivo sibi successorem inquiri.
14.3.1. Defuncto Erico, ambiguum plebis de regno suffragium fuit. Quippe Kanutus in Iutia, Sueno apud syalandiam, Magni alter, alter superioris Erici filius, ingenti ambitu regnum petebant. Siquidem hunc paterna, illum avita merita venerabilem faciebant. Suenone itaque Sialandensium suffragia ambiente ac plerisque petitionem eius favorabiliter accipientibus, Olavus cognomine Balbus, prisci moris aemulatione permotus, cunctos, qui regium ei nomen tribuerent, ipsumque, si reciperet, exsecratus, adduci se posse negabat, ut in hanc vocem inconsulta patriae maiestate procurreret aut regium honorem privato praeter publicum regni consensum deferret. Siquidem electionis locum Sialandiam esse, ius vero penes popularis arbitrii communitatem consistere memorabat. Haesitantibus cunctis atque a sententia aliquantulum cedentibus, Steno quidam, spreto veterum ritu, Suenonem occultis se promissis aggressum regio primus nomine censuit maioremque contionis partem ad similem vocis ausum induxit. Itaque sententiam eius prosecutum vulgus, quod arbitrio suo paulo ante permittere verebatur, pari mox suffragio comprobabat.
14.3.2. Eodem quoque auctore populus Sialandensis creatum a se regem finitimorum consensu fulciri cupiens, Iacobo Colonis filio, singularis facundiae viro, legationem compositam et subornatam committit, qui Scianienses adulatione dignitatis ad societatem electionis impelleret. Idem Suenoni comes in Scaniam datus, accepta dicendi copia, docet noluisse Sialandos quicquam super regio delectu sententiis suis praeter Scanicum arrogare consensum, sed hunc sequi in cunctis quam praecurrere malle, sine eo nihil magnae rei exsecuturos. Verum Suenonis insitam animis caritatem habere eumque sibi in regem, dummodo Scanica allubescant suffragia, exoptare, quem praeter propriae indolis claritatem etiam patris avique merita commendarent. Meminisse deinde monet, ut soli ceteras Danorum vires obtriverint, ut patri eius ad extremam paene desperationem redacto nihilque praeter interitum praestolanti imperium dederint, obsecratque, humanitate, qua illum exceperant, filium prosequantur. Ita Sialandensium affectum indicans, sed factum reticens, omnium Suenoni suffragia conciliavit, quos ad hunc favorem non solum Sialandensium legatio, sed etiam propriae eorum virtutis memoria concitabat.
14.3.3. Kanutus quoque eodem a Iutis honore provehitur, indignantibus Suenonem temeraria geminae contionis audacia regium occupasse vocabulum. Inde Sialandiam potiendae eius libidine iisdem fretus accedit. Post haec maximum pontificem Eskillum eundemque Suenonianae partis fautorem occultis ad defectionem promissis impellit. Quibus incensus antistes Kanuto per internuntios mandat, classe Scaniam petat, seque belli socium pollicetur. Ut autem occasionem sibi transitionis conscisceret ac lubricum fidei suae rationabilis causae titulo coloraret, acceptas a Suenone iniurias fingit et quasi cum eo controversiam initurus, contractis colloquii simulatione militibus, Lundiam, quae et Suenonem habebat, petivit. Ubi dum compositionis negotia falso geruntur, Kanutum ex iis, quos ad speculandum eius adventum praemiserat, adesse cognoscit. Nec colloquium solvere moratus, ignotum ceteris consilium suum eadem hora repente detexit. Siquidem elatis signis praecipiti in litus equitatu contendit. Cuius adventum Kanutus navigatione praecurrens, litori copias mandare noluit, sed in altum navigia reiciens, damnata promissoris fide, Sialandiam revertit. Ita praesens consilium, non cedentibus ex sententia rebus, fortuna delusit.
14.3.4. Sueno vero, properantem ab urbe pontificem subsecutus, revertentem bello superat captumque, quia publica custodia non suppetebat, in excelsam Laurentianae aedis partem attollit eique templum ergastulum fecit. Eapropter exsecrationis (quae suprema pontificum ultio est) censuram metuens, non solum eum captione eruit, sed etiam agresti vico magnaque Burgundae insulae parte, quo sinceriorem eius favorem impetraret, donavit. Post haec sine ipso apud Slangethorp, ruralem Sialandiae villam, bellum cum aemulo facit eumque cruentissimo proelio superatum insula pellit. Victor in Scaniam redit, Kanutus in Iutiam refugus cessit.
14.3.5. Per eadem tempora Romanus antistes, barbaricae tempestatis procella rem divinam paene obrutam eversamque conspiciens, datis per Europam epistolis, universos Christianae credulitatis hostes ab eius cultoribus oppugnari praecepit. Singulae autem Catholicorum provinciae confinem sibi barbariem incessere iubebantur. Ne ergo Dani privatae militiae rebus publicae religionis officia detrectarent, sumptis sacrae peregrinationis insignibus, imperium amplectuntur. Igitur Kanutus ac Sueno, invicem obsidibus datis depositisque inimicitiarum exercitiis, rei melius gerendae gratia pacem pro tempore statuunt revocatumque a suis visceribus ferrum ad sacrorum vindictam convertunt.
14.3.6. Discordiam itaque a regni aemulatione profectam sociae expeditionis foedere castigantes, iunctis viribus Sclaviam petunt, Germanis ex condicto diversam eius invadentibus plagam. Iuti Kanuto duce, Hethbienses Suenone hostilem occupant portum. Superveniunt extremi Sialandenses ac Scani prioremque classem, prout cuique locus patebat, sua circumincludunt. Occurrunt in litore Saxones, et ipsi vindicandae religionis cupientissimi, militiae socii Danis futuri. Mox Dobinum, insigne piratica oppidum, ab utroque circumsedetur exercitu, omni Danica multitudine praeter paucos classis custodes navigia relinquente. Quorum raritate cognita, Rugiani primam obsessis opem inimicae classis oppressione porrigere statuunt. Mox Scanos, quos ordo proximos offerebat, adorti, ferme omnes fuderunt, Iutis iucundam eorum cladem ducentibus neque socios computantibus, quos duce a se diversos noverant. Sed et Fotensis nondum pugnae memoria exoleverat, et recens partium odium aestuabat. Adeo, quos privatae irae agitant, publica numquam communio foederat. Ascerus vero Roskildensis, qui classis a rege curam acceperat, suo repente navigio per ignaviam cedens, mercatorium cymba advectus conscendit eoque latebram nactus, quos specioso pugnae exemplo ad fortitudinem incitare debuerat, deformis fugae spectaculo territabat.
14.3.7. Primum autem Scani, ne timidioribus fuga suppeteret, communibus vinculis artius naves in globum sociant, mox victi nexus industrie procuratos fortuitis ruptionibus lacerant, parsque ferro periit, pars necem sibi inter undas praecipitio maturavit. Cumque Rugiani complures ob magnitudinem naves captu difficiles animadverterent, multitudinis specie metum iis ingerere cupientes, classem suam abductis caesorum navigiis duplicant eademque perinde ac remigum plena tentoriis instruunt, vacuitatem umbraculis obscurantes. Usi sunt et alio non minore mentiendae classis ingenio: noctibus enim tacita navigatione in altum pergentes, diluculo referuntur, imaginem recentis classis et supervenientium auxiliorum effigiem praebituri. Sed crebro id agentium frustra calliditas fuit.
14.3.8. Interea Danis obsidionem urgentibus, eorum classis piratico bello nuntiatur oppressa. Haec fama revocati, correptis navium reliquiis, Rugianos resistere formidantes portu propellunt sociorumque stragem fuga hostium ulciscuntur, ob interfectorum cadavera parum adhuc navigabili ponto.
14.3.9. Suenoni vero navi, qua venerat, spoliato suam cedere Kanutus liburnicam voluit, sed suspecta aemuli humanitas erat, oblatumque notabatur obsequium. Nam cum eius partes incolumes suasque propemodum exhaustas videret, alieno navigio reditum experiri fisus non est. Sleswicum devectus, interiecto tempore prior Kanuto Sialandiam occupat Rosklidiamque moenium inopem receptaculi gratia vallo fossaque complectitur. Cuius custodia Ebboni mandata, in Scaniam pergit.
14.3.10. Kanutus vero Scaniensium damnis benigne secum a fortuna actum existimans eamque tantum sibi virium addidisse, quantum aemulo dempsisset, reputans, ne res eius proxima clade corruptas otio recreari permitteret, Sialandiam tam sibi quam hosti dividua ope familiarem Iutis praecipue fretus ingreditur, ei potissimum cessuram ratus, a quo primum occupata fuisset.
14.3.11. Ubi comperto Roskildiam descivisse portasque sibi, Ebbone filio Skialmonis auctore, clausisse, Sunonem quendam sola loquacitate insignem nec tam consilio gnarum quam amoenum eloquio, qui eam ad deditionem hortaretur, praemittit. Is cum ad oppidum pervenisset, primum ante vallum lascive et discursim obequitans, mox compositi volubilitate sermonis propugnaculis insistentes aggressus, legationis mandata facundius quam felicius explicabat. Quem Ebbo de industria blandis ac mitibus verbis excipiens, emissis deditionis simulatione iuvenibus, prendendum curavit. Quorum unus, paulatim ei propior factus, ius freni violentius occupat, ceterisque equum a tergo pulsantibus, captum civibus legatum adducit. Is primo compedum poena coercitus, postmodum, superveniente Suenone, luminibus spoliatus, improvidae exhortationis poenas pependit.
14.3.12. Haec audiens Kanutus potiendae urbis diffidentia in Iutiam revertit, utque rerum commoditas affuit, Sialandiam spe reparandae fortunae parte, qua maris anfractibus interluitur, inopinatam intravit improvidamque Rosklidiam capit et penates Ebbonis ad Suenonem elapsi incendio diruit. Unde ne impensarum inopia artatus discederet, publico stipendio alimentorum ei subsidia decernuntur. Par Scaniensibus circa Suenonem affectus incesserat: ne enim labente sumptu veluti ciborum penuria afflictus arma deserere cogeretur, publicae eum collationis commeatibus prosequuntur. Tanta inter partes virtutis et gloriae aemulatio fuit.
14.3.13. Interea nobilissimi Iutorum et in rebus bellicis singulari militiae laude conspicui duabus Suenonem liburnicis petiverunt. Quorum viribus succinctus, assumpto Eskillo, manum in Sialandiam traiecit ac prope Thorstani vicum bello cum Kanuto concurrit. Ubi inclinata suorum acie, timidiorum fugam secutus, fortiorum victoria revocatur, et dum vinci credidit, victor repentinus evasit. Kanutum vero sui, sive quod tenera adhuc aetate esset, sive quia belli eum implicare periculis nollent, in aciem descendere passi non sunt, pro duce pugnae spectatorem effectum.
14.4.1. Interiectis diebus Waldemarus, divi Kanuti filius, armis tunc primum per aetatem maturus, sed paterna in Kanuto merita perosus, Suenoni se iungit, in eius castris militiae tirocinium habiturus. Cuius favor plurimum Suenoni virium conciliavit. A quo paternae praefecturae dignitate donatus, Kanutum quendam, Henrici filium, sub Kanuto Magni filio eiusdem beneficii titulis inhiantem, crebra belli congressione perdomuit. Nec minor ipsis mediocris rei quam regibus summae aemulatio erat. Semper autem ad Waldemarum victoria redundavit. Erat autem Kanutus insignis facundia, sed moribus effusissimus.
14.4.2. Sueno, et fortunae favore et virium incrementis accinctus, in Fioniam excedit, mox aemulum apud Iutiam persecuturus. Ubi ab exsule quodam Ethlero sollicitatus, bellum in Holsatios parat, abunde minora ad traiciendum navigia promittente. Incolae siquidem, quo transitus impeditior foret, pontem convulserant. Venientibus Eidoram promissoris incuria binas tantum naviculas exhibuerat, quarum altera Sueno suos praecedere cupiens, saniore militum sententia revocatur, rogatus propositum hostium aliena traiectione praenoscere neque propriis rem periculis explorare. Siquidem haud procul iis latebram esse, partem copiarum, quantam a se superandam crediderint, irrupturis. Nec falsa praedictio fuit. Holsatii quippe, vicinis se saltibus occultantes, patienter primorum aditum praestolantur transvectisque, quos a se capi posse confiderent, procursu facto omnes aut neci aut captioni subiciunt, quamquam Danis in propulsando periculo animus non deesset, utpote qui nec fugere possent et in regis oculis pugnam edere necesse haberent. Ita nostros ad virtutem capessendam et salutis desperatio et praesens ducis incitabat aspectus. Quorum periculis exturbati scapharum magistri circa palos medio amne defixos haerebant, neque residuos transvehere neque translatos referre ausi. Itaque nec regi ad procedendum nec victis ad resiliendum opi fuere.
14.4.3. Interea Kanutus, sumptuosis militiae impensis oneratus, non minorem Occidentis humanitatem invenit, quam Orientis nuper expertus fuerat. Siquidem agrestium placide tractatorum stipendia contraxit, tali Iutorum beneficio usus, quale pridem apud Sialandios acceperat. Huius Sueno congressu vitato Scaniam revisit, exiguis militiae reliquiis integram aemuli manum attentare formidans. Interiecto tempore, receptis pretio captivis, securus Iutiam adire constituit. Peragranti Fioniam Ebbonis e vita nuntiatur excessus. Cuius fato deiectus, relatis in Sialandiam copiis, praesens belli propositum deserit militemque plangere quam aemulum incessere maluit. Adeo enim familiariter eo est usus, ut nihil in foro, nihil in castris absque ipsius administratione curaret inque privatis ac publicis negotiis prorsus ex eius arbitrio sententiaque penderet.
14.4.4. At ubi recens funeris maeror exolevit, bellum novaturus per Fioniam in Iutiam decurrens, Wibergenses regiorum vectigalium immunitatem pactos ad bella pro se suscipienda perduxit. Huc Kanutus magnis Orientis viribus succinctus advehitur, victor haud dubie futurus, ni suadentibus amicis equestrem militiam pedestri mutasset. Siquidem optimates eius, superiorum bellorum admoniti, quibus rem infeliciter equitando gessere, ne fugae facultas ignavos abriperet, necessitatem sibi inferre tentantes, equorum adminicula summovenda duxerunt. Kanutum cum paucis equitibus peditum medium faciunt, belli merita aestimaturum.
14.4.5. Nec alias Sueno rebus suis impensius diffidebat. Ut autem hostes ultro militiae expedimentis exui vidit, summa spe extremam desperationem mutavit; neque enim ignorabat equitatu vacuos lentam et ignobilem militiam edituros plusque sibi praesidii demere quam duramenti consciscere. Et ne ei similis manus deesse videretur, Wibergenses utpote rei equestris ignaros pedestri proelio militare praecepit; nonnullos inter sagittarios et funditores dispertit. His levia tormenta saxaque iactilia pro armis fuere. Proxime iis ab utroque latere equites iungit, mox hostium terga pressuros. Committendi taliter proelii praecipuus auctor ei Waldemarus exstabat, corpus annis tenerum, animum industria praevalidum habens. Is siquidem pedites peditibus opponendos, latera autem et terga ab equitibus incessenda docuerat.
14.4.6. Kanutus, dupliciter instructi hostis consilium ex apparatu cognoscens, opportunitatem insidiis negare disposuit; quibus ut copiam demeret neque suos a tergo circumveniri pateretur, opus impetu ratus, totam manum in consertissimos pedites inducit eosque passim et varie resistentes paene omnes oppressit. Nec ea tamen virtute periculum propulit; quippe Sueno utrimque ex latere adversarios partito equitatu circumvolat, deturbatisque equis, quos retro aciem fugae metu locaverant, ancipiti incursu conclusos exagitabat. Quod ubi videt Kanutus, transversis aciem principiis instruit revocatamque a peditibus pugnam ad equites transtulit. Quippe a tergo instantibus ora advertere necesse habuit. Sueno vero, cum et armis diffideret et equorum pericula formidaret, transversis eos proeliis fatigare, non manum cum iis acie conserere, non pugnandi copiam facere, sed incerto Marte ludificatos aestu ac lassitudine superandos curabat, eos gravissime adortus, qui communi acie longius excedentes audacius semet propulsandis obiecere periculis.
14.4.7. Variis igitur irruptionibus lacessiti crebroque impetu et obliquis concursibus lacerati, tandem virium inopia ad tantam corporis lassitudinem pervenerunt, ut praeter communem belligerandi morem in ipso certaminis ardore sessione pausarent. Cumque nec ad fugam nec ad pugnam vis ulla suppeteret, dum sollicite salutis praesidia circumspiciunt, oppidum, cuius paulo ante incolas fuderant, composita acie paulatim accedere tutissimum ducunt, subsidii loco hostium tectis usuri. Eo igitur servatis ordinibus incessum emovent, procuratis, qui a tergo curarent hostemque retrogradi pellerent. Tanta plerumque necessitatis fiducia est.
14.4.8. Tunc Barcho quidam, promptissimus suenonis miles, ab adversariis undique circumventus, innumeram manum admirabili solus virtute sustinuit. Tandem, offusis sudore oculis, repulso clipeo, ambas bipenni manus inserere, promiscue caedem facere, hostes ac socios iuxta ferire, nulli propius instanti parcere. Quo viso Waldemarus, cui multa secum ex veteri convictu familiaritas erat, memoria priscae caritatis evectus, equo ocius advolat, extremis amici rebus adesse cupiens. Quem Barcho adversarium ratus, relata bipenni instantem appetit. Sed Waldemarus praerepto eo ictum ocior antevenit. Manubrio solo scapulae eius vehementer impacto ferrum excidit. Vix hominem inter tot arma, tot hostes obnixius contra nitentem servare potuit. Diu tandem obluctatum abducit invitumque saluti restituit. Qui postquam se ab amicissimo salutari captione pertrahi videt, libenter quidem eius opem excipere dixit, sed non ita uti hac velle, ut captivorum more clunes equi sequendo foedum de se spectaculum faciat.
14.4.9. Verum ex parte Kanuti alii confestim fugam facere, pars oppido latebram quaerere, nonnulli per medias eius plateas erumpere. Kanutus ipse per angustissimas vici partes equo vectus eripitur. Occupati, qui in vicum profugerant, et in unam aedium captivi traduntur. Ad quos introgresso rege, Helias, Ripensis antistes, circumspectis omnibus, hortulanum regi aemulandum aiebat, qui utilibus herbis incrementa conciliat, noxiis locum vacuefacit. Quod dictum, specie horridum, si quis altius mente perspiciat, summa industria procuratum fateatur necesse est. Abscise enim rem, sed copiose disseruit. Cui si Sueno obsecutus fuisset, profecto omnem aemuli fiduciam sepelisset. Qui licet iniuriarum nomine vindictam a captis exigere potuisset, ad mitiorem tamen sententiam ingenita sibi pietate deflexus, plerisque redimendi copiam fecit aliosque sacramento, alios sponsione in fidem acceptos morte multare passus non est. Ex quibus binos dumtaxat, peculiaribus flagitiis obsitos, alterum, quia taetram latrociniis vitam egerat, alterum, quod optime de se merentem virum per insidias dormientem oppresserat, capite poenas solvere iussit, in neutro belli, in utroque sceleris negotium puniens. Complures ex superioribus, tributae sibi salutis immemores, acceptum ab hoste beneficium, repetita Kanuti militia, neglexerunt, iisque pristina fides recenti carior erat. At Kanutus, ab Alaburgo Liuthusium petens, apud vitricum Suerconem exsul aliquamdiu demoratus est. Huic siquidem, occiso Magno, Kanuti mater coniugio obvenit.
14.5.1. Tunc vero lacerae Danorum res disiectaeque fuere, cum, interius sociali bello flagrante, exterius piratica pestis ingrueret. Cuius propulsandae causa Sueno toti Sclaviae bellum crebrius quam prosperius inferebat. Neque enim tanta illi in proeliis perseverantia quantus furor atque impetus fuit. Nam cum receptui consulere debebat, tam avide litus repetere consuevit, ut par fugae reductio videretur. Neque suorum ei res curae fuere, dummodo prior ipse navigium rapuisset. Quae regis ignavia tantam Sclavis audaciam dedit, ut crebro copias eius revertentes opprimerent. Ipse quoque Wibergam adhuc munimenti expertem, quo tutiori sibi receptaculo foret, terreis moenibus clausit magnisque eam stipendiis instruxit.
14.5.2. At Kanutus apud Suetiam primum vitrico optatus, mox onustus haberi coepit, ita ut pro comparandis alimentis, quicquid illic praediorum possederat, venditaret. Neque enim ulla gens exsules aut promptius recipit aut facilius respuit. Sed et filius Suerconis Ioannes, ut parum strenuus, ita plurimum facetus, irrisorio carmine fugam eius proeliaque retexuit et quasi cantilenae specie pudibundi hominis verecundiam lacessivit. Ut enim hospitem rubore et contemptu perfunderet, fortunam ipsius ludibrio lacessere coepit aspersisque iocis et ignominioso verborum genere ignaviam ei bellique tristes exprobrabat eventus. His Kanutus opprobriis irritatus, navigio commeatuque empto, plurimum in avunculis et materna fisus necessitudine, Poloniam profugit.
14.5.3. Quem illi maternae rei nomine regni consortionem appetere rati, ceteris in locis admissum munimentis excipere passi non sunt. Ad ultimum eum nec placida satis fronte conspiciunt, insontem notantes, cum propinquo caritatem deberent. Augebat hunc metum recens maioris eorum fratris depulsio.
14.5.4. Itaque receptus quidem, sed nullam, ut dixi, urbium intrare permissus, ad praefectum Saxoniae Henricum pervehitur. Apud quem minorem spe sua fortunam expertus, Hamburgensem antistitem Hartwicum accedit, iam pridem Danis iurisdictioni suae exemptis infensum. A quo humanissime habitus bellique tandem subsidia mutuatus, domesticorum militum fidem tacita legatione pertentat. Responsum est omnes ad eum ocissime transituros datamque Suenoni fidem pristina mutaturos. Qua promissione securior factus, peregrina manu Iutiam intrat. Sed et suis nec humanitas Suenonis nec obsidum caritas nec periurii respectus, quo minus ad eum signa referrent, obstaculo fuit.
14.5.5. At Sueno, ubi de eius adventu cognovit, virium diffidentia apud Wibergam, recentibus a se munimentis excultam, obsidionem ferre constituit. Ubi ad sustentandam sumptuum necessitatem bona eorum, qui ad Kanutum concesserant, rapinis exhaurit praedatuque stipendia contrahit.
14.5.6. At Kanutus, ex proximae pugnae eventu urbem oppugnare diffisus, formidata locorum fortuna, procul moenibus castra constituit, opperiri volens, quoad aemulus protelatis diebus alimentorum egestate vexatus aut turpiter fugam aut temere bellum arriperet. Ea Kanuti spes Suenoni victoriae fuit. Eodem tempore Bruno quidam, qui et ipse Kanutum e Saxonia secutus fuerat, sive Suenonis instinctu corruptus, cum quo vetusta sibi societas erat, sive dilati belli taedio satiatus, impetrata utcumque licentia, cum aliquot Ripam secessit.
14.5.7. Sueno vero, cum rem familiarem magnis in urbe sumptibus exhausisset neque trahendi diutius belli materiam circumspiceret, audendum aliquid cum periculo ratus, noctu magnis itineribus tacitus ad hostium castra contendit eosque mane divina curantes improvidos irrumpit. Quibus repentino metu perculsis, ut cuique animus erat, aliis fugam, aliis arma capere negotium fuit. Medius horum interfluebat rivus, occultis voraginibus frequens, sed uno dumtaxat vado meabilis, quod, Suenonianis incognitum, Kanuticis notum prior loci inspectio fecerat. Exiguus idem et obscurus olim, nunc belli inclitus fama. Igitur, qui irruperant, ignorantia loci invias rivi partes aggressi, praecipitatis equis, improvidi impetus poenas dedere. Experti periculum eminus instant fundisque ac iaculis provocant, congressum prohibente lacuna.
14.5.8. Tunc Saxones, ostentandae virtutis avidi, ne rebus locus officeret, equis vadum insiliunt. Waldemarus, postquam id loci equitabile videt, tamquam hostes transitu prohibiturus eo frenos convertit adversoque cum iis equo concurrens impactam uni lanceam ingenuo militandi more perfregit. Sed contra in ipso gurgite ita quaternis simul hastis excipitur, ut equus in clunes consideret, ipse tamen ob egregiam equitandi peritiam sella pelli nequiret. Quintam inter frontem galeamque defixam arrepto capulo collisam avulsit. His malis liber, adacto equo, cum paucis vadum superat et, ne secuturis angustias faceret, procul rivo secedit ibique facta acie pugnam capessit. Quin etiam totam hostium turbam, quoad omnis sociorum permeasset exercitus, parva manu sustinuit Suenonique certissimus auctor victoriae fuit. Quo opem ferente, Kanuti partes fugam fecere. Grandem quippe ex superioribus proeliis metum hauserant, eorumque memoriam abicere nequeuntes, aegris semper infractisque animis erant. Adeo enim Kanuticorum animos res adversae corruperant, ut maiore fortitudinis parte defecti perseveranter hostem ferre nequirent nimioque timoris captu hebetatis animis faciles semper in fugam exsisterent.
14.5.9. Saxones vero, quibus agitatio militaris familiarior erat, equestri exercitatione usi, crebro equorum reiectu victoribus insultabant, ita fugam moderantes, ut eam non sine ordine et regimine dirigere viderentur. Promptissimus horum Folradus eo proelio cadit neque captorem reperire quivit, quamquam obrutus prendi se plurimum precaretur. Ceteri interdiu male fugientes, oppido nocte manserunt, ubi a fugae persecutoribus intercepti hospitio necantur. Condixerant enim victores nemini parcere devictorum, tum Saxonum odio, tum quia proximo bello captos et a se redimendi potestate donatos denuo hostes experti fuissent.
14.5.10. Kanuto Saxonia refugio fuit. De cuius fuga Ripenses, uti acta erat, ab intermeantibus edocti, quo plus victori placerent, confestim Brunonem capiunt, Suenonis in brevi iudicio praesentandum. Quem Sueno oblatum aliquamdiu familiarius habuit, mox donatum abire permittit. Quae res ei apud conterraneos suspicioni primum, mox cladi atque exitio fuit: fuere enim interfectorum propinqui, qui crederent eum pecunia a Suenone corruptum sociorum salutem iniquissimo subvertisse consilio, declinati belli argumento doli coniecturam trahentes neque aliud beneficentiam regis quam fraudis praemium exstitisse putantes. Cui cum de perfidia diem dixissent omnemque accusationis suae vim validissima eius defensione elusam viderent, invictum foro insidiis occupant.
14.6.1. Sueno, perinde ac privatis iam periculis liber, ad publica propulsanda animum induxit. Locis marinis natura munitis complura agrestium praesidia condidit; bina castra, alterum in Fionia, in Sialandia alterum, propter fretum molitur, quae piratis timori, incolis vero receptui forent. Sed a Sclavis utrumque convulsum proditur. Bellum cum ipsis magna apud Fioniam virtute gessit. Quorum copias ita cecidit, ut plerisque militum, palmas ferro praerosas habentibus, media digitorum caro crudesceret.
14.6.2. Eo tempore propter incursus, qui a maritimis crebri praedonibus edebantur, apud Roskildiam Wethemanno auctore piratica coepit, cuius haec disciplina, hi mores fuere: navigia piraticae magis idonea sibi visa absque possessoris permissu assumendi potestatem habebant, octavam acquisitorum partem naulum daturi. Navigationem orsuri apud sacerdotes praeteritae vitae piacula deplorabant eorumque religiosa animadversione puniti perinde ac statim decessuri divina altaris libamenta sumebant, cuncta prosperius cessura rati, si rite Deum ante bella placassent. Parvo viatico sumpto, onera et impedimenta vitabant, armatura ac cibo simplici contenti nihilque, quod navigationem moraretur, amplexi. Multae illis vigiliae multaque parsimonia erat. Remorum manubriis considendo innixi somnum carpebant. Quoties propter litora illis navigatio erat, eadem ante speculatoribus perlustranda mandabant, ne quid incompertum forte vel improvisum occurreret. Insulas, ad quas vento afflarentur, petebant, missis, qui loca procellis aversa percurrerent, quod peregrina classis tranquillis soleat portubus delectari. Crebrum iis cum hoste certamen, sed ubique facilis ac paene incruenta victoria fuit. Praedam ex aequo partiebantur, nec maior gubernatoris portio quam privati remigis erat. Christianos, quos expugnata classe captivos repererant, amictu donatos ad propria dimittebant; tanta iis in conterraneos humanitas erat. Octogenas et binas piraticas puppes varie et vicissim cepere, numquam ipsi classem viginti duabus frequentiorem habentes. Stipendiis defecti impensas a civibus contrahebant, praemii loco praedae dimidium recepturis. Hic piraticae cultus, ut dixi, Roskildiae coeptus ab urbis gremio etiam ad agrestes manavit, ab omni ferme Sialandiae parte subsidia mutuatus. Enimvero angustus primum ac tenuis magna brevi incrementa contraxit; sed neque ante redditam terris pacem ulla ex parte remissior fuit.
14.7.1. Interea Kanutus Frisiam minorem, quae et ipsa Danicarum est partium, cum paucis exsilii comitibus petit. Dives agri provincia est, pecoribus opulens. Ceterum confinis Oceano patet humilis, ita ut eius interdum aestibus eluatur. Qui ne irrumpant, vallo litus omne praecingitur; quod si forte perfregerint, inundant campos, vicos et sata demergunt. Neque enim illic locus natura alius alio editior exstat. Plerumque agros ab imo convulsos alio loci traiciunt, locum eorum occupante lacuna, in quorum consederint praediis possidendos. Inundationem comitatur feracitas gramine tellus exuberat. Torrefacta in salem glaeba decoquitur. Hieme continuo celatur aestu, stagni speciem praebentibus campis, unde et, in qua rerum parte locanda fuerit, paene ambiguum natura fecit, cum alia anni parte navigationis patiens, alia aratri capax exsistat. Incolae eius natura feroces, corporibus agiles, anxiam et gravem armaturam contemnunt; ancilibus utuntur, missilibus dimicant. Agros scrobibus cingunt; saltus contulis edunt. Penates in editum subiecto glaebarum acervo provehunt. Hos a Frisonum gente conditos nominis et linguae societas testimonio est; quibus novas quaerentibus sedes ea forte tellus obvenit; quam palustrem primum ac humidam longo duravere cultu. Administratio deinde provinciae sub nostris regibus esse coepit.
14.7.2. A qua Kanutus cum forte praesidium implorasset, prompto omnium favores suscipitur, pollicitus se iis aliquid de consuetae pensionis onere laxaturum. Avidi promissionis Frisi intuitu exilis praemii immani se negotio onerant. Ac primum moenia propter Mildam fluvium, quis eum recipiant, condunt. Tantulo stipendio ingens militia stetit.
14.7.3. Sueno, reditus eius opinione accepta, Iutis in equitatum digestis, a Sialandis et Scanis classem asciscit. Ex qua nonnullas naves Sleswici subductas ad Eidoram usque solo tenus pertrahendas curavit, ne ea pars hostibus elapsui foret. Quae res ei impendio magis quam usui fuit. Inde cum copiis ad recens oppidum pergit. Id inter paludes amnemque situm natura quam opere munitius erat; a latere ei Milda fluvius fuit, angustis alveis, sed placide manantibus aquis. Quod quia rex ob angustias exercitu circumvenire non poterat, locis ex copia idoneis castra defigit. Deinde caesis virgultis, quae nemus proximum offerebat, ad peragrandas paludes constramenta fieri iubet, quibus, cum opportunum foret, velut pontibus uterentur.
14.7.4. Interea quidam ex Frisica iuventute, sive morae impatientes sive vegetioribus animis virtutis iactandae cupidi, provocandi gratia rivum, qui inter castra medius erat, consueta arte transsiliunt vagique eminus hostem incessunt. Nec lacessentibus obvii defuerunt. Complures ex utroque agmine huic se certamini ingerunt, suorum quique pericula propulsuri, neutris communis fortunae negotium patienter inspectare valentibus. Itaque paulatim crescente pugna, adeo omnium huc animi confluxerunt, ut ex eo belli praesultu totius victoriae summa pendere videretur.
14.7.5. Quo viso filius Thorstani Petrus, omnium regis arcanorum particeps, non ignarus Frisicae temeritatis, confestim armari exercitum praestolarique castris paratum iubet. Huius rei inscii Frisones tota amnem manu repente transvolant, rati sine paratu regem in castris esse. Ita audacius quam prudentius omnis eorum irrupit exercitus, inopinatum hostem opprimere avidus. Sed Suenonianis non segnius occursantibus, ad notas sibi refugere paludes. Quas mox equites, factorum a se pontium stramentis usi, facile superant translatique fugam acerrime persequuntur. Aliud quoque ferro sibi compendium struunt: nam tanta in fugientes strages exercita est, ut constratus cadaveribus amnis mox a victoribus permeari potuerit. Fusis Frisonibus, Kanutus cum paucis exsilii sociis eques elabitur; reliquis fugae expertibus oppidum receptui fuit.
14.7.6. Cui Sueno Kanutum inesse ratus, obsessos quam poterat infensus aggreditur, sperans obtentione eius totius belli finem futurum. Saucios integris mutat, fessis requietos succedere iubet, diurno proelio nocturnum sociat omnique instantia curat, ne lassis quies remedio fiat. Addebat obsessis animum recens captivorum occisio, nec cuiquam a victore toties laeso venia sperabatur. Contra rex, si pugnam remitteret neque mox oppido potiretur, Fresos auxilio obsessis futuros timebat ideoque perseverantiore proelio opus ducebat. Sic metus utrimque pugnandi pertinaciam fecerat. Nec interdiu dimicasse contenti, noctem quoque bello contribuunt. Tunc vero anceps proelium erat, cum forte Waldemarus, clamore comminus orto, Fresos instare ratus, in partem, qua strepitus exaudiebatur, cum signis accurrit sociosque perquam strenue repugnantes errore noctis elusus oppressit. Ita fortissimi animi dux, temporis habitu circumventus, quibus opem ferre decreverat, cladem atque exitium irrogavit.
14.7.7. Oppidani, assiduis plagis et continua lassitudine exhausti nullumque pugnae supplementum habentes, cum nec vires nec vulnera ullo momenti spatio recreare quivissent, desperatis rebus dedidere se regi. Cuius fidem atque clementiam, ultra ac rati fuerant, experti sunt. Tum vero rex et in Plogo, qui Ericum occiderat, singulare pietatis specimen dedit. Neque enim a patris interfectore poenas exigere voluit, plus deditionis moribus quam ultionis aculeis delaturus. Ceteros quoque nec morte nec captione multatos absque redemptione dimittit, praefatus se eorum obsequia ac odia iuxta aestimaturum; nihil enim iis prospere cessurum, qui toties mobili fide et sacramento fuissent. Dimissi cum duce exsilium amplectuntur. Id enim gratiae apud suos Kanutus habebat, ut nulli umquam fortuna eius fastidio esset.
14.7.8. At Fresones multae nomine duo millia librarum regi cum obsidibus pendunt. Post haec, sive rubore fugae sive naturae stoliditate compuncti, Waldemarum obsecrant, precetur regem, bellum cum iis hac lege iteret, ut victor aequam priori summam recipiat, victus ex veteri pensione, quantum Kanutus spoponderat, remittat. Ille precantium temeritatem incertosque pugnae eventus sollertius aestimans, extremae dementiae voces consilii sui salubritate cohibuit, perquam stultum affirmando victos a victore noxias belli condiciones expetere.
14.8.1. Interea Kanutus apud Germaniam Fridericum, Romano recenter imperio functum, auxilii imploratione sollicitat, promittens se patriae procurationem in eius beneficio repositurum. Imperator, cui et summa naturae calliditas et maxima proferendi imperii cupiditas esset, tantum alieni in dicionem suam redigere avidus, Suenonem veteris amicitiae et commilitii monitum, promisso honoris incremento, ad colloquendum simulatione caritatis invitat, eximiam sibi visendi eius cupidinem incessisse significans, sed Romanae maiestatis amplitudinem, quo minus eum accedat, obsistere. Quippe Sueno, adolescentiae tempore militaris rei perdiscendae gratia Conradi Caesaris clientelam ingressus, cum Friderico adhuc privatae fortunae, quem et aetate et ingenio aequabat, diu sodalitatis officia gesserat.
14.8.2. Itaque, non quod fallacissimi hominis commentis crederet aut aemulo asylum demere vellet, sed ut sola se Germanis fama cognitum etiam spectandum subiceret praesentemque famae suae miratoribus exhiberet, cultiore pompa instructus mandatum exsequitur. Nec parum gloriae apud curiam magnificentia clientelae et apparatus ostentatione contraxit totiusque in se Germaniae oculos ob virtutis admirationem convertit. Mersburgum oppidum Theutonicae nobilitatis frequentia completum ingressus, ab imperatore primum veneranter habitus, mox vario accusationis genere vexatus, disparem promissis fidem expertus est. Cui demum condiciones huiuscemodi proferuntur, ut imperatoris ipse, eius vero Kanutus, renuntiata regni affectatione, militem ageret, beneficii iure Sialandiam recepturus. Alioqui imperatoris vires Kanuto obtentui fore expeditamque cum eo manum in Daniam esse mittendam, quae vel Suenonis praecurreret reditum vel confestim impugnaret adventum.
14.8.3. Sueno, in re tam anxia aut periclitandum sibi aut parendum fore cognoscens, simulata assensione, paterna bona, quibus in Sialandia abundabat, tamquam peculiaria a condicionis tenore sublegit, ne violandae pactionis omnis domi deesset occasio. Quod quia Germanico iuri familiare erat, admissu facile fuit. In hoc Kanutus, pacti parum credulus, Waldemarum, qui cum Suenone aderat, sponsorem efflagitat, fidem eius integritatemque tutissimum rerum suarum pignus existimans. Neque enim alium ex regio comitatu pari constantia pro capite suo excubiturum putavit. Ille, Suenonianae perfidiae conscius, cum vanam ac lubricam compositionis fidem adverteret, ne alienam in se labem recidere pateretur, sponsionem pertinacius abnuit. Tandem, rege compellente, vix atque aegre vadimonium dixit, praefatus se, si Sueno pactum perrumperet, Kanuti partibus accessurum. Probata utrimque condicione, discessum est.
14.8.4. Reversus in regnum Sueno deque aemulo comitem nactus, remissis e vestigio litteris, fidem Caesaris aperta fraudis exprobratione damnavit initasque cum eo pactiones obsequii negatione subvertit, in eas se condiciones fallaciter adductum affirmans, in quas Danicorum adhuc regnum nemo concesserit. Praeterea Kanuto iusta petenti provinciali dumtaxat administratione concessa, regios penates a cetera se condicione secrevisse dicebat. Fraudatus pacto Kanutus vadem sollicitat. Qui cum regem deserere vel sponsionem corrumpere aeque foedum putaret, utrobique famae periculum contemplatus, mutare pactum quam evertere maluit, statuens, ut, cum rex Sialandiam commeatui suo necessariam duceret, aliud pro ea Kanuto stipendium assignaret, nec fructu parcius nec spatio contractius nec honore defectius.
14.8.5. Assensus condicioni rex tripertitam Kanuto praefecturam constituit eique in Iutia, Sialandia ac Scania peculiare beneficium tradit, intercisam loco dominationem minus solidae potestatis gesturam existimans. Huius rei Kanutus Waldemarum denuo praedem exposcit. Quem velut antea repugnantem Sueno, condendi foederis avidus, sponsionem iterare coegit, negans, si pacto obviam isset, eius Kanutive defectionem aegre laturum. Hoc fretus pignore Kanutus cupide condicionibus fruitur.
14.9.1. Igitur Sueno, perinde ac bellorum metu solutus, in superbiam lapsus, patrios mores, quod parum sibi viderentur exculti, tamquam agrestes et inconditos, petita a finitimis urbanitate, mutavit, spretoque Danico ritu, Germanicum aemulatus est. Nam et cultum Saxonicum sumpsit et, ne eo invidiosius uteretur, militum studia ad similem vestis usum adduxit, rustici moris taedio comptioris famulitii grege palatium instruens. Quin etiam, epulandi rusticitate depulsa, externas mensis comitates ascivit comissationumque ritus cultiore ministerio gerendos instituit. Nec solum cultum novavit, sed etiam edendi bibendique facetias tradidit.
14.9.2. Idem studii in novanda clientela asciscendisque satellitibus gessit. Honores quippe nobilibus demptos histrionibus deferebat, magnisque et illustribus viris a latere suo sepositis, in eorum locum turpium et effeminatorum familiam subrogabat, ut abiectu maiorum minorumque provectu prorsus eximias potentiae suae vires ostenderet, ditatique fortunam suam beneficio regis, non generis imputarent.
14.9.3. Nec insolentiae eius avaritia defuit. Siquidem lucrosa sibi illorum fata, quorum bona auxisset, constituit, pupillorumque, parentibus emortuis, expilator evasit. Neque nefas duxit eorum liberos egestati subicere, quorum opera regni opes ipse susceperit. Ipsos quoque milites prius a se locupletatos ad vilem paupertatis statum, beneficii sui paenitentia adductus, reiecit. Quin etiam ingentis clientelae voracitate compulsus, provincialia ministeria impensasque ab agrestibus artius exigere coepit. Itaque dum militum luxui consulit, plebis favorem amittit.
14.9.4. Praeterea controversiarum iura, eatenus sacramenti religione subnixa, ad palaestras et palmas athleticas relegavit iudiciumque, rationis speculationi debitum, in sola corporum exercitatione constituit. Et ne quid fastui deesset, in communibus suggestis contionari fastigio suo indignum ducebat. Quamobrem aequa vulgarium alloquia contemnendo, editioribus locis occupatis, suppositae plebi superne ius dicere consuevit. Crebrae quoque ei cum Lundensi pontifice simultates maiore fructu quam iactura fuere.
14.10.1. Ea tempestate, Karolo Hallandiae praeside provinciam egresso, coniugem eius sororemque viduam Suerconis filius Ioannes, excellentis earum pulchritudinis opinione corruptus, ad libidinis commercium raptas in Suetiam usque devexit. Quibus tam contumeliose usus proditur, ut eas in stupri vices noctibus evocaret alternis, ingenuae pudicitiae feminas obscenissima foeditate proculans neque aut huius matronalem torum aut illius caelibem castimoniam, quo minus voluptatum suarum ignibus indulgeret, reveritus. Ad ultimum, patre et populo tantae temeritatis facinus exsecrante, utramque remisit. Quod flagitium Sueno perinde ac commune probrum in omne Sueonum regnum ulcisci statuit, publicum ruborem communibus armis summovendum existimans. Sed nuptiarum apparatu praeventus (quippe Saxonum satrapae Conradi filiam nuper desponsam uxorem ducturus erat), propior privatae copulae quam publicae vindictae, militiam retentabat. Per hanc Suenonem in peregrinos ritus adductum falsa plebis opinio referebat eiusque super consuetudinum novitate consilium accusabat.
14.11.1. Per eadem tempora Nicolaus, urbis Romae cardinalis, Britannicum permensus Oceanum, Norvagiam, Lundensium adhuc dicioni parentem, immunitate concessa, maximi pontificatus titulis insignivit. Quod in Suetia quoque legationis potestate peragere cupiens, Sueonibus et Gothis de urbe et persona tanto muneri idonea concordare nequeuntibus, certamini decus negavit rudemque adhuc religionis barbariem summo sacrorum honore dignatus non est. Verum inspecto temporis habitu, cum per Oceanum reverti hibernae navigationis metu in periculis duceret, Daniam reditui suo percommodum arbitratus, offensam eius ex Norvagiae promotione contractam beneficii delenimento sedare constituit. Eskillum igitur mandatis aggressus, plus novae dignitatis, quam veteris amiserit, recepturum promittit, definiens se ereptae Norvagiae damna Suetici primatus munere pensaturum. Rapuit promissum Eskillus cupideque legati copiam flagitat. Qui veniens apud ipsum futurum Suetici sacerdotii insigne deposuit, dandum ei, in quem concors Sueonum Gothorumque suffragium convenisset. Statuit quoque, ut, quicumque maximi Sueonum pontifices creandi essent, pallio a curia dato per Lundensem insignirentur antistitem eamque sedem perpetuo vererentur obsequio. In hoc privilegio dato confirmationem a curia asciscendam promittit; quod effectu perfacile fuit. Siquidem Romam reversus, decedente Eugenio, maximus pontifex subrogatus est peregitque publicae religionis praesul, quod privatae legationis minister annuerat. Qui mos, usurpatione posterorum firmatus, sub hoc usque tempus antiqui tenoris observatione perfruitur.
14.11.2. His peractis, Nicolaus, nondum Dania egressus, Suenonem, Suetica meditabundum bella, Romana industria a proposito revocare conatus, locorum difficilium, inopis regni, infructuosae victoriae habitum praetendebat. Siquidem eius militiae negotium ingens, fructus exiguos fore, priusque ei cum vastis et immanibus scopulis quam cum hoste certandum. Quo victo, nihil praeter ignobilem praedam et sordida spolia victoribus occupandum. Postremo, cum stolidam regis perseverantiam consilii sui sapientia superare nequiret, inertiam eius facetissime cavillatus est: nam araneam eum aemulari dicebat, quae, telarum figmentis cum discrimine vitae et viscerum suorum egestione consertis, quid nisi scarabaeos putres et vilia prenderet animalia? Cuius exempli evidentia araneae regem, militiam telae, victoriam venatui conferebat. Ita avidum ducem, exiguae rei cupiditate se ipsum viribus exinanientem, inutili bello delectari monstrabat.
14.11.3. Cuius Sueno dignitatem potius quam monitum veneratus abeuntemque eum ad regni fines usque commeatibus prosecutus, destinati olim belli studium animo revocavit; quippe quem magis potiendae Suetiae cupido quam aut iniuriae dolor aut pudoris irritamentum accenderat. Maximam siquidem invadendae eius opportunitatem, tum ob senium imbelliamque Suerconis, tum ob factiones inter eundem et plebem recenter ortas (nam Ioannem agrestes contionantem occiderant), arbitrabatur. Spe quoque tam rata victoriam complectebatur, ut ante militiae exordium inter milites suos Sueticarum iura provinciarum tamquam belli praemia partiretur. Duo quoque ex proceribus eius, ad opinionem unius Sueticae virginis libidinis aemulatione correpti, magnis inter se iurgiis dissidere coeperunt. Cuius nuptias rex in beneficio suo reponere par aestimans, capta Suetia, fortiori connubium pollicetur. Quo promisso libidinis aemulis magnum virtutis certamen ingessit. Tanta apud Danos fruendae Suetiae fiducia fuit.
14.12.1. Interea Suerco belli metu crebras ad eum de pace legationes direxit, sed nullis condicionibus ad eam impetrandam assurgere valuit. Igitur frustra fatigari se videns, non se proelio offerre, non arma, non expeditionem parare, sed ignotos locorum recessus quaerere summamque belli Sueonibus credere. Ut autem Sueno difficillimorum itinerum evitaret anfractus, instrumentum belli hiemis exspectatione suspendit, ab astrictis glacie paludibus profectionis compendium petiturus.
14.12.2. Hiberni itaque temporis beneficium nactus, expeditiora legit itinera rapinisque et incendio Finniam praedabundus aggreditur. Occurrunt indigenae supplices patriam seque dedentes, nec sic se subtraxisse contenti, etiam, commeatibus praebitis, hospitalitatis eum obsequiis prosequuntur. Post haec Werendiam intrat. Ubi ab incolis neque Marte neque deditione exceptus, flammis omnia ferroque pervadit, viris ac feminis passim solitudinum inaccessa petentibus. Sed et praealtae nivium moles totis ferme campis incesserant, frigorisque tanta vis erat, ut uberibus admoti infantes, algore hebetatis membris, inter ipsa lactis alimenta decederent, matresque simili fato propinquae exstincta pignora moribundis complexibus attrectarent. Dani quoque eadem aeris inclementia afflicti, non in castris noctes exigere, non militares excubias observare, pars foco sibi, pars tecto consulere, aeris, non armorum saevitiam in metu reponere, cuncti plus caelum quam hostem cavere.
14.12.3. Werendenses autem, quoad regis gratiam paciscerentur, iter intercipere cupientes caesis nemoribus, truncarum arborum coagmentis faucium, quas permeaturus esset, angusta praecludunt. Tantis siquidem circumiacentium rupium anfractibus claudebantur, ut absque ingenti dispendio a latere praeteriri nequirent. Quorum ausu rex inter cenitandum accepto, morae omnis impatiens, discussis mensis, equum involat, militibusque adesse iussis, ad rupem concitus fertur, indigne ferens coeptorum suorum cursum vilibus agrestium obstaculis retardari.
14.12.4. Rogatus a Nicolao quodam irae parcere incertamque admodum rem curiosius explorare, interpellanti se uxoratum quemque timidissimum esse respondit, ad eius nuptias alludens, qui, ducta coniuge, postridie militiam ingressus fuerat. Ille ob contumeliosam monitorum suorum repulsam ira percitus, facturum se brevi, quod Sueno non audeat, subintexuit, exprobratamque sibi ignaviam invicem in eum, reiecto meticulositatis opprobrio, vindicavit. Quae vox ab iracundia profecta celerem ipsius obitum ominata est. Ubi ventum ad fauces, delapsi equis milites, quamquam tenui armatura essent, quod iis festinationis ardor periculorum contemptum ingesserat, arboream struem oppugnare coeperunt, indigenis, qui ad eam defendendam convenerant, ingenti pacem clamore poscentibus.
14.12.5. Tunc Nicolaus, acceptam a rege contumeliam conspicuae probitatis operibus demere cupidus, ne magis uxorius quam strenuus videretur, dum conserta truncorum robora, obstinato ad pericula gradu, superare conatur, ab agrestibus e strue tamquam ex muro propugnantibus caput hasta traiectus opprimitur. Similis aliorum conatus saxis sudibusque repellitur. Sueno, propinquitate noctis impetusque praeproperi paenitentia revocatus, signo receptui dato, propter aggerem castra constituit, luce postera maiore vi ac paratu proelium exsecuturus. Verum hostibus noctu sibi diffugio consulentibus, mane vacuum propugnatoribus iter nullo negotio superavit. Werendos deinde resistendi fiducia defectos in fidem accepit.
14.12.6. Igitur, cum pleraque sibi ex voluntate respondere cognosceret, felicibus fortunae experimentis evectus, in omnem se Suetiam effundere statuit; sed nimietas frigoris equorumque ex asperitate itinerum inopiaque pabuli coorta debilitas processum negabant. Tunc, qui ex equitibus ad pedites redacti fuerant, commilitonum equos suis oneribus instravere eosque prae se onustos agentes, ignaro rege, domum dilabebantur. Qui tandem furtivum militiae discessum expertus, clandestinam eius elapsionem, data revertendi licentia, praecurrit statimque compendiaria ad Scaniam via cursum reflexit.
14.12.7. Igitur Karolus cum Kanuto fratre receptorum obsidum fiducia spem liberae tutaeque reversionis praesumens, cum Hallandiae propemodum confiniis accessisset, a Finnensibus insidias hospitalitate tegentibus convivio exceptus, maiorem noctis partem comissationibus extraxit. Temulentia gravis in horreum annona vacuum pariter se et comites sobrietate exutos cubitum recepit. Quibus altiore somno spirantibus, Finnenses, foris valvas obicibus obserantes, igni sparsere tectum. Iamque maior eius conflagraverat pars, priusque aedes in cinerem prope collapsa fuerat, quam pressos mero sensus vis ardoris expergeret. Postremo, propiore flammarum fervore correpti, dum nudi valvis erumpere gestiunt, forinsecus eas occlusas cognoscunt. Urgebat intus incendium, foris hostis vetabat egressum. Sed praesens poena sequentis metum levabat, instantisque mali periculum futuro tristius ducebatur. Quo evenit, ut Dani, ferro quam flammis opprimi praeoptantes, validius connisi praeiecta foribus claustra convelleret, utque unum periculorum effugerent, in aliud ruere non dubitarent. Egregiae indolis pueri, quos sibi in clientelam Karolus respectu propinquitatis asciverat, absque aetatis miseratione sub Niszae amnis glaciem, nudatis corporibus, barbarorum ludibrio mersi in eodem alveo fatum ac tumulum recepere. Ita paucorum agrestium fraude maximae expeditionis labor exinanitus est.
14.13.1. Interiecto tempore plebs Scanica, a principibus dissidens, contione lecta in Arnam vallem armata secessit. Quoties enim in ea provincia intolerabilia vulgi onera ducebantur, publica vi iniuriis occurrebatur. Adeo, cum intolerabilis plebis servitus ducitur, publicis armis libertas expetitur. Veritus ergo rex, ne is tumultus ad graviores regni motus progrederetur, coercendi eius gratia ad Scaniam e Syalandia traiciens, militaris manus fiducia agrestium contionem accessit. Inermis ipse equitibus utebatur armatis, ut vim metuere potius quam struere videretur. Cedente de industria vulgo, coronam ingressus, multis et gravibus querimoniis exceptus est; sed, obstrepente multitudinis clamore, defensionis potestam dicendive copiam impetrare nequivit. Flagitandi silentii gratia dextram vulgo obtendens, crebros lapidum iactus excepit. Adeo consternationis furor in contemptum maiestatis exarserat. Tunc Toko matre Sygne ortus, vir natu et facundia iuxta nobilis primaque regis amicitia praeditus, in medium vulgi se proripit, obtentaque omnium taciturnitate, imperitum contionis fragorem doctae vocis auctoritate compressit, ita suam temperans actionem, ut et praefectorum partes dissimulanter protegeret et manifestum plebi patrocinium impertiret. Reversis ad propria agrestibus, rex tantae contumeliae deformitatem summa indignationis molestia prosecutus, complures Scaniae vicos exussit eamque ferme totam perinde ac maiestatis ream rapinae subiecit. Ipsos consternationis auctores spiritu vel bonis privavit, factiosos paupertate aut morte multandos iudicans. Nec Tokonem, cuius salutari eloquio usus fuerat, tametsi linguae eius beneficio vulgi iram vitasset, multae expertem reliquit, plebem adversum se occulto eius consilio concitatam affirmans. Ita saevissimis iracundiae furiis provocatus, odia ac familiaritates iuxta pensabat.
