Sagan af Haraldi konungi gráfeld

1. Uphaf Eiríkssona.

Eiríkssynir tóku þá konungdóm yfir Nóregi, síðan er Hákon konungr var fallinn. Var Haraldr mest fyrir þeim at virðingu ok hann var ellztr þeira, er þá lifðu. Gunnhildr, móðir þeira, hafði mjǫk landráð með þeim; hon var þá kǫlluð konungamóðir. Þá váru hǫfðingjar í landi: Tryggvi Óláfsson austr í landi ok Guðrøðr Bjarnarson á Vestfold, Sigurðr Hlaðajarl í Þrándheimi, en Gunnhildarsynir hǫfðu mitt land. Inn fyrsta vetr þá fóru orð ok sendimenn milli þeira Gunnhildarsona ok þeira Tryggva ok Guðrøðar, ok var þar alt mælt til sætta, at þeir skyldu hafa þvílíkan hlut ríkis af Gunnhildarsonum sem þeir hǫfðu áðr haft af Hákoni konungi. Glúmr Geirason er maðr nefndr; hann var skáld Haraldz konungs ok hreystimaðr mikill; hann orti vísu þessa eptir fall Hákonar:

95.
Vel hefr hefnt, en (hafna
hjǫrs berdraugar fjǫrvi)
folkrakkr of vant fylkir
framligt, Haraldr Gamla,
es dǫkkvalir drekka
dolgbrands (fyr ver handan
roðin frák benja rauðra
reyr) Hǫ́konar dreyra.

Þessi vísa varð allkær, en er þetta spyrr Eyvindr Finnzson, kvað hann vísu, er fyrr er ritin:

96.
Fyrr rauð Fenris varra
flugvarr konungr sparra
málmhríðar svall meiðum
móðr, í Gamla blóði,
þás ústirfinn arfa
Eiríks of rak, geira
nú tregr gætigauta
grams fall, á sæ alla.

Var sú vísa ok mjǫk flutt. En er þat spyrr Haraldr konungr, þá gaf hann Eyvindi þar fyrir dauðasǫk, alt til þess at vinir þeira sættu þá með því, at Eyvindr skyldi gerask skáld hans, svá sem hann hafði áðr verit Hákonar konungs; var frændsemi milli þeira mikil, svá at Gunnhildr var móðir Eyvindar, dóttir Hálfdanar jarls, en móðir hennar var Ingibjǫrg, dóttir Haraldz konungs ins hárfagra. Þá orti Eyvindr vísu um Harald konung:

97.
Lítt kvǫ́ðu þik láta
landvǫrðr, es brast, Hǫrða,
benja hagl á brynjum,
(bugnsk almar) geð falma,
þás ófolgin ylgjar
endr ór þinni hendi
fetla svell til fyllar
fullegg, Haraldr, gullu.

Gunnhildarsynir sátu mest um mitt land, þvíat bæði þótti þeim ekki trúligt, at sitja undir hendi Þrœndum eða Vikverjum, er mestir hǫfðu verit vinir Hákonar konungs, en stórmenni mart í hvárum tveggja stað. Þá fóru menn at bera sættarboð í milli þeira Gunnhildarsona ok Sigurðar jarls, þvíat þeir fengu engar skyldir áðr ór Þrándheimi, ok varð þat at lykðum, at þeir gerðu sætt sína, konungar ok jarl, ok bundu svardǫgum. Skyldi Sigurðr jarl hafa slíkt ríki af þeim í Þrándheimi, sem hann hafði fyrr haft af Hákoni konungi; váru þeir þá sáttir kallaðir. Allir synir Gunnhildar váru kallaðir sínkir, ok var þat mælt, at þeir fæli lausafé í jǫrðu; um þat orti Eyvindr skáldaspillir:

98.
Bǫ́rum, Ullr, of alla,
ímunlauks, á hauka
fjǫllum Fýrisvalla
fræ Hákonar ævi;
nú hefr folkstríðir Fróða
fáglýjaðra þýja
meldr í móður holdi
mellu dolgs of folginn.

99.
Fullu skein á fjǫllum
fallsól bráa vallar
Ullar kjóls of allan
aldr Hǫ́konar skǫldum;
nú’s alfrǫðull elfar
jǫtna dolgs of folginn
(rǫ́ð eru ramrar þjóðar
rík) í móður líki.

