Vafþrúðnismál

1 Oþinn qvaþ:
«Raþ þv mer nv, Frigg!
allz mic fara tíðir
at vitia Vafðrvdnis;
forvitni micla
qveþ ec mer a fornom stꜹfom
við þann inn alsvinna iotvn.»

2 Frigg qvaþ:
«Heima letia
ec munda Heriafꜹðr
i gꜹrðom goða;
þviat engi iotvn
ec hvgða iafnramman
sem Vafðrvðni vera.»

3 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec fór,
fiolþ ec freistaða,
fiꜹlþ ec reynda regin;
hitt vil ec vita,
hve Vafðrvþnis
salakynni se.»

4 Frigg qvaþ:
«Heill þv farir!
heill þv aptr komir!
heill þv a sinnom sér!
ǫþi þer dvgi,
hvars þv scalt, Aldafꜹþr,
orðom męla iotvn!»

5 For þa Oðinn
at freista orþspeci
þess ins alsvinna iotvns;
at hꜹllo hann com,
oc atti † Íms faðir;
inn gecc Yggr þegar.

6 Oþinn qvaþ:
«Heill þv nv, Vafðrvðnir!
nv em ec i hꜹll kominn
a þic sialfan sia;
hitt vil ec fyrst vita,
ef þv froþr ser
eþa alsviþr iotvnn.»

7 Vafþrvðnir qvaþ:
«Hvat er þat manna,
er i mínom sal
verpomc orði á?
vt þv ne comir
orom hꜹllom ofra,
nema þv inn snotrari ser.»

8 Oþinn qvaþ:
«Gagnraþr ec heiti,
nv emc af gongo kominn
þyrstr til þinna sala,
laðar þvrfi
— hefi ec lengi farit —
oc þinna andfanga, iotvnn!»

9 Vafþrvðnir qvaþ:
«Hvi þv þa, Gagnraþr,
męliz af gólfi fyr?
farþv i sess i sal!
þa scal freista,
hvarr fleira viti,
gestr eþa inn gamli þvlr.»

10 Oþinn qvaþ:
«Oꜹþigr maþr,
er til ꜹþigs kǫmr,
męli þarft eþa þegi;
ofrmęlgi micil
hygg ec, at illa geti
hveím er viþ kaldrifiadan kǫmr.»

11 Vafþrvðnir qvaþ:
«Segþv mer, Gagnraþr,
allz þv a gólfi vill
þins vm freista frama:
hve sa hestr heitir,
er hverian dregr
dag of drottmꜹgo?»

12 Oþinn qvaþ:
«Scinfaxi heitir,
er inn scíra dregr
dag vm drottmꜹgo;
hesta beztr
þyccir hann meþ Hreíðgotom,
ęy lysir mꜹn af mari.»

13 Vafþrvðnir qvaþ:
«Segdv þat, Gagnraþr,
allz þv a gólfi vill
þins vm freista frama:
hve sa iór heitir,
er ꜹstan dregr
nott of nyt regin?»

14 Oþinn qvaþ:
«Hrímfaxi heitir,
er hveria dregr
nott of nyt regin;
meldropa fellir hann
morgin hvern,
þaðan kǫmr dꜹgg vm dala.»

15 Vafþrvðnir qvaþ:
«Segðv þat, Gagnraþr,
allz þv a gólfi vill
þins vm freista frama:
hve sv á heitir,
er deilir meþ iotna sonom
grvnd oc meþ goðom?»

16 Oþinn qvaþ:
«Ifing heitir á,
er deilir meþ iotna sonom
grvnd oc meþ goðom;
opin renna
hon scal vm aldrdaga,
verþrat íss a á.»

17 Vafþrvðnir qvaþ:
«Segðv þat, Gagnraþr,
allz þv a gólfi vill
þins vm freista frama:
hve sa vꜹllr heitir,
er finnaz vigi at
Svrtr oc in svaso goð?»

18 Oþinn qvaþ:
«Vigriþr heitir vollr,
er finnaz vigi at
Svrtr oc in svaso goð;
hvndraþ rasta
hann er a hverian veg,
sa er þeim vollr vitaþr.»