14.14.1. Ea Suenonis irruptio Kanuto novandarum rerum spem fiduciamque restituit, sed hunc ausum praecipue Suenonis ac Waldemari concordia castigabat. Nam quantum regis odium, tantam ducis apud omnes gratiam intuebatur, alteriusque flagitia alterius virtute redimi denotabat. Arbitri quoque Kanuti, prius sodalem regi quam otium eripiendum rati, eius cum Waldemaro concordiam connubii affinitate componendam duxerunt.
14.14.2. Cuius efficiendi gratia uterinam Kanuti sororem Sophiam apud Waldemarum eximia pulchritudinis laude de industria prosequebantur. Sed Waldemarus, quo minus ad hanc copulam intenderet, inopiam virginis obstare dicebat, quod patre Ruteno procreata nullorum in Dania bonorum heres exsisteret. Quamquam enim suasoribus tacite pareret, plus se tamen paupertatem puellae fugere quam speciem admirari fingebat. Igitur a Kanuto totius patrimonii sui parte tertia sponsalium loco promissa, puellam despondit eamque matronae cuidam Botildae adusque maturam toro aetatem educandam committit. Quamobrem neglectum sanguinis vinculum ac diu funestis odiis laceratum tanta animorum integritate refectum est, ut nulla veterum inimicitiarum macula, quas vel ipsi vel eorum parentes gessissent, novae societatis habitum infuscaret.
14.14.3. Quorum amicitia quo invicem purior, hoc regi suspectior exstitit. Sed eos et tacite cavit et palam offendere metuit, quod maximam a se virium partem cum Waldemaro migrasse cognosceret, cuius fortunae suam incumbere non dubitasset. Itaque, licet amborum fidem notaret, suspicionem tamen, ne odium proderet, obscuravit. Illi, regiae dissimulationis haud inscii, accepta commeandi licentia, quasi bona sua apud Suetiam invisitaturi regem eius Suerconem accedunt. Re autem vera Kanuto Suerconis filiae postulandae negotium fuit. Quorum praesentiam Suerco tanta affectione amplexatus est, ut, praeteritis liberis, futurae affinitatis spe heredes eos nuncupare proponeret. Quod votum ei sive filiorum inertia sive excellens proci nobilitas inseminabat. Reversi itaque hoc invisiores regi, quo hosti concordia iunctiores fuere.
14.14.4. Kanuto deinde in Iutiam digresso, Waldemaro vero Ringstadium invisente, Sueno post eum contentius pergit conventumque diu perfidiae et proditionis probris everberat. Neganti confictas a se litteras tradit tamquam ab amicis porrectas, sed titulo de industria vacantes, quae eius ac Kanuti initam cum Suercone concordiam nuntiarent. Quo commento Waldemarus, quamquam irae parcissimus esset, supra modum accensus, linguam nimio indignationis haustu repletam in contumeliam arguentis effundere non dubitavit. Perfidiae quoque in eum exprobratione reiecta, non iam redargutione, sed convicio agebat, egregios operum suorum labores nugaci mendaciorum obiectu pensari vociferans. Adeoque regem responsi sui libertate permoverat, ut tentus ab eo esset, nisi milites operam suam in eius captionem negassent, quorum favor impensius ipsum quam regem excoleret.
14.14.5. Quam iniuriam postea apud Iutiam querimonia prosecutus, graves regi inimicitias peperit. Inde cum Kanuto magna totius Iutiae classe in Sialandiam recessit, non quod bellum regi inferre proponeret, sed ut novis condicionibus tutiorem eius circa se fidem efficeret. Quo apud Sundby, maritimum vicum, cum armatis obvio, diali colloquio de concordia actum. Composita pace, rex concubia nocte Roskildiam revertit.
14.15.1. Interea Sclavorum expeditio ad orientales Sialandiae partes inusitatae multitudinis classe nuntiatur ingressa. Qui quoniam rus ante vastarant, cuncta praedae vacua praetergressi, inopinatam aggredi Roskildiam statuunt. Igitur, ne fumi indicio proderentur, incendio penitus abstinebant. Accedebat eorum audaciae, quod ex speculatoribus otiosam urbem regemque procul ex ea profectum acceperant. Quo nuntio instructi, intacto rure, eam contentius petebant. Ex quibus nonnulli pernicioribus equis suburbium prope liminaque civitatis accesserant. Rex ipse, dum nocturnam vigiliam sopore avidius redimit, sero paratu tanti discriminis nuntium excipiebat.
14.15.2. Primus ex Danis Radulphus, equestris militiae apprime peritus, promptioris equi beneficio in hostem occurrit. Sed cum solitarius esset, nunc evitando hostes, nunc persequendo, opem ab exercitio mutuatus est. Quoties inculta camporum offenderat, ob armaturae molem aegrius fugam conficiebat; nam Sclavos simili pondere vacuos liberior equorum pernicitas adiuvabat. Quo viso, plus viribus equi quam velocitati confisus, cursum ad cultiores agros de industria dirigere coepit. Igitur caballi, quibus vires parum suppeterent, officiente stipula, praestantem robore equum imitari non poterant. Ita dum agilitatis equinae certamen ad virium conamen transtulit, ab instantibus occupari nequivit; quippe densior seges plus vilium iumentorum quam robusti animalis cursum debilitavit. Interrogatus, quis esset, mercatorem respondit. Percontantibus, quasnam merces haberet, respondit arma, quibus equos commutare soleret; sed et eum, quem insideret, hoc sibi mercimonio obvenisse subiunxit. Regem quoque Roskildiae esse rogatus asseruit. Illis eum necessarios suos allocuturum urbe nuper excessisse dicentibus, egressum quidem eum, sed reversum astruxit. Quod quia cum speculatorum affirmatione non conveniebat, in mendaciis duxerunt. Idcirco autem Radulphus circa regis statum veris utendum putavit, quod, si qua a se veraciter ederentur, contrario modo hostibus credidit existimanda.
14.15.3. Interea regii equites, ut quisque apparatu velox ac manu strenuus erat, Radulpho admixti, in unam cohortem se receperant, incursaturi illico hostem, ni Radulphus intuitu paucitatis auxilia sociorum exspectanda duxisset. Tantam iis victoriae certitudinem assidua bellorum felicitas suggerebat. Contra Sclavi revocatos a praeda socios in aciem corrogant. Radulphus, ubi primum excitati pulveris indicio regem affore deprehendit, supervenientis auxilii fiducia proelium facit. Cedentibus Sclavis cum pedites necarentur, equites, seorsum in globum contracti, prius velut ex consulto terga vertebant, mox imminentem a tergo regem, equitum eius paucitate conspecta, conversi fugarunt. Quos Radulphus, intermissa peditum strage, cum suis adortus, in veram et praecipitem fugam coegit. Sed ab iisdem longius insectandis, quod equis praestarent, revocatus, admixta regia cohorte, ferrum ad pedites retulit. Fugientibus tanta adhuc praedandi cupiditas inerat, ut occisorum arietum corporibus pellem cursitando detraherent. Quantum in illorum pectoribus avaritiae clausum putemus, qui inter extrema pericula, abiectis armis, ignobilem praedam et vilia fugae impedimenta, quo melius sibi consulerent, deserere passi non sunt! Paucissimi ex iis, in litus elapsi, per lubricum pelagi nando navigia petiverunt. Nonnulli, fuga cupidius inita, caeco metu undas ingressi, passim exanimati sunt, praecipitato in mare spiritu, quem ab hoste servare studuerant.
14.15.4. Interea Sclavorum equites, velut ex abdito provolantes, victoriam regi e manibus per insidias eripere conabantur. Igitur Dani, dum ad finem pugnae perventum autumant, proelium iterant. Quorum virtute victi Sclavi, fuga avidius sumpta, adeo salutem suam ferro subtrahere gestiebant, ut per maritimae rupis ardua semet cum equis effeminato pavore praecipitantes, vitam finirent et inter scopulos spiritum deformi corporum ruina deponerent, quem audacter in acie profundere dubitassent. Abducendis igitur navigiis ob ingentem nautarum stragem aegre remigia suppetebant.
14.15.5. Iisdem temporibus, effusis piraticae habenis, a Wandalicis finibus Eidoram usque omnes per Orientem vici incolis vidui ruraque culturae expertia iacuere. Sialandia ab ortu et meridie marcida situ vastitate torpebat. Siquidem agrestium inops patriae loco praedonibus fuit. Fioniae nihil residuum praeter paucos incolas piratica fecerat. Falstria, spatio quam virtute contractior, incolarum fortitudine parvitatis damna pensabat; quippe tributarii ignara iugi aut pacto hostem aut viribus summovebat. At Lalandia, tametsi Falstriae granditate praestaret, pacem tamen pensione petebat. Cetera vastitas occuparat. Itaque non armis, non urbibus confisum; anfractus aequorum, quo minus piratas admitterent, praelongis palis ac sudibus obstruebantur.
14.15.6. advertens igitur rex nutantes patriae res et iam paene collapsas se propriis viribus a piratica vindicare nequire, Henrici ducis, cuius insignes ea tempestate vires fuere, adversum Sclavos opem pecuniis promerendam putavit. Cui mille quingentas argenti libras mercedis nomine pollicitus, publica collatione summam explevit. At Henricus, cuius venalis magis quam utilis amicitia esset, pecuniam assecutus, vel quia noluit vel quia nequivit, parum stabiliter in promisso se gessit. Ita rex, non accepta pace, dum patriae rebus consulere quaerit, miseriam eius dedecore cumulavit. Quae res adversum eum popularium iram acrius destrinxit, deforme ducentium pacem censu, non armis exquiri communemque patriam regis vitio esse deceptam.
14.16.1. Igitur Sueno, desperatis malorum remediis, a piraticis periculis propulsandis ad cives usque cavendos curam retorsit, renovatisque suspicionibus, waldemarum occupare animum intendit, tamquam, altero sibi onustorum sublato, facilius reliquum aggressurus. Quod insidiis quam bello commodius gerendum ratus, perinde ac coniugis dotem exquisiturus ad socerum iter instaurat interque delectos comites Waldemarum profectionis sequacem asciscit, quia domi eum tuto relicturus non videbatur, in carcerem Conrado servandum tradere cupiens. Quem dolum Waldemarus, amicorum sibi complurium litteris indicatum, venienti Sleswicum regi, memoratis, quae pro eo fideliter ac strenue gesserat, cum exprobratione perfidiae palam obiecit. Neganti in eum a se crudeliter esse consultum susceptos apices, abscisis indicum vocabulis, ostendit. Meminisse deinde monet, ut praecipuam ei bellicorum manum conciliaverit, ut corpore adverso diras pro eo plagas acceperit, ut secum maiorem semper victoriae partem traxerit, egregiisque meritis suis gratiae loco dolum ac fallaciam erogari conqueritur. Comitatum nihilo minus pollicetur, praefatus sciturum eum, peracta fraude, nequitiam sibi, non astum, effectui fuisse.
14.16.2. Contra Sueno suspicionem levare summa dissimulatione tentabat; neque enim ad deponendam perfidiam tantae fidei meritis adduci poterat. Irrevocabili itaque propositi pertinacia Stadium advectus, a praesule Bremorum Hartwico domo suscipitur. A quo cum ulterioris viae ducem exposceret, non impetrato, Waldemarum, quem ei perfamiliarem sciebat, preces iterare compellit. Quo pontifex clam vocato regii consilii commentum aperit, confessus se de industria negare, quod ei perniciosum adverteret. Ut autem regi satisfacere videretur, dissimulata potestate, ductum ab Henrico, quod potentia ac dignitate praestaret, commonet expetendum, verum has preces suo Suenonisque et Waldemari nuntio committendas. Quibus Henricus auditis, cum et regis dolum calleret et Waldemaro consulere vellet, quod a socero commodius accipere posset, frustra Suenonem a se flagitare respondit. Abductum deinde Waldemari legatum, quam noxia mittenti precetur, edocet, ipsumque, ni redeat, apud Conradum extrema passurum denuntiat.
14.16.3. Igitur Suenonis nuntius, collegarum utroque dimisso, Conradum accedens, nuntiat suspectos regem habere propinquos, quos, pridem inimicitias exercentes, connubii recentis affinitas concordes effecerit. E quibus unum ei fraudulenter accitum in comitatum cessisse, quem apud ipsum novarum rerum metu vinctum haberi cupiat. Praeterea procedendi gratia profectionis ei debere praestari ductorem. Quaerente Conrado, quo pacto regem aemulus comitaretur, cessio, hostesne an commilitones fidem eius secutum asseruit. Tunc Conradus, Suenonis consilium exsecratus, dedecere senem se inquit, quod iuvenis fugisset, admittere. Nempe deforme vetulo esse de integritatis duce perfidiae fautorem evadere notamque, quam eatenus caverit, sub ultimum tempus sibi consciscere. Malle igitur se generum filiamque cum nepote ex ea suscepto cruci suffixos videre quam fidei et sinceritatis opinionem, tot annis servatam, extremae aetatis infamia corrumpere alienaeque fraudis propositum impiissimi favoris prosequi nutrimento. Tum demum affuturum se subsidiaque laturum, si gener, omissa fraude, palam, quos metuat, impetat. Ad huius vocis nuntium Sueno rubore perfusus, ulterioris viae tutatore negato, in regnum revertit.
14.16.4. Brevi morarum processu, Kanuto et Waldemaro Wibergi moram habentibus, occulto traiectu in Fioniam e Sialandia accessit, confisus inopinatos prendi posse. Detecto dolo, mandat utrique allocutum se eos, non occupatum venisse; suspiciones deponant, quas falso conceperint. Illi, indiciis dolum praecurrentibus, eius de se propositum speculati nihilque iam bonae spei ex regis promisso capientes, Iutorum suffragiis regium sibi nomen consciscunt. Tunc rex apud Othenas (nam eo forte loci deverterat), contractis in regiam militibus, nunc singulos, nunc universos artius percontari coepit, qua fide praesens bellum ingredi vellent. Respondentibus alacriter, non contentus simplicitate promissi, sacramenti fidem efflagitat.
14.16.5. Illatis sacris, Suno, sive vetusta Waldemari caritate sive privato iniuriarum dolore permotus, regia solus excedit. Emissi, qui eum revocarent, causam tam subitae egressionis efflagitant. Rogatus regredi, ob paternae villae ereptionem conqueritur. Rex restitutionem promittit. Suno, seram hanc iustitiam inquiens, in adversis usurum se negat, quo in prosperis fraudatus fuerit. Quamobrem potioris partis amplexu solitariam transitionem non veritus, ab iniurioso sibi rege salutari consilio descivit. Itaque iustum defectionis titulum secutus, Waldemarum avitae paternaeque familiaritatis respectu transfugio petivit.
14.16.6. Cumque Sueno, roborata suorum fide, in Sialandiam rediisset, consequenter ab aemulis Iutorum classem mutuatis impetitur. Qui, tunc forte Roskildiae situs, Eskillum saepe dictum antistitem praesidiaque Scanorum accersit. Quibus praesentatis, Petrum, cui pater Thorstanus erat, omnium consiliorum suorum arbitrum, qualiter rebus consulendum esset, interrogat. Is consultantem olim regem, qualiter tuto regnare posset, iussisse fertur, ut aut equestrem plebeiumque ordinem, quo se tutius adversum aemulos gereret, beneficiis impensioribus coleret, aut ab iis saltem ad propinquos placendi studium transferret eosque, sola contentus specie, re vera reges exsistere pateretur. Si neutrum egisset, haud dubium, quin brevem regni usum habiturus esset, edocuit.
14.16.7. Rex vero, neque salubritatem consilii neque sapientiam responsi debita animi sententia prosecutus, utilissimos monitus deliramentorum loco habuit. Enimvero offusum iracundia animum salutaris aestimatio subire nequivit. Concepti itaque furoris impatiens, quoad unum sibi scutum suppeteret, id se Petro oppositurum iuravit. Tum Petrus: 'meum semper', inquit, 'pro te clipeum gessi, sed vereor, ne cito cunctis scutorum tuorum copiis opus habiturus sis.' Quod rex avare dictum existimans percontatur, num adhuc satur esset. Respondit saturum se, sed vereri, ne satietatem parum salubris digeries sequeretur. Tunc quoque, quid facto opus esset, rogatus, in Scaniam migrandum edocet; tutiores illic vires, in Sialandia pauciores amicos quam hostes esse. Praeterea Iutos haud facile insecuturos, Fotensis adhuc pugnae memoria trepidos. sin autem in Scaniam praevenerint, gentis adversum eum auxilia contracturos, quam si petere supersedisset, ad aemulos defecturam non dubitaret. Quem Sueno secus aestimaturum inquit, nisi Waldemarum, cuius concubinarii filii paedagogum ageret, penatibus suis parsurum speraret. Aliorum vero bonis, si patriam hosti cessissent, nullum peculiaris amicitiae beneficium praesidio futurum.
14.16.8. Ita alieno consilio spreto, proprium amplexatus, Roskyldiae hostem opperiri constituit. Rarescentibus alimentis, regios vicos complures comparandi sumptus gratia venditabat. Tandem multi ruris absumpto pretio, cum exercitum nimiis impensis onerosum dimissurus videretur, Eskillus, defectionem providens, artem excogitavit, qua periculum ad fructum converteret. Primum enim ampla defectionis praemia ab adversariis occulte paciscitur. Mox cum conterraneis regem accedens, alimentorum inopiam queritur; dimittat, precatur, quos pascere nequeat, praesertim pietatis ac necessitudinis iura violaturos, si in cives ac propinquos ex adverso contractos pugnatum issent. His dictis tamquam defectionis ratione reddita, cum cohorte Scanica regia excedit, subiungente Suenone dignum eum, qui defectionis poenas capite lueret. Sed hunc regis furorem sanior arbitrorum sententia propulit, imminentis belli auspicia scelere et sacrilegio prohibentium esse sumenda.
14.16.9. Iamque rex, maiore exercitus parte dilapsa, fugam meditabundus cum reliquiis copiarum Falstriam versus contentius pergit, ignorantibus etiam arbitris, quo proposito tam remotas ab urbe partes accederet. Quem ubi de fuga cogitare compertum milites habuere, ne sine proelio vincerentur, orantes, victoriam, si redeat, spondent. Praeterea scire iubent eos sibi milites esse, qui crebro parva manu ingentes hostium copias superaverint, neque paucitatem vereri debere, quam toties in suis victricem aspexerit. Quin etiam ultimi dedecoris esse fortunam suam ante fugae quam bello permittere eosque, qui vinci possent, ultro victores efficere, alieno metu quam suis viribus fortiores. Monent deinde, ne ex strenuo rege timidus militum desertor evadat, ne unius fugae dedecore tot victorias suas maculare sustineat. Cuius perseverantiam a proposito reflectere nequeuntes, amaris eum conviciis insequuntur. Nec deformitatem ei peregrinationis exprobrasse contenti, etiam contumeliae damnationem iunxerunt.
14.16.10. Deinde mutua semet adhortatione firmantes, bello hostibus occurrere statuunt; fore enim, ut eorum multitudo, passim ac dissolute instandi cupiditate procurrens, sparsum militiae genus sequendo facile a paucis intercipi posset. Praeterea arma sibi et equos suppetere, nihilque tot viris in unius meticulosi ducis absentia nocuisse fortunam. Ita sibi fortitudinis robur ingenerantes, regii dedecoris notam militari spiritu redimere gestiebant Diu itaque exspectato hoste nec viso, Petrus solvendum agmen salutique consulendum admonuit, perquam stultum affirmans proelium absque duce capessi. Quippe Iuti, suenonem de industria cessisse rati, insidiarum metu tardius incedendum duxerunt. Tunc Sialandenses, quod indigenae essent, ceteros commilitonum ductu ac commeatibus prosequebantur, nec cuiquam ex tanto grege perniciosus ad patriam reditus exstitit. Sed eorum postmodum plerisque paci transitio fuit; nam et fides regibus data et amicitia pariter obsequio quaesita. Ulf et Thorbiornus, spectatae in regem fidei, cum hoc veniae genus in probris ducerent, domi suae comprehensi Suerconique regi in custodiam traditi, exsilio capita quam hosti dedere maluerunt. Horum siquidem excellentis constantiae animus plus gloriae in vinculis quam libertatis in defectione constituit.
14.17.1. At Sueno, continuato apud socerum exsilio, triennium emensus, ipso defuncto, Saxonum satrapae Henrico, datis vadibus, pecuniam pollicetur ingentem, si regno per eum restitui posset. Pactus praemium dux, cum ad aggerem, quam Danorum structuram appellant, summis viribus pervenisset, transitu per eum, qui portae praeerat, pecunia corruptum obtento, obsidione censum a Sleswicensibus extudit. Tunc Hartwicus Bremorum pontifex, qui et ipse post Henricum expeditionis auctor exstiterat, meruisse eum inquit, qui portam patefecerit, cum pecunia simul, quam pactus esset, suspendi, quatenus ad horrorem consimilis facti in eodem laqueo proditor et proditionis praemium conspicerunt. Illic Sueno, peregrinam classem praedatus, direptas Rutenorum merces stipendii loco militibus erogavit. Quo facto non solum advenarum in posterum frequentiam deturbavit, sed etiam splendidam mercimoniis urbem ad tenuem angustumque vicum redegit. Saxones, desertum ab incolis rus, nullo resistente, permensi, hoc longius, quo licentius, ruebant. Nam australes Iuti, paucitatis suae metu in septentrionalem partem, quae multitudine praestabat, elapsi, sub specie fugae bellum parabant, et, qui prius auxilia Suenoni spoponderant, alienorum viribus succincto succursum negabant, ne peregrinam manum adversum patriam iuvisse viderentur.
14.17.2. Eadem fere tempestate Suerconem regem servus, qui cubiculo eius praeerat, noctu dormientem occiderat. Quod scelus divinitas haud segnius quam iustius ulta est. Nam parvo post tempore Magnus, qui occulta regnandi cupiditate servo peragendi facinoris auctor exstiterat, in eo conflictu, quo filium Suerconis Karolum, quem patre spoliaverat, regno etiam exuere gestiebat, sceleratae machinationis poenas morte persolvit. Ea res Kanutum solandae matris gratia Suetiae superiora petere coegit.
14.17.3. Interea Waldemarus, apud Sialandiam Theutonici motus opinione suscepta, ad Iutiam concitus tendit, remisso coaevo atque collacteo suo Absalone, qui revertentis e Suetia Kanuti post se maturaret adventum. Tantum autem eius apud Iutos praesentia valuit, ut et fortibus fiduciam afferret et ignavia torpentes ad bellum pro patria suscipiendum erigeret. Idem Henricum, nobilem inter Saxones virum, cum quo iam pridem affinitatem, data ei in matrimonium cognata, iunxerat, per internuntios occultius obsecrat, uti veteris amicitiae causa ad procedendum socios incitet ducisque reditum modis omnibus interpellet, brevi se cum exercitu superventurum denuntians. Tantam illi fiduciam et numerus militum et alacritas dabat.
14.17.4. Huius tumultus nuntio Kanutus e Suetia revocatus cum delectis Sialandiam intrat, extemplo Iutiam petiturus. Sed cum coortae tempestatis magnitudine transitu prohiberetur, afflicti mora milites Waldemarum pacem cum hostibus pepigisse idque se per agrestium quendam recenti nuntio cognovisse fingebant. Hoc famae commento Kanutus audito ingrati animi labem exprobrat, parum honestum de eo sermonem habentibus, qui suum communi periculo caput obiecerit, hortaturque, si dignis eum laudibus prosequi nolint, saltem linguas ab indigna ipsius obtrectatione cohibeant. Hesbernus solus, Skyalmonis Candidi ex filio nepos idemque Waldemaro ob pueritiae et educationis societatem percarus, transfretare se velle dixit, quae apud Iutiam gererentur, Kanuto renuntiaturum. Igitur ut strenuam, ita periculosam navigationem feliciter emensus et quasi cum ipsa rerum natura luctatus, saevientium elementorum rabiem incredibili remorum certamine superavit.
14.17.5. Nuntiatur interea Saxonibus totius Iutiae vires ad Waldemarum coisse tantaque hostes manu esse, ut sine periculo et clade excipi nequeant. Hac dux fama attonitus Henricum, quem apud Waldemarum affinitatis iure magnae familiaritatis locum habere noverat, ubinam regulus eius degeret, simulato ioco perquirere institit. Quo latebras eum ac solitudines circumspicere respondente, dux, eludi se sentiens, a ficta et ludicra ad seriam et sollicitam interrogationem convertitur. Repugnantem illum commissaque tegere perseverantem per debitam Romano imperio fidem orat obtestaturque, ut, quae ab hoste parari sciat, indicio praecurrat neque, quod civibus perniciosum advertat, silentio contegat. Hac Henricus adiuratione permotus, verum esse, quod rumor docuisset, asseruit: bellum siquidem prae manibus esse, quale prius experti non fuerint, superstitesque recordationem eius perpetuo narratu prosecuturos.
14.17.6. Formidolosa cunctis Henrici affirmatio fuit. Idem, an hostes exspectandi essent, consultus, omnium animos ad proelium virili exhortatione provexit, ita fidem suam inter amici preces et ducis imperium partitus, ut nec huius mandatum neglegeret nec illius salutem silentio falleret. Quam sententiam publico metu refutante, cupidus reversionis exercitus occasionem a tempore mutuatus est. Ne enim ob piscium raritatem veris, quod imminebat, statum sollemneque ieiunium solveret, remeandi sibi necessitatem imposuit omnique simulatione competentium alimentorum causabatur inopiam, ignaviae studium religionis nomine colorando. Quod quidem in eorum abscessu luce clarius fuit. Iter enim, quod semestri spatio venientes confecerant, triduo remensi sunt, multa post se onera multaque impedimenta nimia festinationis cupidine relinquentes. Tunc reversus Hesbernus Kanuti exspectationem summis ambiguitatis curis implicitam certo rerum nuntio absolvit.
14.17.7. Parvo post tempore vi Sclavica tanta apud Fioniam clades incidit, ut, si secundam huic similem accepisset, cultu vacua mansisset resque eius non afflictae modo, verum etiam perditae fuissent.
14.17.8. At Sueno, non contentus semel Saxonibus supplicasse, iterato ad Henricum decurrit perque Sclavos eius dicioni parentes in patriam se pervehi laborabat. Quorum classe translatus in Fioniam laetis civibus ad urbem Othenas se contulit, salutem suam adversum innumeros paucorum praesidio defensurus. Sed et pax immunitasque per Sclavos eius fautoribus promissa. Igitur, sive impetrandae pacis amplectendae maiestatis intuitu, tanta tuendi colendique eius apud insulanos cura flagravit, ut passim ad ipsius praesidium virorum feminarumque turba concurreret, egregium reputantium adversum eos, qui rerum summa potirentur, infractam regis reparare fortunam.
14.17.9. Ad hanc famam cum Kanuto Waldemarus adversum Fioniam terra marique ceteras regni copias contraxere. Quarum multitudine facile Fioniensium paucitatem oppressissent, nisi Waldemarus miseratione reliquiarum afflictis insulae rebus parcendum putasset, ne per novae cladis calamitatem populi residuum exhauriendo plus patriae quam hosti nocuisse videretur. Itaque aemulum cum periculo tolerare quam debile patriae membrum quassare satius ratus, expeditionem ad consilium transtulit. Nam auctore eo res in colloquium versa est, condictumque, ut Sueno cum ascripta sibi clientela Lalandiam concederet ibique propemodum solitarius degeret, quoad inter ipsum et duces de pace plenius conveniret.
14.17.10. Die postero Othenas lavandi gratia repetens, Kanuto ob insidiarum metum balnea communicare non auso, a Suenone eius amicitiam ambiente, elatis obviam sacris, religione processionis excipitur. In Albani deinde aedem ab ipso perducitur, arbitrorum nemine praeter Absalonem admisso. Tum Sueno intra sacellum residens: 'Sinistra mihi', inquit, 'iam pridem, Waldemare, fortuna consortium tuae familiaritatis invidet, quamquam et animum bene de te semper gesserim et a patris tui interfectore meus non solum ultionem exegerit, sed etiam, suscepto adversum patruum bello, salutem tuam, inter parricidales manus sine cuiusquam praesidio constitutam, plenis pietatis armis ab exitio vindicaverit. Post quem Ericus iunior, ne parentis mei, cui diutius militaverat, coeptum excidere pateretur, ut regni, ita tui quoque curam arripuit. Tertius ego pueritiae tuae propugnator accessi; nec mea parcius quam priorum opera servatum te scito. Pro capite tuo nondum in aetatem producto adversum hunc, cuius fidem nunc socitatemque exoscularis, arma suscepi. Quae nisi felicius auspicatus fuissem, filio Magni immerens poenas luisses. Qui, nisi me tertium extimesceret, haudquaquam te secundum pateretur. Dum vivo, vitam tibi adversus eius insidias prorogo; exstinctus, ut meum, ita tuum quoque diem finio. Igitur eo tutius ad opem tuam decurrerim, quo plus eam beneficio meo deberi cognoverim. Et nunc caritatis tuae fiducia arbitrum te pacis in me faciendae constituo: contentus ero, qua me cumque sorte donaveris, tantum apud exteros calamitatis perpessus, ut privatus aut egens intra patriae fines degere quam exsul denuo censeri malim. Arbitror quoque, ut, cum singula iustius aestimaveris, inter probra ducturus sis potius parentis tui interfectore quam ultore procreatum excolere.
14.17.11. Haec et similia replicantem Waldemarus interpellare non dubitans: 'Frustra meam', inquit, 'Kanutique concordiam cassare pergis, cum et ipse paternae culpae affinis non fuerit et mihi in eius expiationem olim iusta persolverit. Quod autem ulterius tibi militare non tuli, non meae levitatis, sed tuae perfidiae crimen reputa. Nonne olim me peregrinationis tuae comitem in carcerem socero necandum tradere statuisti? Atqui nisi pravitatem tuam eius honestas vicisset, inter vincula moriturus abieram. Quoties meam, quoties Kanuti salutem per insidias attentatam fraudulentis consilii nisibus obruere voluisti? Qualiter autem pares ferre poteris, quos milites habere passus non es? Verum ne cum reprehensione propinquum avertere videar, res tuas adversum caput meum restaurare tentabo, plus miseratione fortunae tuae quam credulitate promissionis inductus. Quam humanitatem cum scelere et fallacia repensaveris, simplicitatem nostram artibus tuis circumventam ne existimes, sed potius fidem pietatemque periculis locum dedisse.'
14.17.12. Tunc Sueno verbis in simulationem compositis perfide se acturum negare, sincera fide eorum amicitiam expetiturum promittere, praesertim cum nec sibi nec liberis consulturus videatur. Eo enim se morbo esse implicatum, ut annum vix conficere queat. Praeterea sine filiis esse, quibus regnum parare debeat. Quid igitur nisi culpam et ignominiam perfidia quaesiturum? Malle itaque quantumvis tristes fortunas excipere quam maximo famae dehonestamento sceleratam sui memoriam per totum terrarum orbem disicere brevesque regni fructus aeterna famae turpitudine comparare.
14.17.13. Dimisso Waldemaro, Lalandiam ipse concessit. Ubi paucitate satellitum non contentus, novos quotidie stipatores ascivit clientelaeque grandibus incrementis auctus colloquii diem hoc tutior, quo fortior opperiebatur, tamquam pacem cum aemulis ex pari facturus. Tempore praenominato Kanutus et Waldemarus cum omni Danica nobilitate Lalandiam advehuntur.
14.17.14. Tunc Waldemarus, quod Suenonem familiarius frequentare soleret, cum paucis ad eum visitandum contendit, Kanuto fidem eius perpetua suspicione damnante. Cum quo Sueno Kanutum pariter adesse ratus, subornat ex suis, qui iurgantium more rem in strepitum seditionemque converterent aemulosque pariter ferro violarent. Quem ubi sine socio venire conspexit, consilium revocavit, parum proficuam alterius sine altero oppressionem existimans. Waldemarus, cognitis insidiis, sed dissimulatis, multa Suenonis adulatione vexatus, cum ab eo die postero ad familiare colloquium expeteretur, non aliter annuit, quam ut uterque solitarius adesset. Eo namque corporis habitu erat, ut cum nemine viritim congredi dubitaret. Militibus itaque procul abesse iussis, invicem collocuti, proximo die concilium advocant.
14.17.15. Tunc Sueno, sive cognationis fiducia sive tegendae fraudis studio, Kanuto consentiente, Waldemaro compositionis arbitrium tradit, probaturum se, quaecumque per ipsum taxarentur, affirmans. Igitur Waldemarus, ipsis sibique regii nominis usurpatione decreta, trifariam totius regni orbem partitus, Iutiae magnitudinem, non minus incolarum multitudine quam spatiis abundantem, in unam portionem secrevit, in altera Sialandiam ac Fioniam, in tertia Scaniam cum attinentibus provinciis locavit. Cumque penes ipsum, ut partitionis, ita optionis quoque potestas exsisteret, primam sibi, secundam Suenoni indulsit priorque Iutiam ipse delegit. Tunc Sueno, cui post ipsum optio debebatur, ne medium inter aemulos locum acciperet, Scaniam poposcit. Ita minores insulae, duorum electione praeteritae, Kanuto cessere. Fides pacti sacramento componitur, ut religionis metu perfidia pelleretur. Deinde manus ad caelum tenduntur, auctor rerum in cautionem vocatur; nec contenti concordiae pignus humanis stabilire consiliis, Deum simul et pactionis praesidem et temerationis ultorem efflagitant. Pontifices quoque, censurae suae partibus intersertis, iis, qui pactum rupissent, exsecrationis sententiam intentabant. Praeterea condictum delatores mutuo prodi debere, ne mendaciorum obscuritate sinceritatis habitus corrumperetur concordiaeque quassaretur integritas.
14.18.1. His ita compositis, Kanutus in Sialandiam, cuius iam possessionem adeptus fuerat, Waldemaro comitante, praecedit, Suenonem brevi subsecuturum hospitio suscipere cupiens. Quem postridie Ryngstadio susceptum expertus, dum in eius occursum bonae fidei studio pergeret, Ryngstadicae religionis praelatum cum Radulfo equite Theutonico obvium habuit, affirmantem nuntiatum fuisse Suenoni cum armatorum multitudine eum venire. Hausit ergo cum suspicione cautelam, argumentoque perfidiae sumpto, contionem, quae eo forte die magna popularium frequentia gerebatur, declinato Suenone, petivit.
14.18.2. Waldemarus vero, apud quem fides suscipioni praeponderabat, pacti fiducia Suenonem constantius quam cautius petebat. Stabant milites regis gregatim armati, Kanutum et Waldemarum, dummodo pariter affuissent, necare iussi. Comperta alterius absentia, Sueno, revocatis satellitibus, multa venientem gratulatione prosequitur. Percontantem illum, cur, nullo discrimine impendente, comitibus uteretur armatis, quid rumoris acceperit, edocet. A quo compluribus perfidiae probris laceratus, consilium propositumque suum summa animi dissimulatione suppressit. Roskildiam deinde, Kanuto, cui illic hospitalitatis ius erat, invitante, procedens, nocte per ludos et comissationem exacta, diluculo Thorberni vicum haud procul urbe situm cum paucis petivit, perinde ac parvulae filiae, quae illic educabatur, cernendae caritate perductus. Ferunt tunc uxorem Thorberni dixisse mirari se eum in hanc condicionis vilitatem adductum, ut, quod totum gesserat, eius tertia parte contentus haberi sustineat. Quod dictum, ab indignatione profectum, Suenoni ingens irritamentum facinoris fuit.
14.18.3. Vespera appetente, mittuntur a Kanuto, qui cenatum eum accerserent. Quos Thorbernus perquam iucunde excipiens, cum super regis mora rogaretur, debilitatem capitis, ex balnearum fumo et vapore contractam, tarditatis eius causam astruxit. Sueno vero, cum exspectationis suae excusationem afferre vellet, cum filia admodum parvula infantilibus blandimentis iocatum se dixit. Discors causae redditio percontatoribus notabilis fuit. Quorum hortatu urbem repetens, inter consortes, quasi per aetatem honoratior, medio sedendi loco receptus est. Mensis post epulas amotis, cum, minutioribus poculis passim et varie discurrentibus, convivii hilaritas augeretur, calculorum ludum poposcit, gloriatus se eius apprime peritum, quod exsul hoc maxime iucunditatis genere delectari consueverit. Quod dictum, iactantiae simile, re vera acerba calamitatis recordatio fuit. Sed tabulato non suppetente, ne lusui quidem vacatum est. Inter cetera cantor Germanicus, fugam Suenonis exsiliumque cantilena complexus, varias ei contumelias, formatis in carmen conviciis, obiectabat. Quem ob hoc acrius a convivis increpitum Sueno, dissimulata molestia, fortunas suas liberius recinere iubet, perquam libenter se post aerumnas malorum meminisse confessus.
14.18.4. Crepusculo appetente illatisque ex more luminibus, miles Suenonis Thetlevus, qui paulo ante convivio egressus fuerat, reversus in regiam, occasionem edendi facinoris oculis animoque tacitus perlustrabat. Cumque paulisper attonito stupentique similis constitisset, Kanutus eum, propasso in terram amiculo, sedere sibi proximum iubet. Ille tantae eius dignationi gratias habens, aede excedit, e vestigioque regressus exiguo capitis motu Suenonem accersit. Quem signi tam latentis ignarum Kanutus a Thetlevo vocatum edocet. Cui cum Thetlevus exsurgenti paululum insusurrasset, quotquot Suenoniarum partium affuere, iis in colloquium admixti, collatis in orbem capitibus, nemini remotiorum exaudienda tractabant. Tunc Kanutus, perinde ac insidiarum praescius, Waldemarum brachiis attrectatum osculo petivit. Causam blandimenti, cum minime sic se alias gerere consueverit, ab eo, cui osculum tulerat, interrogatus suppressit.
14.18.5. Interea Sueno, relictis in aede militibus, per posticum in conclave devertit, praeeunte puero luminis gerulo. Mox in Kanutum et Waldemarum a subornatis ferrum destringitur. Sed Waldemarus, ocius sede exsiliens, manum amiculo obvolutam non solum applicatis capiti suo gladiis obiecit, sed etiam Thetlevum acrius in se ruentem pectoris impulsu humi praecipitavit. Cum quo pariter et ipse collapsus, femur quam gravissime sauciatus est. At ubi primum pedibus se excepit, recepti vulneris immemor, dum perruptis obstantium globis, foribus exsiliret, quidam obscuro loco obvius arrepta cinguli ipsius pensilia, retentare eum conatus, abrupit.
14.18.6. Interea aliis, ne noctis errore facinus impediretur, fenestras reserantibus, Thetlevus humo resiliens Kanutum dexteram gladio obtendentem a fronte confodit. Excipit semianimem Absalon, Waldemarum esse ratus, fluidumque cruore caput manibus ac sinu complexus, inter ipsos armorum strepitus salutem suam quam regis curam neglegere praeoptabat, reliquiis spiritus adhuc in eius pectore palpitantibus. Tandem Kanutum a se teneri cultus indicio expertus, permixtum maerori gaudium habuit. Docibus, vir prima audacia, dum regis necem in auctores vindicare conatur, occiditur.
14.18.7. itaque noctis obscuro neminem discerni patiente, in eos, qui valvas propius accessissent, stricto ferro proruebatur, quia tenebrarum accessio, hostesne an commilitones adessent, incertum fecerat. Igitur Constantinus, qui primo inter Kanuti necessarios loco fuerat, ne exitu prohiberetur, Absalonem, in cuius iam gremio complexuque Kanutus spiritum deposuerat, ad unum ostiorum accedere, quo tutior sibi in reliquum procursus pateret, tacite postulabat, parenteque eo, seorsum elapsus, ab iis, qui foris versabantur, exceptus opprimitur. Absalon vero, propior eius petitioni quam suae saluti, Kanuti corpore reverenter amoto, securus periculorum in armatos progreditur crebrasque eorum interrogationes confessione sui nominis absolvere dignatus non est. Itaque constantia taciturnitatis adiutus, salutarem inter hostes egressum habuit.
14.18.8. Cui Radulfus medio ponte obvius tam taetri facinoris non auctores modo, sed etiam conscios exsecrabatur, ab eius se culpa alienissimum protestatus. Hunc Petrus cognomine Thenia magno secutus impetu, per ludibrium Absaloni comminando discessit. At ille ad australem atrii portam, quo Trinitatis aedes ambitur, progressus, infesto satellitum occursu praepeditur. Cuius caput, gladiorum multitudine circumfusum, quidam, forte cum aliis superveniens, non solum ferri corporisque sui pio vindicavit obiectu, sed etiam quendam, a pectore eum confodere gestientem, poenas sibi, si non desisteret, daturum minatus, salutare ei diffugium conciliavit. Absalon quoque, tempestiva corporis declinatione percussorem evitans, tunica, qua latus eius proxime tegebatur, telum excepit. Ita, ne Danicae reparationis spes penitus elaberetur, futurum patriae columen fortuna servavit.
14.18.9. Inde digressus, cum in Ramsø vicum nocturno itinere pervenisset, attonitum solitario eius adventu villicum, nuntiatis, quae Roskyldiae inciderant, paene exanimem reddidit. A quo vegetiore equo donatus, primum sororem, quam Petrus quidam in matrimonio habebat, deinde matrem petivit. Quae cum ex eo Kanutum occisum, Waldemarum vero graviter affectum cognosset, plus maeroris ex eorum clade quam ex filii incolumitate voluptatis contraxit.
14.18.10. Interea Waldemarus, duos dumtaxat e suis casu comites assecutus, gressum femoris debilitate negatum vitae cupiditate provexit. Igitur incedendi usum, vulnere debilitatum, a necessitatis violentia mutuatus est. Adeo corporis dolores animi metus extenuat. Deinde sequacium ope equo impositus, in eum forte vicum, casu ductante, pervenit, ad quem fortunae eius nuntius Absalon paulo ante praecesserat. Quem postquam ex villico recenter ad matrem discessisse cognovit, praeviis locorum peritis post eum contendit. Adeo corpoream ipsius debilitatem duratrix infirmitatis humanae necessitas confortabat. Illic, procurato vulnere femoreque fascia circumligato, noctis reliquias exegit.
14.18.11. Diluculo Sueno, collectis civibus, nocturnis aemulorum insidiis appetitum se queri, amiculum, quod de industria confoderat, ostendere, Kanutum et Waldemarum hospitalitatis violatores, periuros, latrones, parricidas appellare, gratias Deo replicare, quod amborum facinus alterius nece propulerit, auxilia adversum superstitem implorare. Assertis eius, quia fraus in propatulo fuerat, fides delata non est. Deinde, ne Waldemaro maritimae fugae locus suppeteret, totius insulae navigiis confodi iussis, solitudines quoque, quibus eum irrepsisse crediderat, exquisitius indagandas curabat.
14.19.1. Igitur Waldemarus, tribus dumtaxat comitibus fretus, non per abdita nemorum aut inacessa paludum, sed per tenues admodum saltus errabat, tutiora ratus loca, quae minus hosti suspecta fuissent. Hesbernus quoque cum aliquot procul in planitiem mittitur, qui se patentioribus interdum campis, Waldemarum simulaturus, ostenderet. Complures quoque duce eo variis in locis multitudinem suam regiae transitionis simulatione conspiciendam praebebant. Cumque demum Iutiam accedi placuisset, familiaris ei faber navigium, quo in eam traiceretur, reficere iussus, metuens, ne Suenoni poenas daret, operam suam sub specie coactionis extorquendam perdocuit. Igitur Hesbernus, officinam eius agrestium frequentia completam ingressus, imprimis eum fictae precis commento sollicitat. Refectionem abnuenti inicit manus nexumque deducit; abstractus artificium praebuit. Itaque sub iniuriae simulatione et amico utiliter paruit et apud Suenonem sibi impunitatem salubriter conciliavit.
14.19.2. Tunc armamentis commeatibusque per Hesbernum exhibitis, Waldemarus noctu suis navigationem orsus, coorta subito tempestate, inusitatam maris saevitiam expertus est. Ipsis quoque militibus, immanium undarum aspergine perlutis, tantum algoris incessit, ut, singulis corporis partibus hebetatis, ne velum quidem ad navigationis commodum circumferre potuerint. Praeterea tanta nimbi vis antennam impulit, ut inter undas effracta decideret; nec minus imbrium quam fluctuum moles navigium onerabat. Gubernator omnia freto permittens, abiecto regimine, quo proram deflecteret, ignarus, solum venti imperium exspectabat. Aer quoque, crebris internitentium fulminum ignibus micans, ingenti nubium fragore concrepuit. Tandem per summam nimborum rabiem insulae cuidam errore navigationis appulsi, detractum undis navigium, quod ancora retentare nequiret, circumstantium arborum ramis in foros detortis, quo minus lapsum collideretur, tenacius astrinxerunt. Eadem nox Sclavos ad Hallandiam mille quingentarum navium classe appulsos naufragio obruit. E quibus quotquot vivi in litus evaserant, ferro periclitati sunt.
14.19.3. Diluculo Waldemarus, administrato per Hesbernum viatico, militibus abunde firmatis, secundo mari in Iutiam pervenit. Wibergum progressus Suenonisque dolum pro contione causatus, omnium animos ad maestitiam lacrimosa fortunae suae narratione deflexit. Cuius assertioni non minus miserationis quam fidei vulneris praesentia conciliavit. Itaque nescias, miserior plaga an felicior fuerit.
14.19.4. At Sueno, fugae eius opinione accepta, refectis navibus, quas ante quassaverat, expeditionem in Iutiam parat. Tunc mater Absalonis et soror egregium virilis industriae facinus edidere: siquidem, ut regis transitum morarentur, navigia, quibus traicere destinabat, nocturno tempore dissecanda curarunt. Quorum Sueno refectioni diutius immoratus, cum redintegratis omnibus in Fioniam pervenisset, Waldemarus, ocius aemulo occurrendum existimans, primis eum lutiae liminibus prohibere constituit. Quo cognito, in Sialandiam se contulit, eiusque et Scaniae populo per edictum contracto, privatis armis publica miscet auxilia.
14.19.5. Interea Waldemarus, incertum belli suspicatus eventum, repetito Wibergo, nuptias agit, tum ut eos facilius sibi, qui Kanuto militaverant, ascisceret, tum ne pulcherrimae sponsae castitatem hostibus forte delibandam servaret. Deinde expeditione coire iussa, Randrusium petit, Sialandiam, quod Suenoni receptaculo esset, armis attentare constituens. Ex Suenonis quoque militia complures, ob immane eum scelus perosi, Waldemaro se iungunt, tanti facinoris reatum auxiliorum fomentis prosequi nefas ducentes.
14.19.6. At Sueno, qui bellum inferre quam excipere speciosius duceret, magnitudinem animi sui intra unius insulae fines concludere nequiens, navigiis e Fionia Sialandiaque petitis ad Iutiam appulit, iisdemque intra Dyursae fluminis alveum recipi iussis, cum promptissimis equitum sub dubia oppidanorum fide Wibergum concessit. Quod cum Waldemarus per transfugarum quendam expertus fuisset, auxiliaribus qua poterat celeritate contractis, ad exturbandam hostium classem Saxonem et Iurisium cum navalibus copiis mittit. Quorum auctoritatibus moti Sialandenses, navigatione reflexa, plus propinquorum monitis quam regis imperio tribuendum putarunt eiusque desertores quam horum hostes exsistere maluerunt. Verum Fionienses, apud quos plus regis quam privatorum respectus valuit, spreti monitus poenas vapulando luere, pulsatique dedere fugam, quam sospites abnuerant. Nec quicquam Sueno malorum aegrius tulit.
14.19.7. Post haec Hesbernus, hostium consilia cognoscere iussus, cum prope Wibergum susceptae speculationis gratia pervenisset, Suenonis Randrusium petentis obvium contemplatur exercitum. Igitur, ne res diligentius quam fortius explorare videretur, praecedentium quosdam effusius obequitantes hasta validius appetitos militari virtute prostravit. Quorum equos potitus comitum ope per devium abstrahendos curavit. Tunc Suenoniani, propinquas hostium copias arbitrantes, armatura propere sumpta lectissimisque equorum conscensis, bello se praeparant. At postquam inaequalia loca permensis prospectum planities dedit, solum contuentes Hesbernum, post eum promptissimos dirigunt. Quibus ille, volucri fisus equo, tanto semet intervallo surripuit, ut interdum quieti descendendo consuleret. Cumque insecutores frustra se eius occupationi inhiasse conspicerent, alloquium ipsius sub fidei promissione eminus vociferando deposcunt. Negat eorum se colloquia suspecturum Hesbernus, quod lubrica fide serotinis esse temporibus consueverint, facetissime iis perfidiam, quam recenter Roskyldiae patrarant, obiectans. Ex quibus Petrum dumtaxat cognomine Thenia antiquae societatis fiducia, accepta fide, propius accedere passus, cum super Waldemaro pluribus rogaretur, reliqui, inter se equis de industria concurrentes, insidias ei sub exercitationis simulatione tendebant.
14.19.8. Tunc Petrum Hesbernus, quid animi sociis esset, advertere postulat. Ille, fidem suam commilitonum perfidia quassandam veritus, obversa hasta, confixurum se, qui in Hesbernum irruisset, exclamat. Quorum fraudem Hesbernus per angustos deverticuli recessus praepropere pontis cuiusdam transitu praecucurrit intentasque lateri hastas cuspidis suae frustrabatur obiectu. Cumque eos identidem dignis perfidiae conviciis affecisset, procul inde discedens, obvios forte commilitones de hostium insecutione edoctos propinquis viae fruticibus occultavit ac protinus ipse equo desiluit.
14.19.9. Qui vero in eius captionem intenderant, nondum hac spe deposita, cursum dirigere perseverabant. Quibus ille procul conspectis, equum insilit eiusque latera crebris de industria verberibus attundendo ficto cursum labore confecit. Igitur insequentes, conceptam intercipiendi eius spem maiori conamine prosequentes, acrius equos urgere coeperunt, haud dubie ab hostibus capiendi, nisi insidiantium quidam, exspectationis impatiens, per nimiam occursandi cupidinem ocius latebris erupisset. Itaque ex unius procursu datum sibi insidiarum indicium existimantes, ad socios impigre relabebantur, aliena impatientia quam sua providentia feliciores. Ita Hesbernus, nisi sociorum imprudentia vetuisset, calliditate perfidiam ultus fuisset.
14.19.10. per quem Waldemarus hostes imminere comperiens, nondum se committendi belli viribus abundare confisus, iunctum vico pontem, ne iis pervius foret, partim discindi iubet. Itaque et tutum militi munimentum et opportunum contrahendis viribus spatium ab amne mutuatus est. Cumque nec Suenoni transeundi facultas nec Waldemaro obviandi voluntas suppeteret, promptissimi tamen iuvenum, reliquiis pontis praeter imperium occupatis, iaculis missilibusque certantes, magna fortitudinis experimenta dedere. Quippe quia congressionem locus negabat, ad aliquanto mitius pugnae genus iuvenilium animorum lascivia decurrebat.
14.19.11. Waldemarus tandem gerendi fiduciam belli quotidianis copiarum incrementis adeptus, amne alias superato, hostem appetere statuit. Nocte vero, quam belli insecutus est dies, frenatos stare equos pastuque penitus arceri praecepit, ne satietate graves hebetes forent. At Sueno, castris sata complexus, ex ipsa agrorum ubertate abunde equos refici iubet, ignarus stomachi sarcinam cursui impedimento futuram. Cumque Waldemarus, exercitu in aciem digesto, procederet, cohortem armis signisque fulgentem e latere conspicatur. Quam primo hostilem ratus, ex speculatoribus cognoscit socios esse, quos metuat. Quibus in aciem receptis, fidentius in hostem tendebat. Adeo quippe copiis creverat, ut ne a decima quidem exercitus parte signorum ordines prospici potuissent. Tunc, quibus a Suenone commissa speculatio fuerat, reversi, immodicas hostium vires edocent: fatigandam ante multitudinem quam sustinendam esse; fore enim, ut multum ex eius numero copiisque dies detraheret.
14.19.12. Cuius consilii salubritatem, Suenoni admodum gratam, Achonis cuiusdam Christiarno procreati temeritas repulit. Siquidem aut pugnaturum regem aut a militibus deserendum esse dicebat, quippe qui ita sibi consulere nolint, ut rem familiarem proprio spiritu cariorem hosti impune potiendam relinquere cupiant. Ad haec memorem esse iubet, quoties exigua manu ingens victoriae decus acceperit. Itaque si animos suorum, non numerum metiri velit, plus fiduciae ex eorum paucitate quam metus ex hostium multitudine concipiendum fore. Praeterea aciem contemni potius quam metui debere, quam non militum robur, sed vulgus inerme instruxerit. Hac exhortatione regem salutari consilio depulsum pernicioso parere coegit.
14.19.13. Ex parte Waldemari iuventus, ferrugineis succincta tunicis, dextrum aciei latus confecerat. Quam Suenonici ob eximiam ferri similitudinem vario loricarum genere excultam rati, in eam cohortem exercitus sui cuneum destrinxerunt. At ubi specie deceptos se vident, ab his ad regiam phalangem insultum transferunt. Illud quoque memoratu dignum, quod Waldemari exercitum tam crebri corvorum greges intervolasse produntur, ut complures se erectis militum hastis feriendos obicerent. Medius acies interequitabat cantor, qui parricidalem Suenonis perfidiam famoso carmine prosequendo Waldemari milites per summam vindictae exhortationem in bellum accenderet.
14.19.14. Congressuris saepes frugum ambitrix obstabat, quam, neutro equitatu propter palorum eminentia acumina transscendere praesumente, Waldemari pedites disicere aggressi, pugnae principium ediderunt. Qua Suenonici levi negotio victi, aegre fugam moliebantur. Quippe equi, nocturno adhuc pabulo onusti, perseveranter cursum intendere non valebant, quod saturitatis moles citam iis lassitudinem ingerebat. Primipilus, delapsus equo, in hostem conversus sparsosque fuga socios ad pugnam capessendam hortatus, tandem, circumspectis nusquam auxiliis, signum humi defixum sinistra complexus, dextra propius accedentes obtruncat. Ad ultimum, memorabili pugna edita, circumfusae multitudinis viribus lacessitus obruitur.