Þá er Haraldr konungr spurði um vísur þessar satt, þá sendi hann orð Eyvindi, at hann skyldi koma á fund hans, en er Eyvindr kom, þá bar konungr sakar á hann ok kallaði hann óvin sinn, — »ok samir þér þat illa, segir hann, at veita mér ótrúnað, þvíat þú hefir áðr gǫrzk minn maðr«. Þá kvað Eyvindr visu:

100.
Einn dróttin hefk áttan,
jǫfurr dyrr, an þik fyrra
(bellir bragningr elli),
biðkat mér ens þriðja;
trúr vask tyggja dýrum,
tveim skjǫldum lékk aldri,
fyllik flokk þinn stillir,
fellr á hendr mér elli.

Haraldr konungr lét festa sér fyrir mál þetta sinn dóm. Eyvindr átti gullhring mikinn ok góðan, er kallaðr var Moldi; hann hafði verit tekinn lǫngu áðr ór jǫrðu; hring þann segir konungr at hann vill hafa, ok var þá engi annarr kostr á. Þá kvað Eyvindr:

101.
Skyldak, skerja foldar
skíðrennandi, siðan
þursa »tøs« frá þvísa
þinn góðan byr finna,
es, valjarðar, verðum,
veljandi, þér selja
lyngva mens, þats lengi,
látr, minn faðir átti.

Fór þá Eyvindr heim, ok er ekki þess getit, at hann fyndi síðan Harald konung.

2. Frá Gunnhildarsonum.

Gunnhildarsynir tóku kristni á Englandi, sem fyrr var ritit. En er þeir kómu til forráða í Nóregi, þá fengu þeir ekki áleiðis komit, at kristna menn í landi, en alt þar, er þeir kómu því við, þá brutu þeir niðr hof ok spiltu blótum ok fengu af því mikla óvináttu; var þat á þeira dǫgum, at árferð spiltisk í landi, þvíat konungar váru margir, ok hafði hverr þeira hirð um sik, þurptu þeir mikils við um kostnað, ok váru þeir inir fégjǫrnustu, en ekki heldu þeir mjǫk lǫg þau, er Hákon konungr hafði sett, nema þat er þeim þótti fellt. Þeir váru allir inir fríðustu menn, sterkir ok stórir, iþróttamenn miklir; svá segir Glúmr Geirason í drápu þeiri, er hann orti um Harald Gunnhildarson:

102.
Kunni tolf, sás, tanna,
tíðum, Hallinskíða
ógnar stafr, of jǫfra,
iþróttir, framm sótti.

Optliga fóru þeir brœðr allir saman, en stundum sér hverr; þeir váru menn grimmir ok hraustir, orrostumenn miklir ok mjǫk sigrsælir.

3. Ráðagørðir Gunnhildar ok sona hennar.

Gunnhildr konungamóðir ok synir hennar váru opt á tali ok málstefnum ok réðu landráðum, ok eitt sinn spyrr Gunnhildr sonu sína: »hvernug ætli þér at láta fara um ríki í Þrándheimi?; þér berið konunganǫfn, svá sem fyrr hǫfðu haft langfeðgar yðrir, en þér hafið lítit lið ok land ok eruð margir til skiptis. Víkina austr hafa þeir Tryggvi ok Guðrøðr ok hafa þeir þar nǫkkura tiltǫlu fyrir ættar sakir, en Sigurðr jarl ræðr ǫllu í Þrœndalǫgum, ok veit ek þat eigi, hver skylda yðr berr til þess, at láta jarl einn ráða ríki svá mikit undan yðr; þykki mér þat undarligt, er þér farið hvert sumar í víking á ǫnnur lǫnd, en látið jarl innan landz taka af yðr fǫðurleifð yðra. Lítit myndi Haraldi þykkja, er þú ert eptir heitinn, fǫðurfǫður þínum, at setja jarl einn af ríki ok lífi, er hann vann allan Nóreg undir sik ok réð siðan til elli«. Haraldr segir: »þat er eigi svá,« segir hann, »at taka Sigurð jarl af lífdǫgum, sem at skera kið eða kálf. Sigurðr jarl er ættstórr ok frændmargr, vinsæll ok vitr; vætti ek, ef hann spyrr með sǫnnu, at hann á ófriðar ván af oss, þá eru þar allir Þrœndir, sem hann er; eigum vér þar þá ekki ørendi, nema ilt eina; lízk mér svá, sem engum várum brœðra þykki tryggt, at sitja undir hendi þeim Þrœndum«. Þá segir Gunnhildr: »vér skulum þá fara alt annan veg með váru ráði, gera oss minna fyrir. Haraldr ok Erlingr skolu sitja í haust á Norð-Mœri; mun ek ok fara með yðr; skulu vér þá ǫll saman freista, hvat at sýslisk«. Nú gera þau á þessa leið.

