Svo segja fróðir menn eftir vitrum mönnum sannorðum, at þeir hafi sét ritaðan söguþátt af Grími, er numit hafði land í Grímstungum. Ingimundr inn gamli nam allan Vatnsdal frá Helgavatni at vestan ok Urðarvatni at austan ok bjó á Hofi. Hann gaf skipverjum sínum af landnámi sínu. Gaf hann frelsi nokkurum, er tóku bústaði með hans leyfi fyrir framan hann ok urðu ágætismenn: Friðmundr, er fyrst byggði Forsæludal, — við hann er kennt Friðmundarvatn, — annarr Úlfkell, — við hann er kennt Úlfkelsvatn, — þriðji Refkell, við hann er kennt Refkelsvatn. Þessir allir urðu auðigir menn ok höfðu mikla fiskjarveiði fram á heiðum.
Einn af skipverjum Ingimundar hét Grímr. Hann var af ágætri ætt frá Nóregi úr Raumsdal. Honum gaf Ingimundr land, alla tunguna milli Vatnsdalsár ok Álftaskálaár með allri heiðinni. Þá reisti Grímr bæ mikinn í tungunni ok kallaði Grímstungu. Hann varð brátt auðigr maðr at fé. Gekk fé hans sjálfala á heiði um vetr, því skógr var mikill. Grímr var kvongaðr ok hafði fengit gott gjaforð. Engi börn átti hann við konu sinni, svo vér heyrt höfum.
Svo er mælt, at Grímr hafi verit mikill umsýslumaðr í búi sínu. Hann lét þræla sína með garðlagsmönnum girða kringum tún sitt ok var sjálfr með í þessu starfi. Hann lét gera tvenna túngarða at norðanverðu. Á millum þessara garða lét hann inn reka fé sitt á haustum, þegar hann rak þat af heiði. Hann gerði sáðgarða í túni sínu sér til þarfa.
Þegar Grímr merkti svo góða landskosti í landi sínu, sendi hann tvo húskarla sína suðr á heiði til fiskjarveiða á sumrum ok fram á vetr. Annarr þeirra hét Þórarinn, en annarr Gils. Þeir lágu á Grímstungnaheiði á sumrum. Þórarinn veiddi fisk í tveimr vötnum, er síðan kallast Þórarinsvötn. Hjá því vestara sést enn þá skáli hans ok eldhús. En Gils veiddi í báðum Gilsvötnum.
Grímr hafði mikla veiði í Vatnsdalsá. af laxi ok reið á móti Smið, sem var sonr Ingimundar ins gamla, laungetinn, er bjó á Smiðsstöðum austan við Vatnsdalsá, ok eru nú í eyði. Svo var þá mikil veiði í Grímstungu, at þar var þá átján hjóna fæði, en tólf í Forsæludal.
Þat var um vorit eitthvert sinn, þá er Grímr hafði búit um hríð í Grímstungu, at honum hurfu svín. Hann lét húskarla sína leita þeirra um haustit eftir, ok fundust ekki. Árit eftir lét hann enn þeirra leita, ok fundust þá ok vóru mörg saman. Göltr einn fannst hjá vatni einu, ok var kallað Galtarvatn. Fyrir norðan þetta vatn fundust svínin, ok var kallat Svínavatn. Grímr kannaði heiðarland sitt ok gaf örnefni hér ok þar í landareigninni.
Svo segja fróðir menn, at Grímr hafi fyrst látit byggja Þórhallastaði, sem eru á móts við Torfustaði, sem kallast kot, ok hafi gefit þat land Þórhalla, er þar bjó, þá er Grettir Ásmundsson drap þrælinn Glám, ok var þá aftrgenginn.
Grímr var ágætismaðr fyrir margra hluta sakir. Hann var inn mesti hreystimaðr, vígkænn ok vígfimr ok þó spaklyndr hversdagsliga, þegar menn létu hann kyrran. Selfarir hafði hann á fjalli ok hjá kvísl fyrir framan Kvígufoss, því honum þóttu þar betri landskostir fyrir bú heldr en í heimahögum. Af þessu varð Grímr frægr bæði at auð ok stórmennsku við þá, er til hans kómu.
Þegar Grímr hafði búit í Grímstungu nokkura vetr, var þat einn morgun snemma, er húskarlar hans vóru upp staðnir, en bóndi eigi, sem hann var vanur. Vóru húskarlar úti á hlaði ok töluðust við.
Þá mælti einn til annars: «Hvat mun nú valda, at bóndi er eigi upp staðinn at segja verkmönnum, hvat gera skal í dag?»
Hinn svarar: «Far þú til lokrekkju bónda ok drep hendi á hurð lokrekkjunnar ok vit, hvort hann vakir.»
Húskarlinn fór af hlaði til skála ok gerði, hvat mælt var, ok spurði bónda, hvat verka skyldi í dag.
Bóndi svaraði: «Eigi segi ek ykkr í dag verk ok eigi heldr hér eftir, ok hefi ek tekit þyngd nokkura, svo eigi get í fötum verit, þó vildi, ok mun brátt með oss skilja. Far þú til húsfreyju, ok segðu henni hún skuli hér koma.»
Maðrinn fór á fund húsfreyju ok sagði henni. Húsfreyja fór strax á stað at finna bónda.
Þegar húsfreyja kom, sagði bóndi henni frá sinni sótt ok mælti: «Nú vil ek gera bert fyrir þér, hverja ráðstöfun ek vil láta gera eftir mik. Þú skalt láta gera haug eftir mik fyrir ofan túngarð norðr við á, svo ek megi sjá yfir bæinn ok tún mitt, ok skulu tveir garðar verða hlaðnir frá haug mínum norðr á kletta, ok skal vera bil á millum garðanna, at eigi gangi peningr á.»
Litlu síðar deyði Grímr ok var lagðr í haug með alvæpni sínu. Þar er nú síðan Gríms hóll eða haugr kallaðr.
Ok ljúkum vér svo sögu af Grími landnámsmanni.
Источник: Íslendinga sögur. Guðni Jónsson bjó til prentunar.
Текст с сайта Heimskringla