14.19.15. Sueno, cum paucis ad palustria forte fuga perveniens, cum luto desidente equi vestigia mergerentur, pedes iter arripere conabatur. Sed ne sic quidem caeno onus ferente, etiam arma deposuit. Postremo, quamquam suorum humeris anniteretur, suprema victus lassitudine, comitibus aufugere iussis, in arboris unus radice consedit. Adeo quippe eum vires defecerant, ut ne gradum quidem alieno subnixum adminiculo proferre potuerit. A quo quidam suorum per ignaviam discedere omni fato tristius ratus, ab agrestibus indagandae praedae gratia supervenientibus ante pedes regis appetitus occubuit. A quibus et Sueno captus, cum, quis esset, interrogaretur, regis scribam profitebatur. Agnitus tandem equoque ob reverentiam maiestatis impositus, sive metus sive spei instinctu, Waldemaro se praesentari poscebat. Haec orantis caput agrestium quidam, subito advolans, securi praecidit. Corpus eius, nullis funeris impensis honoratum, ignobili sepulturae popularium cura mandavit.
14.19.16. Ulvonem bello captum Wibergique custodiae traditum, Hesberno dumtaxat, quo minus puniretur, obstante, capitali supplico Kanuti milites affecere, sanguine eius ducis ducis sui manibus parentandum putantes. Prensus quoque Thetlevus, cum ad eculeum abstraheretur, primo culpam apud captores excusare pergebat; postremo, cum sine effectu preces esse cognosceret, adeo effeminate se gessit, ut virum exuere visus ne lacrimis quidem abstineret aut planctu muliebremque animum virili corpore clausum confiteretur. Itaque prius dedecore, deinde morte multatus, geminam interfecti a se principis manibus poenam persolvit.
14.19.17. Magnus vero, posterioris Erici ex pelice filius, qui et ipse Suenoniani nominis acrior quam iustior defensor exstiterat, cum captus ultima se passurum arbitraretur, supra vota propitiam victoris clementiam expertus est. Quem Waldemarus sibi a captoribus praesentatum sub respectu cognationis non spiritu modo, sed etiam honoris ac potestatis incrementis donavit, cumque abunde esset impunitatem tribuisse, etiam liberalitatem adiecit, ne destrictum ultorem agendo plus irae quam necessitudini indulsisse videretur. Itaque, tametsi iniuriae supplicium deberetur, propinquitati salus tributa est. Igitur non minus in adversario affinitatem quam in fautoribus fidem atque obsequium veneratus, hostem amicis praemio aequavit. Burysium etiam, ut sanguine sibi, ita animo obsequioque coniunctum, quod optima ipsius opera adversum Suenonem usus fuerat, tum opibus, tum etiam honoribus prosecutus est. Cuius fratrem Kanutum pari munificentia ad praefecturae fastigium recenter evexerat.
14.19.18. Tum vero, qui Kanuticae militiae comites fuerant, nondum hostium cladibus contenti, communiter regem adeunt, ut eos, qui Suenoni interficiendi Kanuti consilium dederant, proscriptione persequeretur, orantes. Inter ceteros autem Thorberni poenam cupidius expetebant, quamquam is, cum apud Randrusii pontem dimicaretur, praesentibus, quorum consilio Kanuti caedes commissa fuerat, huic se perfidiae affinem negabat, auctores eius acerrime devovens. At rex, metuens, ne, si tot gentis suae nobiles exsilio multaret, Kanutum Barysiumque dubia fide suspectos proscriptorum adversum se armis instrueret, veniam sontibus quam aemulis opem afferre maluit. Ad ultimum instantium perseverantia victus, ne a Kanuti interfectoribus remissius ultionem exigere videretur, proscripturum se, quos iussissent, promisit nec alio pacto patriae redditurum, quam si eorum precibus revocarentur, quorum sententiis exsilio adacti fuissent. Sciebat enim facilem humani animi ab odio ad gratiam deflexum exsistere ac plerumque mortales affectus cum ipsa ipsa rerum varietate consentire. Nihil enim in his tam asperum reperiri, quod tempus aut casus lenire non possit. Ceteris eiusdem gregis, ut iisdem potius bonis militibus uteretur quam in eos animadverteret, exoratus, ignovit tantoque se iis amicitia propiorem exhibuit, quanto ipsos ab illius parricidalis commentia remotiores agnovit.
14.20.1. His ita compositis, ut regni initia strenuis militiae operibus auspicaretur patriamque, tot annis piratica laceratam ac ferme tertia ex parte ad situm et vastitatem redactam, iniuriarum ultione reficeret, publica classe Masnet insulam, bellum Sclavis facturus, accedit. Ubi dum populum in contione exhortaretur, seniores, quibus pro rostris dicendi mos erat, classem tuto processuram negabant; nam et suos commeatibus defici et hostes compertum regis habere propositum. Aucupandae ergo opportunitatis gratia dilatu opus exsistere, quoad melior gerendae rei facultas incideret. Ceterum non parvae temeritatis esse adversum providos et praemunitos armorum experiri fortunam. Praeterea in eam classem Danicum penitus coisse robur, quod si periclitari contingeret, profecto Sclavos unius victoriae beneficio Dania potiturus. Nam si res parum ex sententia cederent, nonne patriam penitus in eorum funere perituram? Minime igitur uni proelio tantae nobilitatis vires impendere debere, cum inde victrices parum gloriae, victae dedecoris plurimum sint laturae. In hanc sententiam totius contionis suffragia consonabant. Cuius arbitrio rex expeditionem remittere coactus, proposito suo celerius quam cupidius cessit.
14.20.2. Apud quem Absalon in navem regressum desidiam eius eludens facetissime cavillatus est. Nam cum solutae expeditionis causam perquireret dixissetque rex: ne fortes periculo obiectarentur, 'Ergo', inquit, 'cum ignavis et ignobilis coeptum exsequere, aut proficue victor futurus aut parum damnose vincendus, cum nullo in momento vilium internecio ponenda sit!' Ita lepidi ingenii adolescens indignationem suam ad inertiae exprobrationem sub ioci specie convertit. Quae tam faceta eius urbanitas tacitum regis convicium fuit.
14.21.1. Per eadem tempora, Ascero Roskyldensium antistite decedente, super subrogando pontifice plebis a clero suffragia dissidebant. Eadem etiam tempestate, dividua Roskyldensis populi coniuratione, cum mutuis caedibus civitas exundaret, advenis partim caesis partim urbe eiectis, non contenta indigenarum sodalitas alienigenae coniurationis partes protrivisse, etiam in eum, qui regium numisma administrabat, non tantum aedes eius solo aequando, sed etiam bona omnia diripiendo vesaniam suae consternationis exercuit. Tunc rex, ob maiestatis suae contemptum acrius civitati infensus, cum ad excidium eius magna provincialium manu niteretur, missis ad se deprecandum legatis, ne armis, quae pro patria ferre debuerat, adversum patriam uteretur, incolumitatem urbi, suscepta pecuniae pactione, donavit.
14.21.2. Quam continuo placida mente ingressus, Trinitatis aedi inservientium penates intravit, eorum de creando pontifice suffragia suo prosecuturus assensu. Quamquam autem ei in ecclesia a maioribus condita ac dotata iuris aliquid competere videretur, nihil se tamen adversum eam aut illicita affectatione aut insolita consuetudine praesumpturum dicebat; sacris siquidem legibus cautum nosse, ne clerus peculiare eligendi ius regali imperio obnoxium habeat. Itaque praesentiam suam haudquaquam impedimento futuram, quo minus electoribus libera suffragiorum arbitria maneant. Tunc clerus, religiosam eius iustitiam summis gratiarum actionibus prosecutus, concilio excessit, delectum curiosius habiturus. Cumque tres spectatae opinionis viros, quibus quartus ob virtutem Absalon adiciebatur, circumspexissent, ut ex eorum numero potissimus assumeretur, Waldemarus tacita singulorum suffragia in unius tabulae segregata volumina referri iussit, sinceriorem electionis habitum ratus, si uniuscuiusque voluntas ante manu quam lingua proderetur. Evenitque, ut, omnium scripto in unam coeunte sententiam, honoris culmen Absaloni decerneretur.
14.21.3. Qui mox antistes creatus non minus piratam se quam pontificem gessit, parvi aestimans intus religionem tueri, si foris eam periclitari pateretur. Neque enim minus sacrorum attinet cultui publicae religionis hostes repellere quam caerimoniarum tutelae vacare. Itaque pontificalibus tectis maiore ex parte solo aequatis, quo patriam firmioribus vallaret excubiis, maritimam assidue stationem peragens, habitationis usum interdum a silvis frondibusque mutuari solebat. Cuius tam humilis mansio convulsos patriae penates erexit. Eloquentiae quoque eius praesidia Sialandenses salutaria senserunt; nam domesticas contiones ad vim et rixam usque litigiosas moderatione sua ad pacatiorem habitum perduxit, tantaque facundiae eius ornamenta fuere, ut eos semet stoliditatis damnare cogeret, qui eum inertem elinguemque crediderant. Nec pensi duxit duratos gelu fluctus hibernis sulcare navigiis, ne ullum anni tempus salutaribus vacaret excubiis aut insignis eius erga patriam pietas necessitati cedere videretur. Itaque non minus patriae parentem quam pontificem egit, militiae et religionis sociato fulgore conspicuus.
14.21.4. Prima illi pridie, quam Palmarum sollemne instaret, apud Borslundam vicum adversum Sclavos congressio exstitit. Nuntiata namque eorum irruptione, clientela dumtaxat sua, quae decem et octo militum numerum explebat, instructus, adversum quattuor et viginti navium copias, ut periculoso, ita felici certamine dimicavit. Compluribus siquidem adversae partis equitum fusis, pedites ferme omnes oppressit. Nec in tanto discrimine quempiam ex suis praeter unum amisit, pontificatum et militiam pulcherrima victoria auspicatus. Paucos ex hostibus, arma spoliaque fugae liberius ineundae gratia per ignaviam abiectantes, iuncta campis silva servavit.
14.22.1. Eodem anno civitas Arusiensis acerrimis piratarum incursibus afflicta proditur. Tunc quoque Falstrensibus paucitatem suam adversus infinitam Sclavorum classem publica munitione tuentibus, cum forte pincerna regis ad alia negotia obeunda in eam provinciam missus communi obsidione premeretur, provincialium quidam, arbitris regis segnitiem exprobrando, dixisse fertur priores reges in talis, praesentem vero in prima pedum parte calcaribus assuevisse. Quod dictum pincerna, desidiae conscientia provocatus, maligna animi interpretatione regiis auribus modo, quo non debuit, inculcavit et, quod suae contumeliae erat, in maiestatis opprobrium transtulit.
14.22.2. Alia quoque haud leviori criminatione adversum Falstrenses asperatum regis animum inflammabat, unius praecipitis linguae vehementiam universorum excidio multare cupiens. Siquidem impiisimam iis proditionis noxam affixit, quasi consiliorum omnium adversum Sclaviam conceptorum indicia ad eam transmittere solitis, familiaritatemque, quam interdum conciliandae sibi salutis gratia ad hostes habebant, in crimen deducens, obsequia, quae timori potius quam caritati erogabant, perfidiae deputabat. Nam et captivos a Sclavis sibi commissos in custodia asservare et plerumque patriae arma, metu potius quam benevolentia adducti, lato hostibus nuntio praecurrere consueverant, scilicet ut salutem suam, quam viribus protegere nequibant, saltem beneficio munirent.
14.22.3. Huius itaque pestifera rex exhortatione corruptus reliquias Falstriae ferro penitus exhaurire constituit atque ad id peragendum Sialandiae dumtaxat ministerium sufficere credidit. Absalone ergo orientalibus insulae copiis praeesse iusso, occidentales ipse ductare statuit, ingentibus passim exiguisque navigiis exercitum traiecturus. At Sialandenses, quod cum Falstrensibus diutinas ac vehementes inimicitias gesserant, acceptas iniurias communibus armis pensare cupientes, ultro imperium obsequio praecurrebant, laetati regem sibi adversum aemulos belli ducem auctoremque futurum.
14.22.4. Sed hunc eius errorem, sinistris monitis concitatum, fortunae violentia felici remedio praecucurrit. Nam cum rex magnis viribus succinctus iter ingredi vellet, apud Ryngstadium subita febri implicitus, Absalonem, remissis copiis, ocius ad se venire iubet. Ita pestiferae regis molitioni opportuna valetudinis conquassatio remedio fuit. Nec minus Waldemari innocentiae quam insontis populi saluti misso caelitus languore consultum. Quam porro tunc non solum deformem, sed etiam miserabilem rei Danicae statum fuisse credendum est, cum foris hostilibus, intus regiis armis appeteretur? Quis vero divino numine effectum ambigat, ne patriae reparator futurus in ipso paene fulgoris sui primordio regnum, quod ex hostium manibus erepturus erat, obrueret, quia patriae habenas tenenti difficillimo morbo quam maximo facinori implicari satius fuit?
14.22.5. Itaque languore in dies acrius grassante, Absalon pro salute regia votis excubare non destitit. Ad ultimum veluti remedii desperatione perfusus, cum unicum in virtute divina auxilium restare animadverteret, ad eam propitiandam summa cum exanimatione vota pro aegroto nuncupaturus accessit divinamque rem sacerdotali veste amictus rite peregit, sacrificia deinde legitimis verbis confecta ad aegrum detulit ac paene exanimi delibanda porrexit. Quibus ille refectus, continuo oborto sudore, bonae valetudinis habitum recuperavit.
14.22.6. Antistes tamen, adhuc de eius convalescentia dubius, languore ex molestia contracto, repente corporis firmitate defici coepit, ac nisi caeleste remedium affulsisset, spes tantae indolis in ipso ortu suo occubuisset. Sed nec illi sanitatis alienatio impedimento fore potuit, quo minus curam regis, quam sospes gesserat, aeger exsequeretur. Ratus siquidem emendatam ipsius valetudinem tristi nuntio corrumpi posse, affectionem suam ei nuntiari prohibuit, ne subita animi tristitia implicatus in pristinam pestem relaberetur. Sospitate reddita, ambo tam exitialis propositi interpellatori Deo saluberrimae admonitionis grates solvebant, errorisque eos non sine rubore paenitentia subiit, cogitatae impietatis effectum divinae animadversionis beneficio sublatum esse gaudentes. Salubriori itaque sententia animum amplectente, a civium periculis ad hostes usque lacessendos studium traduxerunt.
14.23.1. Tunc rex, Absalonis, Petri, Sunonis et Hesberni, qui potissimum consiliis eius praeerant, prudentioribus monitis informatus, citiore quam maiore exercitu occultoque magis incursu quam aperta classe expeditionis in hostem agendae consilium cepit, cum multo facilioris sit negotii inopinatos quam providos oppugnare, et plerumque praevalidae multitudinis sententia salutaribus maiorum iussis obniti soleat, apud quam plus virium Sclavici nominis terror quam regium possideret edictum. Idcirco autem perpaucos huius rei arbitros ascivit, quod sciret, quaecumque ferro geruntur, publicis viribus, sed privatis consiliis administrari oportere. Et quoniam de Sialandensium nihil obsequio dubitabat, Scanicae classis ducem agere praeoptavit.
14.23.2. Cumque nondum integra valetudine Scanienses Lundiae contractos expeditionis sollicitaret edicto, maximus pontifex Eskillus (nam ei ceteri proloquium deferebant) negabat in expedito naves esse, quibus tam subito iussum perageretur. Cumque rex obtemperantibus gratiam, supersedentibus iram se repensurum dixisset tantaque propositi cupiditate perfusum, ut unico proficisci navigio quam expeditionem remittere mallet, Eskillus, indubitata voluntatis eius firmitate comperta, non solum consilium probavit, sed etiam, qui regi comites deessent, admodum exsecratus, sua eum navi impensaque excepit. Iam pridem enim regem expeditionum desuetudo navigio spoliaverat. Postremi Lalandenses ac Falstrici in classem coire iussi, ne longa praescientia edocti furtim ad Sclavos imperatae rei indicia deferrent.
14.23.3. At ubi Landoram classe perventum, rex, spectandi exercitus sui avidus, in campo copias explicare constituit, ut totas vires oculis subiciendo, an ea manu tuto bellum commissurus videretur, aspiceret. Ab huius litoris continenti longior arenae tractus brevibus abscissus curvatis anfractibus portum navigiis facit, humilis ita, ut veniente aestu lateat, abscedente visatur; nam vadosus eius introitus diffusiore spatio opacae altitudinis undas includit. Sed quoniam hunc locum cuncti Danorum reges vanissimi erroris deliramento suspectum perinde ac fatalem cavere consueverant, proximo portu universi agminis apparatum curiosissime contemplatus est, adhibitis, qui militiae rudes rei bellicae documentis imbuerent, quatenus vires suas potius solida oculorum fide quam caeco aestimationis augurio metiretur.
14.23.4. Huic militiae speculationi quattuordecim diebus intentos maior commeatuum pars otio consumpta defecerat. Egressis portu tranquilla toto mari navigatio incidit. Sed ut taciti improvisique appellerent, remigiis eam quam velis instruere maluerunt, Absalone cum septem navibus praemisso, qui Rugiani litoris excussius indagaret accessum. Siquidem Arcon oppidum, vetusto simulacri cuiusdam cultu inclitum, ignaris incolis incendio tentare cunctosque eius praesidium petituros ex improviso opprimere statuerant, munimentum quidem habitatore vacuum serarumque dumtaxat claustris firmatum, existimantibus indigenis parum humanae tutelae egenum, quod praesentis numinis excubiis esset vallatum. Summa vero contractae classis ordine digesta ducentarum et sexaginta navium numerum reddebat.
14.23.5. Absalon exsequendae speculationis gratia cum propemodum ad Rugiam pervenisset, indicantibus nautis cognoscit regiam navem subito remigium velo mutasse, miratusque, quid ita cetera classis incederet, quae paulo ante velis, quo occultior navigatio gereretur, abstinendum condixerat, postquam eam a statuto declinare cognovit, et ipse, non suppetentibus propositi sociis, per summam animi confusionem puppim ultimus vertit regemque Mønensium in portu receptum maestior quam libentior comes petivit. Quippe quia coepti comitibus deficiebatur, indignatus optimam gerendae rei facultatem omitti, cum et aeris favor et militum arridebat alacritas, ab inchoata navigatione aegre proram avertit.
14.23.6. Hunc Petrus, Suno et Hesbernus, cum quibus rex consilia sua participare solebat, rate egressum excipientes, tam deformem regis ab utili illustrique consilio defectionem anxie querebantur. Quos tandem rex, obviam sibi venire iussos, ubi tristes animadvertit, admirans, cur eo vultu essent, visum sibi inquit, ne tarda et intempestiva navigatio proferretur, cursum eius ad insulam fuisse flectendum, mane cuncta commodius exsecuturo; quippe dies labori, noctes quieti familiares exsistere. Cumque nullum ab amicis responsum daretur, taciturnitatis admiratione permotus, proferre eos, quae sentiant, imperat. Illi, quae invicem contulissent, Absalonem proponere iubent.
14.23.7. Tum ille: 'Quid miri est', inquit, 'segnes haesitare voces, quas ingenti maeroris pondere obrutas quasi fauce occlusa latens animi strangulat aegritudo? Enimvero vicem tuam ad ignominiam vergere conspicientes, interno mentis luctu perfundimur. Quippe imperii ius obsequio mutas paresque, quibus praeesse debueras, utilissimis consiliis spretis, eorum monita consectando, qui in aequo ponunt, pulcherne rerum tuarum cursus an deformis exsistat. At postquam sine collega aut aemulo regnare coepisti, altera nunc expeditio geritur, nec illius remissio quam huius foedior apparet. Siquidem summa rerum opportunitate contempta, parvulas commeatuum reliquias habentes, otiosis navigationis excessibus excusabilem reversionis titulum quaerimus et, cum nullis urgeamur obstaculis, ignaviam nostram necessitatis nomine censeri cupimus. Hiscine patriam operibus vindicandam talibusve regnum ingeniis auspicandum duxisti? Si vero maris saevitia navigationem interpellari contigerit, quid superest, nisi ut, necessitatis imperio cogente, domos inglorii petamus, taeterrimis effeminatae mentis opprobriis insectandi?' Haec et similia, tum molestiae stimulis, tum fiducia familiaritatis evectus, per summam verborum acerbitatem apud regias aures eloqui non dubitabat.
14.23.8. Quamquam autem rex adversum dictorum eius libertatem acrius exarsisset, tamen, ne monitorem impudentius avertere videretur, magnitudinem irae, quam vultu teste conceperat, moderatione sua ad leve et tolerabile responsum deflexit, dicendo complures operum suorum teste exstare nihilque tam fortiter ab Absalone gestum, quod, si nondum virtute aequaverit, adhuc factis aemulari non possit. Nec plura eloqui passus, cymba navigium repetivit, subiungente Absalone haudquaquam eum utilia suadenti succensere debere, cum aliquanto satius sit apertis amicorum monitis instrui quam occultis amarae sugillationis morsibus obtrectari.
14.23.9. Postera nocte concitatum acrius mare eo tempestatis excessit, ut regia classis non portu, non ancoris, quo minus sparsa pelago disiceretur, retentari potuerit. Nulla ex parte remissior eodem aeris habitu quatriduo perseveravit. Quae res iram regis adversum Absalonem accensam magnopere delenivit. Sed quod iam corde salubre deprehenderat, voce fateri erubescebat, pudore serum animi eius intellectum celante. Nam interim nulla ad amicos communione habita, postridie praedictos viros forte litori insistentes accessit, comitibusque propius accedere vetitis, concitationem animi sui, inquit, tametsi dissimulatione uti vellet, iracundis oris notis proditam esse dicebat, parum quidem admiratione dignum, cum consultantis vocem monitis potius quam contumeliis excipi deceat. Quaedam tamen ab iis sapientius quam tempestivius dicta, quae si ante triduum prolata fuissent, ingentis mali materiam praecurrere poterant. Seras quidem monitoris partes esse, quae rem, dum in arbitrio est, neglegentius obeunt, exactam sollicitudine prosequuntur. Inemendabilia autem corrigere velle proximum amentiae errorem esse. Frustra igitur se conviciis attentatum fuisse, cum et irrevocabiles praeteritorum eventus exsistant et plerumque animi commotio parum cum ratione consentiat. Orturae vero tempestatis saevitiam absque caelestium monitis humano praesagio comprehendere nequivisse neque, quin ea delictorum poenas lueret, dubitare. Quamobrem aut naturae ignorantiam aut improvisae necessitatis violentiam vitio sibi verti non oportere. Omissis igitur praeteritorum querelis, ad tempestiva rebus consilia animum operamque devocare par esse. Malle enim se spiritum specioso exitu quam expeditionem deformi reditu finire.
14.23.10. Tunc Petrus, Absalonis sententiam aliquanto leniori monitorum genere prosecutus, docet minime regem fidas amicorum voces infensis auribus excipere convenire, cum saepe clari illustresque viri spreti salutaris consilii poenas perniciosa sorte pependerint. Ceterum aura, dum faveat, utendum esse, quod eius anceps incertaque varietas exsistere soleat. Sustinendum itaque, donec tempestatis immensitas ad tolerabilem remigiis habitum concidat. Adhuc enim tridui commeatus superesse, exiguoque traiectu hostes accedi posse. Quod si praesenti alimentorum ope deficerentur, alia armis esse poscenda. Oportere ergo, mox ut undas remigio habiles viderint, sparsam ocius uniri classem incessuramque sociali remigio progredi. Quippe navigationem omnem hoc alacriorem, quo aequabiliorem exsistere.
14.23.11. Rex, monitore laudato, Absaloni speculandae tempestatis officium mandat, sibi, cum primum eam remigii patientem adverteret, indicaturo. Absalon cupide praecepto, quod suis monitis extuderat, obsecutus, nocte postera aura sensibiliter impetum remittente, eventu gavisus, antelucano tempore, peractis divinis, ad regem pervenit, nuntiando tempestatem ex parte collapsam, possibilem quidem profectioni, sed difficilem fore nec nisi summa cum remigii difficultate navigationis capacem exsistere. Respondente rege moras esse rumpendas, per ludibrium subtexuit pulchre se operam impensuros, si, navigationis medietate confecta, unde solverant, sint reversuri. Cuius dicti protervitas, tametsi ioco mordacior videretur, ingens regi capessendae virtutis praebuit incitamentum. Lepida tamen irrisione non caruit, subiungente rege revertentem se ex eo, quae in Sclavia gerantur, posse cognoscere.
14.23.12. Principio classis laetam alacremque navigationem pleno fiduciae remigio proferebat; nam intra propinquae telluris anfractus aurae vis, quae aperto mari licentius incumbebat, latentium undarum habitum asperare non poterat, terreni tractus obstaculis undiquesecus incitatiorem fluctuum allapsum arcentibus. At ubi in altum dirigi navigia coepere, intolerabili paene tempestatis occursu excipiebantur. Antistes, ne fortissimos monitus suos parum iusto conatu prosequi videretur, ingenuo pudore firmatus perseverantissima remigii obluctatione quasi cum necessitate certabat regemque virtutis aemulatione provectum coepti sui comitem exsistere coegit. Itaque lenta et inhabilis ac paene inconcessa navigatio, hinc saeviente mari, inde claudicante remigio, fuit.
14.23.13. Ea freti repugnantis violentia regiam navem, adversis undarum molibus implicatam, per summam procellarum asperitatem, laxatis propemodum compagibus, disiungi coegit. Quo viso, rex, tum vitandi periculi, tum etiam complendae navigationis gratia tutiore excipi cupiens, Ingimari Scaniensis ratem propius adesse iussam, ensem dextra signumque laeva corripiens, ut temerario ita prospero saltu involat eamque remis acrius citari iubet Eskyllum, virtutis pertinacia aliquamdiu subsequi conatum affectumque regis quam debilitatem navigii sui propensius intuentem, partim regiae vocis prohibitio partim referta periculo necessitas reverti compulit. Eo viso, complures reversionis occasionem ab erroris simulatione mutuari ignavia docuit. Quibus tamen erroris commentum patrocinio fore non debuit, cum regem navigium, non iter mutasse translati signi indicio liquere potuerit. Nonnulli quoque conquassatioribus navigiis inviti relabebantur, quod, iisdem compagum firmitate defectis, concitati maris incursum sustinere nequibant. Qui vero procedere perseverabant, ut viribus corporis laboris continuitati sufficere possent, edendi navigandique pariter officio fungebantur; ne enim navigationis cursum vel parvula remigii intermissio moraretur, dextra remos, laeva cibos tractabant. Exigua classis pars, Absalone duce virtutis et gloriae aemulantior, inusitatae tempestatis saevitiam incredibili remorum certamine superavit, obluctatumque pelagus infatigabili permensa navigio, hora antelucana ad insulam Hythini, ipsa quoque necessitate superior, appulit.
14.23.14. Tunc Absalon, ne quid inexcussum omitteret, per Wethemannum, piraticae operibus clarum, officio speculationis addictum, et portus hostilibus navigiis vacuos et Rugiam nihil hostile metuentem cognoscit. Nam armenta, securis custodibus, propter litus errantia inopinatos incolas esse fidem fecere. Rex, languido remigio seram navigationem emensus, obtento portu, protinus in Absalonis navem se contulit fatigatumque taedio ac vigilia corpus somno excepit. Reliquiae, quae cum eo fretum superaverant, annumeratae, sexaginta dumtaxat navigiorum classem explebant.
14.23.15. Duo tunc Hallandenses, natu quam animis nobiliores, paucitatem suam indubitato periculo oblatam rati, navigio, quo communiter utebantur, Absalonem petebant seque praepropero regis alloquio opus habere dicentes, postquam somno eum acquiescentem audierant, ocius excitari poscebant. Absalon, salutarem eius quietem importune rumpendam negans, quae afferrent, regem ex se cogniturum affirmat. Tum illi, conquassationem navigii, inopiam commeatuum, longinquitatem reditus praetendentes, optimam sibi navigationis facultatem prosperantibus ventis incidisse dicebant, quod, quibus adversis aegre processerant, secundis facile reverti possent. Quamobrem eorum se beneficio uti malle quam cassam et inutilem expeditionem agendo aut navigii vitio aut inediae malo perire.
14.23.16. Quos Absalon non solum deformitatem propositi specioso consilio mutare, sed etiam, quo minus se probris obicerent, honesto silentio supprimere iubet, ne tam pudendae voces alienis auribus exceptae inexpiabilem iis timiditatis notam inurerent. Itaque enervis et effeminati animi trepidationem falso causarum commento colorare eos asseverabat, docendo facilia refectu navigia fore et opima commeatuum supplementa per praedam late patentem levi negotio conscisci posse. Ceterum ipsos famam et opinionem suam gravissimo crimine corrupturos, si regem apud hostes in tanta suorum paucitate sine respectu pudoris deserere sustinuissent.
14.23.17. E quibus alter domi se negotia regia, quae summa cum celeritate exsequi necesse haberet, manere subtexuit. Contra Absalon, simulationem eius, quia blandimentis nequibat, minis discutere cupiens, eos, qui in expeditione solvenda plus arbitrio suo quam regiae indulserint reverentiae, non tantum bonorum, sed et lucis ac spiritus ereptionem patria lege meritos astruebat. Sed ne ea quidem periculi denuntiatione, quo minus faventem navigationi ventum velo colligerent, imbecillitatem eorum durare trepidationemve corrigere potuit. Discedentes itaque exsecratione et convicio per summam verborum acerbitatem insequi perseveravit. Quod cum experrectus rex ex Absalone cognosceret, tam impudentes et improbos desertores poenas sibi luituros iurabat.
14.23.18. Conscensa deinde insula, accersitos navigiorum rectores agendorum percontatione sollicitat. Compluribus, ut redeatur, expedire visum, quod tuto hostem lacessere nequeant. Placituram rex sibi sententiam affirmabat, nisi ea res et gravis patriae rubor et ingens hostium incitamentum exsisteret. Nam et eos Danicae expeditionis praesentiam ex castrorum vestigiis comperturos et clandestinam eius reversionem timiditati dumtaxat dumtaxat imputaturos. Huius rei causa periculo se quam rubori patere malle, haudquaquam proram nisi lacessito hoste versurum. Praeterea se eorum, qui simulata navium fragilitate defecerant, ignaviam aequaturos, si, quos labore vicerant, virtute non superarent domosque, impensa male navigatione, repeterent.
14.23.19. Tunc Wethemannus, incautas Rugiae res recenti speculatione expertus, admovendas litori copias suadet, si ignari incolae fuerint, impune praedam caedemque facturas, sin providi, confestim absque discrimine redituras. Utro autem modo se gerant, per arantium morem deprendi posse asseverabat, qui, cum primam diurnae operae partem exegerint, quo ad laborandum fiant vegetiores, sopori se prosternere soleant. Hunc vero non nisi metu vacuis altaque securitate firmatis obrepere solitum; ceterum nemine talium dormiente reperto, praecautae gentis indicium accipi. Quem rex piratico potius muneri consentanea quam magnitudini suae convenientia docuisse dicebat. Numquam enim Danorum reges a Sclavis fugatos memoriae proditum fuisse, sed ne se quidem primum regiam dignitatem hoc deformitatis genere maculaturum.
14.23.20. Tunc Gnemerus Falstricus, quamquam alias vegetioris quam sapientioris animi aestimaretur, sive ingenio suo sive regis fortuna monente, summam omnium haesitationem, ancipiti studio fluctuantem, salutari exhortatione discussit incertamque consilii contionem ad suam sententiam perduxit, affirmando temeritatis esse exiguam manum cum immenso hoste conserere. Ceterum Bartam provinciam, a Rugia brevi freto discretam, ob parvitatem sui, quocumque paratu esset, populatu perfacilem fore. Denique regem quiescendi gratia cubile petere exhaustasque vigiliis vires et attritum curis animum somno reficere iubet, vespere, quo minus provisus irrumperet, classem applicaturum. Praeterea vadosi fluminis angustias intraturos sparsam navigationem tacito conficere remigio iussit, ne aut obstrepentium remorum fragor securitatem incolis demeret aut ipsimet, impactis arenae navigiis, circa incertae altitudinis vada diutius haerere cogerentur. Cetera se exploraturum promittit.
14.23.21. Rex, cupide consilio obsecutus, vespere signo navigationi dato, destinatum amnem occupat. Cuius expeditius permeandi gratia ternis navigiis iunctis classem incedere iubet, ne confusa fluvialibus tardaretur angustiis. Cui Gnemerus, rate obvius, opportunitatem invadendae gentis aucupatus, interceptos incolarum speculatores adducit. Laetus eo rex, diluculo peragratis silvis, rura ac vicos hoc acrius, quo latentius irrupit incolasque adhuc somni securitate torpentes repentina incursione protrivit. E quibus complures, perstrepentis equitatus fragore perculsi, patrios duces adventare credebant. Sed hunc eorum errorem adacta repente corporibus iacula discusserunt. Complures eorum, exsertis per ostia capitibus, Kazymarusne an Bugisclavus adventaret, rogabant. Quorum percontatio propriis eorum funeribus excepta est.
14.23.22. Antistes, cum parte copiarum longinquam regionis plagam diverso complexus itinere, eo locorum pervenerat, ut a regia cohorte eximiae paludis interiectu distaret. De cuius admodum incessu dubius, ne direptos a se vicos exuri pateretur, industrio consilio providit. Tandem procul ignes a rege editos conspicatus, sibi quoque consimilis facti potestatem suppetere, confestim illato tectis incendio, declaravit sociisque sui prosperitatem excursus resperso flammis rure nuntiandam curavit. Cumque praedam abunde actam existimassent, iter ad naves remensi, quamquam grandi invicem a se interstitio discessissent, vestigia tamen sua, quo minus clandestinos reditus captasse viderentur, neve alter alterum impetuosa festinatione praecurreret, mutuis ignium fumigiis prodiderunt.
14.23.23. Interea Skyalmo quidam, cognomento Barbatus, in asservandae classis officium relictus, ne, hostili remigio praeveniente, amnis exitu prohiberetur, ad mare navigia reducit. Ubi cum Rugianorum navali incursatione peteretur, in paucas rates totius classis praesidium transfert, instructioribus quam frequentioribus navigiis hostibus occurrere praeoptans. Quibus obvia navigatione fugatis, ne sociorum reversio tardius navigiis exciperetur, omissa fugitantium insecutione, portum revisit. Iterato lacessitus, eodem ausu invasoribus restitit. Sed et compluries attentatus, crebra hostium irritamenta occursationis perseverantia superavit. Ita pertinaci magis quam acri incursatione vexatus, opportuna hostem agitatione premebat.
14.23.24. Inter haec regi in litus supervenienti non parvae admirationi fuit navigiis custodia vacantibus abesse Skyalmonem. Quem tandem ab agitatione redeuntem cetero prosecutus exercitu, Rugianos fugam a remigio mutuantes velorum intensione persequitur. Sed intervallo praecessionis et volucritate navigationis adiutos instando magis quam occupando vexabat. Tunc quendam vicinae ratis rectorem in anteriorem navigii sui partem fortitudinis simulatione progressum aspiciens verbisque magnam prae se laudem ferentibus prosecutus, ad ultimum, quaecumque viro forti erogarentur, egregie et laudabiliter impensa asseverabat. Ad ultimum vento obliquante prohibitus, quantum velis emensus fuerat, conversa navigatione, remorum obsequio pensat. Sed quo prosperiorem velificandi, hoc difficiliorem remigii usum habuit.
14.23.25. Itaque Danis adversa cum mari navigatione certantibus, Sclavi, quos locorum habitus non fallebat, ignotum nostris profundum compendiaria navigatione sulcantes, subito fugam in insidias vertunt. Quos Absalon per occultos pelagi recessus prosilire conspiciens, sociis metu navigationem citantibus, subsequi quam antecedere maluit, praeviae classis terga pietatis excubiis tutaturus. Pudet referre quod sequitur: Maxima Danorum pars, rubore posthabito, quamquam hostes imminere conspiceret, deserto rege, velis malos onerare sustinuit. Rex, cum paucis admodum navigiis relictus, aliquanto desertores aegrius quam hostes ferebat. Tunc etiam militem, quem paulo ante in prora astantem probaverat, brevitatem veli sui, quo maior navigationis cursus exsisteret, pannorum additamentis producere conspicatus, laudem convicio mutavit, honorem timidis erogatum imprudenter impensum affirmans. Ita absque supremae necessitatis discrimine verae ac solidae fortitudinis habitum explorare promptum non est.
14.23.26. Enavigantium discessio non clamore, non signis, denique nullo exhortationis genere revocabilis fuit; adeo omnium aures pavor concluserat. Cumque rex, intermisso paulisper remigio, a praesentibus, quid factu opus potissimum esset, inquireret, cunctantibus ceteris, Absalon insulam Hythini petendam ibique secunditatem aeris exspectandam hortatur. Quod Petrus fieri oportere non sine rationum assertione negabat, quod perseverante tempestate nec reditum nec supplementum classis habituri viderentur, Sclavis adversum se quotidiana copiarum incrementa sumpturis. Pandenda igitur vela eamque navigationis aequalitatem habendam esse, ut naves volucritate praestantes, complicata velorum parte, tardiores opperirentur et, quas celeritate praecurrerent, societatis iure consequi deberent. Ita strenua Absalonis adhortatio eximiae Petri prudentiae cessit. Uterque siquidem annis suis similia cogitabat: ille etenim iuvenili animo condigna, hic canis consentanea proponebat.
14.23.27. Ita septem solis navigiis ex omni Danorum classe residuis, Sclavi multitudine freti incitatissimo remigio acerrimoque clamore cum contemptu paucitatis irrumpunt. Sed maiore impetu quam audacia rem exsequebantur. Quippe cum primum excepere sagittas, propius ferre remos ausi non sunt. Paulo post destrictorum ensium laminis nunc cervices suas nunc scuta pulsare coeperunt, rati se Danos hoc minarum genere territuros. Remigium deinde magno clamoris strepitu prosecuti, horribiles late sonos edebant. Hic quoque procursus priori persimilis fuit; obviis namque Danorum missilibus repulsi, continuo remigium retulerunt. Tertio ut hostem apparatu terrerent, contractos sole clipeos aqua perfundere genibusque superpositos in pugnae usum extricare coeperunt, veluti indubitatum nostris proelium illaturi. Ac tum demum, seu cupiditate praedae seu vi pudoris accensi, vehementius navigia concitant. Quae species, ut initio acris, ita exitu inanis apparuit. Telorum enim obiectu velut ante deterriti, invictam paucitatis constantiam ulterius lacessere destiterunt, quamquam Danorum provocatione admodum sibi insultari conspicerent.
14.23.28. Rex, cum ad aspectum patriae pervenisset, concidente paulatim vento, tam remissam et languidam navigationem agebat, ut, quamquam propasso velo uteretur, eo fere loci diem opperiretur, ubi noctem ingressus fuerat. Sed cum Zephyris deficeretur, processum a remigio mutuatus est. Tandem obviam Eskilli ratem ingressus, Scaniam repetivit. Qui novissime eum prosecuti fuerant, Sialandiae partibus advehuntur. Tunc Petrus Ranonis, eloquentissimi viri, imperitam calliditatem eludere cupiens, non solum nexos, sed etiam remiges suos, ut praedae speciem augeret, in eminenti navigii parte constituit, captivorum imaginem praebituros. Quem cum Rano liburna praetereuntem videret, dissolutionem navigii simulare desiderans, sentina aquam egeri, increpitis acrius remigibus, iubet. Tunc quodam respondente eo triduo sentinam aqua vacasse: 'Non rite', inquit Petrus, 'remiges tui, quibus te responsis excipere debeant, callent.' Tunc Rano, paucis intra Petri navigium remigio occupatis, otiosae iuventutis multitudinem, exserto capite, conspicatus, praedam existimabat, quietisque suae paenitentia permotus, non similiter sibi ut Petro fortunam affuisse dicebat, quod, naufragii periculo interpellante, expeditionis comes exsistere nequivisset.
14.24.1. Autumno rex crebra Sialandensium ac Scanorum, rara vero Iutensium manu provinciam Arcon urbi confinem adortus, cum, ingenti praeda acta, ad litus reverteretur, Rugiani, repetentem naves exercitum iisdemque scandendis intentum a tergo per insidias circumfundere gestientes, magnis viribus in insulam e continenti traiciunt. Per idem tempus coorta nebulae vis spissam caelo caliginem intendit. Quae res incertos viae Danos atque errore nebulae implicatos aliquamdiu subsistere coegit. Crediderim hunc aeris habitum propitiae fortunae interventu futurae eorum victoriae paruisse. Iamque Sclavi, quia nubium obscuritas prospicere non sinebat, caliginis errore protracti, in medios ferme hostes inciderant, cum subito, discussa sole nebula, exercitus propemodum consertos aspiceres.
14.24.2. Tunc Prisclavus, olim e Sclavia profugus, equo provolans, adesse barbaros factamque Danis optatae pugnae copiam nuntiat, exhortans omnes invictam Danici nominis aemulari virtutem. Responsum a rege est reperturos hostes, qui fatum fugae praeferre cupiant. Igitur Dani, quorum animos praeceps belli cupido exagitabat, praeter usitatum pugnae morem, confusis copiarum ordinibus, conspectos hostes incursare coeperunt. Nec tardior victoria quam impetus fuit, pugnam fuga praecurrentibus Sclavis. In quo procursu duo regii milites ita inter se fortuitis equorum impulsibus concurrerunt, ut uterque excussus prosterneretur. Super quos rex, corruente equo, ita praecipitatus est, ut laevus eius cubitus, pertuso clipeo, terrae altius infigeretur. Absaloni itaque erigendi eius gratia descendere cupienti manu, ne subsisteret, innuit, feliciter se lapsum reputans, si modo hostium cladibus attolleretur. Sed hic eventus tristior specie quam omine fuit. Regis namque lapsus hostilis ruinae praesagium edidit; quippe superati sine proelio barbari impune obterebantur.
14.24.3. Quorum magna pars sinum, per quem traiecerat, avidius repetens, salutem in undis, quam quaerebat, amisit, nec minor fluctibus quam ferro periclitantium numerus exstitit. Pars, quo tutius hostem vitaret, ore tenus de industria aquis corpus immerserat. Nec hoc quidem auxilii genus, quo minus a Danis in eadem vada descendentibus interimerentur, latebram iis praestare potuit. Cumque, ceteris intra aquam prostratis, unus adhuc, occultum pedibus saxum complexus, sociae stragi superesse videretur, Absalon, militibus ad opprimendum eum descendere profunditatis metu cunctantibus: 'Non hic', inquit, 'ea proceritate est, quam vestra, milites, aequare non possit. Neque enim vadabiliorem sibi quam nobis gurgitem occupat.'
14.24.4. Quam vocem frater eius Esbernus exhortationis loco suscipiens, quamquam barbarum latentis saxi beneficio uti non dubitaret, saluti suae fraternae voluntatis imperium praetulit, aliisque renuentibus, aquas hostili cruore infectas armis onustus intravit. Cumque, emissa in barbarum lancea, solum repetere vellet, undis verticem involutus, profundo se excipiente, demergitur perissetque, nisi sociorum praesentia auxilio fuisset. Enimvero Olavus, undis eum abstrahere cupiens, stimulatum calcaribus equum in illud profundum egit exceptumque brachio levare conatus, paene sella pronus excutitur. Igitur, urgente fato, suae quam alienae saluti propior exstitit sibique, caeptam amici curam postponendo, consuluit. Cuius propositum Nicolaus quidam fortius quam felicius aemulatus, non temperavit, quo minus concitato equo gurgitem peteret. sed ab incepto se, pari periculo revocatus, abstinuit. Igitur equitum ope defecto peditum opera servari contigit. Cumque litori restitutus fuisset, exstinctus ab intuentibus putabatur; adeo illapsus corpori humor anhelitum occludebat. Tandem, sociis corpus suum diutius agitantibus, vomitu undam egerere coepit. Cuius onere liberatus suspicere magis quam eloqui valuit. Itaque, qui aderant, corpus eius frigore obstupefactum applicatae vestis fomento prosequebantur. Quibus percalefactus non oculorum modo, sed etiam vocis usum recuperavit. Ceterum ipso die adeo exsanguis permansit, ut vix eum funebris oris notae desererent.
14.24.5. Nec silentio oblitterandam alterius Danici equitis virtutem existimo, qui cum, nemine sociorum comitante, fugam hostium avidius quam cautius insecutus fuisset, barbaris, qui effugerant, ut se iis capiendum praeberet, rogantibus, spreta prece, equo desilivit mortemque dimicans quam deditus lucem amplecti maluit. Igitur ingenti hostium caterva ad se opprimendum nitente quotquot propius accesserant, interfecit, ac sine ulla specie metus pugnans, super factam a se stragem plenis gloriae vulneribus corruit. Itaque non solum innumeros fati comites habuit, sed etiam superstites fortitudinis suae spectaculo attonitos reliquit. Cuius excellenti virtute tantum promotum est, ut deinceps Sclavi manum cum Danis acie conserere non auderent.
14.25.1. Anno postero Danis expeditionem parantibus, Rugienses, ob recentem cladem suscipiendi belli fiducia defecti, Domborum quendam, praestanti facundia, ad pacem ab ipsis petendam decernunt. Quo Absalon excepto, navigium eius expeditionis sibimet usui vertit, nautis vero, quoad reverteretur, hospitia cum impensis expedienda curavit, ipsoque Domboro secum assumpto, regiae classis conventum petivit. Siquidem legatos hostium, expeditionis tempore susceptos, ad reditum usque eius mutua Rugiensium Danorumque consuetudine retentari fas erat, ne ad suos exterarum rerum nuntii reverterentur, speculationis potius quam legationis officia peracturi. Sed contrariae tempestatis perseverantia navigationem morante, cum Iuti, labentibus alimentis, expeditionem soluturi viderentur, eorum egestati Sialandenses ac Scani, impensis liberaliter commeatibus, affuerunt, ne tanta virium parte maligno necessitatis obstaculo fraudarentur. Fionienses vero, tametsi commeatibus abundarent, ne minimam quidem eorum partem ad sustentandam sociorum inopiam contulerunt.
14.25.2. Quod videns Domborus pacem, quam ante supplex petiverat, sub aequis tantum condicionibus offerebat. Ceterum Absalonis apud regem interventum poscebat. A quo oblationem suam liquida fide prosequi rogatus, pignoris loco lapillum se aquae iniecturum asseruit. Siquidem icturis foedus barbaris religioni erat calculum in undas conicere seque, si pacto obviam issent, mersi lapidis exemplo perituros orare. Sed contra poscente obsides Absalone fucosaque superstitionum mendacia in rebus seriis recipienda negante, haudquaquam Domboro mutua petendorum obsidum fiducia defuit. Quod Absalon indigne ferens, Rugianos non solum obsides Danis, sed etiam pecuniam cum supplementis classis transmittere solitos asseverabat, cum Dani nihil tale Rugianis umquam a se concessum solutumve meminerint.
14.25.3 Tunc Domborus: 'Si sapientia', inquit, 'qua te praeditum existimas, viges, quae a me proponenda sunt, docili animo excipes, tenaci memoria apprehendes. Quisquis rite se gerit, circa tria tempora maxime cogitationem expendit; ex iisdem duo leviori cura complectens, tertii prae ceteris habitum intuetur. Siquidem praeterita meminit, futura prospicit, praesentia colligit. Stolidus vero inter spem futuri memoriamque praeteriti praesentium facultatem omittere et, quod in manibus retinet, excutere consuevit. Quo pacto tu quoque, vanissimis sollicitudinis ambagibus implicatus, adeo scrupulosa cura praeteritorum imagines recolis futurosque meditaris eventus, ut ea, quae prae manibus sita sunt et oculis obversantur, aspicere nequeas. Quippe dum prioris aevi recordationi animum inseris, felicitatis eius exemplo futura metiris, teque, spem ex memoria adeptum, quid instans aetas afferat, praeterit. Fateor olim Danos gente nostra potitos, sed praesens fortunae benignitas iisdem nunc favoris blandimentis partes nostras prosequitur, quibus quondam vestras excolere consueverat, sortemque nostram ad hanc felicitatis summam perduxit, quam vestrae quandoque rei status attigerat. Quippe quanto vobis inferiores exstitimus, tanto nunc viribus successuque praestamus, eo rerum fortuna ductante progressi, quo Danicae quondam prosperitatis incrementum excesserat. At dum temere votis extenderis, nova ac recentia stolida vetustatis simulatione praetergrederis iisque me condicionibus adigere conaris, quas pro praesentium habitu praestare potius quam postulare debueras. Fines vestri, armis et exercitibus nostris miserabiliter obtriti, situ marcidi culturaeque inopes iacent; nostrarum diffusio partium vix alendae, quam genuit, multitudini sufficit, et tamen, quos omnifariam potentiores advertis, non superiores modo, sed etiam pares habere fastidis. Tunc demum tributi nos exactione sollicita, cum et sortem nostram successibus aequaveris et eam malis, quibus tua nunc premitur, adactam conspexeris!' Haec Domborus. Sed Absalon, dissimulato indignationis conceptu, paucis eum responsis excipiens, ad regem, quae acceperat, perfert. Verum pertinax freti saevitia navigationem interpellando finem expeditioni fecit.
14.25.4. Rex, quamquam superius Sclavos secundis successibus attentasset, plus tamen negotii in eorum expugnatione quam, ut propriis viribus exsequeretur, advertens, Saxoniae satrapam in armorum militiaeque collegium ingentis praemii pollicitatione sollicitat. Ille, tum amplissimae mercedis captura, tum etiam potiendorum finitimorum spe invitatus, expeditionis societatem spopondit.
14.25.5. Sed superius Waldemarum rex Noricus per summum amicitiae cultum navigio draconem simulante donaverat. Quod Absalon, mira arte effigiatum, Roskyldensi remige exornare et ad conventum usque Danorum dirigere iussus, cum in portu Isørensi, parum secundantibus ventis, voto diutius moraretur, nihil aegrius tulit quam, quod, aliis in expeditionem proficiscentibus, tardior ipse superventurus videretur, qui ceteros et velocitate apparatus et procinctu navigationis alias praecurrere consueverat. Itaque cum, mente taedio et pudore sopita, in puppi iaceret, futuram maris tranquillitatem nocturnis imaginibus speculatibus est. Existimavit enim ab homine se accersi accessoque litore cum Burglanensi pontifice Tokone aliquamdiu spatiatum iussumque ab eo, quae audiret, sagaci mente comprehendere et tenaci mandare memoriae. Tokonem deinde melos, quod in divini natalis pervigilio rite recini assolet, semel iterumque et tertio replicuisse ipsumque ad ea, quae canerentur, sollicitis auribus esse iussisse.
14.25.6. Expergefactus adeo praesentes visorum imagines animo repraesentabat, ut rem veram, non somnium fuisse arbitraretur. Et quia crastinae egressionis opem per quietem sibi promissam meminerat, tam certam commodae navigationis spem animo praesumpsit, ut conscensa cymba, quamquam nihil adhuc tempestati detractum erat, malum regiae navis, cui Astradus praeerat, ocius attolli iuberet cibumque capere properaret. Epulanti supervenit Astradus, indicans tempestatis occasum et, quidnam fieri expediret, interrogans. Issus est illico, erecto navigii malo, fauces Isøricas penetrare iisque praeteritis insulam, qua ventus iuberet, ambire.
14.25.7. Quod eo exsequi pergente, expeditionaria classis, quae in eundem forte portum appulerat, subito tranquillitatis incessu gavisa, velorum usum navigationis avida praeparabat. Verum effectus minor impetu fuit: siquidem modo orientem, modo occasum, incerto ventorum flatu ludificata, vicissim petebat, navigationemque mutabilis aurae varietas optato cursu fraudabat. Divinitus consultum crederes, ne aut solitaria Absalonis navigatio aut aliis incessu tardior haberetur. Quod etiam ipsius liquido comprobavit adventus: siquidem, adnavigante eo omni nubium errore discusso, certus pelago flatus incubuit, tantaque propitii venti stabilitas incidit, ut navigatio, quae ante dubiis velis incertum cursum tenuerat, continuo prosperitatis ordine frueretur. Ita naturae rerum temperies, quae se ceterorum usui inviderat, Absalonis respectuit tributa est. Qui etiam, cum navem regis sibi creditam validis tempestatis incrementis contusam extremoque naufragii periculo propinquam adverteret, continuo in litus subductam necessariae trabis vinculo refecit laceramque ac paene confractam pristinae firmitati restituit. Sed et prorarum eius cacumina, quo cultior incederet, aureis apicibus texit. Quo rex apud Masnetam exceptus, Polam provinciam, comite classe, petebat.
14.25.8. Itaque communibus, sed discretis viribus alterum Sclaviae latus Dani invaserant, alterum Theutones lacerabant, interdumque exercitus alter ab altero invicem spectari poterat. Cumque Theutonum forte satellites petendi pabuli gratia latius evagatos Sclavi per insidias adorti interemissent, equites recentis iniuriae ultionem audaci calliditate quaesierunt: siquidem militiae insignibus occultatis loricisque, quibus corpus munierant, familiari ac sordida veste tectis, pabulantium more fruges metere aggressi, Sclavos, Nucleto duce ad se opprimendum ex abdito provolantes, ocius ascensis equis falcesque gladiis mutantes trucidaverunt. Caput Nucleti abscissum ac pilo affixum sicque in castra perlatum gratum utriusque exercitus oculis spectaculum praebuit.
14.25.9. Quod cum filio eius Priszlavo, qui ad Danos et Christiani ritus amore et paganae superstitionis odio patria pulsus transierat, cenitanti nuntiatum fuisset, aliquantisper manum ab escis retractam demisso capiti subiciens, Dei contemptorem tali exemplo interire par esse dicebat, revocatoque a cogitatione animo, consuetam oris ac mentis hilaritatem cenae consortibus exhibebat, magnus potentia, sed maior divini cultus memoria. Neque enim sibi parentem iudicabat, quem publicae religionis aemulum noverat. Itaque ambiguae aestimationis esse potuit, utrum magis fortem animum gesserit an piam vocem emiserit. Sed neque patriae plus solito misertus, eam ductu et incitamentis suis duarum gentium praedam exsistere coegit.