4. Ráðagørð Gunnhildarsona ok Grjótgarðz.

Bróðir Sigurðar jarls hét Grjótgarðr; hann var yngri miklu þeira ok virðr minna, hafði hann ok ekki tígnarnafn, en hann helt þó sveit ok var í víking á sumrum ok fekk sér fjár. Haraldr konungr sendi menn inn í Þrándheim á fund Sigurðar jarls með vingjǫfum ok vinmælum, segir, at Haraldr konungr vill leggja við hann þvílíka vináttu, sem áðr hafði Sigurðr jarl haft við Hákon konung; þat fylgði ok orðsending, at jarl skyldi koma á fund Haraldz konungs, skyldu þeir þá binda at fullu vináttu sína. Sigurðr jarl tók vel sendimǫnnum ok vináttu konungs, segir þat, at hann mátti ekki fara á fund konungs fyrir fjǫlskyldum sínum, en sendi konungi vingjafir ok orð góð ok blíð í móti vináttu hans. Fóru sendimenn í brot. Þeir fóru á fund Grjótgarðz ok fluttu til hans it sama ørendi, vinátt Haraldz konungs ok heimboð ok þar með góðar gjafir. En er sendimenn fóru heim, þá hét Grjótgarðr ferð sinni. Ok at ákveðnum degi kømr Grjótgarðr á fund Haraldz konungs ok Gunnhildar; var þar við honum tekit allfeginsamliga; var hann þar háfðr í inum mestum kærleikum, svá at Grjótgarðr var hafðr við einkamál ok marga leynda hluti, kømr þar niðr, at sú rœða var uppi hǫfð til Sigurðar jarls, sem þau hǫfðu áðr samit, konungr ok drótning, tǫlðu þau fyrir Grjótgarði, hversu jarl hafði hann lítinn mann gǫrt, en ef hann vildi vera í þessu ráði með þeim, þá segir konungr, at Grjótgarðr skyldi vera jarl hans ok hafa ríki þat alt, er áðr hafði Sigurðr jarl haft; kom svá at þau sǫmðu þetta með einkamálum, at Grjótgarðr skyldi halda njósn til, nær líkast væri at veita atferð Sigurði jarli ok gera þá orð Haraldi konungi. Fór þá Grjótgarðr heim við svá búit ok þá gjafir góðar af konungi.

5. Dauði Sigurðar jarls.

Sigurðr jarl fór um haustit inn í Stjóradal ok var þar á veizlum. Þaðan fór hann út á Ǫgló ok skyldi þar taka veizlur. Jarl hafði jafnan mikit fjǫlmenni um sik, meðan hann trúði illa konungum. Með því at þá hǫfðu farit vináttumál með þeim Haraldi konungi, þá hafði hann nú ekki mikla sveit manna. Grjótgarðr gerði þá njósn til Haraldz konungs, at eigi myndi í annat sinn vænna at fara at jarli. Ok þegar á sǫmu nótt fóru konungarnir, Haraldr ok Erlingr, inn eptir Þrándheimi ok hǫfðu skip iiii. ok lið mikit, sigla um nóttina við stjǫrnuljós. Kom þá Grjótgarðr til móts við þá, kómu ofanverða nótt á Ǫgló, þar sem Sigurðr jarl var á veizlu, lǫgðu þar eld í hús ok brendu bœinn ok jarl inni með ǫllu liði sinu, fóru braut árdegis um morgininn út eptir firði ok svá suðr á Mœri ok dvǫlðusk þar langa hríð.

