Æ

æ, interj. ah! o! oh! (denoting pain).

æ, adv. (1) aye, ever, always (við vín eitt Óðinn æ lifir); æ ok æ, for ever and ever; æ jafnan, forever and aye; (2) with compar.; gljúfrin vóru æ því breiðari er ofarr dró, the ravine became ever the broader the higher one went up; æ sem fyrst, the soonest possible; (3) never (æ menn hann sjálfan um sjá).

æða-blóð, n. blood running in the veins; taka e-m -blóð, to bleed one.

æða-fugl, m. eiderbird, = æðr.

æðr (gen. æðar, dat. and acc. æði; pl. æðar), f. eiderduck.

æðr (gen. æðar, dat. and acc. æði; pl. æðar), f. vein (blóð hans var allt ór æðum runnit).

æðra, f. fear, despondency, despair; mæla æðru, to utter words of despair.

æðrast (), v. refl. to falter from fear, lose heart (eigi skyldim vér æ. at leggja til bardaga).

æðru-orð, n. word of fear (engi maðr skyldi þar -orð mæla).

æfar, adv. very, exceedingly,= afar.

æfi, f. age, etc., see ‘ævi’.

æfintýr, n., see ‘ævintýr’.

ægir (gen. ægis), m. (1) the sea, ocean, main; sól gengr í ægi, the sun sets in the sea; (2) the giant Ægir, the husband of Ran; Ægis dœtr, the daughters of Æ., the waves, billows.

ægi-sandr, m. sea-sand.

æja (æ, áða, áð), v. to rest and bait (æ. hestum sínum); absol., þeir áðu í Kerlingardal, they baited their horses in Carline-dale.

æligr, a. vile, wretched.

æ-lífr, a. eternal, = eilífr.

ær (gen. ær, dat. and acc. á; pl. ær, gen. á, dat. ám), f. ewe (kýr ok ær).

æra, f. honour (engrar æru verðr).

æra (-ða, -t), v. to row, pull (from ‘ár’, oar); æ. undan e-m, to row away from, retreat before, one.

æra (-ða, -t), v. to give a good crop (from ‘ár’, year); impers., ærir akr (acc.), the field becomes fertile.

ær-ligr, a. honest (for. and late).

-ærr, a. -oared, in compds.

ært, a. n., in the phrase, vel æ., illa æ., a good, bad year or season.

æru-fullr, a. worthy; -lauss, a. dishonest; -ligr, a. honourable.

æs (pl. -ar), f. thread-hole in a shoe.

æsta (æsta, æstr), v. to ask, demand, request (æ. e-n e-s); æ. sór griða, to ask for a truce.

æta, f. eater, in ‘mann-æta’.

-æti, n. edible thing, in ‘úæti’.

æ-tíð, adv. at every time, ever.

ætla (), v. (1) to think, mean, suppose (munu þeir æ., at vér hafim riðit austr); hann ætlaði henni líf en sér dauða, he expected life for her, but death for himself; (2) to intend, purpose (ek ætla ok styrkja Gunnar at nökkuru); þeir ætluðu ekki lengra í kveld, they did not intend to go any farther to-night; þat verðr hverr at vinna, er ætlat er, every one must do the work that is set before him; æ. e-m e-t, to set apart for one, allot to one (hann ætlaði þrælum sínum dagsverk); to intend a thing for one (hann keypti þar pell ágætt, er hann ætlaði Ólafi konungi); to expect from one, suspect one of (þér mundi þat engi maðr æ.); æ. sér hóf, to keep within bounds; æ. sér (with infin.), to intend, purpose (ef hann ætlar sér at keppa við oss); suðr ætla ek mér at ganga, I intend to go south (to Rome); æ. fyrir (with infin.), to intend (eru þat hin mestu firn, at þér ætlið fyrir at leggja á allt fólk ánauðarok); æ. e-t fyrir, to foredoom, foreordain (þat mun verða um forlög okkur sem áðr er ætlat fyrir); æ. fyrir sér, to think beforehand, expect (mart verðr annan veg en maðrinn ætlar fyrir sér); æ. til e-s staðar, to intend to go to a place (þeir sigldu nú ok ætla, til Miklagarðs); æ. til e-s, to reckon upon, expect (eigi þarftu til þess at æ., at ek ganga við frændsemi við yðr); hann tók sér bústað ok ætlaði þar landeign til, he destined a piece of land for that purpose; (3) refl., ætlast, to intend, purpose, = ætla sér (hann ætlast at fara til Jómsborgar); æ. e-t fyrir, to intend to do a thing (vér skulum halda til njósn, hvat Ólafr ætlast fyrir).

ætlan, f. (1) thought, meaning, opinion (hverja æ. hafið þér um úfrið þenna); (2) plan, design (brást sú æ., sem áðr var gör um atlöguna); (3) reason, meaning; þat er engi æ., there is no use thinking of that; (4) estimate (mevi fjöldi en hœgt væri at telja eða æ. á koma).