14.25.10. Interiectis diebus Henricus Waldemaro, sermonis invicem conferendi gratia se accedenti, cum Absalone solo in tabernaculum suum perducto, epulum praebuit, ingenti magnatum frequentia administratorum officio fungente. Quae cena, licet multigena ciborum varietate splenderet, aliquanto tamen plus luxus in obsequiis quam epulis habuit, praesertim cum gloriae, non usui serviretur. Clientela vero seorsum discubitu excepta.
14.25.11. Post reditum suum Waldemarus, novarum rerum casibus sollicitatus, intento ad sciendum animo, ubinam Henricum necessariae collocutionis gratia obvium habere posset, atque ad id negotium explicandum prudenti viro opus asseveraret, alii sibi claudicare equos, alii parum cultis ungulis esse fingebant. Cunctis itaque metum excusationis astutia protegentibus, nemineque tam periculosam legationem suscipere audente, Absalon forte, lignis ex more per otium caesis, e nemore superveniens interrogatusque, an regiarum partium legatum agere vellet, iturum se pollicetur.
14.25.12. Igitur legendorum comitum optionem habere iussus, potissimum necessarios ac sanguine semet contingentes ascivit, consanguineam fidem alienae praeferendam existimans. Priszlavus quoque, potentissimi Sclavorum principis Nucleti filius, quem, quod Waldemari sororem in matrimonio haberet Christianaeque disciplinae sacris initiatus esset, pater iam pridem perinde ac insidias sibi nectentem e conspectu suo summoverat, localis peritiae fiducia propositae viae conductorem agere pollicetur. Huic siquidem tum rex ob bonae fidei experientiam, tum ob connubii affinitatem magnam nobilium insularum partem fruendam concesserat.
14.25.13. Profectus Absalon affatusque ducem, cum apud eum pernoctare rogaretur, regem anxia suorum exspectatione sollicitum longioris morae interpositione molestari oportere negabat. Praeterea classem sine portu esse asseverabat, undique ventorum impulsui patentem. Cumque, festinationis ratione reddita, propinqua nocte equos abiturus scandisset, quidam claro Saxonum loco natus, ultro adito duce, perituros Danorum legatos, nisi comitatiores abscederent, querebatur, obiurgare quoque eum vehementius ausus, quod illustrium virorum paucitatem tot ingruentibus periculis incomitatam a se dimittere sustinuisset. Revocatis itaque comitum offeruntur auxilia; sed non minorem se Absalon in recusando comitatu gessit, quam in pernoctationis egerat obsequiis respuendis, gloriosius ratus suam ac sociorum salutem dubiis casibus credere quam alienis armis protegere.
14.25.14. Cumque haud procul tentoriis abesset, Priszlavus, omnibus frenos succutere iussis: 'Si meo', inquit, ductu res expedienda foret, comitum supplementum nostra paucitas non refugisset. Siquidem adversum pericula abundare industriae potius argumentum est quam timoris indicium. Hoc enim probabilior est fortitudo, quo minus cum stoliditate consentit; illa vero reprehensionem meretur, cui vires temeritas administrat. Sed nunc exigere perquam deforme est, quod paulo ante oblatum acceptare contempsimus. restat igitur, ut unicam salutis viam in pectorum ac virium nostrarum fiducia reponamus spemque ex desperatione certissimam capiamus. AEmulanda itaque Danici sanguinis et nominis virtus, omnique studio enitendum, ut aut nobis victoria reditum aut speciosa mors aeternum famae pariat monumentum. At minime dubium, quin de transitu nostro hostes equina fecerint vestigia certiores, nec magis ambiguum eorum reditum insidiis excepturos esse, quorum adventum adesi callis indicio perviderunt. At mori vobis, commilitones, quam capi praestat. Capti enim occisi parentis mei poenas perinde ac eius interfectores crudeli morte pendetis, fratresque mei paternis manibus per summam cruciatuum acerbitatem vestro sanguine parentabunt. Aliquanto ergo satius est propriae virtuti spiritum impendi quam alienae violentiae miserabiliter puniendum relinqui. Haec non proprii periculi metu, sed vestrae potius caritati consulendo monuerim; eo enim sanguine oriundus sum, quem nulli Sclavorum attentandi umquam ausus incessit. Per patrem vos optimum maximum perque illud Danorum celebre cunctis gentibus nomen obsecro obtestorque, ne fiduciae et fortitudini imbecillitatem atque ignaviam praeferatis.' Haec Priszlavus.
14.25.15. Denique laeta omnium acclamatione exceptus, nihil se de victoria ambigere asseveravit, cui militum alacritas praesagio fuisset, praesertim cum omnis Sclavorum irruptio specie quam re formidabilior exsistere soleat. Circa incessum vero id ordinis observari debere, ut iuvenes parum armati medium inter milites equitandi locum tenerent, eorum utrimque praesidiis muniendi. Ceterum militarium turmarum per binas acies distinctarum alteram ab altera auxiliis invicem tutandam esse; quippe geminae cohortis specie hostium animos labefactari posse. Praeterea clamabundos incedere variisque cantibus obstrepere iubet, fiduciam, quae plerumque multitudini inest, simulaturos. Nec fortunae expers consilium fuit: siquidem in portum iis, ubi classis acquiescebat, nullo incessente perductis, rex exspectantis more sollicitus prolixamque legatorum absentiam cura ac maestitia prosecutus, dolorem ex temeraria suorum emissione contractum religiosae lectionis officio leniebat. Quibus redisse compertis, soporis blandimentis ob tristitiam dilatis ocius aditum dedit.
14.25.16. Inde ad Gudacram amnem navigatione discessum. Cuius vadosus aditus haudquaquam magnarum navium capax exstabat, exiles dumtaxat transmittere solitus. Itaque rex propter fauces, fixa ancora, sedem navigio conscivit, magnitudinem eius parvitate amnis admittere nequeunte. Habilior classis, et quam fluviale profundum ferre poterat, Absalone duce angustos amnis attentabat anfractus. Quo auctore eo loci perventum, ubi gurges diffusior ingentis stagni speciem praeferebat. Has faucium angustias barbari crebra classe praestruxerant, hostem transitu prohibituri. Quos nostri deturbare gestientes, profunditatis ignari, imperitae navigationis errore vadosis locis affixere puppes. Quas dum profundo defectas ad loca navigatu facilia reicere cupiunt, cum minus remigio liceret, passim in vada desiliunt manibusque foros complexi remorum vices corporum viribus exsequuntur. In quos Sclavi, navigiis suis tamquam propugnaculis utendo, superne tela librabant. Nec sic eos attentasse contenti, et ipsi saltim in vada delapsi, comminus dimicandi locum petebant. Sed nostris strenue occursantibus, pari celeritate deserta ac repetita sunt navigia. Ante alias binae Prizlavi rates subiere stagnum. Quarum alteram, qui vado institerant, tam frequentes insiluere, ut media, fractis penitus lateribus, finderetur. Quippe dum avidius se ingerunt, multitudinis onere mediam rupere puppim. Subsequente classe, deserta fugientium barbarorum navigia capiuntur. Vicorum quoque ripae iunctorum incendia peraguntur.
14.25.17. Noctu redeunte Absalone, rex adhuc insomnis diutinam eius moram angore et vigilia prosequebatur. Quo excepto gavisus, liburna sua, quod ob granditatem navigationi inhabilis videretur, domum remissa, in aliquanto minorem se contulit, eaque ad lacum devectus, Sunonem binis instructum navigiis in longinquos paludis recessus praedatum mittit. Urbem quoque Rostock, oppidanorum ignavia destitutam, nullo negotio perussit. Statuam etiam, quam gentis profana credulitas perinde ac caeleste numen divinis honoribus prosequebatur, incendio mandavit. Post haec Henricum cum exercitu suo conserendi secum sermonis gratia venientem praeparato ponte traiecit.
14.25.18. Eodem tempore Nucleti filius Pribislavus ripa altera superveniens, cum fratrem Priszlavum Bernardo, cuius manu Nucletum occidisse fama fuerat, navigio communicantem aspiceret, convicio lacessivit, impietatem obiciens, quod cum parentis sui interfectore amice conversari sustinuisset. Contra Priszlavus bene de se meruisse eum, per quem patre sacrilego careat, affirmabat. Sed neque se eius filium censeri velle, quem maximi sceleris parentem exstitisse constaret.
14.25.19. Interea, dum haec geruntur, subito fama pertulit Rugianam Pomeranamque classem ex disposito convenisse, Danos amni includere avidam. Igitur rex per Henricum necessariae discessionis admonitus, ne se locorum angustiis implicari pateretur, protinus amne excessit. Cumque Sclavicae collectionis famam nulla adhuc indicia confirmarent, insidiarum suspicione permotus, hostium calliditati invicem occurrere statuit. Qui in occultos litorum sinus collati, si rex rura diriperet, classis eius incursandae copiam explorabant. Quos ut opportunitatis simulatione protraheret, Magno cuidam exurendorum litoralium vicorum curam demandat, militibus intra navigia latere iussis, sciens profecto Sclavos ab universo Danorum exercitu incendium peragi putaturos sicque promptiorem exercendarum insidiarum ausum capturos. Nec secus, ac ratus est, hostile propositum fuit.
14.25.20. Quippe Magno oppidis facem subiciente, Rugiani, universas Danorum vires eo negotio occupatas existimantes, avidius edendi propositi fiduciam rapuerunt, perinde ac eorum classem defensoribus vacuam reperturi. Sed quorundam regis imperium ignorantium occursu maturius excepti, incursandi studium repente fuga mutarunt. Quos cetera Danorum classis, certatim magnis remigii nisibus insecuta, velocitate navigationis aequare non potuit. Cumque relevandae lassitudinis gratia aestum umbraculis leniret, Lundensium pontifex, ceteris portum tenentibus superveniens, postquam medio ferme diei tempore navigia velaminibus obducta conspexit, cunctis segnitiem exprobrans: 'His', inquit, 'tumulis, commilitones, cum animi exercendi sint, corpora sepelire gaudemus?' Quo dicto militibus diurnae quietis ruborem ingessit et regem desidia obsessum torpentes militiae suae vires excitare perdocuit. Qui etiam ad pontificis vocem modesto indignationis genere permotus simulque iusta desidiae suae reprehensione commonitus, cito hos tumulos relinqui posse aiebat statimque, discussis tegminibus, hostile solum petere properavit.
14.25.21. Post haec circa australem insulae plagam praedae in biduum actae; inde Walungiam navigatum. Ubi nuntiato Rugianorum occursu, cum quidam e Danis hastam suam, quo commodius ea in acie uteretur, in conspectu sociorum aliquanta parte curtasset, ceteri ipsius factum secuti, congestis in unum locum putaminibus, ingentem brevi cumulum exstruxerunt.
14.25.22. Sed interim apud hostes pacis, non belli studia agitabantur. De qua acturus Domborus ad Danos dirigitur. Quibus ad naves digressis, ignem in litore accendit, cuius indicio se legationem afferre monstraret. Sed Absalon, ne quis eum nave exciperet, vetuit, ne pax, quam petere venerat, invicem a Danis affectari videretur. Ita Domborus, aliena rate non habita, propria classem petivit Absalonemque per interpretem aggressus, ut se inter regem et Rugianos faciendae pacis auctorem exhiberet, orabat, obsequium cum obsidibus spondens. Contra Absalon, perinde ac eorum, quae ab ipso poscebantur, ignarus, reponsionis loco desertas Danorum insulas numerabat, earum solitudinem nuper sibi ab ipso exprobratam acri memoria prosecutus.
14.25.23. Domborus orationem suam parum competentibus responsis excipi per interpretem cognoscens: 'Ratione', inquit, 'non vacat, pontificum optime, quod tuam ceteris opem in advocationis petitione praeferimus. Siquidem eo nunc iustius ad tui nominis opinionem votis decurrimus, quod quondam ad promerendam Danorum concordiam avi tui praesidiis nitebamur. Eius nutu perinde ac regalibus edictis contenti fuimus. Quia vero filiorum eius nemo superest, supplices ad nepotis genua manus tendimus, ne extra consuetae familiae seriem auxilia circumspexisse videamur. Nec non pari industria in fratre tuo praetereundo, quamquam natu praestet, usos nos esse constat. Tibi enim auctoritatis praerogativam honores, non anni, nec aetatis privilegia, sed dignitatis ornamenta conciliant. Ante vero quam pacem domesticam bellis civilibus foedaretis, constantem Danorum imperio fidem praestitimus. At postquam in vestra republica seditiosa suffragia adolevere regnique affectatores armis instruere coepistis, propriae libertatis quam alienae factionis studiosiores evasimus vestrique nominis quam pietatis desertores esse maluimus. Sed et bellum vobis inferendo quid aliud quam ingeniis vestris finiendarum simultatum causam praebere tentavimus idque efficere, ut nostra arma excepturi mutua concordia indigeretis? Itaque secures vestras, civili sanguine madentes, in nosmet ipsos convertimus bellaque vestra alienis quam patriae perniciosa fore maluimus. Siquidem adversarios vestros specie, re vera amicos egimus caritatisque partes hostilitatis simulatione praebuimus. Etenim concordiam vestram magis quam spolia, piraticam a benevolentia profectam exercendo, quaesivimus. Et nunc quidem opera nostra coeptorum deviis ac parricidalibus bellis abstracti, merito tanti beneficii auctoribus gratulari debetis. Cur ergo, cunctis inter vos amice compositis, soli communionis vestrae ianuas intrare non possumus, quarum ipsi claustra reseravimus, aditum patefecimus? Cur ea factorum nostrorum prudentia, delicti vestri saluberrima correctrix, a viris sapientia claris parum grata aestimatione colligitur?'
14.25.24. Cumque finisset, adhuc Absalone vastatas Daniae provincias supputante: 'Nil factum est', inquit, 'quod homines patrocinii tui indigos ab illius clementiae sinu repellas, quam nemo supplicum umquam difficilem habuit. Etenim repulsi identidem tuis genibus advolvemur, puerorum perseverantiam imitaturi, qui, quo atrocius iratae matris verberibus lacerantur, hoc avidius eius gremiis allabi nituntur. Quod si parum supplicii de nobis sumptum creditis, iram vestram, quoad libet, cladibus nostris impune exsatiare poteritis. Vastentur licet agri, exurantur vici, evertantur urbes, trucidentur populi, precibus vobiscum, non armis agemus, pro bello veniam quaesituri. Si sanguinem sititis, ultro iugulum gladiis vestris feriendum praebebimus. Si servitium affectatis, quid deditione maius praestare poterimus? Quis autem tam efferae mentis, qui eius oblatoribus parcere praesto non sit? Extremae autem dementiae est velle laboribus adipisci, quod otio possit acquiri. Scio autem illud tibi succurrere, quod priore colloquio patriae tuae vastitatem inter probra posuerim, ideoque te tam pertinaciter eius solitudines aestimare, ne prius de pace agatur, quam totidem apud nos vestris armis effectae fuerint. Ego vero iam pridem, sapientibus monitis insipienter usus, adversarii partes secus ac expediret edocui, ignarus, quod auditori tam attento praeceptor exstiterim. Nam rem puerilibus deliramentis consentaneam dixisse satius fuerat. Quod vero locutum me nunc paenitet, te etiam audisse piguerit.
14.25.25. At si tunc intellectu digna tuis auribus deprompsi, quae nunc quoque dicturus ero, pari mentis ratione suscipito, eodem ingenio praesentia hauriens, quo prioris alloquii documenta sumpsisti. Quo maiorem de nobis stragem egeritis, hoc minorem subiectorum numerum militiae vestrae residuum facietis. Quid ergo aliud cladem nostram exercendo agitis, quam quod viscera vestra viribus exinaniendo consumitis? Quod si parum adhuc nos punitos ducitis, hostibus vestris bello proterendos obicite, aut morte nostra vindictae satietatem sumpturi aut victoria rebelles sub iugum missuri. Victi namque parum maeroris, victores multum alacritatis vestris animis ingereremus; utralibet ergo fortuna vestris successibus obsequeretur. Praeterea, si nos armis lacessere perseverabitis, casus efficere poterit, ut stragem nostram alicuius vestrum fato luatis, cuius capite totius Rugiae subiectionem emisse difficile fuerit. 'Talibus Absalon monitis invitatus Rugianorum vota apud regem sua prece complevit. Rex acceptis obsidibus redit.
14.26.1. Eodem fere tempore de Urbis pontificatu, controversia inter cardinales orta, varie provinciarum suffragia ferebantur. Nam Gallia Alexandro obtentui fuit, Germania auctore Caesare Octaviani partibus obsecuta est. Sed iustior religionique propior Gallorum sequacitas fuit. Quod postquam in Dania percrebruit, Lundensis pontifex, qui et ipse praedictae expeditionis comes fuerat, ne, fervente religionis tumultu, deposito fraudaretur, pecuniam, quam in Gallia collocaverat, per ministros reportandam curabat. E quibus unus, monachicae professionis, apud Stadium oppidum inter cenitandum, ligneo forte calice non suppetente, aureo, quem in custodia habebat, arrepto, nitidius quam tutius cenam exegit. Cuius facti irritamento iis, quorum hospitio receptus fuerat, tacitam latrocinii cupidinem ministravit. Maioris namque pecuniae conscium animadvertebant, quem praestantiori poculo privatas mensas exornantem videbant. Ceterum hospitii reverentia palam facinus exsequi veriti, quoniam intra penatium limina hospitalitatis sacra violare nefas ducebant, in Holtsatiam eum subsequendo sarcinis exuerunt.
14.26.2. Quo Eskyllus, dum ab expeditione reverteretur, audito, regem super earum recuperatione sollicitat, ratus auctoritate eius restitutionem a praedonibus fore. Nec iam precibus, sed pactione agendum existimans, portionem pecuniae, dummodo per eum reddita foret, in praemium pollicetur tantoque eius auxilium instantius expetebat, quanto eum in annuendo tardiorem advertit. Rex, petitionum eius perseverantia fatigatus, aegre operam pollicetur, quod et raptor incertus et pecunia repertu difficilis videretur. Ceterum eam requisitu promptiorem, si a potentibus quam si a plebeis occupata fuisset, arbitrabatur. Igitur antistitem Sleswicum secum petere iubet.
14.26.3. Ubi cum forte per iocum inter familiares amissoris auro bibentis iactantiam eluisset, interfuere, qui regis dicta sinistre excipientes clandestini sermonis mordacitate pontifici illusum putarent. Quorum obtrectatione Eskyllus ad deserendam regis amicitiam adductus, eo dementiae prorupit, ut opes, quas amisisset, ab eo obtentas suspicaretur eumque rapinae sibi inflictae conscium asseveraret. Ita se conceptae vesaniae moles falso regis convicio patefecit. Igitur nescias, utrum antistes insaniae maioris an rex patientiae fuerit, quorum alter integerrimum virum taeterrima suspicione notare sustinuit, alter, conscientiae puritate succinctus, adversum innocentiae suae criminatorem aequo lentius iram destrinxit.
14.26.4. Inter haec Occo, cui superioris schismatis contagio deponendi pontificatus causam praebuerat, tamquam recepta ab Octaviano dignitate, conciliato regis favore, Sleswicensem sedem sacrilego occuparat regimine. Quem Eskillus catholicae partis aemulatione inter rei divinae actionem cum suis fautoribus exsecratus, magnopere regem permovit. Ita contentione paulatim ad invidiam simultatemque progressa, accito apud Sialandiam Absalone, querimoniam suam a rege tum spretam, tum etiam irrisam conqueritur. Quippe eum erga pecuniam amissam parum honesta conscientia esse, restitutionem in facultate habere, si velle suppeteret. Quin etiam cum Occone, schismaticarum partium comite, criminosum iunxisse collegium inque eius excolenda societate catholicae partis adversariis exsecrabilem obtentum praebere; quamobrem se belli adversum eum suscipiendi infinita cupiditate flagrare. Saepe enim numero consimilia ausum potiusque praeesse regibus quam obsequi solitum. Praeterea ad hoc audendum se non infimis amicorum praesidiis abundare.
14.26.5. Veritus Absalon palam tanti viri sententiam obiurgare, temperato reprehensoris officio, impatientiae eius errorem modesto genere castigationis excepit, regis integritatem deformi notatu perquam indignam iudicando, eiusque conscientiam, collatis innocentiae rationibus, ab omni suspicionis turpitudine alienissimam comprobando. Ceterum non tam catholicarum partium odio quam eius regisque litigio Occonis susceptionem imputandam docebat. Ad haec, si litem ingrederetur, quos auxiliares speraverit, hostes sensurum. Quippe homines inter adversa plerumque parum iusta constantia amicitias colere. Sibi potius ad ipsum legati partes mandari precatur, discordiarum pericula compositionis officiis avertere tentaturo.
14.26.6. Eskillus, tanti consilii documento parum salubriter aestimato, percontationibus eum fatigat, num sibi in eam rem auxilium sit laturus, quem non tam gerendorum arbitrum quam belli socium deposcat, dicendo iam non se consultorie cum eo, sed precarie agere. Absalon antistitis sublimitatem regis caritati componderans: 'Quoniam', inquit, 'me tibi iam pridem iurisiurandi religio fidei debitorem effecit, malo simplicitatem tuam verioribus monitis obiurgare quam blandioribus fallere, ne, rebus in perniciem vergentibus, vanum promissorem egisse videar. Sed neque cervicem meam eo usque sponsionis titulus obnoxiam facit, ut amatissimum mihi herum, cui tum fidei, tum etiam amicitiae stipendiis obligor, neglectis caritatis officiis, attentare sustineam. Praeterea reges de rerum summa certantes lacessere iam pridem haud difficile fuit; huic vero, cum regnum sine aemulo gerat, vim inferre temeritas est. Quem si communibus viribus adorti fuerimus, communis iacturae pericula sentiemus. Sed tuos quidem conatus, saepius consimilia ausos, res ipsa minore cum vituperio admittit, meum vero facinus, nullis excusationis praesidiis nixum, hoc magis reprehensionem mereretur, quod summam benevolentiam, perruptis amicitiae vinculis, iniquissima praesumptione rependerem.'
14.26.7. Eskyllus, speciosissimis sapientiae responsis ad summum irae stridorem evectus, per sacram oboeditionis religionem eum adiurat, mandata ad regem ferenda suscipiat. Absalon, mandatorum latione promissa, responsorum nuntium abnuit, quod inter illustres viros inimicitiarum auctor haberi nolit. Huic Eskyllus, aegre legatione credita, Gerardum Esromensis domus praelatum associat, sciturum, an Absalon fidus mandatorum minister exsisteret. Quorum tanta asperitas erat, ut non solum simultates augere, sed etiam amicitias odiis convellere potuissent. Hanc austeritatem Absalon, quoad licuit, temperare conatus, specioso verborum delenimento truces mandatorum sententias castigabat.
14.26.8. Rex, audita legatione, praeter morem accensus, Eskyllum, superiorum regum cruorem combibere solitum, nunc et suum sitire respondit multaque in hunc modum per summam verborum asperitatem remandanda curavit. Quibus Eskillus ex Gerardo cognitis, impatientiam metu mutavit, tantumque ei pavoris surrepsit, quantum prius furoris incesserat. Igitur evitandi periculi gratia longinquas Werundiae partes accessit, salutem secessu, non bello, quaesiturus.
14.26.9. Tunc rex urbem in solido Letricae paludis ab eo constructam obsidione tentat, captu quidem difficilem, quod et naturae praesidio munita et commeatibus affatim instructa fuerat. Cuius custodes, animis quam moenibus debiliores, expugnatiorem deditione praecurrere cupientes, ni pax ab Eskillo quam citissime cum rege componeretur, nepote eius, qui apud Esrom educabatur, obside dato, urbem se tradituros promittunt. Pactus condicionem rex, adolescente suscepto, obsidionem amovit.
14.26.10. Haec cum Eskillo nuntiata forent, respondit maiorem se urbis quam nepotum sollicitudinem gerere, haudquaquam huius incolumitati illorum capita praelaturum. Igitur rex, iterata obsidione, aliam sibi munitionem, per quam obsessis artius immineret, aedificat, quoniam in absentem adversarium saevire non licuit, adversum nominis eius defensores acerrimos irae suae conatus exacuens. Maxima siquidem potiendi castelli spes in hiemis auxilio reponebatur, aditum, quem unda negaret, glacie paratura.
14.26.11. Inter haec iuvenis parum cognitus, a quibus nescio subornatus, litteras adulterinis notis obsignatas, tamquam ab Eskillo transmissas, Gerardo obtulit, iubens, ut per eum obsessis porrigerentur. Quas ille continuo, nulla doli suspicione concepta, per familiarum quendam urbi inferendas curavit. Harum series habebat maiore Eskillum nepotis quam urbis caritate teneri parumque sibi milites placituros, si rei ignobilis curam pertinacius gerendo nobilissimi adolescentis salutem periclitari paterentur; quamobrem iubere se exitium eius maturata deditione praecurri. Quod vero superiore mandato tutelam urbis incolumitati nepotis praeferendam decreverit, irae, non deliberationis fuisse praeceptum. Perlectis litteris, oppidani liberandi obsidis consilium circumspiciebant. Incertum, quis commenti huius auctor exstiterit; regem tamen complurium suspicio notavit.
14.26.12. Interea rex, erecto magnae arboris trunco, admotum obsidem defensae urbis poenas suspendio sibi luiturum simulabat. Quo audito, Gerardus cum domestico religiosorum coetu ad regem processit, eiulabundis vocibus deprecans municipii sibi ingressum permitti suppliciumque, quoad inde reverteretur, differri. Rex, alienissimam sibi crudelitatem simulanter amplexus, tandem rogatui cessit, praefatus, ni urbe potiretur, obsidem periturum. Conventis oppidanis, Gerardus, quid mandati litteris receperint, perquirit. Ut cognovit adolescentis capiti deditione consulendum iuberi, parendum hortatus, effecit, ut oppidani, sua ac rerum incolumitate pacta, vacuum regi municipium traderent. Ita religiosissimi spiritus circumventa simplicitas finem proelio fecit.
14.26.13. Haec audientem Eskillum nihil aegrius umquam tulisse proditum est. Qui tamen postmodum, praemissa pacis legatione, in Scaniam reversus, eodem praecipitio mentis ad recuperandam regis amicitiam procurrit, quo ad deserendam prolapsus fuerat. Siquidem beneficia, quae superiores reges sacris aedibus religiosa liberalitate detulerant, regiae potestati praeter fas potienda restituit. Quod parum licite gestum postera regum usurpavit auctoritas. Inde, ne schismatis contagio implicaretur, Hierosolymitanae peregrinationis iter ingreditur, satius ratus a suis penatibus quam a Romanae amicitiae liminibus exsulare.
14.26.14. Eodem tempore Christiarnus quidam, adhuc privatae sortis, antequam Maguntiae pontifex creatus esset, Daniam legationis titulo petivit, qui eam exhortationibus suis ad societatem Octavianae factionis impelleret. Ceterum multis adulationis conatibus aliqua ex parte regis conniventiam assecutus, obseratas Eskilli aures habuit. Interea Nicolaus quidam, Razi filius, recenter Sleswicensium satrapa constitutus, cum eorum antistite Esberno inimicitiis vehementius gestis, per summum temeritatis excursum celeberrimum eius fundum speciosissimo spoliaverat aedificio. Quod cum plaustris devehendum mandasset, a militibus Esberni deportationem inhibituris occiditur. Cuius facti poenas Esbernus dare metuens, perinde ac curiam petiturus, ultionem exsilio vitavit. Sed dum apud Saxoniam moraretur, morbo periclitatus est. Quod audiens Occo sedem, quam olim falso antistitis titulo occupaverat, Octaviani nixus auctoritate recuperat.
14.27.1. Post haec, Rugianis ex pacto comitatum praebentibus, castellum Walogastum obsidetur a rege. Quod quamquam in Sclavia situm foret, a communi tamen eius dicione secretum propriis ducibus regebatur. Ab huius incolis Pomeraniae satrapa Bugisclavus in auxilium evocatus, pacis magis quam belli consilia circumspexit. Quam etiam pro iis apud regem hoc modo composuit, ut non solum ipsi regi parerent, sed etiam neminem ex piratis sui fluminis ostiis excedere sustinerent eamque pactionem obsidibus firmarent.
14.27.2. Illic forte, rugianis ad contionem vocatis, cum Bernardo quodam Henrici filio, qui, quod neptem regis in matrimonio habebat, duobus eum navigiis secutus fuerat, iurgium incidit. Interrogati enim ab eo, cur illustrissimi Saxoniae ducis gratiam amplecti supervacuum ducerent, cum se nullo in momento Saxonici nominis respectum ponere respondissent, quid virium duci esset, brevi agnituros subiunxit. Tunc quidam, principis, quem tanti aestimaret, potentiam floccipendentes, Bernardi percontationem ac minas ludibrio insectabantur. Ea altercatione per regem sedata, Masco quidam, inter Rugianos natu atque auctoritate praestantissimus, luminibus orbatus, sed ingenii sagacitate perspicuus nec annis quam animo vivacior: 'Concitatioris', inquit, 'petulantiae equis mos est, quo artius retinentur, hoc vehementius habenas tendere. Laxentur itaque Saxonibus freni, ne retentationis nimietate rumpantur. Siquidem et nobis ipsorum et ipsis nostra perquam nota est virtus.' Quae vox apud ducem vulgata inter eum ac regem simultatum seminarium fuit.
14.28.1. Per idem tempus schismaticorum legatio confictis iustitiae argumentis Danorum suffragia pertentabat. Quorum rex assertionis dubius cognoscendae veritatis gratia scribam suum Radulfum, origine Britannum, lingua quam animo promptiorem, ad Caesarem destinat. A quo per summam venerationis simulationem exceptus, non minus ab Octaviano honorificentiae expertus est, ita ut inter eos quasi quoddam culturae eius litigium atque officiorum contentio foret. Octavianus tamen, cui iniquissimorum suffragiorum consensus auctoritatis umbram tribuerat, Caesarem, quem maiestate anteire videbatur, etiam adulandi comitate vincebat. Nam sacerdotem, qui cum Radulfo quotidie sacras preces decurreret, providit, ne divina ab eo sine socio parum celebriter agerentur. Nec officiis eum coluisse contentus, obsequiis beneficia sociavit. Siquidem in re divina agenda anuli usum ei indulsit, pontificalis ordinis insigne aliquanto obscuriori gradui tribuens. Ita nescias, dantis an accipientis beneficium ridiculosior dementia fuerit.
14.28.2. Huius audita legatione, Caesar dolenter se dividuae religionis statum ferre asseverabat, neutri tamen parti acclamaturum, quoad publicum ecclesiae decretum acceperit; tunc demum ei, quam universorum sententia probaverit, assensurum. In cuius rei speculationem nuper a se totius Italiae maiores concilii nomine contractos fuisse; Octavianum aequitatis fiducia causam suam humiliter generalis ecclesiae iudicio substravisse, Rodlandum vero, pravitatis conscientia retusum, non solum contumaciter supersedisse, sed etiam dixisse maiorem se esse, quam ut cuiuspiam censurae parere debeat. Cuius controversiae finiendae gratia terrarum reges secum adesse oportere, publicae religionis negotium communibus studiis inspecturos. E quibus paene omnes in adversae partis praesidium concessisse, sibi vero neminem ex his suffragiorum societatem praebere.
14.28.3. Quamobrem se magnopere prudentissimi Danorum regis alloquium affectare, partium suarum moderationem eius potissimum sententiae crediturum, quippe quem animi virtus et generis sanctitas tantae rei iudicem deposcant. Praeterea attendendum esse, quantum pietatis opus ederet, si tot animarum salutem ancipiti iudicio fluctuantem sententiae suae sagacitate servaret. Super haec omnia, si tam religiosi itineris laborem suscipiat, se ei in praemium fatigationis unam ex Italiae provinciis cum totius Sclaviae praefectura daturum. Talibus Radulfum Caesar hortamentis aggressus, non pauciora litteris, quas per eum in Daniam destinarat, complexus est. Regressus inde Radulfus Caesaris Octavianique caritatem in regem uberrimam praedicabat. Rex, promptius quam prudentius familiaris assertione suscepta, nec tam religioni consulere quam exterarum gentium mores cognoscere avidus, petendi Caesaris cupidinem concipit.
14.28.4. Ea tempestate Bernardus quidam ab Octaviano legatus, in Daniam profectus, pontificum suffragiis inhiabat. Verum paucorum favore exceptus, ut universos ascisceret, datis per provinciam epistolis, concilium simulat. Quod, tenui frequentia habitum, maiore ludibrio quam gloria celebravit. Eo rex apud Sleswicum dimisso, eximiis Caesaris illectionibus captus, Absaloni in insulis excubanti propositum aperit eumque viae comitem deposcit. Tunc Absalon, fidem Caesaris astutiamque damnando, fallaces eius promissiones fideli spe excipiendas negabat. Quin etiam sine religionis violatu familiaritatis eius usum haberi non posse, quod schismaticae factionis acrior quam iustior defensor exsisteret. Se vero tum commeatuum inopem, tum etiam longinquae peregrinationis laboribus imparem memorabat. Rex, quoad sibi commeatus suppeterent, ei non defuturos respondit. Absalon, quantiscumque commeatibus abundaret, haudquaquam se salutem spiritus sui neglecturum affirmat. Rex, non se minus animae suae studiosum testatus, ob hoc maxime eius comitatum affectare respondit, ut, si iustitia posceret, per eum ab Octavianae partis societate facesseret. Adhuc Absalone profectionem abnuente publicaeque religionis hostes adeundos negante, hactenus eum a se prae ceteris cultum asseverabat; cuius si nunc ope deficeretur, se nihil ulterius ex eo commodi speraturum.
14.28.5. Tunc Absalon, exprobratam sibi ab eo ingratae mentis labem iudicans: 'Ad deserendam', inquit, 'tui nominis amicitiam nullis corporis periculis adduci potero; at cum de animae negotio agitur, humano timori divinum praeferre fas est. Ego vero, tametsi circumstantia damna pervideam, tamen, ut animae tuae vestigium ab errore prohibeam, meam periculis implicare non metuam.' Tunc rex, assumpto eo, viros genere et honestate iuxta nobiles, scilicet e Sialandia Sunonem et Esbernum, e Fionia Takonem et Esgerum, comites ascivit. Burisius dumtaxat, ne quid interim in patria novaret, ex necessariis assumptus. Nec defuere, quos ex Iutia profectionis participes legeret.
14.28.6. attigentibus Eidoram principis Holtsatiorum Adulfi ignotus eques obvius exstitit, interrogatusque, an ipsos prosecuturus venisset, dominum suum huius rei praestandae gratia transitum eorum in vicino praestolari denuntiat. Cuius ductui fidendum vetantibus arbitris, rex, perinde ac ingenuo duce fretus, primus pontem equo transgreditur, profectionis aviditate metum pariter monitusque contemnens. Hunc ceteri subsequentes sententiam suam quam regem deserere maluerunt. Procedentes paululum Adulfus excepit salutatumque regem benignissimis verbis amicissimoque vultu prosequitur. cui cum occursum suum ob vetera odia onustum magis quam gratum sentiret, ut iram obsequiis flecteret, apud Ekeho oppidum suis eum impensis excipere statuit. Sed rege beneficium spernente, ne quis ei necessaria venditaret, edixit. Tunc Danis, domesticos cibos sumentibus, confectas epulas per ministros inferendas curavit sicque demum verecundia superatos munificentia sua uti coegit. Interrogatus tandem, an regis processum tutari posset, posse se quidem, quoad Bremam veniatur, asseruit.
14.28.7. Albia pertransita, cum Bremam versus contenderetur, Esbernus, profectionis stoliditatem animadvertens, quamque vanum iter carperent, non segniter contemplatus, fratrem Absalonem aliosque Danicae nobilitatis proceres consilio illustres clam ceteris accersitos obsecrat, regem arrepti itineris emensione prohibeant, quod praesertim sine duce conficiat, neque eum tam periculosi propositi exsecutorem exsistere patiantur. Quod Absalon inane tentatu iudicans proposito regem cessurum negabat, dicendo monitorem non solum operam perditurum, sed etiam sensurum, quantum odii pertinax error piae monitioni referre soleat.
14.28.8. Tunc Esbernus: 'Tametsi me', inquit, 'gravissimas monitorum poenas e vestigio daturum praenoscerem, quae ad regis salutem pertinere deprehenderim, silentio dissimulare non paterer. Adestote ergo mecum et in regis admonitionem, si linguam abnuitis, aures praebete. Enimvero, cum honestatis periculum obversatur, offensam principis utilia suadendo quam amicitiam inaniter blandiendo contrahere malo. In his etenim melius ex reprehensione ira percipitur quam ex adulatione gratia conciliatur.'
14.28.9. Absalon, haud fratrem rege faciliorem intellegens, cum neutrum a proposito revocabilem cerneret, fratris tamen in adeundo rege socium gessit, si quid irae ex dictis eius conciperetur, mitigaturus, ceteris ne interesse quidem tutum ducentibus.
14.28.10. Tunc Esbernus mirari se inquit, quo impetu rex tantum iter duce vacuus ingrederetur, suam pariter patriaeque salutem in unius Caesaris perfidis praecordiis depositurus. Videri enim, quod liberam gentis suae cervicem nullisque barbarorum obsequiis assuetam per foedam et ignobilem servitutem miserabili Theutonicorum iugo subicere cupiat. Quid autem stultius esse quam, nullo impendente periculo, ultro ad deditionem procurrere summamque libertatem extrema servitute mutare, insuper regno precario quam potenter praeesse malle? Itaque Caesarem, cum Daniam suae dicionis effecerit, miraturum, quod tam validam gentem ante promissis superaverit quam armis tentaverit.
14.28.11. Rex, paucis iram exprimere solitus (quippe raras voces turbatus edere consueverat): 'Etsi te', inquit, 'adeo metus perurgeat, ut viae comes esse non audeas, me quidem trepidationis tuae socium non habebis. Virtute enim quam familia comitatior sine te propositum exsequar nec adduci potero, ut taeterrimis ignaviae tuae monitis consentire sustineam.' Ita salutares Esberni monitus regiae festinationis impetus aspernatus est. Quos si imitari voluisset, supplices Caesari manus deformiter non dedisset. Adeo, quem temeritatis incursus transversum abripit, rectae rationis aestimatio deserit.
14.28.12. Ingressos Bremam civitatis antistes, omnibus humanitatis numeris instructissimus clementiaque et liberalitate conspicuus, impensioribus hospitalitatis officiis prosequendos suscepit. Idem, de ductu dando sollicitatus, comitandi sibi regem, non ductandi fas esse respondit. Complures quoque Saxoniae principes, quo tutius curiam peterent, regiis se sodalitatibus devinxerunt, adeo ut de Danorum familia ac grege exsistere putarentur. Itaque crescente eius comitatu, cum multitudo speciem hostilis exercitus reddere videretur, perterrefacti incolae cum uxoribus ac liberis divinis semet penatibus intulerunt, a sacrarum aedium hospitiis auxilium quaesituri. Eo comperto, rex praemisit, qui gentis trepidationem pacis denuntiatione corrigerent sibique commeatuum emptionem fieri iuberent.
14.28.13. Cum ad urbem Methis venisset, oppidanis ob advenarum frequentiam emendorum pretia aggravantibus, iniuriam senatui conquestus effecit, ut necessaria tum sibi, tum etiam comitatui tolerabili pretio venderentur. Igitur sinceritatis ac iustitiae eius rumore increbrescente, Germanicae matres parvulos suos in eius adventum offerendos curabant, ratae eos regio contactu perinde ac caelesti aliquo beneficio feliciora naturae incrementa sumpturos ac prosperioribus educationis auspiciis nutriendos. Nec minus superstitiosi agrestes, qui iaiciendorum seminum grana, quo melius adolescerent, dexterae eius disicienda praebebant.
14.28.14. Quo curiam ingresso, praeses Saxoniae Henricus veteris amicitiae recordatione castra sua maiore ex parte eius adventui cessit hospitalitatemque ei suis sumptibus erogavit. Die postera Absalon cum Radulfo missus apud Caesarem, Latinae vocis admodum rudem, per interpretatum Coloniensis antistitis mandata prosequitur. At Caesar imprimis moram regis tarditatemque causatus, iniuriosum, quod ante non venerit, aiebat, asserendo eum ob regnum quod Romani imperii beneficio gerat, sibi servitiorum debitorem exsistere. Tunc Absalon decuisse inquit Caesaris fidem, ut haec potius ante itineris ingressum regi proponeret, ad quod tantis eum promissionibus impulisset. Caesar, simulata admiratione, per quem regi promissa fecisset, interrogat. Absalon, demonstrato Radulfo: 'Hic est', inquit, 'qui credulam regis simplicitatem promissorum tuorum commentis illexit,' eoque negationem Caesaris repellere non audente, seriem totius promissionis edisserit. Infitiante id Caesare, reducem regi dari deposcit. Ille plus se negotii eius reditui tributurum, quam adventui impenderit, negat. Simili modo die postero regis legatio excepta.
14.28.15. Quo agnito, rex, salutaris monitus spreti paenitentia afflictus, tametsi mucronem cervici suae applicatum aspiceret, ante se eam ferro quam patriam servituti subiecturum asseverabat. Aestuante eo opisque modum impensius disquirente, Absalon, liberationis viam a se repertam professus, non amplius illic regi quam in patria trepidandum asseruit. Siquidem trans pontem, quo Gallorum regnum a Germanico secerneretur, venationis simulatione saepius eum obequitare debere ac demum, cum consuetudine suspicionem vicisset, cum potiore familiae parte aliquod e finitimis Galliae oppidis petere, haud dubitaturum, quin a rege Francorum ornatius in patriam dimitteretur.
14.28.16. Cuius consilii exsecutionem Caesar arte praevenit. Siquidem vim regi inferre veritus, cum eius famulatum coactionibus impetrare nequiret, beneficio mercari tentavit. Universos quippe Germaniae principes sacramento adactos iurare compulit se eius dicioni Sclaviam substraturos. Quod si parum perficerent, se ipsum id, cum primum ex Italia reverteretur, exsecuturum spopondit, eaque fraude ad obsequia sibi paciscenda ambas regis manus pertraxit. Ceterum ei non curiam communi principum more petere, non in Romani imperii praesidium copias ductare solaque specie, non re Caesari parere concessum. Filio vero post eum proxime regnaturo liberum fore paternas condiciones abicere, ne ad omnem Danorum gentem hereditarium manaret obsequium. Cuius servitii pudorem minuere videbatur Gallorum dicioni in consimili famulatus genere Britanniae regis inclinata maiestas.
14.28.17. Post haec Octavianus, vocato concilio, quam iustis suffragiis in adipiscendo sacerdotio usus fuerit, loquacius quam verius astruere conabatur; Rodlandum vero honorem, quem oblatum repudiasset, vetitum occupasse, seque causam suam generali pontificum cognitioni inspiciendam praebente, illum impietatis conscientia canonicae discretionis iudicium formidare. Praeterea ad conciliandos sibi pontificum animos eorum dignitatem benignis decretorum sanctionibus adornavit, haud prius Romanam ad sedem provocandum constituens, quam si lis ipsorum pronuntiatione finiri non posset.
14.28.18. finiente eo, Caesar provinciarum reges huius controversiae finiendae gratia ad colloquium a se invitatos dicebat, eorum sententiae repugnare nefas ducturo. Quos ideo non adesse, quod in Romani imperatoris iniuriam Romae pontificem creare cupiant, alienae civitatis ius suis suffragiis administrare conantes. Post haec Regnaldus, Coloniae urbis antistes, religionis causam dicere adorsus, quanto iniuriae pondere Romani imperatoris aequitatem provincialium regum temeritas attentaret, argumentando demonstrare pergebat. Nam si controversiam in eorum civitatibus de pontificatu ortam Caesar suis suffragiis finire vellet, haud dubie id gravium iniuriarum loco ducerent, cum ipsi simile in urbe Roma perpetrare conentur. Quam assertionem tam valido rationis praesidio subnixam putavit, ut nunc Latialiter, nunc Gallice Germaniceque fando ternis actionem vocibus iteraret. Sed quantum hac oratione gentis suae favorem illexit, tantum nostrae suffragia deturbavit.
14.28.19. Assensis itaque pontificibus, cum Octavianus, qui sibi falsum Victoris nomen inscripserat, accensis luminibus adversum Alexandrum eiusque suffragatores solemni exsecratione usurus videretur, Waldemarus, hortante Absalone, ne sacrilego eius facinori interesset, contione excessit, adversaeque partis iustitiam aemulatus, praesentis curiae errorem quam absentis rectitudinem postponere praeoptavit. Cuius egressum secutus Absalon, cum ab Octaviano supersedere rogaretur, ab eius vestigiis se, cuius comitandi gratia advenerit, nullo iure prohiberi perdocuit, eoque responso exsecrabili pontificum collegio liberatus, ne schismatis errore laberetur, effecit.
14.28.20. Die postero Octavianus Livonem, Othoniensium electum, vehementer ab Absalone prohibitum, falsa pontificis unctione prosequitur. Inde ad oppidum Bisuntium concessum est. Ubi equorum pabulo non suppetente regeque emendae eius facultatem sibi non fieri conquerente, Caesar eum, qui stabulo praeerat, necessaria Danis expedire praecepit. Qui mox, eorum satellitibus secum eductis, in vico eminus sito, quibus egerent, capienda demonstrat. Qui cum, earum consuetudinum ignari, equorum alimenta ab oppidanis inermes deposcerent vocesque suas sagittis ac iaculis repelli conspicerent, depositis precibus, proelium ordiuntur. Capto itaque vico, cum, latius crebrescente fumigio, facem oppidis subiectam agnoscerent, similia sibi licere rati, confestim expugnationi incendium addiderunt. Quae res incredibili regem angore permovit.
14.28.21. Interiectis diebus, cum Caesar, quem vindictae modum a Maguntinis, proprii pontificis interfectoribus, exigere deberet, in contione perquireret, Waldemarus, iterata superiore querela, equis annona defectis venalium alimentorum subsidia postulabat. At Caesar, circumiacentem provinciam coniugis suae patrimonium esse testatus, frustra eum emptu affectare dicebat, quod raptu petere licuisset. Contra Waldemarus regem se, non praedonem esse proclamans, commeatus latrocinio quaesiturum negabat aut, quod domi iniquum duxerit, apud exteros approbaturum. Quamquam enim eiusmodi violentia necessitate excusabilis videretur, permissis uti passus non est, ne domesticae aequitatis mansuetudinem peregrina austeritate corrumperet. Cuius sanctitatem universi Germaniae principes maximo plausu comprobantes seque mutua admiratione invicem contuentes, beatos aiebant, quos tanti viri integritas regendos curaret. Qua laude tacitum morum suorum vituperium ediderunt.
14.28.22. Dimisso itaque rege, Caesarem Henricus hortari coepit, redituro regi impensas expediat neque eum hospitalitatis suae expertem dimittat, cuius patria quasi commune advenarum hospitium exsistere soleat. Quod Caesar facile pollicitus parum exsecutus est. Pontifex vero Maguntinus humanitatis specimen maioribus experimentis quam promissis exhibuit, geminae pernoctationis impensis regium iter excipiens. In Henrico quoque, crebis regem commeatibus prosequente, clarum amicitiarum indicium patuit. Lodowicus autem, Thuringiae princeps, non solum liberalitate vacuus, sed etiam habendi cupiditate refertus, impudenti precatione effecit, ut equus regis sibi daretur.
14.28.23. Post haec Adolfus, Holsatiorum praefectus, Absalonis officio primum amicus regis, mox miles sollemni fidei datione effectus, obsequiorum principium officiis hospitalitatis explevit. Ita patriae parens, prosperum reditum emensus, exoptatam adventus sui copiam ovantibus civium animis obtulit. Insignem hunc annum filii eius Kanuti ex Sophia suscepti natalis effecit, qui etiam pontificali Absalonis ministerio stato lavacri tempore regenerationis sacramenta suscepit. Quod religiosae exsecutionis officium Sueonum ducis Guthormi, qui neptem Waldemari, eorundem regi Karolo desponsam, abducendi causa legationem attulerat, praesentia venustabat.
14.29.1. Per idem forte tempus Norvagiensium legati regem petiverant obsecrantes, ut Norvagiae regimen, tot civilibus bellis corruptum ac taeterrima tyrannorum dominatione distractum iamque exsangue et ruinae propinquum, eius occupatores incessendo tentaret. Et quoniam externa nostris hoc loco connexa sunt, quaedam de re Norvagica summatim cognosse fastidio non sit.
14.29.2. Siwardus quidam, summae audaciae, post multa et praeclara facinora bellis edita ab Haraldo Hyberniensi, cuius hostis exstiterat, interceptus, cum navi in alto mergendus veheretur, quasi funus suum inferiis praecessurus, empta de industria potione remiges oneravit. Quibus exhilaratis, gubernandi potestatem supremi beneficii loco poposcit. Ea re impetrata, nautas impensius edere remigium hortatus, cum vehementissimum navigii cursum animadverteret, proiecto gubernaculo, praeceps undas insiluit priusque se litori, quam concitata ratis impetum correxisset, restituit. Ita et suo acumine et hostium socordia servatus periculoque, cui destinabatur, ereptus, Haraldum, amandi gratia noctu castra latenter egressum, in amplexu pelicis per insidias interfecit, dantem poenas et sibi, quem ceperat, et Magno, quem regno luminibusque privaverat. Igitur ut belli titulum apprehenderet, ipsum protinus Magnum monachalibus saeptis abstractum, tametsi virilibus careret, virum induere perpulit deiectamque regis fortunam ad pristinum regni fastigium erigere statuit, ne deesset, cuius auctoritate et titulo bellum adversum Haraldi subolem susciperetur.
14.29.3. Huius itaque nomine et auspiciis fretus cum tribus Haraldi filiis, Ingone et Sivardo et Osteno, paternum regnum affectantibus, navali certamine dimicavit. In quo partim caesis, partim fugientibus sociis, incredibili et praestantiori humanis viribus fortitudine solus aliquamdiu navigium ab hostibus vindicavit. ad ultimum, compluribus eorum prostratis omnique superstitum multitudine ad se unum opprimendum undique concurrente, singulari nandi peritia fretus, quamquam hibernum tempus instabat, armis militaribus tectus profundo se credidit atque sub undis, quas hostium cruore consperserat, enatans dubium effecit, maiores audaciae specimen in puppi praebuerit an inter undas agilitatis ediderit. Siquidem loricam, qua corpus munierat, quo liberius enaret, cum reliqua armatura sub undis sibi detraxit ac demum, cum capessendi spiraculi gratia fluctibus emersisset, a quodam familiari suo per habitum hostibus indicatus, tunicam, qua se prodi suspicabatur, rursum corpus aquis occultando deposuit. Sed cum ne sic quidem proditoris notitiam fefellisset, ad extremum suprema se veste nudavit. Nec adhuc tamen indice ludificato, cum solus ex sociis superesset seque haec omnia, quae et callide et animose tentaverat, frustra expertum animadverteret, tandem fati simulatione profundo diutius immorans, insidiatoribus, an viveret, dubium reliquit. Ad ultimum, cum humanae respirationis consuetudine superne aerem capessere debuisset, cuiusdam forte navigii gubernaculum pertinacissimis brachiorum amplexibus apprehendit eique aliquamdiu tacitus inhaesit. Plura tamen elapsionis genera animi firmitate tentasset, si non eum hiberni frigoris saevitia obstupefactum corporis robur deseruisset. Tandem cuiusdam altum curiosius contemplantis indicio deprehensus intercipitur, interceptus vincitur et in contionem hostili sententia damnandus abstrahitur.
14.29.4. Ubi nemine sacerdotum adhibito, qui delictorum eius confessionem exciperet, eam astantibus modo, quo licuit, explicavit, praefatus se emendationem ab iis decretam paenitentiae nomine praebiturum, memor sane, sacerdotali copia non suppetente, et ad privatorum cognitionem commisa referre licere. Magno quoque, quem Haraldus Hyberniensis patrem asciverat, se genitum memorabat. A cuius generosissimo spiritu etiam inter adhibita sibi supplicia non descivit. Primo siquidem verberibus affectus ac deinde malleorum ictibus artuatim contusus, scilicet ut a cunctis corporis partibus poenae exactae viderentur, non gemitum, non suspirium edidit, non supplicem aut tristem vocem emisit, denique nullum doloris indicium praebuit, sed quasi in otio psalterium relegens, inter sacras preces et sollemnium verborum nuncupationem spiritum posuit.
14.29.5. Felices profecto religionis alumni forent, si cuncti eo animo mortem amplecterentur, quo eam vir bellicus amplexatus est. Fuerit ille insidiosus, pacem patriae corruperit bellumque civibus intulerit, fortitudine tamen eius impunitas ab hostibus donanda fuerat. Sed homines vindictae cupidi plus suas ulcisci molestias quam alienae virtutis insignia venerari meminerant. Nec in vivum saeviisse contenti, tamquam parum eius exitio satiati, mox exstinctum patibulo suffixerunt, eadem crudelitate fatum prementes, qua spiritum torserant, nihilque a se actum existimantes, si saevitiam suam saltem ab umbris et cineribus continuissent. At Magnus eodem proelio, quod a Siwardo sub eius auspiciis gestum fuerat, periclitatus est. Quem prius oculis, deinde vita privatum, bis luce defunctum crediderim.
14.29.6. Post haec summa penes Haraldi filios fuit. E quibus Ingo dumtaxat iusto matrimonio ortus, fratribus, quorum alter Norvagica, alter Hiberniensi pelice editus fuerat, ut ingenuitatis, ita et morum ornamentis praestabat. Erat enim omnibus honestatis numeris instructissimus, cum eorum alter avaritiae maculis respersus, alter luxuriae sordibus obsitus haberetur. Sed infantiae suae tempore per incuriam nutricis forte sinu delapsus, ita humo inflictus est, ut, confracto dorso, reliquum vitae tempus gibbo oneratus exigeret. In quo quidem homine excellentis animi venustatem corporis deformitate affecti ludibrio foedatam putares neque discernere queas, maius fortunae beneficium receperit an opprobrium senserit.
14.29.7. Contigit autem, ut eius satellites apud Berginum oppidum, iurgio cum Siwardi militibus habito, dum socii ab iis occisi poenas instantius expetunt, non interfectores modo, sed ipsum Siwardum, saevissimis consternationis furiis concitati, per vim et seditionem appeterent eumque in aedem fugere coactum, convulsis tabernaculi claustris, raptum trucidarent, homicidium specie, re vera coniugum suarum prius ab ipso constupratarum contumeliam ulciscentes.