6. Uphaf Hákonar jarls Sigurðarsonar.

Hákon, sonr Sigurðar jarls, var þá inn í Þrándheimi ok spurði þessi tíðendi; var þegar herhlaup mikit um allan Þrándheim; var þar á vatn dregit hvert skip, er herfœrt var; en er herr sá kom saman, þá tóku þeir til jarls ok hǫfðingja yfir liðit Hákon, son Sigurðar jarls. Heldu þeir liði því út eptir Þrándheimi. En er þetta spyrja Gunnhildarsynir, þá fara þeir suðr í Raumsdal ok á Sunn-Mœri; halda þá hvárir njósnum til annarra. Sigurðr jarl var drepinn ii. vetrum eptir fall Hákonar konungs; Eyvindr skáldaspillir segir svá í Háleygjatali:

103.
Ok Sigurð,
hinn’s svǫnum veitti
hrókabjór
Haddingja vals
Farmatýs,
fjǫrvi næmðu
jarðráðendr
á Ǫglói.

104.
Ok ǫðlingr
í ǫlun jarðar
alnar orms
ófælinn varð
lífs of lattr,
þars landrekar
Týs ǫ́ttung
í tryggð sviku.

Hákon jarl helt Þrándheim með styrk frænda sinna iii. vetr, svá at Gunnhildarsynir fengu engar tekjur í Þrándheimi. Hann átti nǫkkurar orrostur við Gunnhildarsonu, en drápusk marga menn fyrir; þess getr Einarr skálaglamm í Velleklu, er hann orti um Hákon jarl.

105.
Ok oddneytir úti
eiðvandr flota breiðan
(glaðr) í Gǫndlar veðrum
(gramr svafði bil) hafði;
ok rauðmána reynir
rógsegl Heðins bóga
upp hóf jǫfra kappi
etju lund at setja.

106.
Vasat ofbyrjar ǫrva
odda vífs í drífu
sverða sverrifjarðar
svanglýjaði at frýja;
brakrǫgnir skók bogna
(barg ofþyrmir varga)
hagl ór hlakkar segli
hjǫrs (rakkliga fjǫrvi).

107.
Mart varð él, áðr, Ála,
austr lǫnd at mun banda
randar lauks, af ríki,
rœkilundr of tœki.

Enn getr Einarr, hvernug Hákon jarl hefnði fǫður síns:

108.
Berk fyr hefnd, þás hrafna
(hljóm) lof (togins skjóma
hann nam) vǫrðr (at vinna)
vann síns fǫður hranna.

109.
Ringði (hjǫrs) á hersa
(hríðremmir) fjǫr viða
(þrimlyndr of jók Þundi
þegns gnótt) méilregni;
ok haldviðurr hǫlða
haffaxa lét vaxa
laufa veðr at lífi
lífkǫld Hǫ́ars drífu.

Eptir þetta fóru milli beggja vinir ok báru sættarorð milli þeira, þvíat bóndum leiddisk hernaðr ok ófriðr innan landz, ok kømr svá með ráði ríkra manna, at sætt var gǫr milli þeira, svá at Hákon jarl skyldi hafa þvílíkt ríki í Þrándheimi, sem haft hafði Sigurðr jarl faðir hans, en konungar skyldu hafa þvílíkt ríki, sem Hákon konungr hafði haft fyrir þeim, ok var þat þá bundit fullum trúnaði. Þá gerðisk kærleikr mikill með þeim Hákoni jarli ok Gunnhildi, en stundum beittusk þau vélræðum; leið svá fram aðra iii. vetr; sat þá Hákon um kyrt í ríki sínu.

7. Frá gráfeld.

Haraldr konungr sat optast á Hǫrðalandi ok Rogalandi, ok svá þeir fleiri brœðr. Þeir sátu optliga í Harðangri. Þat var á einu sumri, at hafskip kom af Íslandi, er áttu íslenzkir menn. Þat var hlaðit af vararfeldum, ok heldu þeir skipinu til Harðangrs, þvíat þeir spurðu, at þar var fjǫlmenni mest fyrir. En er menn kómu til kaupa við þá, þá vildi engi kaupa vararfeldina. Þá ferr stýrimaðr á fund Haraldz konungs, þvíat honum var hann áðr málkunnigr, ok segir honum til þessa vendræða. Konungr segir, at hann mun koma til þeira, ok hann gerir svá. Haraldr konungr var maðr lítillátr ok gleðimaðr mikill. Hann var þar kominn með skútu alskipaða. Hann leit á varning þeira ok mælti við stýrimann: »viltu gefa mér einn gráfeldinn«? »Gjarna; segir stýrimaðr, þótt fleiri sé«. Þá tók konungr einn feldinn ok skikði. Síðan gekk hann ofan í skútuna. En áðr þeir røru í brot, hafði hverr hans manna feld keyptan. Fám dǫgum síðarr kom þar svá mart manna, þeira er hverr vildi feld kaupa, at eigi fengu hálfir, þeir er hafa vildu. Síðan var hann kallaðr Haraldr gráfeldr.

