Sólarljóð

1 Fé ok fjörvi
rænti fyrða kind
sá hinn grimmi greppr;
yfir þann veg,
er hann varðaði,
náði engi kvikr komask.

2 Einn hann át
opt harðla,
aldri bauð hann manni til matar,
áðr enn móðr
ok meginlítill gestr
gangandi at götu kom.

3 Drykks of þurfi
lézk hinn dæsti maðr
ok vanmettr vera;
hræddu hjarta
hann lézk trúa
þeim, er áðr hafði vályndr verit.

4 Mat ok drykk
veitti hann þeim er móðr var,
alt af heilum hug;
guðs hann gáði,
góðu hánum beinði,
því hann hugðisk váligr vera.

5 Upp hinn stóð,
ilt hann hugði,
eigi var þarfsamliga þegit;
synd var hans svall,
sofanda myrði
fróðan, fjölvaran.

6 Himna guð
bað hann hjálpa sér,
þá hann veginn vaknaði;
en sá gat
við syndum taka,
er hann hafði saklausan svikit.

7 Helgir englar
kómu ór himnum ofan
ok tóku sál hans til sín;
í hreinu lífi
hon skal lifa
æ með almátkum guði.

8 Auð né heilsu
ræðr engi maðr,
þó hánum gangi greitt;
margan þat sœkir
er minst of varir,
engi ræðr sættum sjálfr.

9 Ekki þeir hugðu
Unnarr ok Sævaldi,
at þeim mundi heill hrapa;
naktir þeir urðu
ok næmir hvívetna,
ok runnu sem vargar til viðar.

10 Munaðar ríki
hefir margan tregat,
opt verðr kvalræði af konum;
meingar þær urðu,
þó hinn mátki guð
skapaði skírliga.

11 Sáttir þeir váru
Sváfaðr ok Skartheðinn,
hvárgi mátti annars án vera,
fyrr enn þeir œddusk
fyr einni konu:
hon var þeim til lýta lagin.

12 Hvárskis þeir gáðu
fyr þá hvítu mey,
leiks né ljósra daga;
öngvan hlut
máttu þeir annan muna
en þat ljósa lík.

13 Daprar þeim urðu
hinar dimmu nætr,
öngvan máttu þeir sœtan sofa;
en af þeim harmi
rann heipt saman
millum virktar vina.

14 Fádœmi verða
í flestum stöðum
goldin grimmliga;
á hólm þeir géngu
fyr hit horska víf
ok féngu báðir bana.

15 Ofmetnað drýgja
skyldi engi maðr,
þat hefik sannliga sét;
því at þeir hverfa,
en hánum fylgja,
flestir guði frá.

16 Rík þau váru
Ráðný ok Véboði
ok hugðusk gott eitt gera;
nú þau sitja
ok sárum snúa
ymsum elda til.

17 Á sik þau trúðu
ok þóttusk ein vera
allri þjóð yfir;
en þó leizk
þeirra hagr
annan veg almátkum guði.

18 Munað þau drýgðu
á marga vegu
ok höfðu gull fyr gaman;
nú er þeim goldit,
er þau ganga skulu
milli frosts ok funa.

19 Óvinum þínum
trúðu aldregi,
þó þér fagrt mæli fyrir;
góðu þú heit,
gott er annars
víti hafa at varnaði.

20 Svá hánum gafsk
Sörla hinum góðráða,
þá er hann lagði á vald hans Vígúlfs;
tryggliga hann trúði,
en hinn at tálum varð,
sínum bróðurbana.

21 Grið hann þeim seldi
af góðum hug,
en þeir hétu hánum gulli í gegn;
sáttir létusk,
meðan saman drukku,
en þó kómu flærðir fram.

22 En þá eptir
á öðrum degi,
er þeir höfðu í Rýgjardal riðit,
sverðum þeir meiddu
þann er saklauss var
ok létu hans fjörvi farit.

23 Lík hans þeir drógu
á leynigötu
ok brytjuðu í brunn niðr;
dylja þeir vildu,
en dróttinn sá
heilagr himnum af.

24 Sál hans bað
hinn sanni guð
í sinn fögnuð fara;
en sökudólgar
hygg ek síðla muni
kallaðir frá kvölum.

25 Dísir bið þú þér
dróttins mála
vera hollar í hugum;
viku eptir
mun þér vilja þíns
alt at óskum ganga.

26 Reiðiverk,
þau þú unnit hefir,
bœt þú eigi illu yfir;
grœttan gœla
skaltu með góðum hlutum;
þat kveða sálu sama.

27 Á guð skal heita
til góðra hluta,
þann er hefir skatna skapat;
mjök fyrir verðr
manna hverr,
er seinar finna föður.