14.29.8. Cuius rei nuntio Ostenus, cum classe Berginum peteret, per obvios accepto, petendi fratris quam cavendi cupidior, nihilo minus ad eum processit. A quo cum debitam sibi regni partem negari animaverteret, paucis eum affatus discessit vultuque fidem promittens, sed perempti fratris exemplo perire metuens, fugae se quam novi sceleris auctoribus offerre maluit. Quem Siwardi interfectores, priori facinore parum contenti, Ingonis aemulum iudicantes, navalem fugam terrestri mutare compulsum, sed eam ob nimiam corporis saginam lentius exsequentem, propter litus peditem occiderunt, duobus regni participibus sublatis a superstite dignitatis et stipendiorum incrementa sperantes.
14.29.9. Quorum scelesta fames, in tantorum ducum cladem esuriens vixque gemino exsatiata parricidio, ab Haquino quodam, paternae caedis ultionem petente, postmodum vindicata est. Siquidem trium fortuna ad unum Ingonem per vim et facinus redacta, non sustinuerunt Amundus Simonis filius et Philippus aliique complures insignis industriae viri regnum ei, quod partim proprio, partim alieno scelere quaesivisset, tutum intentatumque persistere. Indignum quoque compluribus visum, ut homini ridiculas corporis notas habenti liberum regnandi locum militum suorum conciliaret impietas.
14.29.10. Quapropter Haquinum, quem dixi, factionis suae ducem creantes eiusque tirocinium regio nomine venustantes, bellum adversum Ingonem decernunt et quasi Siwardi vel Osteni manes ulturi crebro pugnam cum hostibus ineunt. Verum pluribus continuis proeliis subacti, in Suetiam tandem cum pupillo diffugiunt. Quos Ingo prope Sialandiam fugandi studio subsecutus, magna hostium parte propinquas pelago silvas petente, Absalonem per legatos sollicitat, eos, qui in litoralia nemora profugerant, prendendos curaret. Quod Absalon honestate sua ac dignitate indignum iudicans, parum precibus obtemperavit.
14.29.11. Appetente hieme, qui cum Haquino profugerant, patriam repetere adorsi, tamquam fortunam loco mutaturi, proelio in hiberna glacie conserto, Gregorium, summae post regem dignitatis virum, manu et consilio promptum, in quo spes et fiducia Ingonis quasi quodam cardine nitebatur, non minus acumine quam viribus usi, cum omnibus copiis deleverunt. Siquidem in eam glaciei partem, cuius firmitatem nocturnis excisionibus debilitaverant, proelii tempore protractos hostes profundum petere coegerunt.
14.29.12. In quorum morte Ingo maximam spei partem deposuit, nec secus animo quam viribus fractus, exitiosum sibi fidissimi fautoris Gregorii interitum ominatus est. Tandem, instaurato bello, sed adhuc eodem aquarum habitu persistente, nihilo felicius Gregorio glacialis elementi fortunam tentavit. Siquidem gelato mari in pugnae locum electo, dum eius duritia quasi camporum firmitate gauderet, quamquam militum numero praestaret, cum omnibus paene copiis interemptus est, luensque poenas seu admissi seu tolerati parricidii, fraternis umbris piacula exsolvit. Hoc bello, quo nullum maius aut cruentius Norvagia habuit, universum regni illius columen propemodum a stirpe interiit. Huius cladis superstes Erlingus cum filio suo Magno admodum parvulo, sed ad waldemarum artam materni generis propinquitatem habente, ad Iutiam appulit, ibique in summa regis dignatione versatus, uberes exsilii impensas et amplissima commeatuum instrumenta percepit.
14.29.13. Interea Siwardus quidam per summam commilitonum invidiam, fortitudinis praemium recepturus, dux ab Haquino constituitur, idque, aegre ferentibus ceteris, summae seditioni locum dedisset, ni Erlingus, repente e Dania superveniens, internae factionis certamen rumpendo novum hostibus negotium peperisset. Quippe praedictum filium, quod maternum genus cum priscis Norvagiae regibus communicaret, regem continuo nominavit, ne aut Haquino aemulus aut Ingoni ultor deesset. Ita novis rebus increbrescentibus, Haquinus a Siwardo, quod ei impensas belli negasset, deseritur acieque cum Magno congressus occiditur.
14.29.14. Siwardus ad Suetiam dilapsus, dum interiectis diebus in patriam revertitur, ab Erlingi militibus interficitur. Quo evenit, ut obscura et ignobili caede spiritum deponeret, quem honeste in acie profundere noluisset. At qui ex Haquini militia superfuerant, partim novarum rerum cupiditate, partim hostium fortunae invidia accensi, Marci cuiusdam alumnum, optimae spei puerum, in regem asciscunt. Nec felicius quam proxime fortunam tentarunt. Siquidem proelio ab Erlingo obtriti, victoria pariter ac rege privati, ad Karolum Suetiae regem profugiunt ipsumque belli ducem exposcunt, cui cum Norvagiae regibus etiam aliqua necessitudinis communio videbatur. A quo diu promissorum alacritate protracti, postquam eum magis de proprio regno servando quam alieno obtinendo sollicitum compererunt, legatos ad Waldemarum auxilium implorantes misere.
14.29.15. Tandem ipsi benignioribus responsis invitati venere. Quos cum rex supplices recepisset seque per eos, Norvagiae partitione promissa, sedulo sollicitari animadverteret, tantum belli pondus sola legatorum adhortatione suscipere stolidum ratus, prius popularium animos tacitis legationibus tentavit. Postquam eorum mentes legatorum vocibus consentaneas repperit, absque cunctatione expeditionem instituit.
14.29.16. Quo audito, Erlingus, quam longissimo secessu potuit, abstrusas Norvagiae partes petivit extremosque patriae fines fuga amplecti quam primos armis tueri tutius existimavit. Pauca siquidem navigia, sed habilia fugaeque quam proelio commodiora paraverat. Quo evenit, ut regis adventus formidolosus Erlingi fautoribus, hostibus acceptabilis haberetur.
14.29.17. Itaque Waldemaro consultationem cum amicis habente, quidam, postpositis omnibus, hostes ocissimi persequendos, alii prius plebis favorem conciliandum auxiliaque popularium contrahenda docebant. Sed accelerationis consilium tarditatis sententia superavit. Igitur Waldemarus ingentem regionis partem prospere permensus magnaque plebis alacritate receptus, cum ad urbem Sarpam venisset, nomen regium a Wicensibus sibi decretum suscepit ibique cum popularibus contionem per summam verborum concordiam habuit. Quod si, omissis aliis, insequendis hostibus operam praebuisset, haud dubie regno Danico Noricum coniunxisset.
14.29.18. Inde ad oppidum Tunsbergum navigatione progressus, paucis Erlingi studiosioribus in editam rupem salutis causa confugientibus, religionem saevitiae praeferens, vicum incendere passus non est, ne sacras aedes privatis penatibus intersitas communibus flammis absumeret. Nemo tamen pontificum, quorum ea tempestate ingens apud Norvagiam auctoritas erat, eum adire sustinuit, quod quidem eos potius patriae quam Erlingo tribuisse crediderim. Ormo autem, quem regis germanum cognominabant, petito Waldemaro, salva fide, quam Magno dedisset, obsequia pollicetur. Tandem ob inediam tractu temporis obortam cum rex defectam impensis expeditionem remitteret, Norvagiensium, qui ad eum transierant, multitudo poenae metu cum ipso discessit diuque partim regis, partim principum impensis exsilium sustentavit.
14.30.1. Postea rex, orientalium Sclavorum sibi virium fiducia rebellantium defectionem expertus, cum Henrico Saxoniae satrapa belli societate condicta, quo firmius amicitiae necterentur, filiam eius ex coniuge postmodum repudiata susceptam adhuc incunabulis utentem filio Kanuto primum aetatis annum agenti sponsam ascivit. Itaque Henrico terrestri apparatu exercitum instruente, ipse in classem collatus, cum apud Rugiam pervenisset, auxilia ab incolis, amicitiam suam dubia fide secutis, per Absalonem contrahenda curavit. Deinde, ne Henrico tardius occurreret eumque promisso fraudaret, ad Penum fluvium ocissime navigationis cursum direxit.
14.30.2. Absalon, quamquam adhuc Rugianorum pactio paucorum obsidum pignore niteretur, eorum contionem ingressus atque inter ipsos honoratissimo sedendi loco receptus, cum legationis mandata proferret eamque Danicae vocis ignaris per interpretem explicaret, accidit, ut quidam e Rugianis adolescens Sclavico ingenio Dani militis equum, pro quo se pretium numeraturum fingebat, veluti incessus eius experiendi causa conscendens, fugam tentaret. Quod cum Absalon ad se perlatum in contione proponeret, universa populi multitudo, magnum fidei suae crimen unius hominis perfidia allatum iudicans, similem furori impetum confessa dissiluit auctoremque fraudis raptim insequi properavit.
14.30.3. Igitur Absalonis comitibus ad metum et stuporem usque subitum vulgi concursum mirantibus, pauci, qui adolescentem affinitate tangebant, plus privata caritate quam publico rubore permoti, supplices Absalonis genibus advolvuntur, equi restitutionem polliciti, si modo per eum ab incepto contio revocetur. Quorum Absalon permixtas precibus lacrimas miseratus, missis, qui plebem pacarent, tumultum compescuit, consternationem sedavit, equoque protinus reddito, militem suum stultitiae damnavit, quod per inertiam et stoliditatem raptori se circumveniendum dedisset. Deinde gentis rege Tetiszlavo classis supplementum pollicito, regem subsequi maturavit.
14.30.4. Interea Henricus Holsatiorum principem Adolfum cum Henrico Razaburgensi praefectumque Suerini oppidi Guncellinum, quod nuper a Saxonibus in potestatem redactum ius et formam civitatis acceperat, nec non Regnaldum quendam, parum origine liberum operibusque quam genere clariorem, cum insigni copiarum parte praemittit, expeditum sibi transitum paraturos. Quorum ingressum Sclavi cum partim fama, partim experimento cognovissent, cum parte hostium confligere quam universos aggredi maluerunt, multum ex eorum robore, si praevios oppressissent, defluxurum credentes. Cumque summa cura ac flagrantissimo studio ad eos opprimendos contenderent, daemonem horrendae formae superne verticibus imminentem videre. Quo monstro tamquam divinitus dati ducis adventu firmati, sumptis victoriae auspiciis, ex improviso hostium se castris immergunt eosque imparatos confodiunt.
14.30.5. Adolfus et Regnaldus, in ipso castrorum aditu interfecti, neglectae militaris prudentiae poenas sanguine persolverunt. Quibus prima caede prostratis, Guncellinus et Henricus, mediis irruentium globis elapsi, correptis aquilis, ad se fugientium sociorum reliquias contraxere ac demum hostes praedae incubantes audacter adorti fugam victoria mutavere. Ita Saxones, quamquam improvidi bellum tentassent, maiorem cladem gesserint an acceperint, virtute dubium reliquere.
14.30.6. Quo accepto, Henricus, suorum caedibus, ut par erat, permotus, exigendae vindictae studio ad obsidionem Deminae urbis, quantacumque potuit celeritate, contendit. Quam postquam ultro ab incolis obustam comperit, ut universa ipsius munimenta subrueret, reliquias moenium solo exaequari praecepit. Et quoniam in homines grassari non licuit, tamquam a rebus mutis supplicium exacturus, urbem Cozcovam, simili incolarum trepidatione desertam, cremandam curavit. Walogastini quoque, finitimarum urbium, quarum excidio terrebantur, exemplum secuti, clandestino traiectu fluminis cum uxoribus ac liberis municipium deserunt, penates dumtaxat rebus vacuos hostili saevitiae relicturi. Quorum urbem rex nullo negotio interceptam militibus ac stipendiis instruit eamque Wethemanno piratae curandam committit. Oznenses quoque, plus ex aliarum urbium fortuna timoris quam ex suis moenibus fiduciae capientes, ut sibi vicinarum civitatum, quarum formidinem sequebantur, exemplo consulerent, urbem, ne ab hostibus coli posset, desertam incendunt, penates suos igni quam hosti relinquere praeoptantes.
14.30.7. tunc rex, ponte, qui medium amnem secare videbatur, abrupto sublatisque ceteris navigationis obstaculis, ad Stolpam vicum processit, ubi et ducem postmodum obvium habuit. Igitur, ne Walogastum, eodem exemplo desertum quo captum, post discessum suum hostibus redderetur, praesertim Danos, si eo fruerentur, sempiternum Sclaviae imperium habituros existimans, Absalonem, Burisium Suenonemque, tunc Arusii pontificatu insignem, eius municipes efficere statuit, quibus et filium Christophorum sociavit, quo plus a ceteris in auxilio suo fiduciae reponeretur. Qui cum amicos et necessarios in muneris consortionem asciscere iuberentur, Sialandensibus dumtaxat Absaloni praesidii societatem spondentibus, reliquis ob imminentis periculi magnitudinem nec animus ad resistendum nec comites suppetebant, quamquam tota classis et alimenta sua cum iis communicare et vicinas segetes publico officio in eorum horrea comportare decreverat; quippe fruges, messore exercitu, residuorum usibus addici iubebatur.
14.30.8. Ita rex consilii cassus, cum neque pugnandi copia neque pactio ulla ab hostibus fieret, vafro ingenio excogitavit, qualiter eos ad alterutrum horum praestandum impelleret. Siquidem Absaloni tacitis mandatis praecepit, ut palos in amne defixos ceteraque navigationis impedimenta magna remigum cura sublegeret, veluti toti classi transitum paraturus. Ita demum fluvio obstaculis vacuefacto, cum progressam classem angustior alveus excepisset, complures a Sclavis utrique ripae inequitantibus comminus sauciabantur. Quam hostilis audaciae petulantiam Petrus Elivi filius animi virtute non sustinens, protinus cum remigibus nave desiluit hostesque strenue propulsatos ripa cedere coegit. Tandem comitum ignavia desertus, sociorum navigationem fato suo incolumem praestitit.
14.30.9. Itaque rex non solum expertem metus progressum habuit, sed etiam Henricum cum toto exercitu consertis artius navigiis tamquam ponte traiecit. Quo agnito, Sclavi, reliquarum urbium excidium formidantes, praecurrendi periculi studio pacis, quam ante contempserant, Waldemaro obsides offerebant, quos se Henrico nullo pacto daturos dicebant. At rex, sine militiae socio cum hostibus pacisci fraudulentum existimans, per Thorbernum Henrico, quae ab hostibus offerentur, enuntiat. Quo se condicionibus ab eo factis libenter usurum asseverante, pactum cum hostibus habuit, ut, Walogasti dominio trifariam diviso, pars una Tetiszlavo, reliqua Kazimaro, tertia Nucleti filio Prizlavo vindicaretur, piratisque praedam Danicam appetere solitis Peni fluminis ostia clauderentur, Henrico quoque munitionum, quas apud Sclaviam obtinuisset, incolumis possessio permaneret. Post cuius discessum comites Kazimari, exterorum societatem acrius perosi, sed viribus agere non ausi, Rugianos assiduis furtis vexatos ac per latrocinia ad paupertatem et inediam usque redactos communi urbe excedere compulerunt. Piraticae quoque licentiam tribuere modisque compluribus ictum foedus rupere.
14.31.1. Postmodum Rugianis, recepta per Henricum fiducia, palam adversum Danos inimicitias profitentibus, rex, non minorem in amico perfidiam quam in hostibus levitatem expertus, Arkon provinciam verna expeditione petitam incendio populatus est. Inde ad portum Por ab incolis vocitatum cursum direxit. Siquidem, ne cum universis Rugianis manum acie consereret, separatim eos attentandos existimans, Absalonem nocturna navigatione Ziudram praecedere iubet Quem ut continuo subsequeretur, curiose discessionis eius tempus a vigilibus observari praecepit. Quibus somni delicias imperio praeferentibus, Absalon, absque regio comitatu progressus, non solum Zyudram, sed etiam agros vicosque ei confines partim igni partim ferro vastavit.
14.31.2. Cuius equites duo, contentione prius habita, uter audacia praestaret, cum ad militarem operam edendam fortitudinis aemulatione pari impetu raperentur hostesque cuidam forte stagno adactos cymbis fugam petere animadverterent, plus iis persequendis quam suis periculis dispiciendis intenti, ne alter alterum virtute forte praecurreret, ambo cum contemptu spiritus stimulatos calcaribus equos in profundum egerunt, armorum haud memores, quorum obruti pondere perierunt. Ita temeritatis vindex elementum viris gloriae quam salutis studiosioribus, in exitium suum ruentibus, fatum pariter ac tumulum ministravit.
14.31.3. Interea Absalon provinciam rapinis pariter incendiisque permensus, cum ingentem praedam et opima spolia referendo naves repetere statuisset, magnam hostium manum subsequi conspicatus, ultra bina vada admodum transitu difficilia de industria cedere voluit, ut eos, formidinis simulatione protractos locorumque tandem difficultatibus implicatos, opprimeret. Quorum primum Sclavi libero intinere transgressi, circa reliquum redeundi diffidentia constiterunt. Eodem fere momenti spatio duo pedites Sialandenses, ingentem praedae fascem gestantes, errore locorum in ipsum paene Sclavorum exercitum inciderunt. Qui cum a duobus eorum equitibus appeterentur, quamquam tuto vadum transgredi poterant, ne recessum per ignaviam quaerere viderentur, hostibus resistere quam socios accedere maluerunt, deforme existimantes ab iis, quos numero aequarent, audacia superari. Itaque, quo magis expeditos se redderent, presso vestigio proiectoque fasce, enses destringunt. Quorum constantiae et virtuti fortuna debitam incolumitatem concessit; siquidem equitum neutro procedere audente, resumpto fasce, coeptum iter carpserunt. Cumque rursum Sclavi binos equites ad eos opprimendos misissent, eorum incursum eadem animi praesentia repulere. Quo facto tam hostium quam civium in se admirationem vertere magnumque illis ruborem, his inter metum et laetitiam haesitantibus, peperere. A sex tandem equitibus attentati, invariabili mentis habitu perstitere, tamquam hostium ignaviae plenis fortitudinis animis insultantes.
14.31.4. Nec defuit Absaloni prompta mens ad opem eorum virtuti fiduciaeque praestandam. Siquidem tot suorum equitum, quot hostilium animadverteret, iis pro supplemento transmisit. Sclavi quoque suorum paucitatem certatim numerosis militum praesidiis prosequebantur. Itaque supplementis utrimque tamquam ex pari crescentibus equitibusque veluti ad militiae spectaculum e diverso convenientibus, Sialandenses, ulteriorem hostium petulantiam inspectare non passi, universa acie iis occurrunt. Quorum fugam vadis impedientibus, longum insequi nequeuntes, maiorem equorum quam hominum stragem egerunt. Cumque iter ad naves reflecterent, remigum suorum aciem armis pariter ac signis instructam obviam habuerunt, quam ad auxilia sociis ferenda fortuito nuntio monita virtus adduxerat. Hi profecto cum Absalone victoriae gloriam communicaverunt, cui se sponte virtutis socios obtulerunt.
14.31.5. Interea rex, seris vigilum monitis excitatus, omissae navigationis moram praepropera festinatione discussit. Qui cum, visis Sialandensibus, populandi gratia ad litus appellere voluisset, ab Absalone nihil hostilis praedae, quod eius rapinis pateat, superesse perdoctus, magnopere gratulatus est, quod tam parva manus nihilo languidius, quam si ipse adesset, rem propriis gessisset auspiciis. Hinc, cum alios insulae fines armis ignique tentasset, domum concessit.
14.32.1. Rursum circa autumni principia classe regressus, primam vastandis agris operam dedit, ut, segete consumpta, incolas muniendarum urbium instrumento privaret. Cum ad urbem Arkon sparso militiae genere pervenisset, oppidani fiducia virium portam, quam urbs unicam habebat, egressi, ne virtutem suam intra moenia cohiberent, obviam processerunt. Quos rex, Danis ex consulto cedentibus, longius moenibus amovere conatus, postquam sperato cautiores animadvertit, incursatos urbem repetere coegit. Porta tamen, ne equi iaculis confoderentur, abstinuit.
14.32.2. Tunc Sialandensis eques Nicolaus, forma et virtute praecipuus, telo per portam iniecto quendam ex hostibus in aditu resistentibus exanimem prostravit innocuusque, reflexo protinus equo, discessit. Cuius facinus Thorbernus, inter praecipuos Sialandiae equites numerandus, pari audacia, sed dispari fortuna aemulatus, cum unum ex hostibus directa in globum lancea vulnerasset reditumque reflexis habenis tentasset, ita lapide ictus est, ut multus e capite cruor profunderetur. Quamobrem longa corporis debilitate contracta, seram incolumitatem aegre recuperavit. Burisius quoque, dum nobilitatis suae splendorem conspicuis virtutis operibus aequare nititur, simili audaciae genere portae propugnatores adortus, tam asperum saxi ictum capite excepit, ut paene equo exanimis delaberetur. Cui corporis viribus carenti sociorum interventus, ne ab hostibus opprimeretur, auxilio fuit. Quo evenit, ut Rugiani haudquaquam sibi tuto extra moenia dimicaturi viderentur, intra quae tam obstinatam hostium praesentiam experiebantur.
14.32.3. Inde ad provinciam Iasmondam tota classe concessum. Absalon, cum et fortitudine et prima rei bellicae peritia vigeret, accedente exercitu primi agminis ducem revertente extremi comitem agere consueverat semperque Danicae iuventutis promptissimos seu praedae seu gloriae studio sodales habebat, rege dumtaxat cum robustiore exercitus parte gravi et composito militiae genere paulatim procedere solito. Itaque pugnandi copia nusquam accepta, magnam regionis partem permensus, tandem equestrem manum praedandi gratia spargi permisit paucosque secum in comitatu residuos habuit.
14.32.4. Illic forte nuntio de sociorum conclusione suscepto, quam sine succursu posse effugere negabantur, eorum saluti, quoad milites revocarentur, adesse non distulit neque sibi comitum paucitatem, quo minus conclusos peteret, obstare permisit, sed protinus, primipilo signa attollere iusso, pleno fiduciae spiritu locum, in quo continebantur, accessit eoque festinationis signo perosos praedam equites ad se contraxit. Quem tanta fiducia ceperat, ut plus remedii in celeritate quam in sociis duceret. Cuius adventum Sialandenses, qui intra difficilium locorum angustias artabantur, experti, imminentis auxilii fiducia eos, a quibus obsidebantur, incursare coeperunt, ne periculum aliena virtute propulsare viderentur.
14.32.5. Itaque Sclavis partim solido partim aquoso itinere dilabentibus, Eskyllus, animi et generis nobilissimus eques, militaribus armis praegravis, unum ex iis, inermem per palustria loca citato cursu fugientem, pedibus insecutus, illius vestigiis limi mollitie subsidentibus, nec voraginum illuvie nec armorum onere depressus, facilem currendi eventum habuit. Quin etiam occupatum barbarum capite spoliavit ac tunc demum, ne plantis quidem caeno infectis, solidam humum repetiit. Quod factum, religiosa admiratione praedignum, non pedum agilitate, sed divino beneficio editum, potius caelesti miraculo quam humanae virtuti imputare debemus.
14.32.6. Post haec, vicis per militum manum undique deflagratis, etiam ad Gorum promontorium longinquae excursationis incendia proferuntur. Tunc se Rugiani contrahendi a Saxonibus auxilii spe fraudatos experti, quattuor obsidibus praebitis, apud Strelam insulam pacem a rege pecunia quaesiverunt.
14.33.1. Itaque principibus graves periculorum motus et difficilia rei Danicae tempora attendentibus, filio Waldemari Kanuto regios honores decernere placuit, qui non solum paternae maiestatis futurus possessor, sed etiam praesens dignitatis socius nosceretur, ut haberent proceres, ad cuius nomen titulumque decurrerent, si quid de regis capite fortuna variaret. Quorum prudentia rex ac benevolentia delectatus, probata sententia, regni maiestatem cum sanguine suo participare non damnum honoris, sed claritatis incrementum putavit primatumque voces ad regium nomen filio deferendum contionando perduxit.
14.33.2. Qua de re universi exercitus consensu habito, Burisius dumtaxat, sive tacita regni affectatione sive rei novitate permotus, nullam paene vocem suffragiis attulit. Qui cum ob hoc se regi suspectum esse sentiret, taciturnitatem suam non odii, sed amoris indicem affirmabat, quod Daniae regnum a pluribus amice participatum esse memoriae xxxxxx, et crebra antiquitatis experimenta sint inter patrem et filium de rerum dominio bellum crevisse. Verum tamen se, si regiae voluntatis praescius fuisset, silentium non acturum; tacuisse vero, quod rem neque ab ipso neque ab amicis praecognitam habuisset. Ea silentii excusatione iram regis in dissimulationem convertit.
14.33.3. Idem, peracta expeditione, cum ceteris Daniae primatibus apud Roskyldiam Kanuti miles sollemni more fieri iussus, aliis imperio obtemperantibus, id facere recusavit eaque re magnam sibi concupitae dominationis suspicionem conscivit. Verum hunc imperii contemptum quaesitis callide rationibus protegere perstitit, praefatus se, exstante eo, cui primam fidem dederit, alius militem non futurum nec adduci posse, ut pristinum obsequium recenti permutet remque tam patriae consuetudini quam honestati inimicam committat, quippe cum nemo Danorum dividuo famulatus officio teneri soleat solisque Saxonibus hunc servitiorum morem stipendiorum cupiditas faciat; nam si inter duos unius obsequium communicantes bellum incideret, amborum miles alterutrum iuvando fidem utrique servare non posset. Nec regi ad iram mitibus responsis placidoque vultu tegendam aequa simulatio defuit.
14.33.4. Quem cum Hallandiam petendo comitem haberet, tamquam insidias sibi nectentem tacitus notavit. Quam ut effugeret suspicionem, imperata se facturum spondebat, si potentiam eius rex beneficiorum incrementis extendere voluisset et, sicut ipse regnum, quod eatenus electio variabat, hereditarium efficere gestiret, ita quoque necessariorum suorum liberis suppares dignitates et minores potentias perpetua hereditatis lege fruendas tribueret. Itaque praecipuam Iutiae partem Absalonis auxilio pactus, Kanuto supplex fore sustinuit; haudquaquam tamen solidam regis amicitiam recuperavit; ea enim regiae irae pertinacia erat, ut semel accensa funditus exstingui non posset.
14.34.1. Vere appetente, Absaloni, Christophoro et Magno particularis adversum Sclavos expeditionis ductus committitur; nam orientales Dani dumtaxat cum Fioniensibus classem confecerant; Scaniensium vero penes Christophorum summa, penes Absalonem arbitrium consistebat. Quibus Tribusanam adortis provinciam, Christophoro tamquam iuniori inter Absalonis Magnique copias medius militandi locus decernitur, ut regii sanguinis latera fidis stipatoribus cingerentur. Tanta autem vicorum exustio fuit, ut iidem, adhuc usque cultu vacui, praeteriti incendii magnitudinem praesentibus testentur indiciis.
14.34.2. Absalon, cum repetendae classis tempore extremos curaret, nuntiato hostium superventu, quamquam tanta vis frigoris erat, ut primi revocari non possent, quadraginta solis equitibus stipatus prius hostem quam vadum, per quod erat rediturus, tentavit. Quibus fugatis, lento itinere ad amnem concessit. Quem structo ponte transgressus, post tergum opus abrumpere noluit, ne ulla timoris vestigia relinquere videretur. Cum ad litus venisset, classem in alium portum appulsam comperit. Tanta autem hiberni frigoris saevitia exstitit, ut nautae equos paene frigore exstinctos defossis humi specubus conderent nemoque ex toto exercitu reperiretur, qui pariter utramque manum necessariis usibus aptare posset. Illic crebri angues, ligonibus detecti, magis admirationi quam metui visentibus fuere; nam algoris immensitas vires eorum ac spiritum hebetaverat. Scanienses tunc, prosperantibus ventis, discessionis licentiam adepti, mox, iisdem contrariis, navigatione prohibiti, tandem, toti classi favente caelo, Sialandenses ac Fionios repetendae patriae comites habuerunt.
14.34.3. Post haec rex Petrum et Selgrenum Christophoro paedagogos asciscit, qui adolescentiae eius rudimenta ad honestatis mores exsequendos plenis sapientiae documentis instruerent.
14.34.4. Aestate deinde expeditionem instaurat; quippe Walogastenses dupliciter ictum foedus corruperant: nam et Rugianos moenium socios per furta urbe eiecerant et piratis Peni fluminis ostia patere permiserant. Igitur dum Leutitios peteret, ab Henrico missae litterae superveniunt, admonentes, ut rex insidias propinqui perinde ac regnum affectantis caveret, indicantesque Burisium cum Norvagiensibus opprimendi eius consilium habuisse, iisdemque, cum expeditio reverteretur, occursum pollicitis, aut ipsum regem aut regium nomen occupandum duxisse. Cuius rei certissimum experimentum fore, si revertentem a Sclavis expeditionem Norvagica classis exciperet. Eodem paene momento suscepta Norvagiensium epistola par proditionis indicium edidit. Quod cum rex paucis arbitris, suppressis indicum nominibus, prodidisset, auxit rei suspicionem fidemque litteris addidit Tokonis Wendilensium pontificis consentanea affirmatio, dicentis Burisii milites ab eo iurare coactos, quicquid ipse auspicaretur, esse prosecuturos. Re tamen dissimulanter habita, ad locum, cui nomen Ostrozna, citata navigatione profectus, profligatis provinciae rebus, urbem Orthungam, universa classe comitante, repetiit.
14.34.5. Illic Burisio cum ceteris regni primatibus accersito, quidnam de eius insidiis acceperit, aperit eique proditionis crimen affigit. Quem se quicquam tale adversum eum excogitasse negantem, quoad nuntiorum experimenta sumerentur, secum commorari praecepit, tunc demum, si secus ac nuntiatum erat accideret, incolumen discessurum. Ille contra nihil absurdius aiebat, quam ut capitis sui iudicium incertis eventuum argumentis committeret. Qua voce se non solum regi, sed etiam arbitris suspectum effecit. Igitur ne remiges quidem suos revisere permissus, ad urbem Latrensem cum rege meare compellitur, ubi leni, sed firmae custodiae traditur.
14.34.6. Interea Erlingus et Ormo, Burisii frater, cum navali exercitu supervenientes, Iutorum classem, in amne Dyursa repertam, gubernatoribus vacuam facile debellant, ipsiusque Burisii intercepto navigio, protinus ad vicum, qui Mercatorum portus nominatur, deproperant. Quos Absalon, cum Sialandensibus occurrens, etiam litorum ascensu prohibuit. Qui cum compertum haberet Norvagienses plurimum praesidii in arcubus ducere, provocandi gratia cum quindecim peditibus in litus progressus, ultro se eorum sagittis appetendum praebebat, profecto ostendere cupiens, in quam parvo momento praecipuam eorum fiduciam poneret. Igitur Norvagienses, quo propius litus accederent, cymbas conscendunt, ob quarum trepidationem destinata certis ictibus ferire non poterant. Itaque tela partim in humum, partim in undas innocua cadebant. Ita artis suae effectu fraudati nostrisque ludibrio habiti, ingenti cum rubore maiora navigia repetunt.
14.34.7. Postea cum Absalone, data acceptaque fide, sociale colloquium habuere. A quo diutius illic acquiescere iussi, non prius obtemperaverunt, quam Absalon fidem suam interposuisset se nihil insidiarum iis terra aut mari interim paraturum. His finitis, collocutores a se invicem discessere, die postero cum paribus armis aequali comitum numero conventuri. Cumque Erlingus uno comitatior affuisset, Absalon, circumspectis omnibus: 'Miror te', inquit, 'Erlinge, hominem aetate confectum ac toties gravia expertum, non adeo sapientem quam senem exsistere. Nam cum tu scapha adveneris, nos equis insideamus teque nullo negotio, si libeat, opprimere possimus, cur condicto comitatior adversum caput tuum rumpendae pacis occasionem fortioribus praebuisti? Nisi autem fides nostra praestaret, solutae condicionis poenas exitio persolvisses.'
14.34.8. Tunc Erlingus, inter metum et ruborem circumspectis comitibus, cum veram Absalonis assertionem animadverteret, unum ex his obiurgare coepit, quod non rogatus comitandi rapuisset officium. Postquam diu excusationis verba quaesierat, ut siticulosum recrearet exercitum, palustris aquae petendae licentiam obsecrat. Cuius rei permissionem haud modici beneficii loco ducebat ac protinus patriam repetere properabat, laetus, quod sibi incolumi Daniae partibus excedere contigisset.
14.34.9. Postquam regi insidiarum fidem rerum experientia fecerat, Burisium, perinde ac maiestatis rerum, inter vincula asservari praecepit. Interea Erlingus extremum Sialandiae composita classis applicatione complexus, dum a sacris missae, quae consueto religionis cultu petiverat, remearet, Absalonis equitibus clandestino itinere prorumpentibus, improvisam palantium sociorum stragem accepit. Nec minori Hallandensium virtute exceptus, apud Nyszam amnem una rate eiusque remigibus universis spoliatus abscessit.
14.35.1. Eodem anno deturbandae piraticae gratia Absalon, insulam maritimam novi castelli fundamento complexus, exigui munimenti beneficio ingens patriae praesidium attulit. Nam et suspectum praedonibus vicum reddidit et tutam vicini maris navigationem incolis tribuit.
14.35.2. Verum ne confestim Norvagiensis iniuriae vindictam Danica virtus arriperet, Theutonicae fidei lubricitas effecit. Quippe Henricus Bugiszlavi, Danorum metu ad se decurrentis, obsequium pactus, initam cum rege societatem tamquam ineptum et ignobile vinculum disicere parvi habuit. Quin etiam apud Krempinum fluvium in colloquium cum eo descendens questus est, quod militem suum Bugiszlavum coram se non accusatum bello lacessat, quem si iniuriosum existimet, prius accusationibus quam armis aggredi debeat. Contra rex negare se ullius potentiae respectu cessaturum, quo minus acceptas iniurias mutuis damnis rependere liberum habeat. Ita, perstante controversia, foedus cum colloquio solvitur.
14.35.3. Hoc loci memorabile Saxonici equitis dictum strictim percurram. Qui cum forte ducis ac regis colloquiis interesset eosque expeditionis negotia languidioribus verbis prosequi animadverteret: 'Quaedam', inquit, 'de hero meo Henrico praesentibus referre habeo, quae, si adesse eum scirem, tacere quam eloqui mallem. Qui cum pupillus propinquorum iniuria patrimonio privaretur, nemine sibi patrocinium accomodare volente, quattuor soli ex amicis, paternorum ipsius meritorum respectu permoti, quorum ego numero intereram, adversantibus ceteris, infantiam eius tutorio munere fovendam sumpserunt. Pro cuius salute et incrementis tum votis, tum etiam officiis impensius excubabant. Hunc tandem humani auxilii diffidentia altaribus offerentes, religiosa voti nuncupatione sanxerunt, si paternos honores divina clementia adipisceretur, susceptum beneficium, quoad viveret, pagani nominis odio pensaturum.
14.35.4. Mox voti probator Deus ingenui principis Conradi patrocinium ei conciliavit. Cuius opera paternorum bonorum heres effectus, quamquam voti auctores exhortationis officia non omitterent, a bello adversum Sclavos continuando, tum avaritia, tum etiam desidia adductus, abstinuit, perceptam munificentiam ingrato aestimans animo. Tanta autem cura monitoris partes exsequi voti nuncupatoribus fuit, ut, cum unus ex iis, ultimae aetatis, ad inspicienda ducis arcana inter arbitros admissus, sedulum stertendi usum haberet excitatusque, quid de re praesenti sentiret, a considentibus interrogari soleret, maiorem praeteriti voti quam instantis negotii memoriam retinens, ductandum in Sclavos exercitum responderet. O immensam constantiam, quae ne in ipso quidem aetatis occasu promissi immemor esse potuit! Quis autem mentis compos hanc religiosi consilii vocem senilis animi deliramentum fuisse crediderit? Vereor autem carissimum mihi herum, amicorum religione contempta, ex summo fortunae fastigio in humilem privatorum sortem extrema ruinae deformitate casurum. Ego vero promissi dudum belli militem agendo ternas adverso corpore plagas accepi. Quibus si binas sub eodem militiae titulo sociassem, supremi iudicii tempore divina vulnera meis aequata audacibus oculis inspectanda praesumerem.' Quo dicto et temporaneam Henrici ruinam et sempiternum virtutis suae praemium auguratus est.
14.36.1. Rex, Scaniam ingressus, parvo post Saxonum irruptione falso nuntiata, Scanienses equestri militiae ascriptos proprio ductu prosequitur, imperataque Sialandensibus navigatione Slaglosam advectus, Absalonem e portu Hulyuminnensi accitum multa gerendorum consultatione sollicitat. Praeterea se parum veri rumoris credulitate fatigatum significat expeditionemque falso nuntio contractam remittit.
14.36.2. Habebat autem in clientela Absalon Arnoldum Tylensem, qui, sive ingenii acumine sive coniecturarum sagacitate, saepenumero futura ad sua vel amicorum negotia pertinentia raro praesagio deprehendebat. Nec minus antiquitatis quam divinationis peritus, sollerti historiarum narratione callebat. Qui cum Absaloni delectandi gratia supradictae expeditionis comes exsisteret, brevi eum manum cum piratis conserturum praedixerat, vehementer se mirari testatus, quo pacto certamini interfuturus non sit, praesertim cum inseparabiliter eum comitari decreverit. Cumque, rege res gestas ex eo cognoscere cupiente, discessuro Absalone, quiescere rogaretur, pertinacissime precibus obluctatus, non prius rogatui cessit, quam rex operam se daturum polliceretur, ut eum post Absalonem prima luce dimitteret.
14.36.3. Erant autem sex navigia Absalonem comitantia, e quibus tria, quo commodius ignis alimenta contraherent, in superiores maris anfractus concesserant, quae postmodum aestus, subito regressu destituta, caeno paludis affixerat, Absalone totidem residuis exteriora sinus ostia complectente. Qui cum matutino tempore una cum scriba suo religiosum psallendi ritum perageret, tumultuatione eminus audita, quidnam hoc esset, concentorem dispicere iubet. Quo novem longas naves a se prospici referente, piratas esse non dubitans, stertentes adhuc remiges alta voce compellat. Quibus summo cum stupore exsilientibus nec veste, sed armis corpora protegentibus, ocissime hostes petendum hortatur, quorum iam tanta vicinitas sentiebatur, ut ab iis crebris silicibus contunderentur. Quin etiam, ancorae vinculis rumpendae morae gratia discissis, remigium exserit.
14.36.4. At Sclavi, facile nostris metum inicere rati ac veluti ipsorum animos horridis vocibus hebetaturi, ingenti clamore edito, obstrepere coeperunt. Quod postquam frustra se conatos animadvertere, diffugiunt, eorumque ratis una cum universis remigibus intercepta. Sed nec Ursinae silvae latebra ad se decurrentibus subsidio fuit, agrestibus eam curiosius perlustrandam curantibus.
14.36.5. Ea tempestate Esbernus, urbem Kalundam molitus, novi munimenti praesidio portum hostili piratica liberum praestitit. Ipse quoque et Inguarus et Olavus ultro Absaloni se infatigabili piratici muneris exsecutione iunxerunt.
14.37.1. Eo tempore res Danica, circumquaque difficillimis offusa periculis, crebris finitimorum insidiis tentabantur, hinc Norvagiensibus, inde Sclavis Saxonibusque sibi perniciem machinantibus. Quo evenit, ut nulli hostium audacter obviandi fiduciam haberet, metuens, ne, dum unum repelleret, ab altero premeretur. Ea patriae necessitudine permotus Guthscalcus, qui et ipse Sclavis, tum ob linguae eorum peritiam, tum ob paternae amicitiae favorem ac proprii convictus assuetudinem, perfamiliaris habebatur, Absaloni tacite artem a se repertam insinuat, qua eos repente ex amicis Saxonum hostes efficeret. Quippe se Sclaviam non legationis, sed benevolentiae simulatione petere velle significat, tamquam propriae caritatis ductu utilia amicis consilia largiturum. Fore enim, ut hostium credulitas, callidis commentorum laqueis circumventa, Danorum amicitiam, abiecta Saxonum dominatione, repeteret. Quod studium maxime sibi gentis illius moribus persuaderi dicebat, quae plerumque temeritate niti cunctaque pronius quam prudentius exsequi soleat.
14.37.2. Absalon, interdum privatum acumen publicis viribus praestare ratus, laudata Guthscalci industria, cavendum monet, ne quid iis ex parte Danorum falso polliceatur, incorruptam patriae fidem haberi cupiens memorque eam fortibus viris refertam armis, non mendaciis bella meditari debere. Ille primum Pomeranos aggressus, se priscae familiaritatis memoria ac totius populi Sclavici caritate permotum retundendae eorum inertiae causa advenisse dicebat, quod perniciosa ab iis utilium loco duci perspectum habeat. Siquidem animadvertere eos oportere, quam noxiae dominationis iugum receperint, quodque iis obsequio pareant, qui ipsos patria tandem exuere cupiant. Quippe Saxones, quantum ex ipsorum finibus occupaverint, protinus cultu atque habitatione complecti, nec praeda aut gloria contentos, proferendi imperii cupiditate victoriae lucra continua possessione firmare. Quamobrem eos Nucletum vita, Pribislavum patria spoliasse, Razaburgam, Illogam ac Suerynam in totius Sclaviae ruinam vallo fossaque cinxisse. Danos vero diverso studio bella gerere nec hostium fines, sed mutuae pacis commercium affectare, proprium tueri quam alienum appetere cupidiores. Itaque summopere eos elaborare debere, uti Saxonicis praesidiis patriam vacuefaciant, omnique Theutonum plebe regno egesta, amicitias cum Danis componant, quos Saxonum hostes esse non ambigant; ita demum eos sempiternae libertatis beneficio patriam ornaturos.
14.37.3. His monitis concitati Pomerani loca a Saxonibus intra Sclaviam obtenta pervadunt; Illogam capiunt, reliquis eorum munitionibus defensorum virtute servatis, et, ne ducis inopes viderentur, Danorum regis titulum profitentur. Ita Guthscalcus duarum gentium vires Daniae imminentes odiis sequestravit, patriamque nostram, undique finitimorum armis obiectam, ab impendente periculo pio mendacii commento servavit. Cuius facinoris fama Guthscalci reditum praecurrente, rex admiratione perfusus, postquam ex Absalone, per quem res esset acta, cognovit, impensius auctorem laudavit.
14.37.4. Igitur Henricus, ut repudiatam regis amicitiam recuperaret, sine qua Sclavos arcere non posset, Henricum Razaburgensem et antistitem Lubeccensem legatione onerat, filiam suam minorem filio eius in matrimonium offerens; nam maior natu, quae prius ei desponsa fuerat, morbo occiderat. Per eosdem confirmandae oblationis gratia apud Bramnensem provinciam tempestivus ducis occursus promittitur. Quo rex legatorum adhortatione profectus, Guncellinum obvium habuit, qui sub impedimento adversae valetudinis ducis absentiam excusaret eumque apud Eydoram celeriter adventurum promitteret. Eo cum ventum esset, et ducis promissa complentur et militia adversum Sclavos paribus votis condicitur. Sed eo Diminum petente, rex Walogastum profectus, omissa urbis oppugnatione, finitima rura armis percurrit. Ozni quoque oppidi, post recentem vastitatem parum reaedificati, incendium iterat. Eodem vastationis genere diversa regionis loca petuntur. At Sclavi, quia viribus niti nequibant, utrumque hostem aere atque obsidibus placant.
14.38.1. Post haec rex belli Norvagici meditationem, ad id usque tempus rebus Sclavicis interpellatam, magna curarum parte liber ingreditur. Quam veris principio copiosis patriae viribus exsecutus, per summam Wicarorum dignationem non modo liberos aditus, ceterum etiam laetos occursus habuit. Nec hostis, sed ducis more sermone cum incolis habito, contionibus arma mutavit. Quorum benevolentia adeo delectatus, ut hostium oblivisceretur, otiosa procedendi tarditate eximium Erlyngo contrahendarum virium tempus reliquit. Magnitudo exercitus eius laetos Wicensium oculos in se convertit. Navigatio quoque eius, gratis eorum luminibus aspecta, liberos impetravit excursus. Enimvero complures in angustias, per quas classi seriatim meandum erat, multitudinis eius admiratione protracti, quo certius navigiorum numerum deprehenderent, non nocendi, sed spectandi aviditate edita loca complebant.
14.38.2. Tunsbergenses, quo ceteris regem impensius colerent, finibus suis exceptum honoratissimae processionis officio venerati sunt, religione servitium cumulantes. Erlyngi milites, qui superiorem regis adventum munimenti illic siti fiducia spreverant, praesentem fugae declinatione cavebant. Rex, superato clivo, collustratae rupis cacumen miratus, inexpugnabile loci praesidium comprobabat, artis opus transscendente natura. Fertur interim Erlingum cuiusdam sinus angustias Danorum navigationi opportunas prohibendi transitus gratia crebris machinarum tormentis vallasse, plus locorum difficultati quam propriis viribus in excipiendo hoste confidentem.
14.38.3. Quapropter rex, tarditatis suae dispendium exsecratus, vocatos amicos celeritatis exhortatione sollicitat; erubescendum morae crimen operoso festinationis impendio redimendum affirmat, quod iam, commeatibus quasi per otium et inertiam absumptis, inaniter tempus trivisse videantur. Ea res diverso maiorum iudicio excepta est, variaque sententia duces consilium agitabant, aliis tormentorum magistros expositis in terram equitibus deturbandos obiectasque rates transitu summovendas hortantibus, aliis in tantas angustias ingenti classe temere procurrendum vetantibus. Quidam, hostibus laxiore freto praeteritis, regionem armis occupandam censebant. Protinus enim Erlingum, aut pugnandi aut fugiendi necessitate perstrictum, quaesita locorum praesidia relicturum. Alii vero, absentis periculi praesentem metum ridentes, non ante deliberatione agendum docebant, quam res se propius inspectandam dedisset. Hi celeri processu utendum hortantes, otiosae navigationis moras amputari iubebant.
14.38.4. Ita cunctorum sententia variante, Nicolaus quidam cognomento Bos, natu quam virtute nobilior, mirari se inquit, cur viris ratione utentibus inclitoque solo natis, amoenissimae patriae gremio relicto, tot inculta locorum spatia pererrare liberet, praesertim quibus nihil praeter aspera saxa atque invias rupes occurreret. Eo siquidem dementiae ventum esse, ut ultimae aerumnae summarum voluptatum loco ducantur. Nam si regem Norvagia potiri contingat, fore, ut plus laboris ex utroque regno quam voluptatis ex altero sit percepturus. Praeterea cum iam labentium alimentorum necessitas urgeat, si longius navigatio proferatur, haudquaquam commeatus redituri suffecturos.
14.38.5. Haec ab eo timidius quam prudentius dicta silentio probari videbantur. Quod dictum Absalon diversa a ceteris aestimatione commensus, dimissis amicis, solitarium regem acrius obiurgare coepit, quod Nicolai sententiam, summa reprehensione dignam, taciturnitate probaverit eamque plenis contumeliae responsis praedamnare passus non sit. Quae enim ab eo per ludibrium dicta videbantur, acerrima factionis incitamenta fuisse. Cuius si comitatum nullo in momento posuisset cunctaque eo desertore quam comite melius exsequenda dixisset, ceteros, unius rubore permotos, similis opprobrii metu silentium acturos. Nunc vero, cum aut consenserit aut consentire visus fuerit neque palam eum timiditatis exprobratione confuderit, brevi complures, licentioris impunitatis exemplo protractos, similibus monitis succlamaturos.
14.38.6. Nec secus ac praedixerat accidit: nam cum principes omni studio redeundi cupiditatem processui praeferrent eamque manifestis votis prosequi non auderent, plebem clandestinis incitamentis instinctam seditiosis armavere consiliis. Ex qua quidam, petulantioris audaciae, explorata Absalonis absentia, cuius in protrahenda expeditione pertinaciam causabantur, navem eius silicibus petivere. Sed a remigibus mox excepti, quamquam numero praestarent, terga vertere. Quorum dementiam rex debita animadversione persecutus non est, abunde eos hoc fugae dedecore punitos existimans.
14.38.7. Inde ad sinum Porturiam, egregia Siwardi victoria inclitum, ubi scilicet innumeram classem tribus ab eo navigiis subactam ferunt, velificatum est. Illic e Iutensibus aliqui, iniquissima gubernatorum exhortatione provecti, contione facta, remissionem expeditionis violenta succlamatione poscebant. Ad quos comprehendos milites sub ignoto cultu missi, aliquamdiu in eorum concilio, obscurata sui notitia, consederunt. Tandem a circumstantibus agniti, veste, quam latendi gratia sumpsere, discussa, correptos seditionis auctores obtorta gula secum traxere. Qui cum ad naves abducti fuissent, graves regi poenas vapulando dedere; qui quo punitiores forent, vicissim in undas demittebantur iisdemque extracti renovatis verberibus multabantur.
14.38.8. Post haec eo loci processum, ubi solstitii aestivalis tempore inusitatae claritatis noctes sensere dieique tam similes, ut minimum temporum discrimen videretur; ad quarum lumen, solis beneficio procuratum, levi contemplatione exiles litterae legi poterant. Illic Iutensium magnates, quos aut metus aut impatientia stimulabant, regem apertis repetendae patriae monitis aggressi, inopem alimentorum expeditionem dimitti iubebant, anno postero, si animus in sententia mansisset, non per prolixos Wicensium partium anfractus, sed e Wendilae finibus directae navigationis compendio reversuram. Quorum voces etiam querulum inediae vulgus adiuvit, adeo ut nemo ex plebe esset, qui non rerum inopiae citato reditu subveniendum clamaret.
14.38.9. Ita rex, obstrepente multitudinis imperitia, proposito cedere compulsus, solvendae expeditionis sententiam protulit. Et ne hostem omnis incommodi expertem relinqueret, praestantissimis totius Norvagiae navigiis secum abductis, peregrina patriam classe ditavit. Ita quorundam Iutorum impatientia maxima victoriae spes subruta est, quia, si debita coepto perseverantia non deesset, res Norvagica sub Danis mansisset. Norvagiensis nobilitas, quae venienti regi comes exstiterat, linquendae patriae pudore revertentem prosequi supersedit.
14.39.1. Interea, dum haec geruntur, Rugianorum ex regis longius agentis occupatione fidentium defectio incidit. Qui cum, finita hieme, expeditionem adversum se destinari cognoscerent, quendam conspectioris ingenii ac facundiae politioris subornant, qui regis propositum exquisita adulationis arte subverteret. Quod cum minime efficere quivisset, reditu suo hostium adventum praecurrere noluit, ne aut civibus bellum dissuadendo suspectus aut concitando perniciosus exsisteret. Igitur Absalonem, uti se comitem pateretur, oravit, quoad eius consilium a civibus posceretur, quod stolidae mentis hominibus plus requisita quam oblata consilia placere soleant. Rex, varias Rugiae partes adortus, cum ubique praedae, nusquam vero pugnae materiam repperisset, fundendi sanguinis aviditate perductus, urbem Arkon obsidione tentavit.
14.39.2. Haec, in excelso promontorii cuiusdam vertice collocata, ab ortu, meridie et aquilone non manu factis, sed naturalibus praesidiis munitur, praecipitiis moenium speciem praeferentibus, quorum cacumen excussae tormento sagittae iactus aequare non possit. Ab iisdem quoque plagis circumfluo mari saepitur, ab occasu vero vallo quinquaginta cubitos alto concluditur, cuius inferior medietas terrea erat, superior ligna glaebis intersita continebat. Septentrionale eius latus fonte irriguo scatet, ad quem muniti callis beneficio oppidanis iter patebat. Huius quondam Ericus usu violentius intercluso, non levius siti quam armis obsessos premebat. Medium urbis planities habebat, in qua delubrum materia ligneum, opere elegantissimum visebatur, non solum magnificentia cultus, sed etiam simulacri in eo collocati numine reverendum. Exterior aedis ambitus accurato caelamine renitebat, rudi atque impolito picturae artificio varias rerum formas complectens. Unicum in eo ostium intraturis patebat. Ipsum vero fanum duplex saeptorum ordo claudebat, e quibus exterior parietibus contextus puniceo culmine tegebatur, interior vero, quattuor subnixus postibus, parietum loco pensilibus aulaeis nitebat nec quicquam cum exteriore praeter tectum et pauca laquearia communicabat.
14.39.3. Ingens in aede simulacrum, omnem humani corporis habitum granditate transscendens, quattuor capitibus totidemque cervicibus mirandum perstabat, e quibus duo pectus totidemque tergum respicere videbantur. Ceterum tam ante quam retro collocatorum unum dextrorsum, alterum laevorsum contemplationem dirigere videbatur. Corrasae barbae, crines attonsi figurabantur, ut artificis industriam Rugianorum ritum in cultu capitum aemulatam putares. In dextra cornu vario metalli genere excultum gestabat, quod sacerdos sacrorum eius peritus annuatim mero perfundere consueverat, ex ipso liquoris habitu sequentis anni copias prospecturus. Laeva arcum reflexo in latus brachio figurabat. Tunica ad tibias prominens fingebatur, quae ex diversa ligni materia creatae tam arcano nexu genibus iungebantur, ut compaginis locus non nisi curiosiori contemplatione deprehendi potuerit. Pedes humo contigui cernebantur, eorum basi intra solum latente. Haud procul frenum ac sella simulacri compluraque divinitatis insignia visebantur. Quorum admirationem conspicuae granditatis ensis augebat, cuius vaginam ac capulum praeter excellentem caelaturae decorem exterior argenti species commendabat.
14.39.4. Sollemnis eidem cultus hoc ordine pendebatur: Semel quotannis post lectas fruges promiscua totius insulae frequentia ante aedem simulacri, litatis pecudum hostiis, sollemne epulum religionis nomine celebrabat. Huius sacerdos, praeter communem patriae ritum barbae comaeque prolixitate spectandus, pridie quam rem divinam facere debuisset, sacellum, quod ei soli intrandi fas erat, adhibito scoparum usu diligentissime purgare solebat, observato, ne intra aedem halitum funderet; quo quoties capessendo vel emittendo opus habebat, toties ad ianuam procurrebat, ne videlicet dei praesentia mortalis spiritus contagio pollueretur.