8. Fœddr Eiríkr jarl.

Hákon jarl fór einn vetr til Uplanda ok á nǫkkura gisting ok lagðisk með konu einni, ok var sú lítillar ættar. En þá er þaðan liðu stundir, gekk sú kona með barni, en er barn þat var alit, var þat sveinn, ok var vatni ausinn ok hét Eiríkr. Móðirin flutti sveininn til Hákonar jarls ok segir, at hann var faðirinn. Jarl lét sveininn upp fœðask með manni þeim, er kallaðr var Þorleifr inn spaki; hann bjó upp í Meðaldal; hann var ríkr maðr ok auðigr ok vin mikill jarls; var Eiríkr brátt mannvænn, inn friðasti sýnum, mikill ok sterkr snimma. Jarl lét fátt um til hans. Hákon jarl var ok allra manna fríðastr sýnum, ekki hár maðr, vel sterkr ok íþróttamaðr mikill, spakr at viti ok hermaðr inn mesti.

9. Dráp Tryggva konungs.

Þat var á einu hausti, at Hákon jarl fór til Uplanda, en er hann kom út á Heiðmǫrk, þá kømr þar í móti honum Tryggvi konungr Óláfsson ok Guðrøðr konungr Bjarnarson; þar kom ok Dala-Guðbrandr. Þeir áttu stefnulag með sér ok sátu lengi á einmæli; en þat kom upp, at hverr þeira skyldi vera vin annars, ok skiljask síðan. Fór hverr heim til síns rikis. Þetta spyrr Gunnhildr ok synir hennar, ok er þeim grunr á, at þeir myni hafa gǫrt landráð nǫkkur við konungana. Tala þau optliga þetta sin á milli. En er váraði, þá lýsa þeir Haraldr konungr ok Guðrøðr konungr, bróðir hans, at þeir munu fara um sumarit í víking vestr um haf eða í Austrveg, sem þeir váru vanir. Þá draga þeir lið at sér ok hrinda skipum á vatn ok búask. En er þeir drukku brotferðarǫl sitt, þá váru drykkjur miklar ok matt mælt við drykkinn; þá kom þar, er mannjǫfnuðr varð ok þá var rœtt um konunga sjálfa, mælti maðr, at Haraldr konungr væri framast þeira brœðra at ǫllum hlutum. Því reiddisk Guðrøðr mjǫk, segir svá, at hann skal í engu hafa minna hlut en Haraldr, segir ok, at hann er búinn, at þeir reyni þat; var þá brátt hvártveggi þeira reiðr, svá at hvárr bauð ǫðrum til vigs ok hljópu til vápna. En þeir, er vitrir váru ok miðr druknir, stǫðvuðu þá ok hljópu í milli, fóru þá hvárir til skipa sinna, en engi var ván þá, at þeir mætti allir saman fara; siglði þá Guðrøðr austr með landi, en Haraldr stefndi til hafs út, sagði, at hann myndi sigla vestr um haf, en er hann kom út um eyjar, þá stefndi hann austr hafleið með landi. Guðrøðr konungr siglði þjóðleið austr til Víkr ok svá austr yfir Foldina. Þá sendi hann Tryggva konungi orð, at hann skyldi koma til móts við hann, ok fœri þeir báðir um sumarit í Austrveg at herja. Tryggvi konungr tók því vel ok líkliga. Hann spurði, at Guðrøðr hafði lítit lið. Fór þá Tryggvi konungr á fund hans með eina skútu. Þeir funnusk fyrir austan Sótanes við Veggina. En er þeir gengu á málstefnu, þá hljópu at menn Guðrøðar ok drápu Tryggva konung ok xii. menn með honum, ok liggr hann þar, sem nú er kallat Tryggva-hrør.