ætlanar-maðr, m. steward, = bryti, ráðsmaðr; -verk, n. task.

ætni, f., -löstr, m. gluttony.

ætr, a. eatable (allt þat er ætt er).

ætt (pl. -ir), f. (1) quarter of the heaven, direction, = átt (flugu þau í brott bæði samt í sömu æ.); (2) one’s family, extraction, pedigree (hann var sœnskr at æ.); þaðan eru komnar þræla ættir, the race of thralls; telja æ. til e-s, to trace one’s pedigree to; e-t gengr í æ., it is hereditary; (3) generation (í ina þriðju eða fjórðu æ.).

ættaðr, pp. descended (hón var ættuð ór Mostr); æ. vel, well-born, of good family.

ættar-bragð, n. family trait; -bœtir, m. betterer of one’s family; -ferð, f. origin, descent; -fylgja, f. family guardian spirit; -gift, f. family luck; -gripr, m. heirloom; -haugr, m. family cairn, family tomb; -högg, n. family blow, calamity; -mót, n. family likeness (er þat -mót með okkr); -nafn, n. hereditary title; -réttr, m. hereditary right; -ríki, n. hereditary kingdom; -skarð, n. a loss (by death) in a family; -skömm, f. a disgrace to a family (of a person); -spillir, m. family spoiler, disgracer; -svipr, m. = -mót; -tal, n., -tala, f. pedigree, genealogy.

ætt-bálkr, m. lineage, family; -bogi, m. lineage; -borinn, pp. (1) born, native; þar -borinn í Þrándheimi, a native of Th.; vel -borinn, well-born, of good family; (2) born to, entitled to by birth; -borinn til lands, a rightful heir of the land; (3) legitimate (sonr -borinn).

ætterni, n. (1) descent, extraction, origin (ekki var margra manna vitorð á hans æ.); suðreyskr at æ., by birth; telja æ. til e-s, to reckon one’s pedigree up to a person; (2) family, kindred, kinsmen (þar er æ. hans allt).

ætt-fólk, n. relations, kinsmen; -fróðr, a. well versed in pedigrees; -fœrsla, f. adoption; -gangr, m. succession; -geigr, m. family calamity; -gengr, a. characteristic of one’s family, born in the blood (e-m er e-t -gengt); -góðr, a. of good family; -gœði, n. goodness of origin, rank, high birth; -göfugr, a. of noble extraction; -hagi, m. = átthagi; -hringr, m. lineage, pedigree.

ættingi (pl. -jar), m. kinsman.

ætt-jörð, f. native country; -kvísl, f. a line, branch of family; -land, n. one’s native land; -leggr, m. stem, lineage; -leiða (-dda, -ddr), v. to legitimate (a natural child); -leiðing, f. legitimation (of a natural child); -leiðingr, m. a legitimated child; -leifð, f. patrimony; -lera, a. indecl. degenerate; -leri, m. a degenerate person, a discredit to a family; -liðr, m. a link in a pedigree; -menn, m. pl. kinsmen; -nafn, n. a (Christian) name usual in a family; -niðr, m. descendant; -rif, n. = -leggr; -smár, a. of low extraction; -stórr, a. high-born; -stœri, f. greatness of extraction; -víg, n. slaying of a kinsman; -vísi, f. knowledge of genealogies.

æva, adv. (1) never (sá er æ. þegir); Gísli kvað þá vísu, er æ. skyldi, G. repeated a verse that he never should; (2) at any time, ever; æ. ekki, never, = æva-gi; (3) not (jörð fannst æ. né upphiminn).

æva-gi, adv. never, = æva ekki.

ævar, adv. = afar, æfar.

æ-verðligr, a. everlasting.

ævi (gen. ævi), f. (1) age, time; hann var konungr yfir Nóregi langa æ., for a long time; um aldr ok æ., for ever and ever; alla æ., for all time, ever; in forna (nýja) æ., the old (new) era; (2) lifetime (helzt þat allt um hans æ.); (3) a life-story, biography = ævi-saga (hann ritaði æ. Nóregs konunga).

ævi-dagar, m. pl. life-days; -liga, adv. for ever; -ligr, a. everlasting; -lok, n. pl. life’s end, death.

ævin-lengd, f. a life’s course; -liga, adv. for ever; -ligr, a. everlasting; -rúnar, f. pl. everlasting runes or mysteries; -trygðir, f. pl. everlasting truce (aldrtrygðir ok -trygðir).

ævintýr, n. (1) adventure; vita sitt eptirkomanda ævintýr, to know one’s future lot; (2) tale, story.

ævintýrr, m. = ævintýr.

ævi-saga, f. life, biography.

æzka, f. relationship, kinship (vera í æzku við e-n).

æzkatr, pp. = ættaðr.

æzli, n. carrion.