14.39.5. Postero die, populo prae foribus excubante, detractum simulacro poculum curiosius speculatus, si quid ex inditi liquoris mensura subtractum fuisset, ad sequentis anni inopiam pertinere putabat. Quo annotato, praesentes fruges in posterum tempus asservari iubebat. Si nihil ex consuetae fecunditatis habitu deminutum vidisset, ventura agrorum ubertatis tempora praedicabat. Iuxta quod auspicium instantis anni copiis nunc parcius, nunc profusius utendum monebat. Veteri deinde mero ad pedes simulacri libamenti nomine defuso, vacuefactum poculum recenti imbuit, simulatoque propinandi officio statuam veneratus, tum sibi, tum patriae bona civibusque opum ac victoriarum incrementa sollemnium verborum nuncupatione poscebat. Qua finita, admotum ori poculum nimia bibendi celeritate continuo haustu siccavit repletumque mero simulacri dexterae restituit. Placenta quoque mulso confecta, rotundae formae, granditatis vero tantae, ut paene hominis staturam aequaret, sacrificio admovebatur. Quam sacerdos sibi ac populo mediam interponens, an a Rugianis cerneretur, percontari solebat. Quibus illum a se videri respondentibus, ne post annum ab iisdem cerni posset, optabat. Quo precationis more non suum aut populi fatum, sed futura messis incrementa poscebat.
14.39.6. Consequenter sub simulacri nomine praesentem turbam consalutabat, eamque diutius ad huius numinis venerationem sedulo sacrificii ritu peragendam hortatus, certissimum cultus praemium terra marique victoriam promittebat. His ita peractis, reliquum diei plenis luxuriae epulis exigentes, ipsas sacrificii dapes in usum convivii et gulae nutrimenta vertere, consecratas numini victimas intemperantiae suae servire cogentes. In quo epulo sobrietatem violare pium aestimatum est, servare nefas habitum.
14.39.7. Nummus ab unoquoque mare vel femina annuatim in huius simulacri cultum doni nomine pendebatur. Eidem quoque spoliorum ac praedarum pars tertia deputabatur, perinde atque eius praesidio parta obtentaque fuissent. Hoc quoque numen trecentos equos descriptos totidemque satellites in iis militantes habebat, quorum omne lucrum, seu armis seu furto quaesitum, sacerdotis custodiae subdebatur, qui ex earum rerum manubiis diversi generis insignia ac varia templorum ornamenta conflabat eaque obseratis arcarum claustris mandabat, in quibus praeter abundantem pecuniam multa purpura vetustate exesa congesta fuerat. Illic quoque publicorum munerum ac privatorum ingens copia visebatur, studiosis beneficia poscentium votis collata.
14.39.8. Hanc itaque statuam, totius Sclaviae pensionibus cultam, finitimi quoque reges absque sacrilegii respectu donis prosequebantur. Quam inter ceteros etiam rex Danorum Sueno propitiandi gratia exquisiti cultus poculo veneratus est, alienigenae religionis studium domesticae praeferendo, cuius postmodum sacrilegii infelici nece poenas persolvit.
14.39.9. alia quoque fana compluribus in locis hoc numen habebat, quae per supparis dignitatis ac minoris potentiae flamines regebantur. Praeterea peculiarem albi coloris equum titulo possidebat, cuius iubae aut caudae pilos convellere nefarium ducebatur. Hunc soli sacerdoti pascendi insidendique ius erat, ne divini animalis usus, quo frequentior, hoc vilior haberetur. In hoc equo opinione Rugiae Suantovitus (id simulacro vocabulum erat) adversum sacrorum suorum hostes bella gerere credebatur. Cuius rei praecipuum argumentum exstabat, quod is nocturno tempore stabulo insistens adeo plerumque mane sudore ac luto respersus videbatur, tamquam ab exercitatione veniendo magnorum itinerum spatia percurrisset.
14.39.10. Auspicia quoque per eundem equum huiusmodi sumebantur: Cum bellum adversum aliquam provinciam suscipi placuisset, ante fanum triplex hastarum ordo ministrorum opera disponi solebat, in quorum quolibet binae e transverso iunctae conversis in terram cuspidibus figebantur, aequali spatiorum magnitudine ordines disparante. Ad quos equus ductandae expeditionis tempore, sollemni precatione praemissa, a sacerdote e vestibulo cum loramentis productus, si propositos ordines ante dextro quam laevo pede transscenderet, faustum gerendi belli omen accipiebatur; sin laevum vel semel dextro praetulisset, petendae provinciae propositum mutabatur, nec prius certa navigatio praefigebatur, quam tria continue potioris incessus vestigia cernerentur.
14.39.11. Ad varia quoque negotia profecturi ex primo animalis occursu votorum auspicia capiebant; quae si laeta fuissent, coeptum alacres iter carpebant; sin tristia, reflexo cursu propria repetebant. Nec sortium iis usus ignotus exstitit; siquidem tribus ligni particulis, parte altera albis, altera nigris, in gremium sortium loco coniectis, candidis prospera, furvis adversa signabant. Sed ne feminae quidem ab hoc scientiae genere immunes fuere; quippe foco assidentes absque supputatione fortuitas in cinere lineas describebant; quas si pares numerassent, prosperae rei praescias arbitrabantur; si impares, sinistrae praenuntias autumabant.
14.39.12. Huius igitur urbis non magis rex munimenta quam ritus evertere cupiens, universae Rugiae profanos cultus eius excidio deleri posse arbitrabatur. Neque enim dubium habebat, quin exstante simulacro facilius gentis moenia quam sacrilegia domarentur. Itaque quo ocius expugnationem perageret, ingentem lignorum materiam faciendis machinis opportunam magna cum totius exercitus fatigatione propinquis e silvis petendam curavit.
14.39.13. Quibus dum artifices coaptandis intenderent, frustra his rebus operam dare asseverabat, sperato citius urbem capturos. Interrogatus, quonam id augurio deprehensum haberet, ex hoc potissimum augurari se dixit, quod Rugiani, quondam a Karolo Caesare expugnati sanctumque Vitum Corwegiensem religiosa nece insignem tributis colere iussi, defuncto victore libertatem reposcere cupientes, servitutem superstitione mutarunt, instituto domi simulacro, quod sancti Viti vocabulo censuerunt; ad cuius cultum, contemptis Corwegiensibus, pensionis summam transferre coeperunt, affirmantes domestico Vito contentos externo obsequi non oportere. Quamobrem Vitum, veniente sui sollemnis tempore, eorum moenia turpaturum, a quibus tam similem monstro figuram acceperit. Merito namque eum ab his iniuriam poenas exigere debere, qui venerabilem eius memoriam sacrilego cultu complexi fuerant. Hoc se non ex somniorum aut rerum accidentium coniecturis, sed sola praesagientis animi sagacitate colligere testabatur. Admirabilior cunctis quam credibilior praedictio exstitit.
14.39.14. Et quoniam insula Archonensis, quae Withova dicitur, a Rugiae complexu parvula freti interrivatione, quae vix fluminis magnitudinem aequare videatur, abrumpitur, ne eo loci ulla Archonensibus auxilia porrigerentur, missis, qui transitum observarent hostemque traiectu prohiberent, cetera manu urbis obsidionem arripuit ac primum operam tormentis vallo applicandis exhibuit. Absalon, inter manipulos castrorum loca distribuere iussus, designandi officium mensurato inter maria spatio exsequebatur.
14.39.15. Interea oppidani portam urbis, quo minor eam attentandi facultas pateret, ingenti glaebarum acervo praestruxerant, aditumque coacta caespitum compage claudentes, tantum ex eo opere fiduciae contrahebant, ut turrim, quae supra portam sita fuerat, signis tantum aquilisque protegerent. Inter quas erat Stanitia magnitudine ac colore insignis, cui tantum venerationis a populo Rugiano tributum est, quantum omnium paene deorum maiestas obtinuit. Eam enim prae se ferentes in humana divinaque grassandi potestatem habebant, nec quicquam iis, quod libitum foret, illicitum habebatur: populari urbes, aras demoliri, fas ac nefas in aequo ponere, cunctosque Rugiae penates aut ruinis aut incendiis evertere potuissent, tantumque superstitioni indultum est, ut exigui panni auctoritas regiae potestatis vires transscenderet. Plectenti se signo perinde ac divino gestamini honorem habebant, officiis damna, iniurias obsequiis rependentes.
14.39.16. Interea variis inchoandae obsidionis operibus insistente exercitu, aliisque stabula, aliis tentoria ad necessarios usus militari procuratione versantibus, rege vero diurni caloris intemperantiam otio atque umbraculis leniente, Danorum forte pueri, plenis petulantiae excursibus ad vallum perducti, contortos funda lapillos in propugnacula iacere coeperunt. Quorum ingenio delectati magis Archonenses quam territi, similes lusui nisus armis excipere erubescebant ob idque eos spectare quam repellere maluerunt. Adolescentibus subinde puerorum coeptum in consimili provocationis genere aemulantibus, spectandi voluptate deposita, aegre pugnam capessunt. Iuvenes quoque nostri, relictis variae occupationis officiis, ad auxilia sociis ferenda concurrunt, equitibus ista puerilium exercitiorum loco ducentibus.
14.39.17. Ita res, parvulis ac paene despicabilibus initiis coepta, grandem haud levi in momento ponendi certaminis progressum accepit, paulatimque puerilis ludi incitamentum ad serium virilis pugnae modum prorepsit. Forte autem aggesta portae humus in antri sive crepidinis formam, subsidente glaebarum mole, concesserat, vastusque inter turrim et caespites hiatus patebat. Quem cum egregii animi ignotus iuvenis gerendarum rerum proposito opportunum animadverteret, attingendi eius opem a sociis imploravit, quo si ipsorum auxilio processisset, expugnationem illico subsecuturam seque victoriae gradum facturum spondebat. Quibus, quonam modo iuvari posset, percontantibus, telorum cuspides, quis tamquam scalis evaderet, mediis caespitum locis immergi praecepit, eoque negotio subvectus, postquam animadvertit ita se undique eius antri praesidio vallatum, ut ab hostibus laedi non posset, exstruendi ignis gratia stramentum poposcit. Interrogatus, an accendendi eius materiam haberet, ferrum sibi ac silices suppetere respondit, praemonito, ut, aestuante incendio, ab iisdem descensurus exciperetur.
14.39.18. Igitur foci nutrimenta circumspicientibus fors materiam obtulit. Forte enim quidam ad necessarios usus onustum stipula currum agebat; qua direpta, alius alii fasciculos iacientes eosque cuspidibus affixos iuveni porrigentes, brevi patulum replevere cavum, turris desertione tutos aditus dante. Nam oppidanos partim rei ignorantia, partim turris immanitas fefellit, cuius etiam prominens latitudo oppugnatoribus ab utroque latere praesidio fuit. Quae cum, repentino igne correpta, conflagrare coepisset, incendii auctor, facto victoriae gradu, excipientibus sociis solo illabitur.
14.39.19. Conspecto fumo, oppidani, improviso periculo attoniti, igni prius an hosti resisterent, ambigebant. Tandem, collectis animis, summa vi incendio occurrunt omissoque hoste bellum cum flammis gerere coeperunt, nostris exstinctionem prohibere conantibus, ut ex pari his reprimendi incendii, illis protegendi cupido incessisse videretur. Tandem aqua defecti flammas lacte sparsere, quae tanto vehementius incendium concepere, quanto hoc liquoris genere saepius perfundebantur. Ea res plurimum incrementi incendio adiecit.
14.39.20. Orto deinde clamore, rex spectandi gratia extra castra progressus simulque eventus admiratione concussus, cum dubium haberet, an ignis ullum expugnationi momentum adiceret, quid factu potissimum foret, ex Absalone perquirere institit. Ille regem, ne se puerilibus coeptis insereret aut quicquam inexplorato negotio repente aggrederetur, hortatus, magnopere rogare coepit, ut sibi primum, an ignis potiendae urbi efficax esset, speculari permitteret; nec rem perscrutari cunctatus, clipeo dumtaxat ac galea tectus, portam accessit iuvenesque eam oppugnare conantes hortari ad confovendum incendium coepit. Quod, aggestis undique nutrimentis evectum postiumque ac columnarum roboribus alitum, ligneum turris pavimentum absumpsit, ac deinde summa corripiens, singulare simulacri signum aliaque domesticae religionis insignia cineri aequavit. Quod postquam rex nuntiante Absalone accepit, eiusdem monitu urbem corona cingi praecepit ac protinus, sella extra castra posita, pugnae spectator consedit.
14.39.21. Tunc quidam Danicae militiae fortissimus adolescens, dum ad propugnacula ante alios eximia capessendae laudis aviditate evadere niteretur letalemque ictum corpore excepisset, ita collabendo se gessit, ut non fato oppressus ruere, sed de industria saltum edere videretur. Qua virtute, pulchrius dimicaverit an occiderit, incertum reliquit.
14.39.22. Pomerani quoque sub Kazimaro et Bugiszlavo ducibus, spectante rege, dimicare egregium rati, audacissima urbis oppugnatione singulare virtutis specimen ediderunt. Quorum excellens opera grata admiratione regis oculos permulsit.
14.39.23. Ex oppidanis complures, ancipiti periculo circumventi, partim incendio, partim hostilium telorum impulsu prostrati cadebant, incertumque erat, plus ignem an hostem metui oporteret. Quidam vero, salute postposita, adeo obstinatam ac perseverantem urbis defensionem egerunt, ut simul deflagrati aggeris excidio obruerentur seque super moenium suorum rogum proiectos communibus flammis cremandos praeberent. Tanta siquidem patrii munimenti caritate tenebantur, ut eius ruinarum socii quam superstites exsistere praeoptarent.
14.39.24. Ita desperatis oppidanorum rebus excidioque et morti propinquantibus, quidam e propugnaculis excelsa voce clamitans, Absalonis alloquium postulabat. Quem Absalon in tranquillissimam urbis partem, quae scilicet a caede plurimum strepituque distaret, secedere iussum, quidnam afferret, interrogat. Ille, vocis affectum manu ac gestibus prosecutus, bellica nostrorum opera relaxari poscebat, quoad oppidanis deditionem arripere liceat. Negat Absalon ullam oppugnationis remissionem fore, ni et ipsi pariter a prohibendo incendio operam retraxissent. Quam condicionem barbaro comprobante, acceptas preces illico regi porrexit, eoque protinus hac de re evocatos pugna principes consulente, barbari votis annuendum subiunxit, dicendo oppidanos grassantis incendii impetum hoc difficilius, quo tardius sopituros; quod si reprimere destitissent, etiam remoto hoste victoriam igni daturos; nostros vero, tametsi otio indulgerent, id propugnantium flammarum viribus obtenturos, quod ne propriis quidem assequi valuissent. Quos, quamquam ad horam armis abstineant, otiosos existimandos non esse, praesertim alieno ministerio sine ullo sui discrimine proeliantes.
14.39.25. Probato consilio, rex oppidanos in fidem hac lege recepit, ut, simulacro cum omni sacra pecunia tradito, captivos Christianos ergastulo liberatos absque redemptione dimitterent omniaque verae religionis momenta Danico ritu celebranda susciperent; quin etiam ut agros ac latifundia deorum in sacerdotiorum usus converterent seque, quoties res posceret, Danicae expeditionis comites exhiberent nec umquam accersiti regis militiam prosequi supersederent; praeterea annuatim ex singulis boum iugis quadragenos argenteos tributi nomine penderent totidemque obsides in earum condicionum firmamentum praestarent.
14.39.26. Quo audito, populus, repentinis seditionis facibus inflammatus hostilisque praedae ac sanguinis cupidus, magnopere queri coepit, quod propinquae victoriae praemiis spoliatus nihil ex tanta fatigatione praeter ictus et vulnera retulisset, quodque sibi de paene victo hoste tot iniuriarum ultionem proprio arbitrio exigere non licuerit, praefatus illorum saluti iam consuli, de quibus tot spoliorum, tot domesticarum cladium minimo negotio speciosissima vindicta accipi potuisset. Praeterea deserturum se regem, quod urbem capi passus non sit exiguamque pecuniam ingenti victoriae praetulerit, minitatus est. Talibus rex obtrectationis sibilis vexatus, quo longius strepitu abessent, principes extra castra perductos, deditionem urbis an direptionem probent, perquirit.
14.39.27. A quibus Absalon, quidnam ea de re sentiret, disserere iussus, munitionem quidem capi, sed non sine diuturno obsidionis impendio posse asseverabat. Quamquam enim studia sua sinistra vulgi interpretatione exciperentur, malle se tamen apud malignos eorum aestimatores ob salutares monitus displicere quam sociorum salutem, tacita rerum utilitate, subvertere. Nam etsi ignis, potius caelesti miraculo quam ulla mortalium opera accensus, superiores aggeris partes, quae lignis humoque constabant, propemodum in cineres redegisset, inferiorum tamen solidiorem compagem incendio non cessuram, quae altitudine sua haud facile hostium incursui pateat. Ad haec oppidanos cuncta paene incendii loca luteis refecisse figmentis, eosque partim flammarum viribus urgeri, partim praesidio muniri, quarum asperitas nostris non minus oppugnationis quam illis defensionis impedimentum ingerere videatur. Praeterea, si incolumitas Arkonensibus negaretur, fore, ut ceterae Rugianorum urbes, necessitate in virtutem conversa, hoc acrius quo desperatius rebellarent. Quos si in fidem recipi comperissent, facile eodem exemplo salutis consilia circumspicerent. Cum ergo multarum urbium expugnationem sola expeditione concludere quam unius obsidione pertinacius inhaerere praestantius ducatur, deditionis oblata respui non oportere. Sin ceteris secus videatur, inviolatos obsides dimitti debere, ne parum sincera fide cum iis actum existimari posset aut gentis nostrae promissioni praeter solitum ulla lubricitatis labes accederet.
14.39.28. Hanc sententiam maximus pontifex Eskillus consentaneis suffragiis fraudari passus non est, dicendo plebem patribus, non plebi patres obtemperare debere, neque par esse maiores minorum arbitrio cedere. Qui autem optabiliorem victoriam acquiri posse quam alienae religionis populum non solum tributis, verum etiam Christianis sacris subiectum efficere? Sed etiam potius Arkonensium opera adversum reliquos hostes utendum quam caedibus inhiandum monebat, quippe subiurgare hostem quam necare tanto praestantius esse, quantum pietas a severitate distare cognoscitur. Insuper aliquanto satius fore complurium munitionum praesidia pariter occupare quam unius obsidionem omnium expugnationi praeponere. Ea monitorum ratione permotos principes tam suae quam Absalonis sententiae assensores effecit. Rex quoque, eodem consilii vigore firmatus, infestas populi voces clausis patientia auribus respuit.
14.39.29. Quibus ad curanda corpora dimissis, Absalon, suscipiendorum obsidum mandatum amplexus, partim liberorum pignora recipiebat, partim parentes in crastinum usque pro liberis admittebat. Eodem proximae noctis hora concubia quietem capiente, ingens barbari clamor insonuit, Guthskalki, quo Absalon apud Sclavos interprete utebatur, copiam flagitantis. Qui hac voce excitus, quidnam barbarus afferret, mutuo clamore perquirit. Ille, postulato Absalonis aditu, propius accedere permissus eumque extra tentorium ad se progressum per interpretem allocutus, impensius orare coepit, permitteret sibi Karentinis Arkonensium fortunae nuntium afferre hortarique, ut similibus pactis exitium praecurrentes suam atque urbis incolumitatem pacisci non differant, praefatus se voluntatis eorum indicium postridie relaturum. Praeterea se patre Littogo Karentiae natum Granzamque dici asseverabat; praesentis urbis non civem, sed advenam esse nec in eam sponte profectum, sed cum aliis inter supplementa transmissum. Quod ne fraudulenter asserere putaretur, debilitatum vulnere lacertum ostendit, sine cuius usu civibus opem ferre non posset.
14.39.30. Absalon, in homine tam graviter affecto parum momenti hostium viribus accedere iudicans parvique ducens, pugnae an deditionis hortator exsisteret, petitionem eius ad regis arbitrium relegavit ac protinus Waldemarum e somno excitatum consuluit. A quo rem arbitrio suo tractare iussus, expectanti barbaro omnia a rege praeter tridui indutias concessa respondit, sollicite providens, ne hostibus longum muniendae urbis tempus daretur. Ceterum insequentis diei spatium, ne omnino indutiarum expertem dimitteret, pollicetur, praefatus, ni in litore, quod urbi suae proximum foret, se cum omni Rugiae primatu tempore praedicto obvium praebuisset, ulteriore pactionis aditu cariturum.
14.39.31. postero die Esbernus ac Suno, iubente rege simulacrum eversuri, quod sine ferri ministerio convelli nequibat, aulaeis, quibus sacellum tegebatur, abstractis, famulos succidendi officium arripere iussos attentius monere coeperunt, ut adversum tantae molis ruinam cautius se gererent, ne eius pondere oppressi infesto numini poenas luere putarentur. Interea fanum ingens oppidanorum frequentia circumstabat, Suantovitum talium iniuriarum auctores infestis numinis sui viribus insecuturum sperantium.
14.39.32. Iamque statua, extrema tibiarum parte praecisa, propinquo parieti supina incidit. Cuius extrahendae gratia Suno ministros ad eiusdem parietis deiectionem hortatus, cavere iussit, ne succidendi aviditate pericula sua parum dispicerent neu se labenti statuae per incuriam proterendos obicerent. Ruinam simulacri non sine fragore humus excepit. Praeterea frequens aedem purpura circumpendebat, nitore quidem praedita, sed situ tam putris, ut tactum ferre non posset. Nec silvestrium bestiarum inusitata cornua defuere, non minus suapte natura quam cultu miranda. Daemon, in furvi animalis figura penetralibus excedere visus, subito se circumstantium luminibus abstulit.
14.39.33. Igitur oppidani simulacro urbe egerendo funes inicere iussi, cum id pristinae religionis metu per se ipsos exsequi non auderent, captivis exterisque quaestum in urbe petentibus, ut illud egererent, imperabant, ignobilium hominum capita divinae irae potissimum obiectanda ducentes. Quippe domestici numinis maiestatem, quam tanto cultu prosequi consueverant, graves e vestigio poenas a suis violatoribus exacturam putabant. Tum vero variae incolarum voces exaudiebantur, aliis dei sui iniurias lamento, aliis risu prosequentibus. Nec dubium, quin ingens prudentiori oppidanorum parti rubor incesserit, simplicitatem suam tot annis tam stolido cultu delusam cernenti. Pertractum in castra simulacrum admirantis exercitus concursus excepit, nec prius sibi principes spectandi licentiam indulserunt, quam plebem visendi satietas amovisset.
14.39.34. Reliquum diei in obsidibus, qui pridie remanserant, accipiendis deductum est. Sed et scribae principum in urbem mittuntur, qui sacerdotali ministerio rudem religionis populum Christianis sacris assuefacerent eiusque sacrilegis sensibus sanctitatis disciplinam ingenerarent. Vespera appetente, omnes, qui culinis praeerant, simulacrum attentatum securibus in exigua frusta aptosque foculo stipites redegerunt. Crediderim tunc Rugianos pristinae piguisse culturae, cum patrium avitumque numen, quod maxima religione celebrare solebant, igni deformiter applicatum concoquendis hostium alimentis famulari conspicerent. Post haec nostri pariter et fanum cremandum et basilicam lignis machinamentorum exaedificandam curabant, belli instrumenta pacis domicilio permutantes. Itaque, quod obterendis hostium corporibus excogitaverant, salvandis eorum spiritibus impendebant. Dies quoque, quo thesaurus Suantovito votorum nomine consecratus a Rugianis traderetur, praefigitur.
14.39.35. His expletis, Absalon, Granzae Karentinensis promissione ducibus exposita, cunctisque eius experimentum sumi debere iudicantibus, cum triginta navigiis noctu discessit, rege sub primam lucem insequi monito. Tantus autem Karentinis Arkonensis expugnationis nuntio terror incesserat, ut locum, qui ab Absalone praenotatus erat, ante praefixum tempus accederent. Illic Granza equo insidens, voce eminus missa, quisnam classi praeesset, rogabat. Quam postquam ab Absalone ductari cognovit, Granzam se esse confessus, regem Tetiszlavum cum Iarimaro fratre et universis Rugianae nobilitatis proceribus advenisse perdocuit. Quos Absalon interposita fide nave exceptos ac per omnia Arkonensium exemplo deditionem pactos ad regis adventum usque detinuit.
14.39.36. Quo per omnia pactionibus assentiente, solo Iarimaro ex Rugianorum optimatibus assumpto, una cum Suenone Arusiensi Karentiam pergit; reliquos, quo tutius urbem peteret, per Esbernum fratrem epulis allectos non ante reditum suum dimittendos curavit. Triginta solos domesticos milites secum habebat, quorum maiorem partem, orantibus Karentinis, ne quid rixae per eius comites in urbe concitaretur, remisit fiduciaque quam familia abundantior ad urbem contendit. Haec, undiquesecus voraginibus ac lacunis vallata, unicum palustri ac difficili vado aditum habet, a quo si quis incautis viae excessibus aberraverit, in profundum paludis incidat necesse est. Hoc vadum emensis praetentus urbi callis occurrit; hic ad portam ducit mediusque vallum et paludem interiacet.
14.39.37. Itaque Karentini, quo deditionem suam concinniorem efficerent, sex millium numerum explentes, armati sese portis effundunt viamque nostrorum progressui opportunam, suffixis humo cuspidibus, diversa acie circumstare coeperunt. Quo aspectu stupentem Suenonem rogantemque, quidnam sibi hostium vellet excursus, Absalon metu carere praecepit, eorum egressionem ab obsequendi studio profectam docendo; qui si nocendi animum gererent, facilius intra urbem facinus exsequi potuissent. Quanta porro illum fiducia praeditum aestimemus, qui capitis sui potestatem armati hostis ancipiti arbitrio tam facile credere non dubitavit! Sed et milites, eius exemplo firmati, nec vultu nec ordine mutato, parem procedendi constantiam servaverunt, plus spei in unius Absalonis praesidio quam metus in hostium multitudine reponentes. Transgressos vadum viamque vallo citeriorem aggressos Karentini, qui se hinc inde centuriaverant, humi prostratis corporibus, perinde ac superos adorandi officio venerati sunt exsurgentesque eorum vestigia benevolo studio consectari coeperunt. Iucundus Absalonis ingressus avido egressionis populo exstitit; neque enim ut privatae rei legatus, sed tamquam publicae pacis minister excipitur.
14.39.38. Insignis hic vicus trium praepollentium fanorum aedificiis erat, ingenuae artis nitore visendis; iis tantum paene venerationis privatorum deorum dignitas conciliaverat, quantum apud Arkonenses publici numinis auctoritas possidebat. Sed et hic locus, ut pacis tempore desertus, ita tunc frequentibus habitaculis consertus patebat. Quorum altitudinis tres ordines fuere, infimo medii supremique ponderibus sustentamentum praebente. Quin etiam tantae consertionis angustiae fuere, ut, si tormentis in urbem lapides iacerentur, nudam humum, in quam conciderent, non offenderent. Super haec natus immunditiis foetor cunctos urbis penates asperserat nec minus corpora quam metus animos cruciabat. Unde nostris Karentinos obsidioni resistere nequivisse conspicuum fuit; neque enim eorum tam promptam deditionem ulterius mirari voluerunt, quorum tam artam necessitatem liquido perviderunt.
14.39.39. Maius fanum vestibuli sui medio continebatur, sed ambo parietum loco purpura claudebantur, tecti fastigio solis dumtaxat columnis imposito. Itaque ministri, direpto vestibuli cultu, tandem manus ad interiora fani velamina porrexerunt. Quibus amotis, factum quercu simulacrum, quod Rugiaevitum vocabant, ab omni parte magno cum deformitatis ludibrio spectandum patebat. Nam hirundines, quae sub oris eius lineamentis nidos molitae fuerant, in eiusdem pectus crebras stercorum sordes congesserant. Dignum numen, cuius effigies tam deformiter a volucribus foedaretur. Praeterea in eius capite septem humanae similitudinis facies consedere, quae omnes unius verticis superficie claudebantur. Totidem quoque veros gladios cum vaginis uni cingulo appensos eius lateri artifex conciliaverat, octavum in dextra destrictum tenebat. Hunc pugno insertum firmissimo nexu ferreus clavus astrinxerat nec manui nisi praecisae evelli poterat; quae res truncandae eius occasio exstitit. Spissitudo illi supra humani corporis habitum erat, longitudo vero tanta, ut Absalon, supra primam pedum partem consistens, aegre mentum securicula, quam manu gestare consueverat, aequaret.
14.39.40. Hoc numen, perinde ac Martis viribus praeditum, bellis praeesse crediderant. Nihil in hoc simulacro iucundum visentibus fuit, lineamentis impoliti caelaminis deformitate sordentibus. Iamque famuli maxima cum totius urbis exanimatione tibiis eius secures applicare coeperunt. Quibus abscissis, comitante sono, lapsus terrae truncus impingitur. Hoc viso oppidani, dei sui viribus insultantes, religionem mutavere contemptu.
14.39.41. Nec eius excidio contentae satellitum manus ad Porevitum simulacrum, quod in proxima aede colebatur, avidius porriguntur. Id quinque capitibus consitum, sed armis vacuum fingebatur. Quo succiso,Porenutii templum appetitur. Haec statua, quattuor facies repraesentans, quintam pectori insertam habebat, cuius frontem laeva, mentum dextera tangebat. Haec famulorum ministerio securibus icta concidit.
14.39.42. Has statuas oppidani Absalonis edicto intra moenia cremare iussi, preces imperio opponere coeperunt, orantes, misereatur confertae urbis nec incendio obiciat, quorum iugulo parcat. Nam si ignis ad vicina prolapsus unum e tabernaculis corripuisset, ob eximiam consertionem universa indubitanter convelleret. Quapropter eas urbe egerere rogati, diu repugnaverunt, quod se membrorum, quorum ministerium imperio exhibuissent, numine poenas exigente, usum amissuros metuerent, contemptumque religione excusare pergebant. Ad ultimum Absalonis monitu dei, qui sibimet opitulari non posset, potentiam floccipendere docti, spe impunitatis accepta, imperio ocius paruerunt.
14.39.43. Nec mirum, si illorum numinum potentiam formidabant, a quibus stupra sua saepenumero punita meminerant. Siquidem mares in ea urbe cum feminis in concubitum ascitis canum exemplo cohaerere solebant nec ab ipsis morando divelli poterant, interdumque utrique, perticis e diverso appensi, inusitato nexu ridiculum populo spectaculum praebuere. Ea miraculi foeditate sollemnis ignobilibus statuis cultus accessit, creditumque est earum viribus effectum, quod daemonum erat praestigiis adumbratum.
14.39.44. Sueno vero, quo magis simulacra aspernanda doceret, super ea, cum a Karentinis egererentur, sublimis consistere voluit. Quo facto pondus contumelia auxit nec minus trahentes rubore quam onere vexavit, domestica numina alienigenae pontificis pedibus subiecta cernentes.
14.39.45. Dum haec a Suenone geruntur, Absalon, tribus coemeteriis in agro Karentino dedicatis, vespere Karentiam rediit, deletisque simulacris, una cum Iarimaro profunda nocte ad naves pervenit eumque secum cenitare coegit. Iamque Absalon ternas continue noctes absque somno exegerat, adeoque oculorum eius aciem vigiliae debilitaverant, ut paene videndi usum exstinguerent. Sequenti luce scribae, et qui privata principum sacra tractabant, sacerdotiorum ornamentis donati, regenerandae per aquam provinciae ministerium praebuerunt. Item basilicas compluribus in locis moliti, privatae superstitionis tuguria publicae religionis domiciliis mutaverunt. Eodem die pariter accipiendis obsidum reliquiis vacatum est.
14.39.46. Quo tempore Pomeranorum duces, qui Tetiszlavum regno exuendum seque Rugianae rei dominium in praemium militiae recepturos putabant, postulata abeundi licentia, amicitias hostilitate mutarunt. Quae res ipsis postmodum ac Danis longam belli discordiam interiecit. Vespere portu solventes se ad proximam continenti insulam appulerunt. Illic regi septem aequalis magnitudinis arcae, consecrata deorum numini pecunia refertae, a Rugianis allatae sunt. His peractis, remittendae expeditionis decretum vulgatur.
14.39.47. Qua reversa, Absalon novos sacerdotes non solum ordinis sui insignibus, verum etiam commeatibus instructos, revocatis prioribus, in Rugiam delegavit, ne alienis impensis utendo populum, quem sacris documentis erudituri erant, in exigendis vitae necessariis onerarent. Nec praedicationis eorum ministerio miracula defuere: siquidem compluribus debilitate corporis resolutis per eorum salutares preces bonae valetudinis habitus recuperatus est, quod potius lucrandae gentis respectui quam sacerdotum sanctitati divinitus concessum videri potest. A quibusdam etiam detractae religionis supplicia varia membrorum strage graviter exigebantur, ut manifeste Deum et cultus sui praemium et contemptus vindictam afferre putares.
14.39.48. Ibidem quoque nuper clarum inauditi generis miraculum incidit: matrona quaedam, a viro immerens adulterii insimulata, cum purgandae infamiae gratia candenti laminae dexteram obtulisset, subito ferrum, quod exceptura erat, perinde atque innoxiae manus contactum fugiens, neglecto pondere, sublime se extulit, penduloque motu gradientis feminae incessum comitans, cum ante aram iactandum erat, inter religiosam astantium admirationem proprio impulsu humi decidit. Ea res et mulieris infamiam levavit et visentium animos religioni proniores effecit. Nec temere quidem pudicitiam suam tam ancipitis argumenti iudicio credidit, cui corporis animique fiduciam certae sinceritatis conscientia ministravit.
14.39.49. Capta Rugia, cum adhuc piraticae labes cunctos maris nostri secessus foedaret, sollerti Danorum instituto provisum est, ut, eorum classe recensita, quarta quaeque navis adversum maritimos praedones, quoad temporum habitus sineret, excubandi officio fungeretur, sicque quorundam assiduitas universorum laborem absolveret. Tantum enim commodi gens nostra in paucitatis continua quantum in multitudinis intercisa militia reponebat. In quod munus potissimum iuvenes coniugiorum expertes legi placuit, ne militiae studium tori caritate torpesceret. Iisdem Absalon et Christophorus duces adduntur. Qui domestici freti liminibus non contenti, etiam Rugiana litora ac Leuticios scrutabantur anfractus.
14.40.1. Per idem tempus legati regis, quos, ut sibi paternae animae sanctitatem sacris honoribus venerari liceret, Romam transmiserat, consentaneas voto litteras retulerunt. Quibus cognitis rex, omni Danica nobilitate sub edicto Ryngstadium evocata, circa solemne Ioannis, quod in aestivo solstitio colitur, et parenti caelestes honores et filio regios celebrare constituit, maxima claritatis incrementa accepturum se ratus, si una eademque luce ex iis alterum ara, alterum corona donasset, ut et huius infantia regnum reciperet et illius spiritum publica religio consecraret. Sed neque se ulla alia ex re tantum voluptatis hausturum credebat, quam si in filio maiestatis suae insignia vivus conspicere potuisset.
14.40.2. Quin etiam naves a propinqua statione revocatas longinquam agere iussit, quo citius profundae barbariae piratas offenderent, ante feriam, quae Ioannis censetur, participandae sollemnitatis gratia reversuras. Discedentes quoque praemonuit, ne huius generis piratas, callidius quam fortius confligere solitos, repente lacesserent, ut quibus id consuetudinis sit, ut, hostili classe superveniente, navigiis suis in litus subductis, de industria citato cursu latebram petant hostibusque liberum instandi locum tribuant, sed mox ut eorum navigia ardenti remigum studio passim litoribus applicata conspexerint, improviso recursu latebris erumpentes, eadem brachiis per foros iniectis apprehensa subducant subductaque, nautis partim lapidum, partim telorum nimbo obrutis, ferro perfodiant ac crebris foraminibus absumant. Hos itaque, tametsi fugere videantur, avidius insequendos non esse, quorum non minus fuga quam impetus metui debeat; neque terga praebentibus praepropere innitendum, sed potius et litus composito navigationis genere petendum et in aciem iunctis patienter ordinibus descendendum. Haec agentibus in expedito victoriam fore, quod inermes illi nudisque paene corporibus dimicantes plus astu quam apparatu niti soleant. His monitis incalescentes se in Olandiam appulerunt.
14.40.3. Verum quamquam Sueones ac Dani inimicitias gererent, ne destinatam paganis cladem Christianis infligerent, insulae parcendum duxerunt, religionis concordiam regnorum odiis praeferentes. Hic ab indigenis permixtos Estonibus Curos propinquo in portu piraticam exercere perdocti, indicatum sibi locum, ut cuique navigationis celeritas suppetebat, cum contemptu hostium, regii monitus immemores, certatim subintrant. Quo viso, speculatrix Estonum ratis remigio in altum excessit deviaque navigatione diffugere quam sociae classi visorum nuntium afferre maluit.
14.40.4. Quod reliqui piratarum experti, subductis in continentem navigiis, de industria se propinquae silvae fructibus occultare coeperunt. Quorum commentum Sueno Scølingus et Nicolaus Wendilensis haud callide aestimantes, vehementi remorum impulsu concitatis navigiis, cum universis remigibus litus insiliunt, ubi protinus fallaci barbarorum recursu excepti diuque cum iisdem strenue proeliati, neglecti regalis consilii poenas exitio pependerunt. Quibus dum Tovo Longus et Esgerus, insignes Absalonis equites, auxilio fore gestiunt, quorum spiritum protegere student, sociantur funeribus. Talibus sociorum periculis Magnus Scaniensis irritatus magis quam territus, diverso litoris aditu similem pugnae eventum habuit. Horum omnium navigia barbari remigibus viduata, mox securibus perfossa profundo merserunt.
14.40.5. Has militum strages Christoforus contemplatus, temperato remigii cursu terris navem abstinuit. Quae cum, fluctuante prora, litori latus adverteret, tanta saxorum vi ab hoste petita est, ut remiges, sua tantum corpora munire contenti, aliena attentare nequirent nec iam inferendis ictibus sed vitandis vacarent. Haec postquam Esbernus animadvertit, ne sanguis regius frustra sibi creditus videretur, strenua navigatione continentem petendo mediis se iaculantium saxis immersit oneratumque periculis iuvenem ab imminenti exitio navigii sui interiectu servavit. Quod protinus barbari magnis viribus apprehensum, vulneratis, qui prorae praeerant, in litus haud segniter pertrahendum curarunt.
14.40.6. Esbernus cum se, tribus spiculis ballista emissis, toties ictu fraudatum videret, confracto tormento, cuius usum frustra tentaverat, a puppi in proram armatus concessit solusque tot hostes aliquanto diei spatio mira animi corporisque virtute sustinuit. Tandem silicibus adeo contusus telisque perstrictus, ut pedibus quoque deficeretur, aegre puppi repetita consedit. Iamque a comitibus desertus (nam cuncti praeter unum, pellente metu, profundo se dederant), postquam barbaros navigium, cuius iam latera dolabris perfregerant, insilire conspexit, virtutis pristinae non oblitus, viribus recollectis, semel iterumque ac tertio exceptos fugavit telaque in se congesta acerrime in hostem retorsit, auxilio sibi vertens, quod in eius perniciem vis aliena contulerat.
14.40.7. Ad ultimum, hebetatis nervis, lassitudinis nimietate confectus, cum, potius debilitati quam hosti cedens, resumendarum virium gratia paululum gradum referre coepisset, tam gravem lapidis ictum capite excepit, ut ante puppim paene exanimis collaberetur. Quem cum barbari, conscenso navigio, iacentem obtruncaturi concurrerent, unicus eius comes, cum voce semianimem suscitare non posset, dextera comprehensum erexit solaque consistentis imagine propinquas hostium catervas repulit. Tanta quippe fortitudinis eius experimenta fuerant, ut aspectu non minus quam viribus hostem terreret. Postremo, sensibus redditis, comitem percontatus, curnam ab eo fatigaretur, postquam navigium barbaris completum audivit, pristino animi vigore, pulsis omnibus, in proram concessit, pugnaque strenue edita, cum, viribus propemodum absumptis, ad malum regredi vellet, rursum semianimis concidit perissetque, ni eum Christofori remiges ocius nave exceptum servassent.
14.40.8. Quae res ceteros in litoris accessione cautiores effecit. Eo namque prospectius abstinentes, eminus rem fundis iaculisque gessere. Et quoniam rebus ulterius attentandis noctis propinquitas officere videbatur, sumpto differendae pugnae consilio, ne qua barbarorum ratis nocturno portus egressu clandestina fuga dilaberetur, excubiis observandum duxerunt. Igitur barbari, cum se tantae classis obiectu conclusos viderent, fortitudinem ex desperatione capientes, iam non de fuga, sed victoria cogitare coeperunt. Itaque partim propriis hostiumque navigiis, quibus potiti fuerant, partim silvestribus truncis arboreisque molibus munitionem ad urbis instar aedificant, binos habentem introitus artos admodum angustiisque difficiles, quibus quis veluti posticis submissus irreperet; latera quoque, quae ex navigiis compegerant, velis in multiplices ordines convolutis exterius muniebant, propugnaculorum usum a telarum consertionibus mutuantes. Praeterea aliis sectos stipites figendis ictibus exacuere, aliis litoralia saxa iactibus idonea legere curae fuerat, et ne ulla ex parte remissi animis viderentur, bacchantium more cantu choreisque laetitiam simulabant, Danis tristem silentio noctem ducentibus.
14.40.9. Tunc Lucas, Christofori scriba, nationis Britannicae, litteris quidem tenuiter instructus, sed historiarum scientia apprime eruditus, cum infractos exercitus nostri animos videret, maestum ac lugubre silentium clara voce perrumpens, sollicitudinem alacritate mutavit. Siquidem memoratis veterum virtutibus nostros ad exigendam a sociorum interfectoribus ultionem tanta disserendi peritia concitavit, ut non solum maestitiam discuteret, verum etiam cunctorum pectoribus fortitudinem ingeneraret, dictuque incredibile fuerit, quantum virium in nostrorum animos ab alienigenae hominis sermone manaverit.
14.40.10. Diluculo reddito, paucis ad prohibendam hostium elapsionem relictis, remoto ab eorum castris spatio litus conscendunt, ne in ipso apparatu repentinos supervenientium paterentur incursus. Itaque cultius armatis in acie praeire iussis, ignobilibus quibusque subsequendi locum attribuunt. At barbari non per acies, sed passim munitione delapsi, ingenti clamore edito, in pugnam prosilire coeperunt, existimantes Danos, strepitus viribus perterrefactos, primo congressionis impetu superandos. Tantus autem clamoris eorum horror increbruit, ut in postrema acie collocatis non solum metum, sed fugam incuteret. Verum a praecedentibus secus ac rebantur excepti, non minore impetu castra, quam reliquerant, repetebant. Complures ex iis caesi, solus e nostris Olavus, guttur telo traiectus multoque sanguinis profluvio debilitatus, semianimis in litus refertur.
14.40.11. Primus Nicolaus Stigonis filius, vir genere et viribus iuxta splendidus, defensam a barbaris munitionem irrupit, sed in ipso mox aditu vehementi fustis ictu exceptus procubuit. Quem Ako frater proprii corporis obiectu protegere cupiens, dirum in gutture vulnus excepit. Quorum fortitudinis vestigia ceteri insecuti, facto irruptionis gradu, cum contemptu periculorum atrocius in hostem grassantur. Quibus etiam, qui excubiis praeerant, supervenientes opem tulere, alii, malis appositis munimenti fastigium transscendentes, ferendi sociis auxilii studio hostilibus sese globis immergunt. Tanta autem in barbaros strages exercita est, ut ex ipsorum multitudine ne cladis quidem nuntius superstes reperiretur. At nostri, praedae partitione acta refectisque navigiis, nobilium sociorum cadavera salientes, ignobilibus ibidem tumulatis, in patriam referenda curabant.
14.40.12. Qua inita, Waldemarum apud Ryngstadium magna cum optimatum frequentia regio apparatu feriantem reperiunt; ubi Lundensis pontificis ministerio, cuius id exsequendi officium erat, et patris eius ossa arae traduntur et filius, septem annos natus, regia in sella purpura venustatur.
14.41.1. Quibus debita religione celebratis, Helgo pontifex Asloensis et Stephanus Upsalensis ab Erlingo missi, editiore loco occupato, pacem Norvagiensibus benigno precabantur alloquio. Quam a rege eo potissimum die concedendam esse monstrabant, quo et filium diademate et parentem altario honoratum vidisset, tantumque excellenti eorum facundiae tributum est, ut Erlingo familiaris colloquii aditus promitteretur. Ad quem Esbernus, poscente Helgone, nondum resanatis vulneribus, legatus dirigitur, Erlingo et Ivaro Norvagiensibus interim obsidum loco apud regem retentis.
14.41.2. Multa illi in contione Erlingus insolenter, hic multa Erlingo audacter respondit. Quo Erlingus domi suae detento, Waldemarum allocuturus Syalandiam quattuor navigiis, Stephano Upsalensi comitatus, accedit. Quem cum Absalon, nuper a regis in Iutiam proficiscentis comitatu magna classe regressus, Isørensi in portu adventantem videret, sociis quicquam hostiliter conari vetitis, ne supervenientibus metus iniceretur, tranquille eius navigationem excepit, quem etiam, maiore classis suae parte dimissa, ad regem perduxit. Is cum, prima colloquii die obiurganter exceptus, de concordia desperaret, Absalonem per Stephanum orat, tuto sibi discedere liceat. A quo timidius, quam si in patria foret, sentire prohibitus, colloquium repetivit pacemque probatis condicionibus impetravit.
14.41.3. Enimvero, cunctis Norvagiensium magnatibus in eandem sacramenti formam obstrictis, iureiurando pollicitus est, se filium regis Waldemarum admodum parvulum educationis officiis prosecuturum, eundemque prius Norvagiae ducem, deinde regni heredem futurum, si filius suus Magnus absque liberis iusto matrimonio susceptis decederet. Quin etiam miles regis effectus, quotiescumque res posceret, sexaginta Norvagiensium naves in eius comitatum expediendas promisit. Cuius pactionis tenorem, Danorum fide laudata, domi postmodum in contione vulgavit. Quem Tovo discedentem reducendi Esberni gratia proprio sequebatur navigio. In quo profecturus Esbernus munificentia gentis arcuum telorumque donis onustus abscedit.
14.41.4. cum ad Oddam provinciam pervenisset, ex eius speculatoribus regem expeditione Pomeraniam petivisse cognoscit; iidem ab eo interrogati, an ullos recenter piratas vidissent, quadraginta ferme navigia ad insulam Syram appulisse denuntiant, praefati parum se nosse, negotiatrix an piratica classis exstiterit. His auditis Esbernus, ut noctu inscios praeteriret, neglecto sideris habitu, quam remotissime terras navigando vitare constituit, piratico se conspectui subducere cupiens. Sed dum obscuritatis auxilium expetit, subito collucentis lunae fulgore proditur. Nam Sclavi, serena nocte conspecto velo, obiecta classe navigantem excipiunt. Quibus conspectis, Esbernus nautas arma capere loricatosque suis in locis consistere hortatus, reliquos secum in proram perductos ex utroque navigii latere spiculis hostes incessere iubet, ut salutem suam protegere necesse habentes segnius alienam impeterent. Praecepit quoque, cum primum classis obiectum veli beneficio penetrassent, eodem defensionis genere, quo proram instruxerant, se duce puppim communiant, observato, ne quis praeter eum inter proeliandum fandi licentiam usurparet, quo melius imperantis iussio exaudiretur. Quem si occidere contigisset, Tovonis vererentur imperium; hic si perisset, Esgero proloquium deferretur; quibus prostratis, minimum pugnae restaturum dicebat.
14.41.5. Quo demum loricam sumere volente, is, qui gubernaculo praeerat, quo se sit protecturus, inquirit, cum, utraque manu circa gubernandi officium occupata, neutram necessariis defensionis usibus aptare possit. Cui continuo Esbernus munimentum, quod erat sumpturus, tradidit seque quam gubernatorem hostibus inermem offerre maluit. Quo facto unius hominis corpus ferro, omnium vero mentes audacia instruxit, tantopere hostes a se contemni demonstrans. Omnibus iuxta Esberni consilium oboedienter ac strenue gestis, postquam classis globum aciemque perruperant, primus sequentium Sclavorum incursus vi telorum abigitur. Secundus, aliquanto maiore conatu editus, pari modo repellitur. Tertio barbari, tantam unius navigii virtutem mirati, cum quibus proelientur, interrogant.
14.41.6. Respondet Esbernus frustra nomina rimari, qui praedam occupare non possint. Hunc vocis iactum expertus Ericus Iurisii filius, vir generis clari, sed cordis obtusi, quem forte Sclavi illic captivum habebant, quam poterat clara voce praedicavit Esbernum ab iis capi non posse. Quo audito, se ipsos, nisi eo potirentur, invicem exsecrati, hostilis navigii latera citra malum communibus rostris impellunt. In quo conflictu complures ex iis exanimati sunt, Sialandensium nemine periclitato. Cumque ventus, cuius non modicum auxilium erat, aliquantulum ex pristino habitu remittere videretur, interrogatus a suis Esbernus, an velo remigium adicere oporteret, id fieri prohibuit, ne navigationem metu conficere putarentur.
14.41.7. Cumque barbaros identidem firmatis animis pertinacius instare cognosceret, perseverantiae eorum metu, an silex intra navigium suppeteret, percontatus, postquam haberi eum animadvertit, malum conscendi inque eius cacumine ignem extundi praecepit. Cuius facti acumine barbaros, sequentem classem invitari putantes, ab ulteriore sui insectatione cohibuit. Cum velum extra prospectum hostium esse crederet, demisso eo, domesticum in portum remigio pervenit. Ita non minus ingenio suo quam sociorum viribus adiutus, partim a fortitudine, partim ab astutia praesidium mutuatus est.
14.42.1. Interea rex, Rugianorum classe auctus perque ostia amnis Zuynae Pomeraniam ingressus, Iulini oppidi, ipso intacto, confinia populatur. Deinde ad fluvium Iulino Caminoque iunctum, uniformem principiis, ostiis bipertitum, regia classe progreditur. Cuius navigationem crebra saepium obstacula a piscatoribus defixa difficilem faciebant. Pons quoque praelongus, Iulini moenibus contiguus, media amnis intercisione transitionem coartabat, citra quem, impedimentis arcentibus, pernoctatum est. Mane rex continentem aggressus ex adverso urbis in ripa australi pontem disici iussit; nec minori Syalandensibus piscatorias saepes convellere studio fuit.
14.42.2. Quos cum Iulinenses, per occultum pontis transitum cymbis prolapsi, propellere niterentur, Absalon, qui simul cum rege ripam ascenderat, alienis navigiis correptis, opportunum iis praesidium attulit. In cuius clipeum coniecta tela inania cadebant, sociorum scutis immissas cuspides retentantibus. Cumque eius navigium huic spectaculo procul intentum, hortante rege, propius accessisset, repulsis hostibus ingentique pontis parte convulsa, ceterae classi navigandi iter tribuitur. Quam cum oppidani praetereuntem scaphis incesserent, Absalon et Suno cymbas suas sagittariis completas iis obiciunt, ancepsque exercitatio erat, naviculis vario tormentorum genere decertantibus. Verum ut Iulinensibus oppidum, ita nostris classis refugio fuit. Ad ultimum cedentes oppidanorum scaphae liberum classi progressum dedere.
14.42.3. Quam cum Suno posterius sequeretur, quendam e Iulinensibus insolentius ripae incursantem eiecto ballista spiculo interemit eique mox alium subvenire conantem simili ictu prostravit. Quorum corpora totidem ocius accurrentes humeris suis excepta celerrime deportarunt. Cumque nostros ob id factum unus ex oppidanis, perinde ac sociorum necem maledictis ulturus, acerbiore convicio insequeretur, proterve eum Guthskalcus agere praedicabat, quod dona, quae in alios ultro collata conspexerit, contumeliosa verborum violentia assequi cupiat. Nam cum duos eorum pedites a nostris equites factos conspexerit, reliquos, si propius accessissent, similibus equis esse donandos. Quo dicto non solum insectatoris petulantiam contudit, verum etiam oppidanorum omnium insolentiam proculcavit.
14.42.4. Inde ad insulam Crisztoam perventum, cuius incendio abstineri rex, ut annonae equorum alimentis necessariae parceret, edixit. Proxime ad urbem Caminum, permeato amne, proceditur; cuius septentrionali provincia armis incendioque vastata, proelium eius in ponte conseritur. Sub quem Sclavi per occulta vada repentes, lanceis inter rimas porrectis, furtim nostros vulneribus appetebant. Cuius incommodi fraudem Danicarum illico scapharum frequentia dispulit. Pontis quoque fragilitas, excidium minitans, amplius quam hostis saevitia in metu reponebatur. Igitur, omissa urbis expugnatione, Crysztoam reditur.
14.42.5. Ubi reducendae expeditionis summa cum totius exercitus haesitatione consilium agitantes, qua parte pontum repeterent, ambigebant. Nam cum Pomeranorum lacus tribus ostiis in fretum decurrat, duobus, Penensi videlicet et Zuynensi, longinquitatis taedio fastiditis, propinquam Caminensis exitus brevitatem adire placuit. Quem Gero quidam, regionis eius locorum peritus, adeo vadosum incertaeque profunditatis asseruit, ut eum aestus dumtaxat regressu suo meabilem faciat. Cuius cognoscendi gratia Absalon cum tribus navigiis missus, contigui maris saevitia interpellante, profunditatis habitum excusse rimari non potuit.