10. Fall Guðrøðar konungs.

Haraldr konungr siglði mjǫk útleið; hann stefndi inn í Víkina ok kom um nótt til Túnsbergs. Þá spurði hann, at Guðrøðr konungr var á veizlu þar skamt upp á land. Fóru þeir Haraldr konungr upp þannug, kómu þar um nóttina ok taka hús á þeim. Þeir Guðrøðr konungr ganga út, varð þar skǫmm viðrtaka, áðr Guðrøðr konungr fell ok mart manna með honum. Ferr þá Haraldr konungr heim, ok til fundar við Guðrøð konung bróður sinn; leggja þeir þá undir sik Víkina alla.

11. Frá Haraldi grenska.

Guðrøðr konungr Bjarnarson hafði sér fengit gott kvánfang ok makligt. Þau áttu son, er Haraldr hét; hann var sendr til fóstrs upp á Grenland til Hróa ins hvíta, lendz mannz. Sonr Hróa var Hrani inn víðfǫrli; váru þeir Haraldr mjǫk jafnaldrar ok fóstbrœðr. Eptir fall Guðrøðar, fǫður síns, flýði Haraldr, er kallaðr var inn grenski, fyrst til Uplanda ok með honum Hrani, fóstri hans, ok fáir menn með þeim. Dvalðisk hann þar um hríð með frændum sínum. Eiríkssynir leituðu mjǫk eptir þeim mǫnnum, er í sǫkum váru bundnir við þá, ok þeim ǫllum mest, er þeim var upreistar af ván. Þat réðu Haraldi frændr hans ok vinir, at hann fœri ór landi í brot. Haraldr grenski fór þá austr til Svíþjóðar ok leitaði sér skipanar, ok at koma sér í sveit með þeim mǫnnum, er í hernað fóru, ok fá sér fjár. Haraldr var inn gǫrviligsti maðr. Tósti hét maðr í Svíþjóð, er einn var ríkastr ok gǫfgastr í því landi, þeira er eigi bæri tígnarnafn. Hann var inn mesti hermaðr ok var lǫngum í hernaði; hann var kallaðr Skǫglar-Tósti. Haraldr grenski kom sér þar í sveit ok var með Tósta um sumarit í vikingu, ok virðisk Haraldr hverjum manni vel. Haraldr var eptir um vetrinn með Tósta. Sigríðr hét dóttir Tósta, ung ok fríð ok svarkr mikill. Hon var siðan gipt Eiríki Svía-konungi inum sigrsæla, ok var þeira sonr Óláfr sœnski, er siðan var konungr í Svíþjóð. Eiríkr varð sóttdauðr at Upsǫlum x. vetrum síðarr en Styrbjǫrn fell.

12. Frá Hákoni jarli.

Gunnhildarsynir buðu út liði miklu ór Víkinni, fara svá norðr með landi ok hafa lið ok skip ór hverju fylki, gera þat bert, at þeir munu her þeim stefna norðr til Þrándheims á hendr Hákoni jarli. Þessi tíðendi spyrr jarl ok samnar her saman ok ræðr til skipa. En er hann spyrr til hers Gunnhildarsona, hversu mikinn þeir hafa, þá heldr hann liði sínu suðr á Mœri, ok herjar alt þar er hann fór ok drap mikit mannfólk, ok þá sendi hann aptr Þrœnda-her ok bóandaliðit alt, en hann fór herskildi um Mœri hváratveggju ok Raumsdal ok hafði njósnir alt fyrir sunnan Stað um her Gunnhildarsona, ok er hann spurði, at þeir váru komnir í Fjǫrðu ok biðu byrjar at sigla norðr um Stað, þá siglði Hákon jarl norðan fyrir Stað ok útleið, svá at ekki sá af landi segl hans, lét svá ganga hafleiðis austr með landi ok kom fram í Danmǫrk; siglði þá í Austrveg ok herjaði þar um sumarit. Gunnhildarsynir heldu liði sínu norðr til Þrándheims ok dvǫlðusk þar mjǫk lengi, tóku þar skatta alla ok skyldir, en er á leið sumarit, þá settusk þar eptir Sigurðr slefa ok Guðrøðr, en Haraldr ok aðrir þeir brœðr fóru þá austr í land, ok leiðangrslið þat, er farit hafði um sumarit.

