Prologus

Í bók þessi lét ek ríta fornar frásagnir um hǫfðingja þá, er ríki hafa haft á Norðrlǫndum ok á danska tungu hafa mælt, svá sem ek hefi heyrt fróða menn segja, svá ok nǫkkurar kynkvíslir þeira, eptir því, sem mér hefir kent verit, sumt þat er finnsk í langfeðgatali, þvi er konungar hafa rakit kyn sitt eða aðrir stórættaðir menn, en sumt er ritit eptir fornum kvæðum eða Sǫguljóðum, er menn hafa haft til skemtanar sér, en þó at vér vitim eigi sannyndi á því, þá vitum vér dœmi til þess, at gamlir frœðimenn hafa slikt fyrir satt haft. Þjóðólfr inn fróði ór Hvini var skáld Haraldz ins hárfagra; hann orti ok um Rǫgnvald konung heiðumhæra kvæði þat, er kallat er Ynglingatal. Rǫgnvaldr var sonr Óláfs Geirstaðaálfs, bróður Hálfdanar svarta. I því kvæði eru nefndir xxx. langfeðga hans ok sagt frá dauða hvers þeira ok legstað. Fjǫlnir var sá nefndr, er sonr var Yngvifreys, þess er Svíar hafa blótat lengi siðan; af hans nafni eru Ynglingar kallaðir. Eyvindr skáldaspillir talði ok langfeðga Hákonar jarls ins ríkja í kvæði því, er Háleygjatal heitir, er ort var um Hákon. Sæmingr er þar nefndr sonr Yngvifreys; sagt er þar ok frá dauða hvers þeira ok haugstað. Eptir Þjóðólfs sǫgn er fyrst ritin æfi Ynglinga ok þar við aukit eptir sǫgn fróðra manna. In fyrsta ǫld er kǫlluð brunaǫld; þá skyldi brenna alla dauða menn ok reisa eptir bautasteina, en síðan er Freyr hafði heygðr verit at Upsǫlum, þá gerðu margir hǫfðingjar eigi síðr hauga en bautasteina til minningar eptir frændr sína, en síðan er Danr inn mikilláti, Danakonungr, lét sér haug gera ok bauð sik þangat bera dauðan með konungs-skrúði ok herbúnaði ok hest hans með sǫðulreiði ok mikit fé annat, en hans ættmenn gerðu margir svá síðan, ok hófsk þá haugsǫld þar í Danmǫrku, en lengi síðan helzk brunaǫld með Svíum ok Norðmǫnnum. En er Haraldr inn hárfagri var konungr í Nóregi, þá byggðisk Ísland. Með Haraldi váru skáld ok kunna menn enn kvæði þeira ok allra konunga kvæði, þeira er síðan hafa verit at Nóregi, ok tǫkum vér þar mest dœmi af því, er sagt er í þeim kvæðum, er kveðin váru fyrir sjálfum hǫfðingjunum eða sonum þeira; tǫkum vér þat alt fyrir satt, er í þeim kvæðum finnsk um ferðir þeira eða orrostur; en þat er háttr skálda, at lofa þann mest, er þá eru þeir fyrir, en engi myndi þat þora, at segja sjálfum honum þau verk hans, er allir þeir, er heyrði, vissi, at hégómi væri ok skrǫk, ok svá sjálfr hann; þat væri þá háð, en eigi lof.

Frá Ara presti inum fróða.

Ari prestr inn fróði Þorgilsson Gellissonar ritaði fyrstr manna hér á landi at norrœnu máli frœði bæði forna ok nýja; ritaði hann mest í upphafi sinnar bókar frá Íslandz byggð ok lagasetning, siðan frá lǫgsǫgumǫnnum, hversu lengi hverr hafði sagt, ok hafði þat áratal fyrst til þess, er kristni kom á Ísland, en síðan alt til sinna daga; hann tók þar ok við mǫrg ǫnnur dœmi bæði konungaæfi í Nóregi ok Danmǫrk ok svá í Englandi, eða enn stórtíðendi, er gǫrzk hǫfðu hér í landi, ok þykki mér hans sǫgn ǫll merkiligust; var hann forvitri ok svá gamall, at hann var fœddr næsta vetr eptir fall Haraldz Sigurðarsonar. Hann ritaði, sem hann sjálfr segir, æfi Nóregs-konunga eptir sǫgu Oddz Kolssonar, Hallzsonar af Síðu, en Oddr nam at Þorgeiri afráðskoll, þeim manni, er vitr var ok svá gamall, at hann bjó þá í Niðarnesi, er Hákon jarl inn ríki var drepinn. Í þeim sama stað lét Óláfr konungr Tryggvason efna til kaupvangs, þar sem nú er. Ari prestr kom vii. vetra gamall í Haukadal til Hallz Þórarinssonar ok var þar xiiii. vetr. Hallr var maðr stórvitr ok minnigr. Hann munði þat, er Þangbrandr prestr skírði hann þrévetran; þat var vetri fyrr, en kristni væri í lǫg tekin á Íslandi. Ari var xii. vetra gamall, þá er Isleifr byskup andaðisk. Hallr fór milli landa ok hafði félag Óláfs konungs ins helga ok fekk af því upreist mikla, var honum því kunnigt um ríki hans. En þá er Ísleifr byskup andaðisk, var liðit frá falli Óláfs konungs Tryggvasonar nær lxxx. vetra. Hallr andaðisk ix. vetrum síðarr, en Ísleifr byskup; þá var Hallr at vetratali nírœðr ok iiii. vetra; hann hafði gǫrt bú í Haukadal þrítøgr ok bjó þar lx. ok iiii. vetr; svá ritaði Ari. Teitr, sonr Ísleifs byskups, var með Halli í Haukadal at fóstri ok bjó þar síðan. Hann lærði Ara prest ok marga frœði sagði hann honum, þá er Ari ritaði síðan. Ari nam ok marga frœði at Þuríði, dóttur Snorra goða; hon var spǫk at viti; hon munði Snorra, fǫður sinn, en hann var þá nær hálffertøgr, er kristni kom á Ísland, en andaðisk einum vetri eptir fall Óláfs konungs ins helga. Þat var eigi undarligt, at Ari væri sannfróðr at fornum tíðendum bæði hér ok útan landz, at hann hafði numit at gǫmlum mǫnnum ok vitrum, en var sjálfr námgjarn ok minnigr, en kvæðin þykkja mér sízt ór stað fœrð, ef þau eru rétt kveðin ok skynsamliga upp tekin.

Источник: Nóregs konunga sǫgur, udgivet af Finnur Jónsson. G. E. C. Gads Forlag. København, 1911 (1925).

Текст с сайта Heimskringla