19 Vafþrvðnir qvaþ:
«Froþr ertv nv gestr,
far þv a becc iotvns
oc melomc i sessi saman!
hꜹfði veðia
við scolom hꜹllo i,
gestr! vm geðspeki.»

Capitvlvm.

20 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ eína,
ef þitt ǫþi dvgir
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvaþan iorð vm com
eþa vpphiminn
fyrst? inn froþi iotvnn!»

21 Vafþrvðnir qvaþ:
«Ór Ymis holdi
var iorð vm scꜹpvð,
en or beinom biorg,
himinn or hꜹsi
ins hrimkalda iotvns,
enn or sveita sior.»

22 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat annat,
ef þitt ęþi dvgir
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvadan máni kom,
sa er ferr menn yfir,
eþa sol iþ sama?»

23 Vafþrvðnir qvaþ:
«Mvndilfǫri heitir,
hann er Mána faþir
oc sva Solar iþ sama;
himin hverfa
þꜹ scolo hverian dag
ꜹldom at ártali.»

24 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ þriþia,
allz þic svinnan qveþa
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvaðan dagr vm com,
sa er ferr drot yfir,
eþa nott meþ niðom?»

25 Vafþrvðnir qvaþ:
«Dellingr heitir,
hann er Dags faþir,
enn Nott var Nꜹrvi borin;
ny oc niþ
scopo nyt regin
ꜹldom at artali.»

26 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ fiorþa,
allz þic froþan qveþa,
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvaðan vetr vm com
eþa varmt svmar
fyrst meþ froþ regin?»

27 Vafþrvðnir qvaþ:
«Vindsvalr heitir,
hann er Vetrar faþir,
enn Svasvþr Svmars;
.   .   .   .   .   .   .
.   .   .   .   .   .   .
.   .   .   .   .   .   .   .»

28 Oþinn qvaþ:
«Segdv þat iþ fimta,
allz þic froþan qveþa,
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hverr † asa ellztr
eþa Ymis niðia
yrþi i ardaga?»

29 Vafþrvðnir qvaþ:
«Orófi vetra,
aþr vęri iorþ vm scopvþ,
þa var Bergelmir borinn;
Þrvdgelmir
var þess faðir,
enn Avrgelmir afi.»

30 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat it setta,
allz þic svinnan qveþa,
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvaþan Avrgelmir com
meþ iotna sonom
fyrst? inn froþi iotvnn!»

31 Vafþrvðnir qvaþ:
«Or Elivagom
stvcco eítrdropar,
sva óx, vnnz or varð iotvnn;
þar ero órar ęttir
komnar allar saman,
því er þat ę allt til atalt.»

32 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ siaunda,
allz þic svinnan qveþa,
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hve sa bǫrn gat
enn balldni iotvnn,
er hann hafdit gygiar gaman?»

33 Vafþrvðnir qvaþ:
«Vndir hendi vaxa
qvaþo hrímþvrsi
mey oc mꜹg saman;
fótr við fǫti gat
ins froða iotvns
sexhꜹfðaþan son.»

34 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ átta,
allz þic froþan qveþa,
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvat þv fyrst vm mant
eþa fremst vm veitzt?
þv ert alsviþr, iotvnn.»

35 Vafþrvðnir qvaþ:
«Orófi vetra,
aþr vęri iorð vm skꜹpvð,
þa var Bergelmir borinn:
þat ec fyrst vm man,
er sa inn froþi iotvnn
a var lvðr vm lagiðr.»

36 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ níunda,
allz þic svinnan qveþa,
oc þv, Vafþrvðnir, vitir:
hvadan vindr vm kǫmr,
sva at ferr vág yfir?
ę menn hann sialfan vm siá.»

37 Vafþrvðnir qvaþ:
«Hręsvelgr heitir,
er sitr a himins enda,
iotvnn i arnar ham;
af hans vengiom
qveþa vind koma
alla menn yfir.»