13. Frá Hákoni jarli ok Gunnhildarsonum.

Hákon jarl fór um haustit til Helsingjalandz ok setti þar upp skip sín, fór síðan landveg um Helsingjaland ok Jamtaland ok svá austan um Kjǫl, kómu ofan í Þrándheim; dreif þegar lið til hans ok réð hann til skipa. En er þat spyrja Gunnhildarsynir, þá stíga þeir á skip sín ok halda út eptir firði; en Hákon jarl ferr út á Hlaðir ok sat þar um vetrinn, en Gunnhildarsynir sátu á Mœri ok veittu hvárir ǫðrum árásir ok drápusk menn fyrir. Hákon jarl helt ríki sínu í Þrándheimi, ok var þar optast á vetrum, en fór á sumrum stundum austr á Helsingjaland ok tók þar skip sín ok fór í Austrveg ok herjaði þar á sumrum, en stundum sat hann í Þrándheimi ok hafði her úti, ok heldusk þá Gunnhildarsynir ekki fyrir norðan Stað.

14. Dráp Sigurðar slefu.

Haraldr gráfeldr fór á einu sumri með her sinn norðr til Bjarmalandz ok herjaði þar ok átti orrostu mikla við Bjarma á Vínu-bakka. Þar hafði Haraldr konungr sigr ok drap mart fólk, herjaði þá víða um landit ok fekk ófamikit fé; þess getr Glúmr Geirason:

110.
Austr rauð jǫfra þrýstir
orðrakkr fyr bý norðan
brand, þars bjarmskar kindir,
brennanda, sák renna;
gótt hlaut gumna sættir,
geirveðr, í fǫr þeiri,
ǫðlingi feksk ungum
orð, á Vínu borði.

Sigurðr konungr slefa kom til bús Klypps hersis; hann var sonr Þórðar Hǫrða-Kárasonar; hann var ríkr maðr ok kynstórr. Klyppr var þá eigi heima, en Álof, kona hans, tók vel við konungi, ok var þar veizla góð ok drykkjur miklar. Álof, kona Klypps hersis, var Ásbjarnardóttir, systir Járnskeggja norðan af Yrjum; Hreiðarr var bróðir Ásbjarnar, faðir Styrkárs, fǫður Eindriða, fǫður Einars þambarskelfis. Konungr gekk um nóttina til hvílu Álofar ok lá þar at óvilja hennar. Síðan fór konungr í brot. Eptir um haustit fóru þeir Haraldr konungr ok Sigurðr, bróðir hans, upp á Vǫrs ok stefndu þar þing við bœndr. En á þinginu veittu bœndr þeim atfǫr ok vildu drepa þá en þeir kómusk undan ok fóru í brot síðan; fór Haraldr konungr í Harðangr, en Sigurðr konungr fór á Álreksstaði. En er þat spyrr Klyppr hersir, þá heimtask þeir saman frændr ok veita atferð konungi; var hǫfðingi fyrir ferðinni Vémundr vǫlubrjótr; en er þeir koma á bœinn, þá ganga þeir at konungi. Klyppr lagði konung með sverði í gǫgnum ok varð þat bani hans, en þegar í stað drap Erlingr gamli Klypp.

15. Fall Grjótgarðz.

Haraldr konungr gráfeldr ok Guðrøðr konungr, bróðir hans, draga saman her mikinn austan ór landi ok heldu liði því norðr til Þrándheims. En er þat spyrr Hákon jarl, þá samnaði hann liði at sér ok helt suðr á Mœri ok herjar. Þá var þar Grjótgarðr, fǫðurbróðir hans, ok skyldi hafa landvǫrn af Gunnhildarsonum. Hann bauð her út, svá sem konungar hǫfðu orð til sent. Hákon jarl helt til fundar við hann ok til bardaga; þar fell Grjótgarðr ok tveir jarlar með honum ok mart lið annat; þessa getr Einarr skálaglamm:

111.
Hjalmgrápi vann hilmir
harðr, Lopts vinar, barða,
því kom vǫxtr í Vínu
vínheims, fíendr sina,
at forsnjallir fellu
fúrs í Þróttar skúrum,
(þat fær þjóðar snytri)
þrír jarlssynir (tírar).

