Geirmundr heljarskinn var sonr Hjörs konungs Hálfssonar, er Hálfsrekkar eru við kenndir, Hjörleifssonar konungs; annarr sonr Hjörs konungs var Hámundr, er enn var kallaðr heljarskinn. Þeir váru tvíburar. En þessi er frásögn til þess, er þeir váru heljarskinn kallaðr, at þat var í þann tíma er Hjörr konungr skyldi sœkja konungastefnu, at dróttning var eigi heil; ok verðr hon léttari meðan konungr var ór landi, ok fœddi hon tvá sveina; þeir váru báðir ákafliga miklir vöxtum, ok báðir furðuliga ljótir ásýnis, en þó réð stœrstum ófríðleikr þeira á sjá, at enginn maðr þóttisk sét hafa dökkra skinn en á þeim sveinum var. Dróttning felldi lítinn hug til sveinanna, ok sýndisk henni þeir óástúðligir.
Loðhöttr hét þræll sá er var fyrir stjórn annarra þræla. Þessi þræll var kvángaðr, ok ól kona hans son jafnframt því sem dróttning varð léttari, ok þessi sveinn var svá undarliga fagr, er þrælskonan átti, at dróttning þóttisk ekki lýti sjá á sveininum, ok sýnisk henni nú þessi sveinn ástúðligri enn sínir sveinar. Síðan rœðir dróttning til kaups um sveinana við ambáttina; en ambáttinni sýndisk svá sem dróttningu, at henni þótti sinn sonr tiguligri, en þorði þó eigi at synja at kaupa við dróttningu um sveinana. Ok tekr nú dróttning við ambáttarsyni, ok lætr gefa nafn, ok kalla sveininn Leif. Ok segir dróttning þenna svein sinn son, en ambáttin tekr við þeim dróttningarsonum. Ok fœðask þeir upp í hálmi sem önnur þrælabörn, þar til at þeir váru þrevetrir. En Leifr leikr á lófum, ok hefir virðing, sem ván var at konungsbarn mundi hafa. En svá sem aldr fœrisk á sveinana alla jafnt, þá gugnar Leifr; en þeir Hámundr ok Geirmundr gangask því meirr sem þeir eru ellri, ok bregzk því meirr hverr til síns ætternis.
Þess er við getit eitt sinn, at Bragi skáld sótti heimboð til Hjörs konungs, ok var hann með konungi nakkvara hríð. Ok einhvern dag er þat sagt, at konungr fór á dýraveiði með hirð sína, ok verðr mannfátt heima í höllinni. Bragi skáld var heima ok sat í öndugi ok hafði reyrsprota einn í hendi sér, ok leikr at, ok þulði í feld sinn. Dróttning lá í þverpalli innar í höllinni, ok var hulin klæðum, svá at eigi mátti vita hvárt hon var þar, nema þeir er áðr vissu nánari. Leifr sat í hásæti ok lék at gulli; en þeir Hámundr ok Geirmundr, brœðrnir, sátu í hálmi, ok hugðu at er Leifr lék at gullini. Þeir sá ok ekki manna í höllinni.
Þá mælti Geirmundr til bróður síns: “Viltu at vit farim til Leifs, ok takim af honum gullit, ok leikum okkr at nakkvara hríð?”
“Búinn em ek þess,” segir Hámundr. Síðan hljópu sveinarnir innar at hásætinu ok tóku gullit af Leifi, en hann glúpnaði eptir.
Þeir mæltu: “Heyr á,” sögðu þeir, “hvat konungsson tekr til, ok œpir eptir einum gullbaugi; ok er þat satt at segja, at þat er illa komit er þú ferr með.”
Þrífa nú sveinarnir til Leifs ok ráku hann ór hásætinu ok hlæja at. Þá stendr Bragi skáld upp ok gengr at þar sem dróttning lá í pallinum ok styðr á hana reyrsprotanum ok kvað vísu þessa:
“Tveir ro inni,
trúik báðum vel,
Hámundr ok Geirmundr,
Hjörvi bornir,
en Leifr þriði,
Loðhattar sonr,
fátt fríðir þann;
fár mun in verri.”