28 Æsta dugir
einkum vandliga
þess er þykkir vant vera;
alls án æ verðr
sá er enskis biðr,
fár hyggr þegjanda þörf.

29 Síðla ek kom,
snemma kallaðr,
til dómvalds dyra;
þangat ek ætlumk,
því mér heitit var:
sá hefir krás er krefr.

30 Syndir því valda,
at vér hryggvir förum
œgisheimi ór;
engi óttask,
nema ilt göri;
gott er vammalausum vera.

31 Úlfum líkir
þykkja allir þeir,
er eiga hverfan hug;
svá mun gefask
þeim er ganga skal
þær inar glœddu götur.

32 Vinsamlig ráð
ok viti bundin
kenni ek þér sjau saman;
görla þau mun
ok glata aldregi,
öll eru þau nýt at nema.

33 Frá því er at segja,
hvé sæll ek var
ynðisheimi í,
ok hinu öðru,
hvé ýta synir
verða nauðgir at nám.

34 Vil ok dul
tælir virða sonu,
þá er fíkjask á fé;
ljósir aurar
verða at löngom trega,
margan hefir auðr apat.

35 Glaðr at mörgu
þótta ek gumnum vera,
þvíat ek vissa fátt fyrir;
dvalarheim
hefir dróttinn skapat
munafullan mjök.

36 Lútr ek sat,
lengi ek hölluðumk,
mjök var ek þá lystr at lifa;
en sá réð
er ríkr var;
frammi eru feigs götur.

37 Heljar reip
kómu harðliga
sveigð at síðum mér;
slíta ek vilda,
en þau seig váru;
létt er lauss at fara.

38 Einn ek vissa,
hversu alla vega
sullu sútir mér;
Heljar meyar
er mér hrolla buðu
heim á hverju kveldi.

39 Sól ek sá
sanna dagstjörnu
drúpa dynheimum í;
en Heljar grind
heyrða ek á annan veg
þjóta þungliga.

40 Sól ek sá
setta dreyrstöfum,
mjök var ek þá ór heimi hallr;
máttug hon leizk
á marga vegu
frá því er fyrri var.

41 Sól ek sá,
svá þótti mér,
sem ek sæja göfgan guð;
henni ek laut
hinzta sinni
aldaheimi í.

42 Sól ek sá,
svá hon geislaði,
at ek þóttumk vætki vita;
en Gylfar straumar
grenjuðu á annan veg,
blandnir mjök við blóð.

43 Sól ek sá
á sjónum skjálfandi,
hræzlufullr ok hnipinn;
þvíat hjarta mitt
var heldr mjök
runnit sundr í sega.

44 Sól ek sá
sjaldan hryggvari,
mjök var ek þá ór heimi hallr;
tunga mín
var til trés metin,
ok kólnat alt fyr utan.

45 Sól ek sá
síðan aldregi
eptir þann dapra dag,
þvíat fjallavötn luktusk
fyr mér saman,
en ek hvarf kallaðr frá kvölum.

46 Vánarstjarna flaug,
þá var ek fœddr,
brot frá brjósti mér;
hátt at hon fló,
hvergi settisk,
svá at hon mætti hvíld hafa.

47 Öllum lengri
var sú hin eina nótt,
er ek lá stirðr á strám;
þá merkir
þat er guð mælti,
at maðr er moldar sonr.

48 Virði þat ok viti
inn virki guð,
sá er skóp hauðr ok himin;
hversu einmana
margir fara,
þó við skylda skyli.

49 Sinna verka
nýtr seggja hverr,
sæll er sá er gott görir;
auði frá
er mér ætluð var
sandi orpin sæng.

50 Hörundar hungr
tælir hölda opt,
hann hefir margr til mikinn;
lauga vatn
er mér leiðast var
eitt allra hluta.

51 Á norna stóli
sat ek níu daga,
þaðan var ek á hest hafinn;
gýgjar sól
er skein grimmliga
ór skýdrúpnis skýjum.

52 Utan ok innan
þóttumk ek alla fara
sigrheima sjau;
uppi ok niðri
leitaða ek œðra vegar,
hvar mér væri greiðastar götur.

53 Frá því er at segja,
hvat ek fyrst um sá,
þá ek var í kvölheima kominn:
sviðnir fuglar,
er sálir váru,
flugu svá margir sem mý.

54 Vestan sá ek fljuga
Vánar dreka,
ok féll á glævalds götu;
vængi þeir skóku,
svá víða þótti mér
springa hauðr ok himinn.