Siðan siglði Hákon jarl út til hafs ok svá útleið suðr með landi. Hann kom fram suðr í Danmǫrk, fór þá á fund Haraldz Gormssonar, Dana-konungs, fær þar góðar viðtǫkur, dvalðisk með honum um vetrinn. Þar var ok með Dana-konungi maðr sá, er Haraldr hét; hann var sonr Knúts Gormssonar, bróðursonr Haraldz konungs; hann var kominn ór viking, hafði lengi herjat ok fengit óf lausafjár; hann var kallaðr Gull-Haraldr; hann þótti vel til kominn at vera konungr í Danmǫrk.

16. Fall Erlings konungs.

Haraldr konungr ok þeir brœðr heldu liði sínu norðr til Þrándheims ok fengu þar enga mótstǫðu, tóku þar skatt ok skyld ok allar konungs tekjur ok létu bœndr gjalda stór gjǫld, þvíat konungar hǫfðu þá langa hríð lítit fé fengit ór Þrándheimi, er Hákon jarl hafði þar setit með fjǫlmenni miklu ok átt ófrið við konunga. Um haustit fór Haraldr konungr suðr í land með þat lið flest, er þar átti heimili, en Erlingr konungr sat þar eptir með sínu liði. Hann hafði þá enn miklar krafir við bœndr ok gerði harðan rétt þeira, en bœndr kurruðu illa ok báru eigi vel skaða sinn. Ok um vetrinn sǫmnuðusk bœndr saman ok fá lið mikit, stefna síðan at Erlingi konungi, þar sem hann var á veizlu ok halda við hann orrostu; fell Erlingr konungr þar ok mikil sveit manna með honum. Þá er Gunnhildarsynir réðu fyrir Nóregi, gerðisk hallæri mikit, ok var því meira at, sem þeir hǫfðu lengr verit yfir landi, en búendr kendu þat konungum, ok því með, at konungar váru fégjarnir ok varð harðr réttr bónda. Svá kom um síðir, at náliga misti landzfólkit víðarst korns ok fiska. Á Hálogalandi var svá mikill sultr ok seyra, at þar óx náliga ekki korn, en snjár lá þá á ǫllu landi at miðju sumri, ok bú alt var inn bundit at miðju sumri; svá kvað Eyvindr skáldaspillir; hann kom út ok dreif mjǫk:

112.
Snýr á Svǫlnis vǫ́ru,
svá hǫfum inn sem Finnar
birki hind of bundit
brums, at miðju sumri.

Eyvindr orti drápu um alla Íslendinga, en þeir launuðu svá, at hverr bóndi gaf honum skattpenning; sá stóð iii. penninga silfrs vegna ok hvítr í skor. En er silfrit kom fram á alþingi, þá réðu menn þat af, at fá smiða til at skíra silfrit; síðan var gǫrr af feldardálkr, en þar af var greitt smíðarkaupit, þá stóð dálkrinn l. marka; hann sendu þeir Eyvindi, en Eyvindr lét hǫggva í sundr dálkinn ok keypti sér bú með. Þá kom ok þar um vár við útver nǫkkurr broddr af síld. Eyvindr skipaði róðrarferju húskǫrlum sinum ok landzbúum ok røri þannug til, sem síldin var rekin; hann kvað:

113.
Lǫ́tum langra nóta
lǫgsóta verfótum
at spáþernum sporna
sporðfjǫðruðum norðan,
vita ef akrmurur jǫkla,
ǫlgerðr, falar verði,
itr, þærs upp of róta
unnsvín, vinum mínum.

Ok svá vendiliga var upp gengit alt lausafé hans, er hann hafði keypt til bús sér, at hann keypti síldina með bogaskoti sínu; hann kvað:

114.
Fengum feldar stinga
Fjǫrð- ok galt við -hjǫrðu,
þanns álhimins- útan
oss -lendingar sendu;
mest selda ek mínar
við mæ-ǫrum sævar
— hallæri veldr hvǫ́ru —
hlaupsíldr Egils gaupna.

Источник: Nóregs konunga sǫgur, udgivet af Finnur Jónsson. G. E. C. Gads Forlag. København, 1911 (1925).

Текст с сайта Heimskringla