Dróttning stendr nú upp ok gengr í brott með sveinana ok skiptir nú aptr við ambáttina í annat sinn. Sýnisk dróttningu nú sem er, at þeir gørðusk mannvænligir sem glíkindi eru á, ok þeir áttu til brigði. En um kveldit, er konungr kom heim ok hafði sezk í hásæti sitt, þá gengr dróttning fyrir konunginn ok leiðir sveinana með sér ok segir konungi allt sem við nemr, ok hverju hon hafði keyft við ambáttina, ok biðr konung af sér reiði.
Konungr leit á sveinana ok mælti: “At vísu ætla ek at þessir sveinar sé minnar ættar, en þó hefi ek eigi sét slík heljarskinn fyrr, sem þessir sveinar eru.” Ok af því váru þeir síðan heljarskinn kallaðir.
Ok þegar er þeir váru frumvaxta, fóru þeir af landi at herja ok öfluðu brátt bæði fjár ok frægðar, ok stýrðu lengi miklum skipastóli, at því sem segir í sumum frásögum, ok nakkvat vísar til í inum øfra hlut sögu Hróks ins svarta, er þeir brœðr váru þar kallaðir inir mestu hermenn af sækonungum í þann tíma.
Ok þat var eitt sumar, er þeir héldu í vestvíking, at þeir fengu svá miklu meira herfang en önnur sumur, at því er frá hefir sagt verit. En fyrr en þeir kœmi heim, skiptu þeir herfangi sínu um sumarit; þá hlaut annarr þeira tuttugu pund silfrs en tvau pund gulls. Ok á þessu sama sumri rufu þeir hernaðinn ok leystu hvern sinna manna með góðum skotpenningum á brott. Þeir brœðr héldu samfloti tveim skipum í Noregskonungsríki. Þá réð fyrir Noregi Haraldr konungr hárfagri; ok ætluðu þeir brœðr at hafa þar friðland ok skilðu þá samflot sitt ok félag. Ok er konungr frétti þat, þá líkar honum eigi þarvist þeira, ok þykkir eigi örvænt, at þeir muni þar ætla til móts við sik. Ok þat vilja sumir menn segja, at Geirmundr fœri fyrir ofríki Haralds konungs til Íslands. En ek hefi þat heyrt, at í þann tíma, er þeir brœðr kómu ór vestvíking, væri sem mest orð á, at engin þœtti þat vera frægðarför meiri en fara til Íslands; ok af því inu sama vildi Geirmundr sigla út þegar um sumarit er þeir kómu við Noreg—því at þá væri hallat sumri—en Hámundr vildi þat eigi; ok fór Hámundr til móts við Helga inn magra, ok fóru þeir báðir samt út til Íslands.
En Geirmundr fór þá þegar út ok kom skipi sínu í Breiðafjörð ok var í Búðardal inn fyrsta vetr er hann var á Íslandi. En um várit nam hann land frá Búðardalsá ok til Fábeinsá, ok setti þar bústað sinn er nú heitir á Geirmundarstöðum. Geirmundr bóndi var stórmenni mikit ok hélt aldri færri menn en átta tigi vígra karla með sér á Geirmundarstöðum. Hann átti ok fjögur bú önnur: var eitt bú hans í Aðalvík í Ísafirði, annat í Kjaransvík—þar var Kjaran þráll Geirmundar, ok hafði Kjaran tólf þræla undir sér—it þriðja bú átti Geirmundr í Almenningum inum vestrum; þat varðveitti Björn, þræll hans. Björn varð síðan sekr um sauðtöku, ok urðu almenningar sekðarfé hans. It fjórða bú Geirmundar varðveitti Atli, þræll hans, ok hafði hann ok tólf þræla undir sér sem Kjaran, ok þjónuðu þessi öll búin undir þat er hann sjálfr hélt kostnað af á Geirmundarstöðum.