38 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat iþ tíunda,
allz þu tiva rꜹc
ꜹll, Vafðrvðnir, vitir:
hvaðan Niorðr vm kom
† meþ asa sonom?
— hofom oc hꜹrgom
hann ręðr hvnnmorgom —
oc varþaþ hann asom alinn.»

39 Vafþrvðnir qvaþ:
«I vanaheimi
scopo hann vis regin,
oc sęldo at gislingo goðvm;
i aldar rꜹc
hann mvn aptr coma
heim meþ visom vꜹnom.»

40 Oþinn qvaþ:
«Segðv þat et ellipta:
hvar ytar tvnom i
hꜹggvaz hverian dag?
val þeir kiosa
oc riþa vígi fra,
sitia meirr vm sáttir saman.»

41 Vafþrvðnir qvaþ:
«Allir einheriar
Oðins tvnom i
hꜹggvaz hverian dag;
val þeir kiosa
oc riþa vígi fra,
sitia meirr vm sáttir saman.»

42 Oþinn qvaþ:
«Segþv þat iþ tolpta,
hvi þv tiva rꜹc
ꜹll, Vafðrvðnir, vitir?
fra iotna rv́nom
oc allra goða
segir þv iþ sannasta,
inn alsvinni iotvnn!»

43 Vafþrvðnir qvaþ:
«Fra iotna rv́nom
oc allra goða
ec kann segia satt,
þviat hvern hefi ec
heim vm komit:
nio kom ec heima,
fyr niflhel neðan,
hinig deyia or helio halir.»

44 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec for,
fiolþ ec freistaþac,
fiolþ ec vm reynda regin:
hvat lifir manna,
þa er inn męra liþr
fimbvlvetr meþ firom?»

45 Vafþrvðnir qvaþ:
«Lif oc Leifþrasir,
enn þꜹ leynaz mvno
i holti Hoddmimis;
morgindꜹggvar
ðav ser at mat hafa,
enn þaðan af aldir alaz.»

46 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec for,
fiolþ ec freistaþac,
fiolþ ec vm reynda regin:
hvaðan cǫmr sol
a inn sletta himin,
þa er þessa hefir Fenrir farit?»

47 Vafþrvðnir qvaþ:
«Eina dottvr
berr Alfrꜹðvll,
aþr hana Fenrir fari;
sv scal riða,
þa er regin deyia,
modvr brꜹtir męr.»

48 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec for,
fiolþ ec freistaþac,
fiolþ ec vm reynda regin:
Hveriar ’ro þęr meyiar,
ęr liþa mar yfir,
frodgediaþar fara?»

49 Vafþrvðnir qvaþ:
«Þriar þioðár
falla þorp yfir
meyia Mꜹgþrasiss;
hamingior einar
þęr er i heimi ero,
þo þęr meþ iotnom alaz.»

50 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec for,
fiolþ ec freistaþac,
fiolþ ec vm reynda regin:
Hverir raþa ęsir
eignom goða,
þa er slocnar Svrta logi?»

51 Vafþrvðnir qvaþ:
«Viþarr oc Vali
byggia vé goða,
þa er slocnar Svrta logi;
Móþi oc Magni
scolo Miollni hafa
Vingnis at vigþroti.»

52 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec for,
fiolþ ec freistaþac,
fiolþ ec vm reynda regin:
hvat verþr Oðni
at aldrlagi,
þa er vm rivfaz regin?»

53 Vafþrvðnir qvaþ:
«Vlfr gleypa mvn
Aldafꜹþr,
þess mvn Viþarr reca;
kalda kiapta
hann klyfia mvn
vitnis vigi at.»

54 Oþinn qvaþ:
«Fiolþ ec for,
fiolþ ec freistaþac,
fiolþ ec vm reynda regin:
hvat męlti Oðinn,
aþr a bal stigi,
sialfr i eyra syni?»

55 Vafþrvðnir qvaþ:
«Ey manne þat veit,
hvat þv i ardaga
sagdir i eyra syni;
feigom mvnni
męlta ec mina forna stafi
oc vm ragnarꜹc.
Nv ec viþ Oðin deildac
mina orþspeci,
þv ert ę visastr vera.»