14.42.6. Hic fluvius, ubi lacu emanat, contractiore alveo stagnat, progressu vero suo supra modum latitudinis incrementa suscipiens, eximiam paludem aut facit aut invenit; rursum ubi pelago influit, pristinae contractionis mensuram resumit. Quamquam vero classis regia Absalonis reditum opperiri deberet, navigationis ardore praecepti oblita, imperio festinationi posthabito, ad idem amnis deverticulum procurrit ac se ipsam proprio ductu difficillimis alvei locis inseruit. Cuius cum Christophorus terga custodis more postremus tutaretur, insulantibus Sclavorum navigiis, haud facilem fluvii ingressum habuit. Quod attentationis genus partim viribus suis, partim sociorum auxiliis propulsavit.
14.42.7. Cumque rex eodem die Iulinensis provinciae denuo invadendae consilium agitasset, Absalon, concubia nocte opportuna ascensui loca scrutatus, ubi solidiorem fundi situm advertit, illic aut palos fixit aut harundines ripae iunctas nodis signavit, posteraque luce easdem indiciorum notas secutus, exponendis equitibus facilem continentis aditum praemonstravit. Qui cum Magnum Erici filium diurnae excursationis agendaeque praedae socium haberet eumque incautius evagantem ab hostibus prope interceptum acciperet, quamquam a rege vicorum incendiis insistente revertendi imperium accepisset, caritatem oboedientiae praetulit Magnumque, partim navali partim equestri hostium militia artissimo in loco conclusum, e vestigio, concitato agmine superveniens, imminentis exitii periculo liberavit. Nec ingratus auxilii Magnus salutem suam se ei debere confessus est. Ad haec ingentes servatori grates exsolvit seque etiam spiritum suum, si necesse foret, eius saluti impensurum promisit.
14.42.8. Verum Absalon, memor hanc opem a se latam adversum regis imperium esse, ne tristiorem eius vultum experiretur, gratiam, quam contemptu laeserat, praedae obiectu recuperare constituit. Igitur pecorum ordines prae se agi captivosque in castra praecedere iussit eoque aspectu permulsos regis oculos in adventum suum sereniores effecit. Is namque, cognitis Absalonis operibus spoliisque conspectis, iram, quam contemptui inflixit, virtuti remisit eumque levi reprehensionis genere venientem excipere contentus fuit.
14.42.9. Repetita classe, anceps educendae eius consilium fuit. Alii siquidem medias faucium angustias ad commodum navigationis ligonibus patefacere strictasque fluvii partes fossorum opera ampliandas censebat; sed quia manifestum erat, futurum, ut arenis maritimo aestu appulsis fossa obstrueretur, opus attentatum non est. Alii naves subiectis trabibus communi vi in pontum pertrahendas duxere, equitatu utrimque ripas tuente. Rugianis solis sex parvulas rates hac arte educere contigit, ceteras vero, oneribus admodum impeditas, disiungi quam abstrahi facilius fuit. Igitur cum nostri infinito procedendi ardore aliquamdiu fauces frustra tentassent, revocante rege, aegre coepto cesserunt. Tanta omnes (Absalonem excipio) hoc exitu utendi aviditas stimulabat. Is namque, explorato amne, faucium profunditatem navigiis inaccessam fore compererat.
14.42.10. Interea Kazymarus, imperita nostrorum secessione gavisus, claudendi amnis gratia quinquaginta navium classem eius principio obiciebat, ratus nihil hostium fortunae praeter mortem aut captionem residui fore. Insignes ei sagittarii Konon et Cirinus fuere, ab Henrico in Sclavorum auxilium Danorum odio missi. Bugiszlavus quoque cum equestribus copiis superveniens, navigiis in supplementum fratri transmissis, Iulinenses, quod cum nostris acie non conflixerint, ignaviam iis obiectando contempsit.
14.42.11. Quae res adeo Iutensium animos metu confecit, ut Absalonem veluti contione circumdatum palam conviciis aggredi deforme non ducerent, eius ductui imputantes, quod propriae festinationis impulsu commiserant. Quin etiam muliebriter et quasi per lamentum queri coeperunt olim regum consilia ad illustrium virorum arbitrium propendisse, nunc in stolidissimi cuiusque monitis sententiaque consistere. Enimvero Danis eo loci perventum esse, unde reditus spes praesumendae non sit. Quamobrem pauca navigia, quibus rex ac principes dilabi possent, publico conamine extrahi oportere, ne Danorum vires ac nomen uno temporis momento funditus collaberentur. Quam insectationem Absalon adeo patienter ac moderate tulit, ut nihil ex consueto mentis aut vultus habitu deponere videretur, idque solum monere contentus fuit, ut eas tantum ad praesens voces profunderent, quarum in futuro meminisse non pudeat.
14.42.12. Huic forte obstrectationi Scorro Wagnonis filius interveniens, primum ob confusas populi voces, cuiusnam rei mentio haberetur, liquido exaudire non potuit. At ubi, cessante iurgio remissoque strepitu, Absalonem maledico astantium sermone lacerari cognovit: 'Desipitis', inquit, 'commilitones, piissimi ac valentissimi viri industriam tamquam scelus aliquod aut flagitium obscena verborum petulantia proculcando ignavasque et indignas fortibus voces in eius convicium muliebriter iaciendo. Neque enim strenuam ac fortem operam iniqua aestimatione pensare fas est. Ipso siquidem ductore eas terrarum partes armis lustravimus, quas ne aspicere quidem maioribus nostris contigit. Et sane principibus ductandi, militibus sequendi ius competit. Ergo nos propriis operis niti, alienis vero imperiis regi convenit; neque enim ab eodem et defendi et ductari debemus. Quapropter nos illi grates habere par est, qui fortunas suas toties pro nostra praeda victoriaque devovit, cuiusque nunc fortissimo ductu eo necessitatis pervenimus, ut salutem armis protegere debeamus. Iam enim patriam ac penates affectantibus ante hostium oculos conspicuum virtutis opus edere necesse est reditumque probitatis actibus impetrare. Has autem populi nostri querelas a summa animorum trepidatione profectas quis dubitet? Sed, pro dolor, quid causae est, quod tot illustrium virorum praecordia tam repente fiducia defecit, ignavia occupavit? Quid nobismet ipsis, nullo concutiente, metum parimus abiectaque spe sine periculo trepidamus? Corporibus integri sumus neque nexus neque plagas experti. Dextris enses gestamus, nihilque robori nostro inopia aut clades detraxit. Age tantam fortunae incolumitatem virili mentium robore prosequamur! Meminerimus nos viros exercitatos, non imbelles feminas esse et inter paene inermes hostes summa cum armatura versari! Certe si classis nostra aut naufragio aut incendio perisset, nihil impedimenti esset, quo minus per medios hostes patriam equis repeteremus. Mittite ergo trepidas ignavasque voces muliebriter auribus tantae contionis inserere, exsurgentesque animis hebetatos fortitudinis nervos pristina virtutis fiducia recreate!' Talibus aliquamdiu monitis insistens, potius obtrectantium ora cohibuit quam animos correxit, depressitque iurgium exhortantis auctoritas, quod ei summa pietas ac praecipua fortitudo maximam sociorum gratiam conciliaverat.
14.42.13. Interea Kazymarus, classis nostrae potiendae spe admodum incitatus, simulandae fiduciae gratia, tentorio in ripa defixo, aureis argenteisque poculis sibi ac militibus merum propinari constituit. Cuius insolentiae fastum fugatus postmodum rubore mutavit.
14.42.14. Interea Waldemarus principes, a classis pertractione revocatos, curatis corporibus, ad se coire iubet. Quos cum intra navigium suum frequentes adesse cognosceret, quid factu potissimum ducant, inquirit. Quibus responsum non dantibus, taciturnitatem miratus, causam eius exponi praecepit. Tunc quidam, haesitantibus ceteris, pueros ei in consilium adhibendos dicebat, quorum praecipue monitus sectari soleat, ut, quos duces elegerat, etiam reduces habeat. Qua voce Waldemarus Absalonis sibi familiaritatem exprobrari cognoscens, non moris esse inquit fortes viros invicem se muliebriter reprehendere; quin potius, ubi publicae necessitati consulitur, privatas lites facessere oportere. Sed neque hominem, qui ab ipsis imperitiae damnetur, si consultus fuerit, responsionis ignorantia silentium acturum; intuensque Absalonem, quid suadeat, rogat.
14.42.15. Ille consilium in expedito esse, cum eo rege libitum foret uti, pronuntiat; quae enim aliis impedimenta atque obstacula videantur, dispulsu facilia fore, neque aut navium obiectum aut equitum incursum morari posse, quo minus ea parte egressus pateat, qua aditus fuerat. Regem quippe, expositis in continentem equitibus, protegendae classis gratia ad ipsas fauces secedere debere, eoque navigia nonnulla loricatis remigibus instructa ceteris singulatim praeire et classem hostilem, cum primum frequentium comitatus affuisset, irrumpere. Ridentibus cunctis et, an ipse praevius fore vellet, percontantibus: 'Volo', inquit, 'ne fortius dixisse videar quam fecisse. Etenim audacium consiliorum auctores, quod ore suadent, manu prosequi convenit.'
14.42.16. Delectatus consilio rex Absaloni naves remigesque, quos posceret, expediri praecepit ac protinus, ripam stipatus equitibus petens, ad amnis principium properavit. Quo Kazymarus eminus adventare conspecto, relicto ocius tabernaculo, ad classem trepido cursu se retulit. Septena, delectu habito, navigia procurantur eademque loricato remige exornantur. E quibus bina Absalonis fuere, totidemque Esbernus ac Suno ductabant; reliquis tribus Thorbernus et Olavus et Petrus Thorstani filius praeerant. Cumque Absalon, cetera classe seriatim subsequi iussa, navigio primus incederet, ignotum amnis deverticulum inoffenso navigationis compendio penetravit; cuius reliqua navis gubernantis errore subito vadis insedit. Sed hunc deviae navigationis excessum, detrusa arenis puppe, remigum velocitas correxit, statimque barbara classis ceu ventis correpta passim dilabitur.
14.42.17. Cuius fugam Dani magnis ac laetis vocibus insecuti, discissum sacci vinculum effuso clamoris gaudio praedicabant deque accusatoribus Absalonis veneratores effecti, ingenti gratia ipsi relata, contumeliam laudibus redemerunt. Sed et eius animus, moderationis et constantiae viribus praeditus, mobilis vulgi adulatione extolli parvi habuit, tantumque se in despiciendis laudibus gessit, quantum in contemnendis vituperiis egerat. Tantulo negotio tam ingens periculum dispulsum est.
14.42.18. Bina Sclavica navigia, remigum metu deserta, apud Criztoam a nostris excepta sunt; tertium, substantibus aquae palis affixum, sociorum succursu servatum est. Cumque rex citatis equis Iulinum petisset, Bugiszlavus, circa pontis refectionem ineundae urbis studio occupatus, conspectis Danis, operam fuga mutavit; adeo illum subita animi trepidatio pristinae dictorum suorum insolentiae oblivisci coegerat. At rex, confestim refecto ponte, tamquam hostium operam consummaturus, in australem ripam equites traiecit, quo facilior exoneratae classi inter amnis consaepta progressus pateret.
14.42.19. Quo postquam Absalon subsequenter navigia ductando pervenit, ne eadem Iulinenses, ut soliti erant, incesserent, instructam sagittariis scapham conscendit eamque medio inter urbem et classem amne direxit. Verum oppidani, nimio timoris haustu perculsi, anxia cum desperatione totius militaris fiduciae vacui, moenibus suis inclusi latebant. Pertransitis impedimentis, navigiis equi redduntur, defessaque remigio classis in portum colligitur. Cumque Absalon ac Suno consueto excubandi officio postremum, fixis ancoris, locum cepissent, veriti, ne eorum navigia, vento circumferente, solido propius adacta nocturnae equitum irruptioni paterent, conscensis naviculis, quantum ripa a profundo distaret, curiosa amnis collustratione explorare coeperunt.
14.42.20. Interea quidam e Iulinensibus, mero solutus, sed venusta admodum clientela stipatus, ripam insolentius obequitando petivit, benigneque iis Guthscalco interprete locutus atque obsides pacis postero die dandos pollicitus, reliquiis rerum parci praedaque abstineri poposcit. Quo discedere volente, equus, insolentius ab eo per iactantiam concitatus, subito lapsu corruit eumque vehementi ictu humo inflictum paene exanimem prostravit. Hunc satellites veloci accursu iacentem attollere frustra conati sunt, quippe cuius sensus, halitu intercluso, magnitudine casus sopiti viderentur, nostrorum vero sagittis petiti capiendum hosti herum liquerunt. Qui protinus a vernulis Absalonis in scapham coniectus ad liburnam defertur, ubi, visu demum motuque corporis recuperato, inter suos se constitutum existimans, assidentes osculo amplexuque petebat. Quo errore risum spectantibus suscitavit.
14.42.21. Interea rumor falso dispersus exercitum subit hostes impediendi exitus studio Zuynensia ostia crebris occupasse navigiis. Cuius opinionis fidem idem barbarus, rumorem falsitatis arguendo, levavit, praefatus excussum sibi exploratumque fore Sclavicum robur Danico adaequari non posse. Quod si Pomeranorum vires Polonensibus sociatae ferro cum Danis decernere debuissent, malle se tutiusque posse Danicas partes quam adversas fovere. Ceterum si Polanis ac Sclavis contra Danos dimicaturis etiam Saxonica accessissent auxilia, nescire se, quam partem victoriae propiorem esset auguraturus. Qua asseveratione nostros ad capessendam cum hostium contemptu navigationem alacriores effecit.
14.42.22. Tanta autem timoris vis Sclavorum animos hebetaverat, ut ne extremos quidem, sicut olim consueverant, incessere tutum ducerent. Petrus quoque cognomento Toddo, cum navigium suum palis illisum rupisset eiusque reficiendi causa abeuntem sociorum classem relinqueret, tempus reparationi impensum, ut solitarius, ita omnis periculi immunis exegit, refectaque puppe subsecutus socios, nemine lacessente, per tutam et liberam navigationem ad classem pervenit. Adeo Sclavorum petulantiam pristini metus reliquiae castigabant. Ergo inconcussus peractae expeditionis reditus fuit; residuum anni otio tributum est.
14.43.1. Interea Kazymarus et Bugiszlavus Danicarum virium metu Henrico se subdunt regnumque suum hucusque liberum Saxonici muneris faciunt. Ergo dum ex hostibus alterum metuunt, alterius iugum sumpserunt auxiliumque petendo antiquae libertatis beneficium amiserunt. Sed Waldemarus, Saxonicam opem frustra a Sclavis petitam iudicans, utroque hoste contempto, cum instructa classe Stitinum, veterrimum Pomeraniae oppidum, petit. Huius navigationis praecessor Absalon benigni erga Stitinenses animi ductorem habebat. Cuius fraude per Oddorae amnis dispendia abductus, ceteris rectam et compendiariam navigationem sequentibus, mutato ordine postremus ad urbem pervenit. Est autem Stitinum eminentis valli sublimitate conspicuum, insuper natura arteque aequaliter munitum, ut inexpugnabile paene existimari possit. Hinc mos proverbii sumptus eos, qui se tutos inaniter iactant, Stitini praesidio non defendi.
14.43.2. Huius tamen urbis expugnationem Dani spe viribus maiore complexi, cum maceriam eius partim incendii capacem animadverterent, constructas virgis crates admodum breves ob iacula vitanda velut scuta prae se gestabant iisdemque freti ligonibus aggerem petere coeperunt, tutius intra cuniculorum latebras ignem sparsuri. Rex interim oppugnationem orsus, muralibus machinis omissis, coronam admovit. Solis sagittariis ac funditoribus excelsa moenium propugnacula appetere possibile fuit, aditum fastigio negante. Fuere tamen ex iuvenibus, qui gloriae studio summa moenium, clipeis tantum protecti, conscenderent. Alii contiguas solo portas, contemptis propugnatoribus, comminus securibus tentant, minusque iisquam procul agentibus periculi fuit, quod tanta telorum vis in hostes undique congerebatur, ut ab iis non nisi remotiores cerni impetique possent. Quo evenit, ut audacia salutem, ignavia discrimen afferret tutioresque propinquitas quam remotio praestaret. E contrario Danorum armis non magis propugnatores ipsi quam ceteri intra urbem populares opprimebantur, ancipiti iactu valli consaepta transscendentibus telis. Nulla res oppido magis adversum oppugnantium multitudinem quam defensorum paucitas nocuit, utpote quorum bellicus labor successionis auxilium non habebat.
14.43.3. Praefectus urbis Wartyszlavus erat, qui et ipse Bugiszlavo et Kazimaro sanguine contiguus habebatur. Huius animus, nihil paene cum civium ingeniis commune sortitus, tanto amplificandae exornandaeque religionis studio flagrabat, ut Sclavico sanguine editum barbarisque moribus imbutum negares; siquidem, ut patriam superstitioni deditam ab errore cultus revocaret exemplumque ei corrigendae credulitatis proponeret, monachalis vitae viris e Dania accitis in latifundio suo cellam exstruxit eamque multis et magnis stipendiis locupletavit. Qui cum, lassatis pugna sociis, urbem captioni propinquam animadverteret, hostium saevitiam veritus offerendae deditionis gratia pacem petivit, acceptaque fide protinus a pavoris consortibus funiculo submissus, regia castra petere non dubitavit.
14.43.4. Quo viso, Danorum populus languidius pugnam exercuit, periculis suis regi pecuniam emi seque eius cupiditate victoria pariter ac praeda fraudari conquestus. Quo rex animadverso, demendae notae cupidine urbem equo circuiens, milites ad insistendum hortari coepit. Postquam, multo labore edito, cassam ac difficilem oppugnationem aspexit, reversus in castra Wartyszlavum admittit. Cuius precibus motus dedendi potestatem oppidanis indulsit pecuniamque, quantam aegre universa Sclavia exsolvere posset, cum obsidibus pactus, statuit, ut urbem Wartyszlavus a se in beneficium receptam tamquam regium munus consortio Sclavicae dominationis eriperet. Igitur revocatis ab obsidione militibus, neque capi urbem neque diripi passus, signum suum propugnaculis affigi praecepit, receptae deditionis indicia praebiturum. Illic cernere erat vallum ab imo in summum ita sagittis undique consitum, ut harundine concretum putaretur; quas nostri ingenti studio lectas pharetris reddiderunt.
14.43.5. Post haec navigationem remensi, capto Lyubino, Rugiam revehuntur; et quoniam Rugianae piscationis tempus supervenerat, in commune consultum est eo loci tertia totius classis parte excubias ordinari, ne publicis alimentis petendis hostilis viciniae metus officeret. Huic manui Kanutus Priszlavi filius a rege praeesse iussus, deformiter imperio repugnavit, praefatus se nihil praeter angustos Lalandiae fines in Dania possidere eosque tanti non esse, ut pro iis tuendis se ipsum indubitato periculo obicere cupiat. Ceterum id negotii iustius ad pontifices, quos solos rex arbitros habeat, pertinere, quod tanto indignius ad se referri, quanto remotiorem a regis familiaritate gradum obtineat. Tam impudenti iuvenis responso percitus Waldemarus exigua illum beneficia, quod exiguis dignus sit, accepisse respondit, de cetero se efficiente spoliandum magis honoribus quam beandum. Sed nec eum pontificum familiaritatem inter probra ducere oportere, e quorum numero reperire facile sit, qui praesens negotium suo ductu finire non abnuat.
14.43.6. Ita Kanuto imperium detrectante, Absalonem accersit eique Kanuti responsionem exponit; deinde, an naves, quibus ipsum praeesse oporteat, instruxisset, perquirit. Contra Absalon, interrogato, an ea res pontificum opera absolvi posset, suam cupidius offert, praedicando consentaneum desertioni opus fore regem periculis relictum reditum affectando dimittere. Quem Waldemarus ob responsi virtutem impensioribus verbis laudatum Kanuti moribus dissimilem praedicabat, quod ille imperio parere non audeat, hic iussum ultronea suimet oblatione praecurrat.
14.43.7. Regressus a rege Absalon amicis e Syalandia denuntiat, ne eo torpidius remansuras naves instruant, quod ab ipso ductari regique debeant. Primus Thorbernus incunctanter se comitem eius futurum respondit, cuius succursu quondam patriam exsuli sibi redditam esse meminerit. Petrus quoque Thorstani filius non sine magno rubore eum a se deseri posse, quem et necessitudinis et matrimonii affinitate contingeret, praedicabat. Cuius comitandi Suno non minus sibi quam ipsis debitum incumbere professus est, quod ei intima iunctus propinquitate noscatur. Esbernus, quem solum fratrem habebat, comitatu suo orbandum negabat. In hunc modum tota paene Syalandensium classis condixit. Quo cognito, rex non solum ipsis, sed et Absaloni grates habuit, qui sibi tam propensum civium favorem virtutis meritis peperisset. Igitur Absalon, post regis discessum ad tuendos Rugiae fines relictus, non tam tutam incolis evagationem quam securam ipsi Daniae quietem praestitit, Pomeranorum classe patriae terminis excedere non audente. Huic Sueno Arusiensis cum aliquanta Iutensium manu voluntarius operum comes ac socius fuit.
14.44.1. Eo tempore princeps Rugiae Tetysclavus cum Iarimaro fratre superveniens, gratiis Absaloni actis, tum ei, tum ceterae classi suffecturos excubiis commeatus benignissime praestitit iisque inter navigia dividendis industrios ex nostris viros praefici postulavit. Sed Iutis allata passim et sine distributione rapientibus, Absalon hac munificentia ulterius uti noluit, excepto quod halec e captura sibi deferri constituit, ne obsequium iniuria rependeretur. Inde domum repetiturus apud insulam Phymam sequacem Iutorum classem dimittit. Quorum incautior pars, dum australia Fioniae latera praetervehitur, apud urbem a Kanuto Priszlavi filio conditam piratis obviis, terrestri sibi fuga consuluit navesque suas metu deserere pudori non duxit.
14.44.2. Qua fama accensus Absalon, contracta ocius classe, magno scrutandi studio loca, quae maxime piratis familiaria noverat, indagabat. Igitur opacos insularum anfractus et abstrusos maris angulos assidua navigatione rimatus, miseras captarum navium reliquias tristiaque praedae vestigia repperit. Quarum inventu ultionis avidior redditus, divisa classe separatim lustrationis officium peragi iussit; ipse ad insulam Masnetam cum potiore Syalandensium classe concessit.
14.44.3. Iamque praeviae navigationis excursu sociae classis conspectu excesserat, cum forte quidam in destinato consistens litore crebra pillei ventilatione colloquium eius expetere videbatur. Quem magnae rei nuntium arbitratus, incognita ex eo cognoscendi cupidine, velo posito, terram cymba petivit agnitique eminus hominis fidem prima voce damnavit, quod egressae nuper a Sclavis piraticae parum eo praescius fuerat. Is namque bissenas nummum libras annuatim mercedis loco pactus, quoties quattuor pluresve piratici myoparones Daniam petere statuissent, indicia ad Absalonem se delaturum promiserat. Cuius non alia salvandi promissi ratio exstitit, quam quod ante pactionem secum initam piratas profectos asseruit. Idem Absalonem, quorsum tenderet, percontatus, ut comperit domos repetere velle, tunc denique expeditionem ab eo solvi, cum inchoari debuerat, astruebat. Iam quippe a Sclavis adversum Daniam ingentem classem esse contractam; quod ut cognitum sibi compertumque fore, ita ambiguum exstare, quasnam Daniae partes hoc paratu petere destinaverint.
14.44.4. Aestuante Absalone et, quo se hostes effusuri essent, praediscere cupiente, explorationem promittit, praequisito, quo nuntium referre debeat. Absalon promontorium Mønense designat rogatque tempus, quo obvium mittere debeat; ille diem sextus definit. Nec diutule moratus abscedit priusque conspectum fefellerat, quam comes Absalonis classis appelleret. Nostrorum siquidem praesentiam perosus, repente dilabi curae habuit, ne, re comperta, proditi civium consilii morte aut exsilio supplicia lueret.
14.44.5. Nec Absalon tacite habuit; siquidem acceptum nuntium venienti sociorum classi, suppresso auctoris vocabulo, publicavit, praefatus tunc a se domos repeti, cum classem exseri satius foret. Ignaris cunctis, quonam id auctore compertum haberet, tantamque eius praescientiam admirantibus, bifariam optione divisa deliberare eos iubet, aucta classe an contracto equitatu venturum hostem repellere mallent. Quod si neutrum probent, vel litorum incolas, quo minus piratarum saevitiae pateant, propriis relictis, tutioribus recipi locis iubeant.
14.44.6. Igitur magnates, concordi sententiarum voto neque incertam hostium appulsionem equitatu excipere promptum neque litorale vulgus ad interiora reicere speciosum ducentes, navaliter confligendum decernunt. Igitur portubus augendae classis gratia repetitis, remiges, velata navigia dimittere iussi, passim ad petendos alterius expeditionis commeatus discurrere coeperunt. Absalon ob nonnulla negotia Roskyldiam proficiscitur. Quem inde revertentem hibernum subito frigus excepit, cuius tanta vis fuit, ut etiam aquas repente crustaret; cumque Syalandensium populares, contractis alimentis, onustos commeatibus currus navigia repetendo ductarent, tanta glacialis luti moles rotarum orbes implicuit, ut prorsus gyrare non possent. Quippe pertinax gelu veluti glutino quodam lignis limum astrinxerat. Quo evenit, ut curruum rectores, iisdem relictis, iumenta oneribus subderent ipsique pedestrium ductorum officia subirent; quorum ocreas gelatae sordium tabes, supra quam tibiae ferre poterant, onerabant. Hos cum Absalon equo praeteriens miseratoriis verbis prosequeretur duraque pro patria perpeti praedicaret, responderunt maioris aerumnae esse captivum piraticis in transtris considere plusque se ex praesenti labore voluptatis quam amaritudinis capere.
14.44.7. Igitur expeditionem orsus, cum prope Mønam venisset,obvium accipit, quem nuper ad eiusdem insulae promontorium novarum rerum ex Sclavo cognoscendarum causa transmiserat. Illic accepit classem Sclavicam Sualdensi in portu morantem petendae Mønae propositum gerere, in australi ipsius litore equites, pedites in septentrionali edituram, navigia vero Kyalbyensis sinus anfractibus immissuram; quam idcirco copias spargendas duxisse, ne incolis ullus fugae locus admitteretur. Quo comperto, optimum arbitratus est tranquillo navigationis genere Coztam petere nec prius ab ea devertere, quam classis hostica se ipsam ex consulto praedicti sinus angustiis infudisset; cui si inopinatae supervenire queat, reliquas hostium copias occupatu facillimas autumabat, quibus nullus absque navigiis reditus pateat.
14.44.8. Sclavis segnius agentibus, dilationem miratus Falstriam petit ibique e tota classe bina navigia legit, quibus hostium actus speculari praecepit. Horum alterum Sialandensibus, alterum Falstrensibus instruere iussum, statuo, ut, si eadem ab hoste capi contigisset, reliquae classis impensis redemptio taxaretur. Quod audiens, qui a Sialandensibus in alterius navigii regimen ascitus fuerat, operam se daturum asseverabat, ne redemptionis beneficium captivitatis iniuria pacisci necesse habeat; quod non ignaviae causa officium detrectando, sed vigilantis industriae fiducia securitatem praesumendo astruxit.
14.44.9. Verum Absalone Coztam regresso, Gnemerus quidam, convivio Falstrensibus praebito, navem, quae speculandi gratia ab iis expediri debuerat, epularum dulcedine retentabat; siquidem, humanitatis specie fraudem occultans, omnium sobrietatem eximio potionis onere fatigatam ad salutare Absalonis imperium exsequendum lentam nimis inhabilemque reddiderat. Is Gnemerus, nimia Sclavorum familiaritate corruptus, nostrae gentis consilia latenter iis prodere consueverat; eodem quoque tempore Sialandensium classem corpore magis quam animo secutus fuerat. Ad cuius penates Sclavi, iam portu Sualdensi petendae Falstriae proposito egressi, praemittunt, qui ipsum super Danorum negotiis secretius percontentur. Tunc vero Gnemerus, ab Absalone in classem vocatus, patriae excubias specie, re vera insidias exhibebat. Qua de re nuntii per eius domesticos certiores effecti, mature suis, quae acceperant, indicant.
14.44.10. Ea res Sclavicae classis coeptum propositumque frustrata est. Itaque, ceteris rebus omissis, ad sinum, quem Viridem vocant, appellere contenti fuere. In cuius litore crucem religiosa ab incolis cura constructam excidere adorsi sunt, insigni stipitis ruina maiorem piraticae gloriam habituri. Cuius sacrilegae temeritatis supplicia postmodum turpissima fuga tristissimoque naufragio pependerunt. Falstrensibus quoque hesterno mero sauciis supervenissent, ni Sialandicus speculator, inter remos aegre delapsus, ebriis somnum clamore dempsisset.
14.44.11. Per quem Absalon cognito hostium occursu, noctu Inguarum et Olavum, probatae sollertiae viros, levibus navigiis ex insula Boka ad speculandum eorum consilium dirigit. Quibus profectis, eorundem reditum praestolari non passus, abscessum prosequi statuit, praecurrendos potius quam imitandos existimans, ne longa nuntii exspectatione cuncta tardius exsequeretur. Meminerat siquidem moris esse Sclavis exercitum ducturis antelucanos amare procursus rebusque celeriter confectis festinis studere regressibus. Quos ne tardius aggrederetur, remigium maturius instruit, una speculatoris ac ducis partes acturus.
14.44.12. Quem Sclavi diluculo conspicati, adventanti cunctas navium suarum puppes opponunt, proris in altum aversis, perinde ac fugae, non proelio consulturi. At ubi Sialandensium signum enituit, vehementi remorum conatu veram fugam intendunt, corpore viros, animo feminas exhibentes. Nec aegre Absalon fugientibus institit; a quorum insecutione coorta subito tempestate prohibitus, Falstriam repetivit. Tanta autem undarum colluvio fuit, ut navium quaevis in aliam iactaretur, nec collisioni levi opera succurri poterat, periculo omnes aeque pulsante, perissentque nostri, nisi tempestati cedere maturavissent.
14.44.13. Igitur Sclavi, cum remigio adversum undarum saevitiam eluctari nequirent veloque sibi consulere vellent, tempestatis magnitudine eversis navigiis mergebantur. Quorum periclitationis certissimum indicium crebra piraticarum navium fragmenta, regionis nostrae litoribus appulsa, dedere. Bina ex iis navigia, remigum virtute a fluctibus defensa, in Iarimarum Rugiae principem inciderunt, qui postmodum alterum ex iis Absaloni praemii nomine transmisit, utriusque captionem ipsius negotio imputans. Sollemnis hic dies Nicolai nomine erat, cuius auspiciis effectum est, ut Sclavorum exercitus ad hoc usque tempus Daniam hostiliter petere ausus non fuerit.
14.44.14. Iamque nostros reditum intendentes (ut hieme fieri assolet) repentinum gelu conclusit, quod tantae violentiae erat, ut ipsam sinus, in quo pernoctabant, superficiem enata subito glacies occuparet. Huic tanta soliditas inerat, ut spissitudinem eius unico ictu transverberare non posses. Cumque eximia glaciei moles portu egressuris obsisteret, industria provisum est, ut unius navis praecessu ceterarum insecutio expediretur. Sed nec una quaevis praeeundi officio diutule fungi poterat, quod partes carinarum extrinsecae glacialium crustularum acumine perinde ac ferri impressione exederentur. Quamobrem praecessionis vices inter navigia aequo ordine dividi curatum est. Ita demum, per maritimos anfractus navigatione protracta, in apertum pelagus perventum est indeque ad propria cuique remeatum. Iamque Absalon, temporum supputatione habita, universas praesentis anni partes, ternis mensibus exceptis, piratico labore emensus fuerat.
14.44.15. Postera aestate apud Eydoram inter Henricum et regem communium negotiorum agitatio, contractis utriusque provinciae principibus, habebatur.
14.45.1. Vere reddito, Christophoro, solis praefecturae suae viribus succincto, prospera adversum Bramnesios expeditio fuit. Qua peracta, alia protinus regalibus iussis instruitur. Hanc Absalon et Christophorus ducum nomine prosecuturi primi Masnetam venere. Qui cum, rege tardius agente, rursum Bramnesios aggredi stauissent, advehitur Eskillus insigni Scaniensium classe stipatus. Hic nuper Hierosolyma regressus barbam admodum immissam longinquae peregrinationis testem gerebat. Igitur Absalon, si quid clam tanto viro experiretur, vitio sibi vertendum existimans, per Esbernum ei, quid cupiat, indicat. Ille, studio Absalonis impensius laudato, orat, socium se propositi habeat canitiemque suam iuvenilia quandoque experiri permittat. Nec segniter, promptissimis Scaniensium delectis, Absalonem secutus communi navigatione appulit Lalandiam.
14.45.2. Illic nostri obviae septem Rugianorum rates fuere; unde cum noctu solvissent, erroris metu peritum navigationis ex Absalone deposcit. Quo recepto, prospero cursu destinati portus compendium assecutus est. Absalonem vero noctis opacitas aliquantis navigationis excessibus errabundum effecit; sed nec Sialandenses erroris prorsus expertes reliquit. Par ignorantia Rugiana quoque navigia fefellit, et forte in eum locum inciderunt, prope quem Bramnesiorum classis piraticam actura coierat. Cuius rei inscii Rugiani, cum primum lux affuit, nostrorum se copiis inserunt paremque cum ipsis militiam auspicantur, paucis ad navium praesidia relictis. Quas Bramnesii conspectui subiectas, dilapsis metu custodibus, populantur, nec praeda spoliisque contenti, bina ex iis navigia, praestantioris fabricae visa, secum abducunt. Quae cum, prohibentibus Sialandicae classis custodibus, ulterius amovere non possent, ferro pertusa merserunt.
14.45.3. Unicam haec provincia urbem habebat, quae a Danis rebus vacua reperta est, incolis eidem defensionem suam credere non audentibus. Cuius desertioni partim defensorum, partim valli inopia causam praebuit. Antiquam incolae vocitabant. Qui moenium suorum diffidentia cum coniugibus ac liberis ad ecclesiam extra vallum sitam certatim se contulerant, religionis quam belli praesidio tutiores futuri pacisque domicilio periculum vitaturi. Sed nec quisquam e nostris ad eorum bona manus porrigere ausus est, ne praedandi libido sacrilegio implicaretur, quamquam in sacra aede iniquas opes attentare nefas non esset; neque enim religionis auctoritas eius detractoribus auxilio obtentuique fore debuerat. Iamque militante Absalone, Eskillus, ne quid consuetae religionis omitteret, primam sacris operam exhibebat. Cuius animo tantus hostium contemptus incesserat, ut in exercitu toga, non armis uteretur.
14.45.4. Interea Hurna quidam et Marcradus, quem Adulfus Holsatiae praefectus filio moriens tutorem reliquerat, Danorum copiis superbo sermone contemptis, ingentem Sclavorum Saxonumque manum contraxerant. Forte autem nostris, intermisso obequitandi labore, respirandi gratia aliquantisper humi cubantibus, Eskillus adeo se aestatis magnitudine contusum confractumque asseverabat, ut ne equum quidem sine adiutore conscendere posset. At ubi hostes in conspectum venere, quovis iuvene ocior equum insiluit, ita ut corporis eius robur nulla ex parte quassatum putares; adeo virtus aetati imperat. Itaque, qui dictis senectutem causatus fuerat, hanc postmodum factis iuventam redolentibus decorabat; quem in hanc virtutis dissimulationem nihil praeter virtutem adduxit.
14.45.5. Eodem forte tempore ex nostris manus parvula praedae dulcedine a ceteris digressa, cum hostes militum numero superiores et fuga vitare deforme duceret et pugna aggredi non auderet, inter metum pudoremque defixa, sociorum praestolabatur adventum. Inter quam et reliquas nostri exercitus copias palustribus aquis medius fluebat uno tantum vado meabilis rivus. Quem Absalon, cunctante primipilo, primus equo transgressus, sequentibus superandae difficultatis compendium praemonstravit. Cuius rei ignari, hostes securius quam cautius opperiebantur, Danicorum equitum adventum editi montis interiectu celante. Igitur, qui prius a nostris divulsi fuerant, non exspectato sociorum auxilio, quod sibi tam propinquum cernebant, avide in hostem procurrunt, ne bellum proprio metu dilatum aliena virtute expetere viderentur. Quorum Sclavi paucitate contempta, postquam maiorem hac aciem, humilioribus locis relictis, montis iuga superare conspiciunt, terga vertentes, ab iis, quorum vires summa animi dictique petulantia lacessiverant, nullo negotio funduntur. Tantum semper ludibrii insolentiae exitus afferre consuevit.
14.45.6. Tunc quidam ex nostris, quos ex fugientibus occupabant, nuda hastarum parte equis detrudere contenti, ob communem religionem ferro prosternere passi non sunt, ne peremptorum caedes plus percussoris animae noceret quam gloriae prodesset. Quam iniuriam beneficii loco a passis acceptam crediderim. Ingenti deinde praeda acta, tam diu in litore perstatum est, quoad Rugianorum navigia, quae Bramnesii violaverant, reficerentur.
14.46.1. Interea, Henrico duce apud Bavaros agente, universi Saxonum satrapae gerendi cum Danis belli cupiditate, quod minimo conficiendum negotio arbitrabantur, insignem viribus exercitum applicabant. Qui in itinere a profugis occurrentibus accipiunt Danos non rustica aut ignobili armatura, sed operoso ac militari instrumento bella gerere solere tantaeque in Christianos clementiae esse, ut fugientes colaphis quam armis insectari maluerint. Nam aciem suam, cum ab iis capi interficique posset, equis, non spiritu spoliatam; auctorem vero victoriae solum Sialandensium antistitem exstitisse. Id mirum satrapis visum. Quorum unus Guncellinus, cui bellicae virtutis experientia apud Henricum ducem familiaritatis palmam creaverat, de re praesenti a ceteris consultus, Absaloni in maritimis occurrendum monebat, quod cum unius insulae manu dimicare magni non sit. Interrogatus ab iisdem rursum, an cum ipso rege manum tuto conserere possent, ne id quidem Henrico duci sine periculo audendum respondit. Quo dicto cunctantibus cunctis Danicaeque virtutis impetum formidantibus, viam se tutioris consilii repperisse subiunxit. Nam cum universae Danorum vires maritima expeditione confluxerint, si interim Sleswicensium partes hostiliter peterentur, plus dispendii Danos, quam foris inferant, domi esse passuros.
14.46.2. Quo audito, Bernardus Razaburgensis in eam provinciam arma se translaturum negabat, quam per regem beneficii iure possideat. Sed neque Sleswicensium portas, tametsi rex extrinsecus agat, adeo usque defensoribus carere, ut plane hosti patere videantur; nam earum custodiam sexaginta Danorum millibus esse mandatam. Quod audiens Henricus, qui Saxoniae primatum vicario nomine administrabat, bellum a se Danis temere parari protestatus est, qui pacis patriaeque caritate flagrantes propulsandae magis quam irrogandae iniuriae gratia adversum insolentissimos servos taeterrimosque latrones Martem induant. Quos cum innocentes incessere nefas habeatur, Tartareas sedes mereri, qui tam iustae gentis cruore manus suas contaminare praesumerent. His monitis decretum remittendae expeditionis obtinuit, cunctis tam indignum militiae genus detrectandum censentibus.
14.46.3. Igitur Guncellinus, qui bellicae virtutis operibus apud Henricum excellentem familiaritatis locum meruerat, cum sententiam suam sociorum arbitrio damnatam animadverteret, pacificandum cum nostris ratus, Sunonem poposcit, eoque compositionis partes plenius exhibente, usque ad Henrici ducis e Bavaria reditum belli dilationem obtinuit.
14.47.1. Rex deinde, Rugiam advectus, Circipanensem statuit attentare provinciam. Quam dum peteret, eximiam vastae caenulentaeque paludis difficultatem offendit. Cuius superficies, tenero vestita caespite, graminis quidem ferax, sed vestigii ita impatiens erat, ut plerumque calcantes obrueret. Nam, limo funditus subsidente, in luteas voragines sordidamque colluviem prolabebantur. Haud aliud progressuris iter patebat. Tunc equites extenuandae difficultatis vitandaeque lassitudinis gratia arma sibi detracta equis imponunt eosque praevii ductare coeperunt. Quos ut altius caeno obrutos sustentabant, ita, cum et ipsi ductando subsiderent, equorum comam amplexi fulciebantur; rivulos quoque, qui in ea palude crebri admodum discurrebant, nexis virgarum compagibus superant.
14.47.2. Tunc vero insignis quorundam probitas fuit: nam quidam ex equitibus armis onusti, ductis post se equis, passibus incedebant, agilitatis fiducia onera abicere recusantes. Quorum factum hoc illustrius, quo inusitatius exstitit. Sed et equi, dum corpus lacunis immersum avidius erigunt, interdum ductores ungulis obruunt. Rex ipse, duorum militum humeris innixus, omnibus praeter proximam corpori vestem reiectis, aegre limi mollitiem superat. Raro umquam plus sudoris Danica virtus expendit. Ingentem hostibus peragratae paludis admiratio stuporem invexit, neque illis resistere tutum ducebant, a quibus et ipsam rerum naturam superatam cernebant. Victor tantae difficultatis exercitus, haud secus quam si hostem fudisset, alacer incedebat.
14.47.3. Ingentes deinde silvas emensus, animadvertit vicum apta navigiis palude circumdatum. Is aquarum natura quam arte munitior erat eaque dumtaxat parte vallum habebat, quam pons inter ipsum et continentem porrectus tangebat. Hunc princeps urbis Otimarus prohibendi aditus gratia, adventante exercitu, undis illico exaequare curavit, solis stipitum reliquiis infra aquam manentibus. Quas nostri ceu quaedam alterius pontis faciendi fundamenta sortiti, propinquae villae saepibus applicatis, paulatim intermeandae paludis compendium moliuntur. Huius itaque loci oppugnationem rex, hortante moenium inopia, aggressus, Absalone cum maiore equitatus parte praedatum misso, quaecumque exaedificandi pontis instrumento opportuna animadvertit, summo negotio contrahit.
14.47.4. Huius operis contextum verentes oppidani, contractis undique sudibus, ligneam turrim instituunt, cuius praesidio hostem tamquam arce vetarent, eiusque propugnaculis freti nostros, promovendo operi quam protegendo corpori intentiores, immissis subito funditoribus, incessere coeperunt. Contra Dani sagittis decernere adorsi, quia propius accedere nequibant, rem eminus tentant; nec minus Otimarus novi pontis progressu territus, stagnum rate transgressus, regem petebat ac, prout nostrorum operam aut segnem aut vegetam animadvertit, ita nunc parcius nunc impensius pacis supplicationes agebat semperque pro oppugnationis habitu deditionis verba concipiebat.
14.47.5. Tunc vero remissior operis exsecutio fuit; sciebant enim milites, si bellum revocari deberet, pontem a se conseri non oportere. In quem tanta iam armatorum moles concesserat, ut ne locus quidem suppeditandis, quae structurae necessaria forent, suppeteret. Adeo vincendi avida multitudo operandi angustias sibi ipsa conscivit. Sed nec aliter allatae saepium moles, quam super militum vertices eorundem manibus ductatae, proferri poterant. Nec inutilis ea necessitas fuit, cum saepes in altum libratae non minus coporibus muniendis proficerent, quam aquis sternendis prodessent. Eodem exemplo vulneribus saucii referebantur.
14.47.6. Tum vero rarior tenuiorque pontis contextus fiebat, militibus plus eius incrementis quam firmitati studentibus. Et iam paene eundem insulae commiserant, cum hostes, partim arte partim viribus freti, novo pugnandi genere bellum exaggerant: siquidem hastatas falces e turri directas ad militum nostrorum scuta tendebant eaque pertinacius apprehensa proeliantibus detrahebant. Obnitentes interdum violentiore tractu ponte excussos profundum petere cogebant. Cui malo ni maturius occursum fuisset, Danorum iuventus propemodum scutis vacua occubuisset: nam ex nostris quidam, lignei unci adminiculo iniecta sibi falce potitus, eodem ceteras occupando hostem subsidio spoliabat.
14.47.7. Iamque dies occiduus erat, cum rex contiguae noctis metu, quid potissimum ageret, incertus, seram oppidi captionem futurumque pontis incendium verebatur. Quis rebus cum se urgeri animadverteret, ne victo similis magno cum ignaviae rubore ab oppugnatione discederet, ad intuendas Otimari preces paulatim animum deflexit. Quem desperationis errorem Absalon, cum ingenti praeda superveniens, consilii sagacitate mire discussit: siquidem regem, si se ignaro Otimari votis annueret, exsecratus, interpretemque secretius abductum, quaecumque a barbaro pacifice tractarentur, contrario modo exponere hortatus, armatus in pontem descendit militisque eum prohibendae pugnae gratia adesse ratos acrius instare compellit, praedam, si vincerent, eorum iuris futuram pollicitus. Grata militibus promissio fuit. Iamque, explicito opere, alacres non solum telluris aditum, sed et turris fastigium occupant; quam scalis gratibusque adorti, fundunt obvios, resistentes obtruncant.
14.47.8. Tunc Herborthus, eques Danicus, ne, pontis angustiis officientibus ac turba sociorum obstante, tardior superveniret, facilem ad hostes transitum novo irruptionis genere quaesivit. Etenim, armorum onere retento, profundo se credidit, quosque gradu non poterat, incredibili nandi virtute praecessit. Quod factum aemulantibus ceteris, teneram pontis compaginem militum concursus repente subsidere coegit. Cuius ruina Absalonem quoque inter alios excussum pessumdedit; qui cum nandi usu calleret, tametsi armis obsitus esset, non solum inter undas securus emersit, verum etiam alios eius artis ignaros ab imminenti periculo tutos praestitit.
14.47.9. Interea Sclavi, non suppetentibus ad fugam navigiis, doliis committere ausi, iisdem pro rotunditatis habitu circumvolventibus, ab insequentibus occupantur; qui nimirum ob inusitatum navigandi genus, ut suis miserabiles, ita nostris ridiculi fuere. Itaque ludibrio permixta eorum infelicitas erat. Capto vico, trucidantur mares, feminae captivantur. Fuere etiam, qui regi capiendi Otimari consilium instillarent; quem, ne recentis victoriae gloriam unius hominis perfida captione corrumperet, inviolatum dimisit hostique parcere quam famae nocere maluit. Cum omni deinde exercitu pristinum iter remensus, prius classem, mox patriam repetivit.
14.48.1. Postera aestate Henricus, Bavaria reversus, apud Eydoram sollemne cum Danis colloquium habuit. In quo ob prosperos rerum successus adeo se insolenter ac tumide egit, ut medium pontis, sicut ante consueverat, visendi regis causa transgredi recusaret, ne sibi dignitate praestare, quem peteret, fateretur, immemor prorsus illum paternum avitumque regimen gerere, sibi alieni imperii praefecturam cessisse. Quam insolentiam rex adeo patienter ac moderate tulit, ut in eius occursum, exaequatis pontis spatiis, tamquam par, non maior, descenderet, honoratiorem se ratus, si cum indignantis viri fastu humilitate certasset. Siquidem praeditus mansuetudine animus celsitudinem suam citra debitam maiestati venerationem submittere quam alienae superbiae exemplo insolescere maluit.
14.49.1. Itaque pace cum Henrico composita, Absalon, cum secus Stethiumense promontorium navigationem haberet, levibus saxis et ad iaciendum habilibus in eius litore lectitatis navigium onerat, usurus iis ad castelli tuitionem, quod in publico negotiatorum portu condiderat. Quibus navigio impositis, ad idem castellum postera die pervenit. Ubi cum munditiarum gratia balneis uteretur, animadvertit cuiusdam navis e septentrione venientis mentionem foris stantium collocutione crebrescere. Quam ut piraticam intellexit, semiloto corpore vestem poposcit navemque, quam in portu velatam dimiserat, remigibus lituo contractis, conscensam in altum dirigere curavit.
14.49.2. Nicolaus quoque, qui clientelae eius et stabuli curam habebat, aliud navigium iam pridem rimarum vitio pessumdatum, exhausta sentina, ad patientem navigationis habitum celeriter perduxit. Sed Absalon velo, Nicolaus remigio piratas petebat. Qui cum Absalonis navigationem suam superare conspicerent, callidum fugae commentum amplexi, submisso velo, contrariam vento navigationem remigio moliuntur. Id attentantibus Nicolaus rate obvius fuit. Quam adversa navigatione petentes mira gubernatoris sollertia fefellere: nam cum ad eius paene contactum pervenissent, obliquato remigio in illud navigii sui latus, quod ab hostibus aversum erat, pariter concurrere iussi, reliqui se erigentis oppositu perinde ac muro hostilia, quibus incessebantur, iacula vitavere. Sic hoste eluso, deverticulum nacti, callidis navigationis ambagibus recessus petebant.
14.49.3. Quos tanta fugae aviditas ceperat, ut, cum ingens telorum vis in eorum navigium effunderetur, etiam manus sagittis traiecti, manentibus spiculis, remigandi officia non omitterent. Adeo illos timoris magnitudo vulnerum molestiam neglegere coegit. Fuere etiam, qui undis impensius obluctantes vitam remigio finirent. Alii, telis terga confixi, maiorem navigandi quam spicula propriis corporibus avellendi curam praestabant. Adeo illis minorum vulnerum dolorem maiorum metus ademerat. Cumque anceps diu navigationis certamen fuisset, quod ex remigiorum volucritate pendebat, nostris tandem superantibus, occupantur.
14.49.4. Tunc quidam ex iis, indubitati periculi metu ferrum exspectare non ausi, in undas desiliunt mortemque sibi ipsi inferre quam ab hoste recipere maluerunt. Ita plerumque timidos unius periculi metus aliud praecipites iactare consuevit. Maxima horum pars, qui fluctibus abstinuerant, ferro perempta est, quamquam ignobile sociorum fatum comitari nolentibus iure parcendum videretur. Quorum capita corporibus avulsa propter Absalonicae urbis moenia iisdem stipitibus affixa sunt, qui nuper aliorum piratarum a Sialandensibus captorum cervicibus onusti fuerant.
14.49.5. Ea res ingenti praedones pavore confecit; plurimum siquidem ad exstirpanda piratarum latrocinia spectaculi huius atrocitas valuit. Gubernator ipse cum paucis admodum remigibus captus, cum falsam redemptionis spem animo praesumpsisset, at forte putria sociorum capita conspicatus idem se Danis facturum dixisset, captivitatis suppliciis consumptus est poenasque non solum veteris piraticae, sed etiam recentium minarum exitio pependit.
14.49.6. Per idem tempus Esbernus et Wethemannus opportunas patriae excubias multo navigationis impendio prosecuti sedulumque piraticae opus ingressi, in septem piraticos myoparones quattuor incidere navigiis. Tunc Mirocus, pugil spectatae audaciae, fortitudinis suae motum intra propriae navis spatia continere non passus, Wethemanni se appetentis navigium virtutis fiducia solitarius insilit, cedentibusque per ignaviam remigibus, neminem in eo praeter Wethemannum rebellem habuit. Quos Esbernus rate praeteriens, risu prosequi contentus fuit neque aut hostem laedere aut civem iuvare sustinuit, ne pluribus adversum unum opem tulisse videretur. Progressus itaque Strumicum, athletam insignis fortitudinis, capit. Sed nec prius Mirocus, ut pedem referret, adigi poterat, quam alius navigii supervenientis viribus urgeretur. Cuius respectui tantum venerationis a victoribus tributum est, ut, cum captus supplicium mereretur, redemptionem acceperit, potiusque in eo probitas honorata sit quam facinora punita. Ita cum impietati pernicies deberetur, fortitudini salus donata est.
14.50.1. Eodem tempore Eskillus, domesticis supra vires negotiis fatigatus, dum quieti intentius consulit, proficiscendi licentia a rege difficulter extorta, nobile Galliarum coenobium, quod Claravallis nuncupatur, petivit, ibique privati more tranquillam vitam degens asperum patriae convictum voluntariae peregrinationis lenitate mutavit, iuncundiorem rerum usum apud exteros quam inter cives habiturus.
14.51.1. Per idem quoque tempus Walogastenses, moenium suorum angustias perosi, contractiora urbis spatia propagare coeperunt, nec incrementa adiecisse contenti, nova defensionis praesidia excogitabant. Siquidem frequentibus palis circa moenia defixis, quo minus hostis aditu potiretur, propinqua muris vada claudebant, profundiora fluenti loca advolutis ingentibus saxis navigiis inaccessa reddentes. Ceteros quoque meatus navigationibus opportunos aut lapidum coagmentis aut alio impedimentorum genere praestruebant.
14.51.2. His obstaculis rex optato locorum accessu prohibitus, classem postera adversum Sclavos expeditione promotam Zuinensibus ostiis inserit, Iulinique vacuas defensoribus aedes incendio adortus, rehabitatae urbis novitatem iterata penatium strage consumpsit. Nec solum Iulini viciniam, sed et confinia Camini, ipso praeterito, populatus est, ut factu celerius, ita quoque hostibus perniciosius ratus patentem ruris ubertatem diripere quam dubia munimentorum claustra pulsare. Nam Iulinenses, cum urbis suae recentes ruinas ferendae obsidioni inhabiles cernerent, perinde ac viribus orbati, deserta patria, praesidium Caminense petiverant, aliena amplexi moenia, quia propria tueri diffiderent.
14.51.3. Ab his demum finibus exercitus noster ad urbis Oznae solum dirigitur. Cuius moenibus abstinens viciniam irrumpit, certam agrorum vastationem incertae urbium obsidioni praeponderare existimans; sed etiam idem aliquanto satius faciliusque reputabat persequi dispersos quam urgere munitos. Cui postmodum compendiariae navigationis reditum circumspicienti in commune provisum est propinqui fluminis abstrusos reserare secessus, cuius ostia, cum quondam navigantibus pervia fuerint, nunc arenis offusa ad pristinum habitum fossa redigi possent. Quam sententiam considerata difficultatis magnitudo quassavit, rege eximiam obstaculi molem ligonibus penetrari morosum ducente vetanteque negotio suscipi, quod plus impensae quam utilitatis afferre videretur. Igitur, repetita Ozna tormentisque propter vallum erectis, obsidio fingitur, cuius specie deditio obtineretur. Quam simulationem spernentibus oppidanis, expeditioni finis imponitur.