Geirr hét maðr ríkr ok ágætr í Sogni; hann var blótmaðr mikill; var hann af því kallaðr Végeirr. Hann átti sjau börn eða fleiri. Vébjörn hét sonr hans ok Végestr, Vémundr ok Vésteinn, Véleifr ok Véörn, en Védís dóttir. En er Végeirr andaðisk, þá tók Véörn forráð bæði fjár ok metorða. Hann hélt óvini Hákonar jarls Grjótgarðssonar, ok fóru þau systkin af því öll til Íslands. Þau velkti lengi úti um sumarit í hafinu ok tóku at lyktum Hlöðuvík of haustit fyrir vestan Horn. Þá gekk Vébjörn at blóti; en brœðr hans eggjuðu brottfarar, svá at hann gáði eigi blótsins, ok létu þau út ok brutu inn sama dag undir hávum hömrum í miklu illviðri, ok kómusk þar upp er nú heitir síðan Sygnakleif. Þá tók við þeim öllum skipverjum um vetrinn Atli, þræll Geirmundar heljarskinns. Atli var ódæll ok hamramr mjök.
En er Geirmundr vissi þessa órlausn þrælsins, þá frétti hann þrælinn: “Hvat kom þér til þess, er þú tókzk svá mikit á hendr við Vébjörn ok förunautar hans?”
Þrællinn svarar: “Þat kom mér til þess, at ek vilda þann veg sýna hversu mikit göfugmenni ok stórmenni sá maðr var er þann þræl átti er slík stórræði þorði á hendr at takask.”
Geirmundr bað þrælinn hafa þökk fyrir sitt árræði ok gaf honum fyrir þessa sök frelsi ok búland. Mörgum mönnum gaf Geirmundr stórar eignir, bæði í löndum ok lausum eyri. Hann gaf Hrólfi Kjarlakssyni bústað at Ballará. Hann var vinr Geirmundar ok var mikill ættbogi af honum; hans sonr var Illugi inn rauði, ok Sölvi, faðir Þórðar, föður Magnúss, föður Sölva, föður Páls prests.
Geirmundr bjó á Geirmundarstöðum til elli ævi sinnar. En sá var einn hvammr í landi Geirmundar, at hann kvazk vildu kjósa á brott ór landunu, ef hann mætti ráða, ok mest fyrir því, “at sá er einn staðr í hvamminum, at ávalt er ek lít langat, þá skræmir þat ljós fyrir augu mér at mér verðr eigi at skapi; ok þat ljós er ávalt yfir reynilundi þeim er þar er vaxinn einn samt undir brekkunni.” Ok þar fylgði, ef nakkvara sinni varð búfé hans statt í hvamminum, þá lét hann ónýta nyt undan á þeim degi. Ok eitt sinn er frá því sagt, at búsmali hans hafði þar komit niðr um nótt eina. Ok er smalamaðr reis upp ok sá féit í hvamminum, varð hann ákafliga hræddr ok hleypr sem hann má ok eltir féit ór hvamminum, ok rýfr ór runninum vönd einn ok keyrir féit með, ok rekr féit heim til Geirmundarstaða. En Geirmundr var út genginn ór hvílu sinni um morgininn ok sér hvar smalamaðrinn eltir féit ofan ór hvamminum, ok verðr honum ekki vel at skapi er féit hefir þar verit, ok snýr í móti smalamanninum ok þekkir brátt, at hann hefir reynivöndinn í hendi ok keyrir féit við. Ok hér verðr honum svá illskallt við hvárttveggja samt, at hann hleypr at smalamanninum ok berr hann ákafliga mjök ok bað hann aldri gøra þat optarr, at berja fé hans með þeim viði er í þeim hvammi er vaxinn, en þó einna sízt ór reynirunninum. En Geirmundr mátti því auðvelliga kenna viðinn at þar at eins var þá reyniviðr vaxinn í hans landeign í þeim sama stað er nú stendr kirkja at Skarði, at því er vér höfum heyrt sannfróða menn frá segja. Geirmundr lét taka vöndinn ok brenna hann í eldi, en búfé sitt lét hann reka í haga ok ónýta nyt undan á þeim degi.