55 Sólar hjört
leit ek sunnan fara,
hann teymðu tveir saman;
fœtr hans
stóðu foldu á,
en tóku horn til himins.

56 Norðan sá ek ríða
Niðja sonu,
ok váru sjau saman;
hornum fullum
drukku þeir hinn hreina mjöð
ór brunni Baugregins.

57 Vindr þagði,
vötn stöðvaði,
þá heyrða ek grimmligan gný;
sínum mönnum
svipvísar konur
mólu mold til matar.

58 Dreyrga steina
þær hinar dökku konur
drógu daprliga;
blóðug hjörtu
héngu þeim fyr brjósti utan,
mœdd með miklum trega.

59 Margan mann
sá ek meiddan fara
á þeim glœddu götum;
andlit þeirra
þóttu mér öll vera
rýgjar blóði roðin.

60 Marga menn
sá ek moldar gengna,
þá er eigi máttu þjónustu ná;
heiðnar stjörnur
stóðu yfir höfði þeim
fáðar feiknstöfum.

61 Menn sá ek þá,
er mjök ala
öfund um annars hagi;
blóðgar rúnar
váru á brjósti þeim
merktar meinliga.

62 Menn sá ek þar
marga ófegna,
þeir váru villir vega;
þat kaupir sá,
er þessa heims
apask at óheilum.

63 Menn sá ek þá,
er mörgum hlutum
væltu um annars eign;
flokkum þeir fóru
til Fégjarns borgar,
ok höfðu byrðar af blýi.

64 Menn sá ek þá,
er margan höfðu
fé ok fjörvi rænt;
brjóst í gegnum
rendu brögnum þeim
öflgir eitrdrekar.

65 Menn sá ek þá,
er minst vildu
halda helga daga;
hendr þeirra
váru á heitum steinum
neglðar nauðliga.

66 Menn sá ek þá,
er af mikillæti
virðusk vánum framar;
klæði þeira
váru kynliga
eldi um slegin.

67 Menn sá ek þá,
er mart höfðu
orð á annan logit;
heljar hrafnar
ór höfði þeim
harðliga sjónir slitu.

68 Allar ógnir
fær þú eigi vitat,
þær er helgengnir hafa;
sœtar syndir
verða at sárum bótum;
æ koma mein eptir munuð.

69 Menn sá ek þá,
er mart höfðu
gefit at guðs lögum;
hreinir kyndlar
váru yfir höfði þeim
brendir bjartliga.

70 Menn sá ek þá,
er af miklum hug
veittu fátœkum frama;
lásu helgar bœkr
ok himna skript
englar yfir höfði þeim.

71 Menn sá ek þá,
er mjök höfðu
hungri farit hörund;
englar guðs
lutu öllum þeim;
þat er œzta unað.

72 Menn sá ek þá,
er móður höfðu
látit mat í munn;
hvílur þeirra
váru á himingeislum
hafðar hagliga.

73 Helgar meyjar
höfðu hreinliga
sál af syndum þvegit
manna þeirra,
er á mörgum degi
pína sjálfa sik.

74 Hávar reiðir
sá ek með himnum fara,
þær eiga götur til guðs;
menn þeim stýra,
er myrðir eru
alls fyr öngvar sakir.

75 Hinn mátki faðir!
mæztr sonr!
heilagr andi himins!
þik bið ek skilja,
er skapat hefir,
oss alla eymðum frá.

76 Bjúgvör ok Listvör
sitja í Herðis dyrum
organs stóli á;
járna dreyri
fellr ór nösum þeim,
sá vekr fjón með fyrðum.

77 Óðins kván
rœr á jarðar skipi,
móðug á munað;
seglum hennar
verðr síð hlaðit,
þeim er á þráreipum þruma.

78 Arfi! faðir
einn þér ráðit hefi,
ok þeir Sólkötlu synir,
hjartar horn,
þat er ór haugi bar
hinn vitri Vígdvalinn.

79 Hér ’ru rúnar,
er ristit hafa
Njarðar dœtr níu:
Ráðveig hin elzta
ok Kreppvör hin yngsta
ok þeirra systr sjau.

80 Hverju [bölvi]
þeir belt hafa
Svafr ok Svafrlogi;
blóð þeir vöktu
ok benjar sugu
illum ey vana.

81 Kvæði þetta,
er ek þér kent hefi,
skaltu fyr kvikum kveða:
Sólarljóð
er sýnask munu
minst at mörgu login.

82 Hér vit skiljumk,
ok hittask munum
á feginsdegi fíra;
dróttinn minn!
gefi dauðum ró,
hinum líkn, er lifa!

83 Dásamligt frœði
var þér í draumi kveðit,
en þú sátt it sanna;
fyrða engi
var svá fróðr um skapaðr,
er áðr heyrði Sólarljóðs sögu.