14.51.4. Aliam rege post ver posterum exorso eiusque opinione finitimos terrente, cum se Sclavi nec propriis viribus nec peregrinis auxiliis adversum Danica arma abundare conspicerent, delegatur Priszlavus, qui bellum apud Danos deprecaretur. In quorum praeparatam classem incidens, oblatae pecuniae pactione non solum profectionem prohibuit, sed etiam pacem in biennium taxavit. Ceterum publicae religionis condiciones barbaris ingestae non sunt, cuius professores plerique eorum principes exsisterent, vulgo sacrorum societatem damnante. Qui tametsi Christiano nomine censerentur, titulum moribus abdicabant, professionem operibus polluentes.
14.52.1. Per idem tempus Henricus, compositis in Bavaria rebus, quia Sclavis adversum Danos adesse non poterat, amicitiam Waldemari, prius per internuntios petitam, mox apud Eidoram colloquio obtentam, callidius quam verius amplexatus est. Nam pervicaci eius ingenio nulla boni stabilitas serviebat; cum gente nostra numquam diutinas ac constantes amicitias gerere sustinuit. Mentiri virtutem ducebat, bonarum artium loco fallaciam amplectebatur, fidem simulatione colebat, honesto utile anteferendo, assidue nostros rupta turpiter societate laedebat. E contrario regem conspicua animi integritas perpetuaque in cunctis constantia decorabat. Quid ergo miremur, quod inter eius virtutes et Saxonicam levitatem firma societatis copula aut solidum concordiae vinculum contexi non poterat?
14.53.1. Iisdemque fere temporibus Suerus quidam, fabro patre genitus, sacerdotii, quod in Ferogia aliquamdiu gesserat partibus abdicatis, Norvagiam petens, religionis munus militia mutavit, Osteni cuiusdam ab Erlingo prostrati occasione adductus. Cuius agmini per deserta fugienti fortuito obvius ducem se praebuit resque adversum victores novare coepit. Et ne generis titulo carere videretur, originem mentitus, Haraldum Hyberniensem avum sibi vindicando, Siwardo se procreatum confingit. Cuius etiam nomen filio, quem antea patris vocabulo Unam appellaverat, aptavit. Et ut omnia prioris fortunae momenta subrueret proavusque vocabulo in eo repraesentari crederetur, simulatae prosapiae decus novi nominis ornamentis usurpare sustinuit Magnumque se in argumentum generis vocitari constituit. Quod tam impudens mendacium, turbulento militum errore credulaque vulgi suffragatione protectum, ad totius Norvagiae cruentissimam stragem exstremamque perniciem penetravit. Idem, cum adhuc privatus Suetiae ducem Birgerum petisset, sacerdoti, cuius forte hospitio usus fuerat, stolam, praecipuum diaconi insigne, cum libro sacerdotalia sacra continente dono dedisse fertur.
14.54.1. Sed ne peregrinis ulterius immorer, stilum ad propria referam; neque me domestica scelera per idem tempus exorta diutius externis insistere patiuntur. Siquidem Magnus Erici filius, praesentis fortunae stipendiis non contentus, cum Kanuto et Carolo, quibus paterna cum Waldemaro necessitudo, maternus autem avus Eskillus erat, aliisque compluribus in societatem facinoris ascitis, opprimendi per insidias regis consilium capere sustinuit, a quo, cum Suenonis partibus militando bello Grathico captus fuisset, non solum spiritu, sed etiam amicitiae et familiaritatis iure donatus atque ex privata fortuna ad eminentem dignitatis locum provectus fuerat. Tantam victoris caritatem supplicii, quod meruerat, loco expertus est. Cuius insidiarum apparatus hoc securior, quo incredibilior exstitit; neque enim facile regis animum subire poterat ab illo sibi insidias necti, cui quondam salutem a se tributam meminerat. Cum res diu latuisset, indicium huiusmodi fuit.
14.54.2. Quidam Theutones insidiarum conscii, Magno clientelae obsequiis devincti, cum forte, negotiorum eius curam administrando Holsatiam peragrantes, cuiusdam solitariam vitam degentis hospitio excepti fuissent eiusque cubiculum a se medio tantum pariete discretum nescirent, nocturno invicem sermone effusius habito,vehementer se mirari dixere, quo pacto rex inter tot praeparata sibi insidiarum commenta mortalium adhuc luce fungeretur, quas Magnus cum Karoli filiis eius capiti clandestino consilio molitus fuerit. Has vero omnes adversum inscium excogitatas non fortuitis humanae condicionis casibus, sed constantibus divinae protectionis subsidiis esse dispulsas. Siquidem Magnum gladio dumtaxat venabuloque, quo tigres occupandi consuetudinem habebat, utentem petituro Sialandiam regi comitandi obsequium ad cuiusdam usque vadi transitum exhibuisse ibique Kanuti, qui pari armatura instructus (nam id genus in venationis sectatoribus suspectum esse non poterat) cum coniuratis eodem tempore supervenire debebat, occursu fraudatum facinusque sine complice experiri non ausum, per summam propositi dissimulationem, consalutato rege, propria repetivisse.
14.54.3. Post cuius discessum Kanutum regi vadum transgresso obvium exstitisse turbatumque consortis absentia prosecutionis officium simulasse. Aliquanto tamen eum acrius avidiusque quam Magnum propositum exsequi perseverasse, qui regem equites ad mare praemittere stipantibusque feminis morabundum in litore considere et inter exstremos navigium conscendere solitum aggredi constituerit; peregissetque facinus, ni rex absque omnis humani indicii monitis, benigniore caelestium cura compulsus, relictis ocius pedissequis, ratem praeter solitum scandere maturavisset. Karolum autem antea a coniuratis in Scaniam transmissum fuisse, si fratri propositum ex sententia cessisset, ad exstirpandam regis subolem amicorum auxilia contracturum.
14.54.4. Sed ne sic quidem Kanutum proposito cedere voluisse, quod apud Fioniam frustra tentatum in Scania maiori cum oppurtunitate consummare speraverit, Waldemarum ad Helsingorum urbem praecurrere maturando eumque, cum primum Scaniae advectus rate excederet, incautum opprimere moliendo, quem post diurna venationis exercitia, praemissis arbitris, eo loci parvula rate crepusculo transire solitum non ignoraret. Quam machinationem fortuitis necessitatis praesidiis elusam fuisse: nam ratem, quae regem vehebat, cum forte glaciali impulsu procul a concupito litore detorqueretur, militum eius adventum praestolantium ingenti cohorte exceptam fuisse, eamque manum necessitati subvenire conatam coniuratorum insidiis obstitisse. Ita Kanutum et Carolum, bis propositi cassos, loricas, quas invadendi regis gratia sub tunicis gestabant, hospitiis reddidisse.
14.54.5. Horum autem omnium admirationem vincere, quod Waldemarus unius ex coniuratis sibi perfamiliaris suspectum minime ferrum vitare potuerit, qui, cum regi per redam aucupium exercenti solitarius comes aurigaque exsistere soleret, deficientibus coniurationis auctoribus, parricidale ministerium circa ipsum, cum, prehensa ave, curru delapsus iuvandi accipitris curam intenta corporis inclinatione tractaret, sua manu peragendum promiserat; fortunam tamen in tanta tamque facili insidiandi materia promissis parricidii partibus aditum non dedisse. Horum itaque eventuum miraculis liquere mortali manu regem perire non posse, cuius salutem inter tot exitiosa arcanaque pericula non industria humana, sed caelestis protexerit diligentia.
14.54.6. Hanc hospitum relationem, a rerum admiratione profectam, eremita perinde ac sibi divinitus dati indicii mysterium veneratus, cuidam monachorum rectori ad se venienti memori narratione replicuit, iusso horum indicandorum gratia ad regem transitum non differre.
14.54.7. Quibus acceptis rex, cum ex definitione locorum argumentisque temporum nec non itinerum suorum circumstantiis fidem assertis habere coepisset, non minus sibi subsidii Deum in prodendis insidiis praestitisse, quam in frustrandis tribuisset, gratulatus est. Cuius rei ignorantia Karolus, pristina adhuc securitate succinctus, sive tegendi parricidalis propositi calliditate seu peragendi desperatione, Absalonem ob cognationis fiduciam petitum impetrandi sibi a rege provincialis beneficii adiutorem deposcit. Quo propinqui preces attentius exsequente, Waldemarus, dissimulata insidiarum cognitione, ex fisco suo se stipendia Karolo soluturum promittit, quoad honoris ei impertiendi facultas incideret.
14.54.8. Cumque Roskildiam veniens in aede Trinitatis optimae maximae morem sacris gessisset, amotis arbitris, Absalonem adesse praecepit. Quo secum considente, indicem advocans, quae sibi detulerit, iterato exponere iubet. Ille propinquitatis metu, qua Absalon a Karoli filiis contingebatur, eloqui veritus atque os Rubore perfusus, aliquamdiu plenum haesitationis silentium egit. Cuius taciturnitatis rex illico causam coniectans: 'hoc', inquit, 'te metu Absalonis fides liberat, apud quem meae respectum caritatis propriae necessitudinis affectioni praeponderare non dubitem.' Quo dicto senioris vocem, verecunda animi haesitatione torpentem, ad eloquenda, quae iubebantur, intrepidam reddidit. Is itaque relationem ab insidiarum principio orsus cunctasque earum partes veris narrationis indiciis prosecutus, hoc non suae, sed alienae compertionis fuisse testatur, rogatum se tantum eadem regi referenda curare.
14.54.9. Tunc rex, eo secedere iusso, ductis alte suspiriis, privatim apud Absalonem queri coepit numquam sibi vel cognationis ius vel beneficentiae meritum obtentui fore potuisse, quo minus malis propinquorum artibus appeteretur. Quorum fraudem si dissimulanter tolerare coepisset, effectum insidiis praebere posse, quae tam potentum tamque sibi familiarium studiis necterentur; si vero, parum adhuc publicato facinore, supplicia de indemnatis sumere maturasset, dolique notitia a paucioribus sumpta, crudelius in aemulos consuluisset, innoxia capita confictis criminationis partibus obruere videretur invidiaque virtutis accensus ad communem generis sui interitum variis insimulationis modis exsurgere, necessitudinis eversor affiniumque consumptor censendus. Igitur et patientiam periculosam et ultionem, si praepropera foret, probrosam exsistere. Ita se, quem vindictae modum apprehendere debeat, ignorare, cuius et ignominiosa acceleratio sit et perniciosa dilatio. Ceterum insidiarum periculis patere malle quam in auctores facinus retorquere, ni mors sua ad aliorum confestim exitium redundaret, quam liberorum suorum amicorumque miserabilis strages, mox discordia civilis saevaque exterorum irruptio ac totius patriae taeterrima vastitas insequeretur. Haec et consentanea rex crebris anxiisque gemitibus prosecutus, quae maxime sibi conducant, Absalonem dispicere iubet.
14.54.10. Ille se nihil a regis aestimatione diversum perpendere refert, praefatus ipsum ex repentino vindictae procursu non levius famae dispendium quam salutis ex dilatione capturum. Quamobrem animadversionis ius divino permittendum arbitrio, qui potis sit insidias, quas eluserit, publicare; sed neque rem, cuius multitudo conscia sit, diutule vulgus latere posse. Hortatur deinde, corporis sui custodiam consuetis comitibus attentius mandet iubeatque numquam sibi inermes assistere nec magis salutem suam diurnis eorum officiis quam nocturnis excubiis vallari curet. Sic enim coniuratorum aliquos, se proditos suspicantes, repentinum propositi indicium edituros.
14.54.11. Gratum Waldemaro consilium fuit; cuius Roskildiam linquentis Absalon comitem agens sollicitatur a Carolo petitionis suae partes, quas nuper apud regem egerit, iterare. Quod exsequente eo, respondetur a rege raram beneficii gratiam esse, quod accipiens parricidio pensare studeat. Praeterea miram quorundam ingeniis et fallendi pertinaciam et dissimulandi inesse versutiam. Se nihilo minus, cum primum Iutiam introierit, insidioso militi munificum futurum, a quo potentiae ius in id maxime vulgus affectari non dubitet. Iucunda Carolo promissio exstitit, quam sibi per Absalonem expositam impensiore gratiarum relatione prosequebatur. Finxit enim oris hilaritatem laetitiamque effusius praetulit, quam non tam recipiendi beneficii quam implendi parricidii affectus progenuit, quod ei regiae dissimulationis industria securitatis incrementa tribueret.
14.54.12. Huic postmodum forte materni avi Eskilli per idem tempus a Gallia navigantis appulsus urbem Ripam cum Kanuto fratre petendi causam praebuit. Quorum Benedictus quidam solo patre germanus, sed pelice editus, regiae clientelae fortior quam fidelior comes, Waldemaro paucis post diebus, quam Fioniam ingressus fuerat, in propatulo prandente, sive celandae fraudis impatientia adductus, seu parricidii, quod cogitaverat, furiis concitatus, neglectis epulis, cultrum, quem forte prandendi gratia sumpserat, compressa manu huc atque illuc actum varia ancipitique versatione stringebat, perinde ac usum eius ad inferendas plagas agitationis exercitiis praediscere cupiens. Interdum ferrum sinu condebat detectumque rursum digitis inserebat. Inter haec assidue regem oculis destinabat, quibus non minus quam manui minarum inesse videretur.
14.54.13. Cuius motibus amentiae consentaneis Waldemarus per sponsam filii Gerthrudem ob id muliebriter lacrimantem oculos inserere monitus, Nicolaum, qui regiae mensae praeerat, quam poterat arcanis nutibus accersitum, visum ad inusitatos Benedicti gestus obliquare tacite iubet, amotisque post epulas mensis, ceteris sibi propiorem consistere, praedicti equitis, si quas moliretur, insidias excepturum. Sed Benedictum tum ipsius regis, tum commilitonum plena stuporis contemplatio ferrum vaginae reddere coegit. Crediderim vero hunc animi aestum eius praecordiis divinitus ingestum eodemque auctore proditum facinus quo prohibitum esse.
14.54.14. Tum demum Waldemarus, neglectum Absalonis consilium paenitentia prosecutus, devocatis in cubiculum militibus, inter quos et Benedictus astabat, rem maestam iisque perquam maxime displicituram aferre se dixit, quam et prodere triste sit et celare pestiferum, nec se dubitare, quin, eadem in commune delata, amicorum mentes tristitiae salebris sit implicatura tantoque iis plus amaritudinis incussura, quanto regem suum propensiore caritatis cultu contingerent. Siquidem quorundam conspirationem de nece sua habitam non dubiis coniecturae rationibus, sed veris consciorum indiciis certisque rerum vestigiis sibi proditam esse, cuius auctoribus primam salutis suae custodiam credere consueverit. Nolle vero se eorum declarare vocabula, quod noxios resipiscendi indutiis donare quam insimulandi studio obruere mallet. Hortatur deinde, maiore cum sedulitate vallandum se curent nec usquam gladiis vacui incedentem comitari sustineant stipandique officia hactenus per incuriam gesta, deinceps elaborato famulandi studio prosequantur tantaque id sollicitudine peragant, perinde ac quivis propriae sinceritatis certitudine de aliena ambigere necesse habeat. Sed neque se universos notabiles ducere, de quorum grege complures ad mortem pro se excipiendam, si res posceret, paratissimos sciret.
14.54.15. Tunc milites, mutua fidei aemulatione consciorem indicium flagitantes, a perfidis erga regem capitibus vindictam se exacturos promittunt neque aut necessitudinis aut familiaritatis gratia temperaturos, quo minus sanguinis eius cupidos poenas, quas mererentur, persolvere sint coacturi. Ad haec rex referre fidei sinceritate contentos ulteriores indicii partes expetere non oportere. Ita militum preces, ab innocentiae conscientia profectas, plenum moderationis responsum cessare compulit.
14.54.16. At Benedictus, coniurationem a consciis regi proditam ratus eumque his, quos incautos opprimere cuperet, callidis simulationis ambagibus veniam polliceri, plerisque militiae insignibus relictis, Iutiam, qua potuit celeritate, petivit, detectae factionis nuntio ad Magnum dimisso. Ita perfidum eius animum mordax conscientiae crimen regiae mansuetudinis promissis fidem habere vetuit. Quae res Magno proxima nocte navigio Lubecam proficiscendi indeque Henrici contubernium expetendi causam praestitit. Eodem nuntio Kanutus et Carolus per Benedictum accepto, tacite Ripensium urbe egressi, conscensa apud Randrusium nave, praefectum Gothiae Birgerum propinquitatis fiducia petivere. Adeo illos malignae conscientiae vis, securitate defectos, subito pavore quati coegit.
14.54.17. Quorum profectionem Eskillus, tum propriam, tum nepotum fortunam miserabilius questus, infinitae aegritudinis molestia prosequebatur. Ob cuius magnitudinem linguae debilitate contracta, parum vocalis evasit. Quem rex ad se Wibergi venientem iucunda admodum fronte suscepit, ne quid suspicionis in eius adventu reponere videretur. Quam regis moderationem pontificis prudentia aequavit: supplicem enim pro nepotibus vocem mittere non sustinuit, quo magis se ab insidiarum suspicione alienum efficeret neve eorum culpae affinis, quos precibus servare cuperet, existimari posset, consultius arbitrando taciturnitatis argumento malignitatis suspicionem vitare quam offensam pro noxiis supplicando contrahere. Cui postmodum Scaniam profecto opportuna medicorum industria debilitatae vocis opem redintegravit; at mentem eius, ingenti curarum aestu obsitam, aegritudine vacare nepotum proprio spiritu cariorum fortuna passa non est. Adeo facilius corporis quam animi discrimina vitantur.
14.54.18. At Magnus, facinoris pudore, quam exsilii causam haberet, Henrico pandere veritus, reconciliationis ab ipso dumtaxat remedia postulabat. Ille, exsulis vota aversari impium ratus, epistola ad Waldemarum transmissa, conceptae erga Magnum offensae remissionem efflagitat. Ad haec Waldemarus legatione quam litteris respondere satius ratus, Henricum, quem stabulo suo praeposuerat, Germanicae vocis admodum gnarum, in Saxoniam dirigi currat, apud eius ducem Henricum Magni perfidiam accusaturum.
14.54.19. Quo audito Magnus, rubore in audaciam verso, quam poterat pertinaciter, obiectis se affinem negare et veluti in argumentum innocentiae duello manum offerre, eodem acumine dissimulationem amplexus, quo facinus molitus fuerat. Refert legatus non ob hoc se eo missum, ut accusationis partes apud exteros ferro prosequi debeat, sed ut reum causam suam ad regis cognitionem transferre defensionemque patria lege decretam subire moneat. Tum duce, quem defensionis modum adversum hoc criminationis genus lex Danica statueret, rogante, penes ferrum purgationis morem consistere respondit.
14.54.20. Tunc Magnus, a duce rogatus, an tantum fiduciae in innocentia sua reponeret, ut huius experimenti iudicio spem defensionis petere auderet, anceps id genus nec semper miraculo praeditum aiebat, quod plerumque et insontes damnare et noxios absolvere soleat fortuitosque maxime experimentorum eventus habeat. Neque enim divinam potentiam tanta mortalium cura flagrare, ut quibuslibet eorum votis rerum naturam cedere compellat. Suspecta plerisque responsio fuit. Tum duce, quam a se opem sperare debeat, qui tanti criminis obiectionem patriis institutis refellere nollet, artius perquirente, quid ageret, incertus, aliquamdiu responsi cunctationem exhibuit.
14.54.21. Tandem, ulterioris profugii diffidentia adductus, ultro regem aditurum se dixit, si sibi, quemcumque causa exitum sortiretur, impunitatis fides daretur. In cuius fiduciae certitudinem stabularius sponsionis suae pignus offerre coepit, praefatus capitali crimine damnatis patriae legis instituto dilabendi indutias tribui iisdemque e vestigio supplicium irrogari nefas haberi. Qua Magnus oblatione contempta, solam Absalonis fidem se pignoris loco recepturum asseruit.
14.54.22. Quae cum rex ex legato cognosset, epistola duci redditur, qua Magno sub Absalonis obtentu veniendi discedendique potestas promittitur. Quo evenit, ut Absalon prius Magnum hospitio exciperet, quam ullum adventus eius nuntium a rege sumpsisset, litteras, quae pro eiusdem receptione destinabatur, nimio festinationis studio praecurrentem. Quibus tandem per regem susceptis, sollicitudinem improvisi hospitis plenis fiduciae promissis discutere curae habuit. Quibus erectus Magnus plus spei in Absalonis auxilio quam metus in sua noxa reposuit. Quo evenit, ut, maiore formidinis parte deposita, propria repetere non dubitaret, navigationem, qua Iutiam petiturus erat, necessariis usibus instructurus. Quippe causam apud Arusiam dicere iubebatur.
14.54.23. Verum hoc securitatis robur deprehensa secretorum eius legatio quassavit: siquidem binas eius epistolas, proditionis mandata gestantes, a publicorum itinerum observatoribus intercipi contigit. Quas cum regi allatas ab intermeantibus expertus fuisset, formulam, qua signatoria utebatur, proprii scribae neglegentia amissam confingit, idque non solum inter suos, sed etiam apud Absalonem simulatione prosequi curavit, opinionem serere cupiens adulterinas epistolas a formulae repertoribus odio sui fuisse compositas.
14.54.24. Appetente causae dictionis tempore, binis navigiis instructus Absaloni, Sialandiae et Scaniae magnatibus comitato, obvius affuit. Quo adito, conscientiae stimulis actus, trepidationem fide maiorem praeteritaeque vitae fortitudini indebitam exhibendo, nullis se exhortationibus, ut Iutiam peteret, adducendum iurabat, plus a se metus in regis offensa quam opis in cuiuspiam patrocinio reponi praefatus. Praeterea fortuitam sigilli sui amissionem causatus, aemulorum commento, occasionem ex eiusdem inventione nactorum, inimicas regi litteras suo nomine confictas asseverabat.
14.54.25. Sed Absalone, tametsi criminis acta ab eo confessio foret, nihil commissum, quo minus inviolatus discederet, constantius asserente, sociali illum navigatione prosequitur, plus amici monitis quam proprio pavori indulgens. Cui rex, omni Danica nobilitate stipatus, apud villam Wiby sibi per Absalonem oblato mensae sacra communicare passus non est, ne convivam agendo offensam deponere videretur. Quem die postero ad contionem vocatum, meritorum suorum in eum benignitate exposita, maiestatis reum agere coepit, pietatem parricidio rependere avidum, quod eius fuga non violenter ingesta, sed a solo conscientiae reatu profecta recenter prodiderit.
14.54.26. Ad haec Magnus se non cuiuspiam delicti, sed minacis nuntii per Benedictum accepti impulsu dilabendi consilium cepisse testatur, regiae suspicionis causam e longinquo tutius spectaturus. Praeterea mirari se, quo pacto rex propinquum, quem omni familiaritatis iure prosequi consueverat, inanium suspicionum ductu persequi sustineat.
14.54.27. Contra rex hoc eum ingratiorem, quo meritorum suorum neglegentiorem, astruere et in perfidiae argumentum supradictas ipsius epistolas, quarum altera clausa, altera aperta obsignabatur, in commune proferre; quas etiam per praesentes pontifices circumferri et, an vero Magni signaculo obsignatae essent, curiosius annotari praecepit. Quod inspectantibus cunctis adulterinumque esse negantibus, recitari eas in publico iubet. Aperta Scaniensibus scribebatur, regem super complurium oppressione calumnians cunctosque ad bellum cum eo gerendum exhortans: Magnum repetendae libertatis auctorem habituros. Clausa ad Kanutum et Karolum eodem quo prior titulo mittebatur, quae eos res in Scania novare moneret Magnumque idem apud Iutiam facturum promitteret; sic regem viribus cariturum, maiorum regni provinciarum auxiliis ad eum commeare prohibitis.
14.54.28. Perlectas epistolas Magnus cum responso excepturus putaretur, indice metus silentio utebatur. Quin etiam tantum stuporis animo contraxerat, ut voce quoque deficeretur, internae perturbationis notas confuso oris habitu prae se ferens. Notabilis viri taciturnitas fuit, quae ne confessionis loco duceretur, prudens Absalonis interventus effecit, miratu indignum dicentis ad novos criminationis obiectus hominem defensionis dubium pleno meditationis consilio respondendi officia tardius exhibere, protinusque eum dandi responsi gratia colloquio excedere et, quos velit, ex amicis in consilium contrahere iubet.
14.54.29. Quo dicto recreatus Magnus atque ad spem labefactandae accusationis erectus, acceptis consultationis indutiis, Absalonem cum Tokone Wendilensium antistite sevocat. Is Toko patri eius Erico diaconatus obsequiis percarus habitus deque eius clientela ad pontificatum accitus fuerat. Cuius rei grata recordatione Magni caritatem propensius animo insitam habebat. Quem multum diuque ob cogitati sceleris immanitatem profectis a dolore conviciis insecutus, respondente eo epistolas aliena fraude contextas, supervacuum id purgationis genus astruxit, non solum scripturae, sed et stili modum, quo scriba ipsius Lambertus in dictandis epistolis uti soleat, certissime recognoscere praefatus Cuius affirmationem Absalone consentaneis verbis prosequente, tantum Magno desperationis incessit, ut eos, an sibi confessionis remedia amplecti liceret, trepide percontaretur. Tum Absalon, tametsi confessio periculo careret, ad hanc tamen ante procurrendum, quam de venia actum excussumque foret, negabat suadetque, uti, stupore deposito, per se vel per amicum in posterum diem indutiarum facultatem audacter efflagitet, firmato animo rem felicius expleturus.
14.54.30. Quibus admissis, rex praesentem nobilium catervam, vespere iter ingressus, ad Unnonis locupletissimi viri penates secum perduxit. In qua profectione Absalon a Magno admodum aestuante, quisnam defensionis modus obiectis congrueret, curiosiore percontatione consultus, nullam partem probro aut periculo vacuam aiebat. Nam nec accusationem tot rerum indiciis subnixam refellere promptum nec purgationis partes detrectare sincerum, confessionis vero exitum ancipitem fore, quam nulla veniae certitudo praecurreret. Ita verax responsi dator consultori ignorantiam praetendere quam in dubiis certitudinem promittere fidelius duxit.
14.54.31. Tunc Magno omnia se veraciter relaturum, si veniam confessioni tribuendam speraret, dicente, intrepide eum sibi secreta, quae vellet, committere iubet, nullum eorum indicium ad regem ex se manaturum praefatus. Tum illo omnem insidiarum ordinem patefacere cupiente, Absalon narrationem admittere noluit, ne eam sacerdotali ministerio confessionis loco recipere videretur. Suadet itaque, Sunonem et Esbernum secum adhibeat, quos in rebus arcanis tegendis industrios sciat.
14.54.32. Quibus admissis Absalonique data fide pollicitis absque eius conniventia nullam se praesentis arcani mentionem acturos, Magnus, insidiarum seriem a principio retexere orsus, non solum se cum his, quorum crimen testis fuga prodiderat, iure notatum asseruit, sed etiam complura ad regis caput pertinentia, adhuc eius notitiae parum indita, apertissima confessione detexit. Eskillum (Asceri hic filius erat) et Christiarnum patre Suenone natum eiusdem culpae conscios asseverando, Christiarni fratrem Ascerum, cui in templo Lundensi prima post antistitem dignitas cesserat, coniurationis consilium scisse potius quam probasse testatus.
14.54.33. Confecto itinere, postquam opportunum colloquio tempus occurrit, Absalon cum Sunone et Esberno regem, paulisper sine arbitris esse iussum, contemplari causae exitum monet, in qua nec accusationem actori instruere expeditum nec reo confessionem amplecti tutum ducatur. Qui si indemnatus abscederet, complures ad innocentiam sibi decernendam adduceret; sin confessus venia careret, simplicitatis exemplo culpae sociis tegendae eius documentum praeberet. Igitur elaborandum, ut spontanea ab eo confessio elici posset, quem testimonio insequi promptum non esset.
14.54.34. In hanc sententiam perducto rege et se poenam confessioni remittere promittente, cum Magnus postera die in contione ab eo, quid super responso deliberasset, interrogatus fuisset, a coniurationis initio orsus, pudore posthabito, omnem insidiarum contextum, non solum conscios, sed etiam loca rerum ac tempora perstringendo, vera narrationis serie prosequebatur, regem inter tot pervicacissimae artis ambages non sorte humana, sed divina opera servatum affirmans seque non aliud magis mirari, quam quod fraudem tanta familiarium arte compositam propitiae fortunae interventus eluserit, hominemque tot civium dolis petitum casus incolumem servare potuerit. His dictis genibus regis supplice vultu gemebundus advolvitur.
14.54.35. Quem rex, praeteritae amicitiae verecundia consurgere iussum, ingratae mentis exprobratione coarguit, illius per insidias opprimendi cupiditate perfusum, cuius a primaeva aetate perpetuam caritatem expertus fuerit, a quo belli Grathici temporibus non tantum spiritum sibi datum, sed etiam adiecta potestatis incrementa meminerit. Se enim non solum propinquitati supplicium remisisse, sed etiam munificentiam impendisse; eum vero, cum fidem beneficio debuisset, perfidiam rependisse. Itaque meritorum suorum oblivionem ab eo tam nequiter actam admirans nec pristinae confessionis assertione contentus, an se per insidias opprimere cogitasset, inquirere perseveravit. Ille nec animum sibi nec arma nihilque, quod tanto facinori attinuit, excepto Dei nutu, defuisse subiunxit. Delectatus rex tam audaci hominis responso, veniam se confessioni tribuere, non familiaritatem restituere dixit, ne rursum amicitiae copia insidiarum irritamentum exsisteret. Eundem quoque tacita ad Kanutum Karolumve mandata habere prohibuit, monitum, ne culpam repetere velit, cui divinam potentiam tam constanter obniti persenserit. Ille se, si quid tale committeret, ulterioris veniae remediis indignum vocare, ne precibus quidem salutem deinceps tueri ausurum.
14.54.36. Quo rex sedendi locum repetere iusso, protinus Suenonis filium Christiarnum, quem, peracta Magni causa, per ignorantiam casus obtulerat, iracunda admodum accusatione persequitur. Qui cum se consortis indicio proditum accepisset, defensionis inops confessione veniam impetravit nec solum spiritum, verum etiam bonorum omnium incolumitatem assecutus est, exsilio dumtaxat poenas dare coactus, ne promptus ad crimen regressus suppeteret. Ita moderatio manifestam militis culpam extremumque supplicium meritam proscriptione insequi contenta exstitit.
14.54.37. Taliter exacto concilio Magnoque Fioniam reverso, Waldemarus insulam ferarum gregibus abundantem more regio praedae venaticae vacaturus ingreditur. Quo loci Absalon et Ascerus, a maximo pontifice Eskillo ob veniam eius nepotibus conciliandam, quae Magni exemplo sponderi videbatur, transmissi, inexorabilem regis animum experti sunt. A quo demum Ascerus, an coniurationis fautorem egisset, rogatus, cognitioni se quidem affinem, sed a consensu immunem asseruit nec tam odio regis quam delationis pudore prodendique commissi verecundia haec fecisse. Quem confessionis modum diuturni postmodum exsilii causam habuit. Huius legationis contemptum tam aegre Eskillus tulit, ut, variis corporis pestibus contractis, gravibus hiemem morbis exigeret.
14.55.1. Qua finita, Waldemarus, Daniae Suetiaeque primoribus accersitis, regales filio nuptias exornat. Quibus peractis, Waldemarum Eskillus secreta allocutione petitum enixe deposcit, arcani, quod ei committere velit, intempestivam confessionem non arguat. A quo postulata sperare iussus, iam pridem deponendi pontificatus allatam sibi cupidinem dicit, quem tanto oneri imparem aetas viribus defuncta constituat. Neque enim in fastigio se, sed privatum ac procuratione liberum decedere velle, praeteritae conversationis habitum monastica mutaturum. Quem cum rex verbis caritatem simulantibus proposito prohiberet idque ei sine Romana auctoritate exsequendi fas esse negaret, habere se summi pontificis epistolas, per quas non solum abdicandi honoris licentiam, sed etiam transferendi, in quem vellet, potestatem acceperit, testatus est. Huc accedere, quod se Romanae legationis officio fungentem, ne sedes successore vacua habeatur, subrogationis curam exhibere par sit.
14.55.2. Quod dictum rex, Ascerum ab eo pontificem adoptari ratus, suspicione insequi coepit, nec dubius Kanutum et Karolum, si quid ulterius adversum se conati forent, multum ab avo virium contracturos, cum diu verbis amicitiam praeferentibus egisset, ad postremum votis eius annuere se dixit, quod Romanae sententiae decreto obviam ire nequeat, penes quam publicae religionis norma consistat.
14.55.3. Tum Eskillus, honoris abdicationem contractorum pontificum frequentia celebrari magni aestimans, profecturum ab urbe regem precari institit, uti ipsos, exacto mense, secum reducat, quos non solum suae renuntiationi, verum etiam novi antistitis creationi interesse expediat. Quam rem prorsus silentio dignam exsistere, ne cognita quemquam electionis metu dilabi cogeret. Quo concesso, statam interim sollemnemque popularium contionem ingressus docet, quantam subditorum caritatem fastigio functus exhibuerit, quamque benevolo studio merita sua publicus eorum favor pensaverit. Iam vero sibi re pontificali cedere in animo esse, cuius administrationi supremae aetatis suae habitum dissidere conspiciat, ideoque se eorum curam, quam hactenus plenis pietatis officiis gesserit, divino mandare praesidio cunctisque sibi militiae fide devinctis huiusce generis nexum remittere; super haec omnia alienis delictis veniam dare, propriis petere; universos etiam discessum suum piis precibus prosequi votisque pro se excubare precatur, parem se iis dignationem repensurum pollicitus. Adeo autem miserabiliter in contione egit, ut eam lacrimis suffusam dimitteret.
14.55.4. Qua soluta, Absalonem Sialandia redeuntem, missis, quibus exciperetur, equis, penatum suorum hospitio uti compulit. A quo, quid ita plebem maestitia affecisset, rogatus, tum senium suum, tum exsilium nepotum dignitatis sibi patriaeque fastidium afferre respondit. Huc accedere voti religionem, qua se dudum Bernardo Claravallensi pontificatu ultro cessurum privatamque vitam et honoribus defunctam acturum spoponderit.
14.55.5. Die postero, cum praedicti provinciarum antistites in aedem Laurentii matutine coissent, ornamenta sacrarii armamentario egeri conspectuique subici iubet, quantum veteri altarium cultui pristinoque sacrorum splendori nova ac religiosa liberalitate adiecerit, in propatulo ostendere cupiens. Quibus prolatis, voce suspiriis permixta, quantis caritatis impendiis pro subditorum pace ac stabilitate excubuerit, quot aerumnis, quot periculis obsitum omne pontificatus sui tempus exegerit, edocet. Quem ob hoc se deponere statuisse, quod aetatis suae magnitudinem ulteriori eius functioni inhabilem sentiat.
14.55.6. Cuius orationem rex respondendi officio subsecutus, eum, tametsi crebras cum regibus simultates gessisset, pontificis partes laudabiliter exsecutum affirmat; suae vero sententiae resignationis eius propositum non placere, cui iam eo aetatis perventum sit, ut malignitatis ultra notari non debeat. Deinde eum, proprio motu an suo compulsu pastoris officium detrectaret, fateri iubet. Tunc Eskillus, directis in aram manibus, iurare et praesentia sacra testari se non odio regis aut ullius iniuriae ex eo receptae violentia, sed perituri honoris fastidio perpetuique studio huc propositi esse perductum.
14.55.7. Grata regi responsio fuit, cupienti vera pontificis assertione calumniae suspicionem vitare. Rogat deinde, an umquam regia severitate poenas ab iis exigere supersedisset, adversum quos ille pontificalem censuram prior destringendam curasset. Quo nihil tale eum egisse fatente, gravi metu liberatum se dixit, veritum, ne subita antistitis abdicatio occultam apud complures sibi notam crearet. Romani deinde pontificis epistola, sine cuius nutu rex dignitatem ab ipso deponendam negabat, in commune relegenda profertur. Ea scribebatur Romanum antistitem Lundensi pontificalis ministerii laxationem petenti, quod eum huic muneri perutilem scisset, hactenus repugnasse, nunc vero, precum eius perseverantia superatum, aetati ipsius assiduoque languori petitae rei licentiam detulisse. Cuius auctoritati rege refragandum negante, sua sede exsurgens virgam anulumque, praecipua pontificalis sacerdotii insignia, altario imponens, perfectam sui muneris abdicationem agere protestatus est. Cuius facti miseratione lacrimae astantibus obortae, suspiriisque murmuris instar reddentibus aedes repleta.
14.55.8. Igitur Eskillus, qui regni clerum excussius nosset, sedis a se relictae successorem a rege circumspicere rogatus, comprobata monitoris industria, aliam Romanae dignitatis epistolam explicat, qua sibi, legationis habenas tenenti, subrogandi antistitis arbitrium mandabatur. Ea perlecta, potestatem, quam sibi indulgentia Romana detulerat, ad eos, quibus eligendi ius esse consuerit, transferre se dixit, quod ultro iure suo cedere quam alienum offendere malit. ne ecclesiam, pro cuius maiestate tuenda semper excubuerit, consueto libertatis beneficio fraudare videretur.
14.55.9. Tunc iisdem, uti consilium suum exponeret, obsecrantibus, regeque cleri postulationem sub plebis nomine, cuius se partibus proloqui referebat, consentaneis precibus prosequente, sententiam suam inter divinam humanamque caritatem fluctuari asseruit, quarum alteram tacendo, alteram loquendo offendere posset. Dei namque mentem exasperaturum se esse, si illius, quem huic maxime regimini idoneum scisset, indicem agere supersedisset; si vero hominem huius officii gnarum pontificisque partes alibi laudabiliter exsecutum, sed et pro patria difficilia audere solitum nuncuparet, familiaris et propinqui gratiam violaret, quem huius honoris oblationem aversari non dubitet.
14.55.10. Tunc cuncti, quisnam ab eo destinaretur, animo perpendentes, solam vocabuli certitudinem flagitant. Et ille: 'Roskildensem', inquit, 'antistitem, mihi propinquitate, vobis opinione notum, designo.' Igitur compluribus bene ecclesiae consultum acclamantibus, exsurgens Absalon, maiorem hunc fascem, quam ut humeris suis imponi debeat, refert, nullo se pacto ad deserendam ecclesiam adduci posse praefatus, quam angustissimis rei Danicae temporibus susceptam ad eminentem fortunae habitum summa animi corporisque fatigatione perduxerit, cuiusque non solum externum hostem armis summoverit, sed etiam veterem atque hereditariam paupertatem felicius opum incrementis mutaverit.
14.55.11. Tum ii, quibus suffragandi ius erat, ab Eskillo taciturnae haesitationis increpiti et, cuinam officii sui partes cedere vellent, rogati, paribus in Absalonem votis pronuntiant adeoque concordes suffragiorum voces misere, ut nihil in his diversum aut dubium reperires. Nec oris officio contenti, manu comprehensum ad sedem, quam ei voce detulerant, vi pertrahere conantur. Nam primus Eskillus iniectae in eum dexterae exemplo ceteris idem audendi fiduciam tribuere videbatur. Qui etiam, ut mos est, concinere exorsi, celebrem electionis concordiam decoro psallendi officio prosequuntur. Quorum plenum venerationis concentum populus, ingenti plausu tripudians, sacro cantilenae genere aemulabatur, gloriosis clericorum vocibus aliquid honorificae modulationis adicere gestiendo, personantibus aliis, deformem sibi taciturnitatem existimans. Adeo in eligendo eo tota multitudo unam benevolae suffragationis vocem habuit.
14.55.12. Ille vero, trahenti se turbae summis corporis viribus obluctatus, complures robustiore impulsu praecipites humum petere coegit. Ab iisdem quoque exuviae renitenti detractae, iamque res, ad vim et rixam usque progressa, permixtos strepitu cantus exaudiri non patiebatur. Igitur Absalon, ad sedem pontificali fastigio consecratam pia plebis violentia perductus, in ea collocari passus non est, ne ulla ex parte cogentibus assentiri putaretur. Quamobrem prius ab Eskillo, mox a Waldemaro oblati sibi divinitus honoris ornamenta amplecti rogatus, ne praesentis ecclesiae maiestatem novo et inaudito contemptu perfunderet, impetrata loquendi copia, ad appellandi officium procurrit, cumque precibus obsecuturus putaretur, validissimum repugnationi suae tutamentum adiecit. Rapuisset alius oblatae dignitatis beneficium avideque se tanti sacerdotii tribunalibus ingessisset.
14.55.13. Nicolaus, Roskildensis chori senior, super irrogata antistiti violentia parem appellationis vocem edere cunctatus non est. Tum Eskillus, aliquanto concussior, certissime se suffragatorum partibus affuturum dicebat: sensurum Absalonem, sua an illius vota plus momenti Romae sint habitura. Hinc missae studium datur; qua percelebrata, benedictionem Eskillus Absalonis ministerio praestari praecepit, hac usurpatione eum electionis assensorem efficere gestiendo, se iam cunctis pontificatus partibus defunctum huic ministerio congruentia amplius exsequi non oportere praefatus. Quem Absalon, tametsi pontificalia deposuerit, legationis tamen iure benedicendi praerogativam retinere dicebat, neque ad inferioris potentiae viros debitum fastigio suo munus relegari debere. Ea Absalonis verecundia senem voti cupidum neglectae dignitatis suae meminisse coegit.
14.55.14. Alio quoque moderationis genere repugnationis eius perseverantiam idem labefactare tentavit: siquidem in cubiculum devocatum, cum precibus perflectere non posset, genibus nixus plenis supplicationis lacrimis aggredi conatus est. Profectu vacuus tertium irritamenti modum, quo electi mentem ad suam sententiam adduceret, excogitavit, incertum relinquens, maior in cogente an resistente perseverantiae conatus exstiterit. Siquidem equites suos numero et amplitudine insignes ad eum direxit, militari fide se eius partibus obligaturos. Quorum Absalon famulatum repudians, se prorsus in honorem eorum obsequiis dignum consensurum negabat.
14.55.15. Qua demum constantia evictus Eskillus, ne supellectilis, quam ecclesiae relinquere statuiiset, obscurior depositio foret, eundem, in arcanam vestibuli partem abductum, instantius hortari coepit, uti saltem oculis eam subicere dignaretur. Sed et hanc quoque sollicitationis partem superiorum victor mire contempsit, ne, qui gloriae tentamenta calcasset, avaritiae irritamentis succumberet. Quamobrem Eskillus, ira accendi creditus, minus se bonorum, quam cogitaverit, inquit sacris atque domesticis usibus relicturum, ipsumque tam stolidae pertinaciae quandoque damna sensurum. Aureo deinde poculo regem Absalonemque simili muneratus est. Praeterea neminem ex amicis indonatum reliquit, apud patriam sibi praeclara liberalitatis monumenta creare cupiens. Varia quoque membrorum debilitate perstrictus, ad postremum etiam igne, quem sacrum vocant, quadam corporis parte respersus abscedere maturavit, perinde ac divinitus iniecti sibi supplicii cruciamenta sortitus.
14.55.16. Quem cum Absalon Scania excedenten castelli sui hospitio excepisset seque tanto pedum frigore teneri, ut noctu quietem capere non posset, conquerentem audiret, calidum laterculum, cistula crebris foraminibus distincta inclusum, plantis applicuit eoque fomenti genere perfrigido seni patientem quietis calorem restituit. Cuius medicamenti beneficium hoc Eskillo gratius fuit, quod ab artificis caritate, non scientia aut professione manavit. Qui cum Absalonis navigio comitatusque Sleswicum perlatus fuisset, scyphum argenteum, ab eodem sibi pro munere oblatum, suscipere recusavit, praefatus se deinceps nullum insignium vasorum usum habiturum. Idem cum regem Sleswicensi in ponte obvium convenisset, ita corporis debilitate solutus est, ut a plerisque exanimis putaretur. Recreatus tandem fretumque rate transgressus ac praesentes benignius exosculatus, inter flebiles amicorum voces plorabundus et ipse curriculo per Absalonem procurato, cum prorsus equitandi impatiens foret, quo mollius veheretur, imponitur. Cuius flentis discessum amicorum turba, ipsum ulterius non visura, perinde ac funus lacrimis prosecuta est.
14.55.17. Post haec regis legati cum Lundensibus cogendi Absalonis gratia Romam mittuntur. Qui primum Claravallem profecti, reperti illic Eskilli epistolam, cuius ea tempestate non mediocris apud curiam favor vigebat, in adiumentum suae petitionis accipiunt. Nec minus Absalon ac Roskildenses legationibus curiam fatigant, electioni, quam Lundenses confirmatum pergebant, plenis reclamationis sententiis obnitentes.
14.56.1. Interea proceribus apud Roskildiam paschali tempore feriatis convivioque per summam omnium hilaritatem exacto, per Thordonem Lundensium praefectum regi significatum est Thormerum quendam, Magni nuntium, super Gothia reversum, tanto itinere Scaniam esse transgressum, ut captionem celeritate vitaverit; cuius occupandi gratia Beltensem transitum insidiis esse vallandum, quem ab eo ocius adiri ambiguum non sit. Rogatum super his Magnum praesidiumque negationis amplecti conatum rex tuto fateri posse promittit. Ille summa cum dissimulatione obiectorum fidem levare, si quid huiusmodi compertum foret, ulteriorem sibi veniam negari precatus. Rex, negatorum incredulus, Adulfo cuidam, insignis fidei, sed et clericalis condicionis, quod propter Belticum litus habitaret, observationis negotium mandat, per satellites ad eum directos cultus et corporis notis, quibus praedictus Magni nuntius dinosceretur, expressis.
14.56.2. Taliter captus Thormerus ac coram rege super mandatis, quorum esset gerulus, perquisitus, post diutinae negationis ambages quaestionis metu credita sibi secreta detexit, lignum compactile, quale more Danico inter amicos sigilli vim obtinet, a se epistolae loco gestari confessus, cuius dimidium a Kanuto et Karolo perinde ac syngraphus haberetur. Cuius nequitiam rex vinculis multare contentus, Absalonis eum custodiae tradit.
14.56.3. Igitur per Nicolaum, stabuli sui praepositum, Fioniensium militum eum sequi iussorum auxiliis succinctum, Magnum perinde ac denuo sibi insidiosum poenamque perfidia meritum capiendum curat. Qui in cubiculo nocte concubia circumventus, dum pristinae virtutis immemor salutem latebris, non armis, circumspicit, post aulaea repertus abstrahitur. Ita nescias, miseriorem eum deformitas captionis an captio ipsa reddiderit. Oblatus regi, cum super insidiarum consilio rogaretur, aliquamdiu obiectis se affinem negabat. Tandem, convincentibus eum captivi indiciis dissimulationisque materia non suppetente, confessione crimen aperuit. Cuius mentem rubor nescio magis an supplicii metus afflixerit. Hunc rex, ad urbem Laterensem missum Thorbernique custodiae traditum, carcere quam morte multare maluit.
14.57.1. Per idem tempus Sclavorum piratae, spoliatis Waldemari legatis, navigium muneribus eidem a socero transmissis onustum cepere. Cuius reposcendi gratia nuntiis ab eodem missis, superbe responsum dedere. Qua iniuria Waldemarus, ut par erat, accensus, Henricum in societatem ultionis sollicitat, Rugianisque, quod hostilium locorum gnari essent, in commilitium evocatis, per Zuinam invectus, Iulinum oppidum incolarum fuga desertum incendio tentat, Henrico Diminum obsidione complexo. Qui cum expugnationem dubiam difficilemque animadverteret, amnem, qui castra sua a moenibus dividebat, transverso deductum alveo, remotiore cursu urbem praeterlabi coegit. Quo facto hostium muris summam defensionis opem conciliavit, praesidium eius pro oppugnatione molitus. Ea re effectum est, ut actam aestate obsidionem autumno inglorius solveret. Cuius discessionem fortuitum urbis incendium subsecutum est, suis viribus tribuente fortuna, quod Saxonicis deferre dignata non fuerat.
14.57.2. Eadem, benigniore Danos lumine contemplata, eorundem ministerio Criztovam urbem conflagrare permisit, indigenas vero metu palantes ad loca paludibus obsita virium inopia confugere coegit. Quod Absalon captivi cuiusdam cum fratre minore coniugeque et liberis comprehensi indicio expertus, rogare eum coepit, an suam suorumque libertatem latentium civium proditione mercari cuperet. Ille condicionem cupide pactus, se ipsum terrestribus copiis petendam paludem cincturum, fratrem vero navigaturis ducem promittit; sic enim Sclavos ancipiti fuga implicitos nusquam dilabendi materiam habituros. Ea palus, a superiore per angustum amnis discrimen abrupta, minoribus dumtaxat accessa navigiis erat. Quibus dum Absalon eam peteret, a captivo errorem simulante ductum minis extorsit saltumque meditantis cervici nexum inferri praecepit. Multi in eum ex Sclavis, dum cymbis fugam capessunt, incidunt. Armenta, ab iisdem inter mare paludemque coacta, a Sialandensibus capta ac per totum exercitum distribui curata sunt. Quae res ei plus invidiae apud socios quam gloriae quaesivit, quod ab universis capiendum erat, a solis Sialandensibus occupari dicentes.
14.57.3. Quo paludem egresso, quidam ex nautis, petulantioris linguae, ducem supplicio dignum per iocum dixere, quod, cum navigationem praemonstrare deberet, ignotantiam finxerit promissumque suum secutos simulato errore fallendos curaverit. Ille, ludibriis pro serio ductis, laqueo destinari se ratus, dum aquam e stagno tamquam munditiarum gratia peteret, ultro praecipitato corpore profundum insiluit, anticipare fatum quam expectare praeoptans. Qua temeritate dubium reliquit, perieritne an sub undis salvus enaverit. Quibus rursum, ut fieri solet, evomitus, restim, quam collo innexam habebat, manibus, ne per eam attraheretur, complicandam curabat. Mersus denuo visentes eadem, qua prius, ambiguitate complevit; sed corpore eius tandem exanimi reperto, dubietatis quievit contentio.
14.57.4. In tantum autem illic exercitus noster captivi pecoris gregibus abundabat, ut in iisdem agendis quotidiana pastorum opera uteretur; quorum discursum periculo vacuum generalis earundem partium vastitas efficiebat, quam tanta incendiorum vis pepererat, ut hirundines quoque tectis, quibus habitare consueverant, orbatae, gubernaculis navium ac proris fetum procreaturae nidos affigerent, domiciliorum usum ab hostibus mutuantes.
14.57.5. Post haec rex, Henricum diutina Diminensium obsidione suspensum alloquio petiturus, terrestri itinere arrepto, urbem Cozcovam, a nemine defensam, igni implicitam reliquit. Cuius processum tum amnis cuiusdam profunditate insignis, tum ulteriorum locorum difficultas indicata cohibuit. Hinc regi in Caminensium provinciam transitus fuit quam rurali magis populatione quam ulla munimentorum oppugnatione permensus, Camino dumtaxat inaniter attentato, navigia, quis captivum pecus veheret, prendenda curavit. Haec tam uber pecoris opportunaque commeatibus erat, ut exercitum nostrum bimestri edulio aleret.
14.57.6. Legatione deinde ad Henricum missa, praesenti militiae finem imponere iubetur, illo obsidionem, quam frustra gesserit, ocius soluturo. Quibus responsis acceptis, interiacentia quaeque partim ferro partim igni adortus, per summam hostilis rei populationem Walogastum accedit. Quo viso, Walogastenses Zulistro duce extremam pontis sui partem convellere coeperunt, ne quis hostium per eum irrumperet, inhibituri. Cuius fragmentis pauci ex nostris perinde ac scalis utentes, adminiculantibus sociis ascensu obtento, hostium urbe exsilientium irruptione petuntur. Quibus ob paucitatem resistere nequeuntibus, Hemmingo excepto omnes cessere.
14.57.7. Absalonis hic armiger erat, levibus armis instructus, ad discrimina subeunda promptissimus semperque se periculis immergere solitus; qui dum se parvulo pedis regressu urgentibus subtrahit, talis gladii, quo cinctus erat, longitudine offensis, supinus concidit. Quo lapsu plus gloriae quam incommodi expertus est: nam inter crebras hostium hastas, quibus acerrime petebatur, non tam suo quam fortunae clipeo protectus, ut primum genibus se excipere potuit, destricto ferro propiorum tibias appetivit. Quibus paulisper cedere compulsis, sublimis resiliit, sociorumque tandem ex pudore fortitudinem capientium accursu petitus, oppugnatores urbem repetere coegit. Ita ad suos regressus ac toto corpore integer repertus, admirationi visentibus fuit. Igitur non solum fortitudini ipsius, sed etiam fortunae veneratio tributa est.
14.58.1. Ea tempestate Romani schismatis controversia, astipulante Caesare Frederico pertinacissimo Germanorum errore compluribus annorum curriculis alita, veri pontificis Alexandri pedibus proculcata succubuit, dividuumque ecclesiae statum catholicae concordiae vinculum colligavit. Quo in tempore regis Lundensiumque nec non Absalonis legati, Roma regressi, laeto patriam nuntio compleverunt. Qui tametsi diversas atque contrarias res petitione complexi viderentur, ea tamen Romani pontificis industria sunt excepti, ut pars utraque sibi pro votis consultum gauderet. Nam et Absaloni Lundensem pontificatum assumere iussum et Roskildensem administrare permissum. Ita geminum ecclesiae regimen in eius ius dicionemque concessit, alterum praecepto, alterum indulgentia sortientis. O novam et inauditam curiae munificentiam! Recusanti pallium ingestum est, insigneque, quod petentibus aegre praestari solet, repugnanti violenter imprimitur. Dignos humeros, quibus tam praeclarum onus imponeretur! Veniens siquidem Romanorum legatus Galandus, Lundensi clero Roskildiam evocato, praesentem Absalonem non solum litterarum recitatione, quae eum electioni parere iubebant, sed etiam anathematis comminatione, quo se adversum eum, si repugnare perseverasset, usurum dicebat, electoribus assentiri fidemque oboeditionis sollemniter ab iisdem recipere coegit. Quem postmodum Lundensi in templo pallio, quod attulerat, muneratus, die postero Ripensium electum Homerum religioso eius ministerio pontificem consecrari conspexit. Ita legatione sincerissime atque integerrime gesta, hibernis exactis Romam revertit.