Dóttir Geirmundar var Ýrr, móðir Þórodds, föður Brodda, föður Hallberu er átti Börkr son Þormóðar Þjóstarssonar. Steinólfr inn lági, sonr Hrólfs hersis af Ögðum, nam land milli Búðardalsár ok Tjaldaness, ok bjó í Fagradal; hans dóttir var Helga, móðir Hyrnings Ólafssonar, er átti Arndísi, dóttur Geirmundar heljarskinns; þeira dóttir var Friðgerðr, móðir Sneris Þóroddssonar, föður Odda, föður Þorgils Oddasonar. Önnur dóttir Steinólfs ins lága ór Fagradal var Arndís, móðir Þórðar, föður Þorgerðar, móður Hrafns, föður Snartar, föður Védísar, móður Höllu, móður Yngvildar, er átti Snorri lögsögumaðr, faðir Narfa, föður Skarð-Snorra.
Ingólfr Arnarson hann staðfestisk fyrstr á Íslandi landnámsmanna, svá at menn kunni átti sínar at telja. Ingólfr var faðir Þorsteins, föður Þorkels mána lögsögumanns. Þórhildr var dóttir Þorsteins Ingólfssonar, móðir Þorkels, föður Ketils, föður Hauks, föður Yngvildar, móður Snorra, föður Narfa, föður Skarð-Snorra.
Hrollaugr hét sonr Rögnvalds jarls á Mœri. Frá honum eru Síðumenn komnir. Hans sonr var Özurr, faðir Þórdísar, móður Halls á Síðu. Egill, sonr Halls, var faðir Þorgerðar, móður Jóans biskups. Yngvildr Hallsdóttir var móðir Þóreyjar, móður Sæmundar ins fróða. Þorvarðr Hallsson var faðir Þórdísar, móður Jóreiðar, móður Halls prests í Haukadal Teitssonar. Þorsteinn Hallsson var faðir Magnúss, föður Einars, föður Magnúss biskups. Ljótr Hallsson var faðir Guðrúnar, móður Einars Arasonar ok Steinunnar, móður Guðmundar ok Hallberu, móður Þorgils, föður Húnboga, föður Snorra, föður Narfa, föður Skarð-Snorra. Móðir Skarð-Snorra var Guðrún Þórðardóttir, Oddleifssonar, Þórðarsonar krákunefs. Þessi váru systkin Skarð-Snorra: Þórðr, er átti Jóreiði Hallsdóttur; þeira dóttir var Helga, er Sturla átti Þórðarson lögmaðr. Þorbjörn var laungetinn ok Halldís. Yngvildi, systur Snorra, átti Gunnsteinn Hallsson; hon var móðir Guðmundar prests Óláfssonar ok þeira systkina. Hallgerði, systur Snorra, hana átti Þórðr undir Felli; hon var móðir Snorra ok Guðmundar ok Yngvildar, móður Pétrs í Skógarnesi Snorrasonar.
Björn, sonr Ketils flatnefs, var faðir Kjallaks, föður Þorgríms, föður Vermundar, föður Yngvildar, móður Þórðar, föður Yngvildar, móður Snorra Húnbogasonar.
Dálkr var bróðir Þorgils Hafliðasonar; hann var faðir Bersa, föður Dálks, föður Halldórs prests í Saurbœ, föður Þorsteins, er átti Ingigerði Philippusdóttur Sæmundarsonar.
Источник: Norse Sagas
По изданию Gudbrand Vigfusson, с нормализированной орфографией.